8.28.2012

ihaw


Sa dili pa mosidlit ang adlaw, guyoron na nila
ang karabaw dapit sa pangpang sa Himanglos
sa may kahoy o puno sa lubi nga nagbarog diin
kini nila ihigot. Usa-usa nga mangabot ang
silinganan, mamungko, manikungkong sa
kabatoan, maghuwat sa matansero. Manabako,
isigdagkot sa ilang upos, magbalyoanay og
tilad, "Diay apog, pare, bunga, buyo, maskada."
Magkandaiyag hikyad og istorya, damgo,
kahiubos, lansis, yaga-yaga, pakatawa.
Bugnaw ang adlaw sa sayong kabuntagon ug
may yamog pa ang sagbot nga iyang gihangrab.
Wa siyay kahadlok, way kabalaka. Manabsab siya,
maghulat, sama sa iyang naandan, sa isangong
buluhaton nianang adlawa. Tingali matingala siya
sa ulhi nganong gaoran man ang iyang duha ka
sungay og usa ka putol nga kahoy, tuyokan og
pisi ug itagkos siyag hugot sa punoan sa lubi.
Apan gikaandan na niya ang pagtuman. Moabot
ang matansero, magbitbit og bunal ug sundang
talinis. Moduol sa mananap nga sa pagkakaron
mobati nag kabalaka, kay kining tanang nahitabo
kaniya wa na mahilakip sa iyang naandan.
Kay wala man siyay pagduda sa tawo, dili ra man
gani siya molikay inigduol sa matansero. Kalit siyang
bunalan dapit gyod sa alimpulo, bunal, bunal, bunal
ug makadaghan, kusog, tuyo siayng lipongon,
pamiangan ang mga tiil, hangtod siya malup-og.
Inigkatumba na niya, duslakon sa sundang hait ang
liog. Mosirit ang dugo.
Mag-aningal ang mananap sa pirmero pa lang
nga bunal, ikaduha, ikatulo, unya sa pagpiang sa
iyang mga tiil. Ang tiyabaw sa hayop madungog
ngadto sa ikapitong tuktok sa Amandewing,
ang iyang kasakit, kon imo gyong pamation, moguba sa
pito ka tuig nimong katulogon, kay mora kinig
nangutana sa mag nag-alirong, "Unsay sala nako
nga inyo man kining nahimo?" Magkahinay nga
magkahinay ang iyang unga. Padayon nga
magabanaw ang init ug lunsay nga dugo. Mangdasok
ang mga tawo, mag-iyahayg salod sa nagbuhagay
nga dugo. Kinabuhi kini, sayod sila; ila kining isagol
sa bag-ong hiwat nga lina, imnon para pabaskog.
Idalit sad kini nila sa ilang mga asawang masus-an
ug sa ilang mga bata, sumala sa naandan.
                                   Moundang nag tiyabaw
ang hayop, ug mao na lay madungog karon ang
hagurong sa iyang hingutas nga gininhawa, hangtod
sa mohilom na gayod. Busbosan ang tiyan, habwaon
ang gininhawaan ug dad-on sa tubig aron limpyohan.
Putlon ang ulo, ang duha ka sungay. Buakon ang
bagol-bagol aron maabot ang utok nga kinaham.
Anitan ang karabaw. Pikason, tagod-tagoron ang
mga pinikas aron mabahin-bahin sa mga panimalay
nga mingdugok, morag mga ulmigas, aron pag-ambit
sa karne. Ganiha ra may naghaling--sa di
tungol. Ganiha pa ming-abot ang dang damahan.
Tagay ang tanan, pati na ang kabataan nga malipayong
magdagan-dagan, dakop-dakop, manikoy ug karne
nga manglasik, pira-piraso sa bukog, aron ilang iuli
ug isud-an.
                Ang Himanglos nga maoy testigos
aning tanan padayon sa iyang pagdailos ngadto sa
kadagatan, wa gyuy ikatug-an. Apan ikaw karon
nga akong gisuginlan ning akong hibatian, hinaot
imo sang madungog ang tiyabaw ug agulo sa
natumba ug samdan nga mananap, unta
maglanog-lanog sa imong alimpatakan ang kasakit
sa way dag-anan. Aron unta duna na koy kauban,
duha na ta, duha na tang magbangotan, bisan intawg
wa gud tay mahimo pagbakwi sa naandan...


-- MERLIE M. ALUNAN
Tacloban City, Philippines

No comments:


Daghang salamat sa mga maniniyot nga gapaambit sa ilang mga hulagway sa Google ug Flickr.