1.30.2014

e pluribus unum


Kada gira gakayab ang mapagarbohong bandira

         (ang brigadiya sa mga sulom hulmigas atitod
          aliling naghimamatay sulod sa kulon sa palad
          saad oportunidad karon ug unya nga panagbigni

Usa ka batakang-balaod ug mabulokong nasod

          unya sa kapulihay panaghigalaay panagdait
          panagtimbayayong panaghugpongay taliwala
          sa mga puti itom pula dalag tabunon)

Gikan sa lain-laing migrante usa ka higante


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Lake City, Florida, USA

ang nahisalaag


Sa kangitngit 
sa akong pagbiya, unta  
masubay nako unya puhon 
ang pamaagi sa pagbalik diin 
nagkatibulaag ang mga tipik 

sa akong kaugalingon  
ug mahimo pang pamuniton 
aron itanyag ugma damlag
sama sa pagsubang
sa bag-ong bituon.  


-- JONDY M. ARPILLEDA
Kapalong, Davao del Norte, Philippines

1.28.2014

human sa bagyo


Ang lungsod napayhag. Wa'y balay,
ug pipila ra ka mga kahoy ang nahibiling
nagtuyhakaw.  Ang mga katawhan
nga mibakwit ug nangaluwas dali'ng
namalik sa kanhing mga pinuy-anan.
Nagpila agi sa nanagtipun-og 
nga mga nangaguba, sa nabalintong 
nga mga sakyanan, sa nagpasad 
nga mga patay.  Ang ilang pila daw mao 
ang linya nga nagtimaan sa utlanan 
nga nagbahin sa kinabuhi ug kamatayon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

pukaw


1.
Ka'tong nagkuyog ta sa baybayon… Atong mga lubot medyo nalumos sa ba's, ug naglingi ka sa mga gagmayng isla sa atbang. Gitug-anan ko nimo sa imong damgo. Niingon man ka nga mobiya ka sa isla para niini. Sukad ato, nituo ko nga ang damgo matinuod sa pagbiya. Ug ang isla usa ra ka lawom nga pagkatulog nga nagtangag og maanindot kaayo nga talan-awon---taas nga inat sa puting baybayon nga mahimong mokupot sa daghang punoan sa lubi, tin-aw ug lantap nga dagat, ug mga tipak sa pulo nga maayong pagkahan-ay mao ra'g mga giadurno nga alahas. Susamang talan-awon tinuod nga madamgohon, mao sab nga nakahunahuna ko: Basin nabuhi ko nga nagdamgo sa kinatibuk-an niini. Mao ra'g sulagma ra ang tanang tawong nagpalibot nako. Dili tinuod. Usa ka adlaw. Usa ka higayon. Usa ka kisaw sa buhok sa akong pilok. Ug mahimo silang mawagtang. Busa, puyde ra nga mouna ka paglakaw kun mouna og mata. Ako, sa kasamtangan, pasagdi nga magpabiling matulog.

2.
Nibiya ka. Ang nagpanaw nga hangin nihikap kanako sama'g gininhawa sa yelo. Naghatag kanako og sumbalihok susama anang salin sa usa ka daman. Makaestranyo kining baybayon.  Nawad-an ko og luna. Nagromansa ang mga umang sa basang hitad sa baybayon. Naghawok ang mga balod sa mapailubong baybay. Ug nakighiusa ang asul sa dagat ug sa langit. Kinsay dili mangabugho? Gisukna sa akong kamot sa hinlo nga bas-- walay kalainan sa hangin. Nibiya ko. 

3.
Ang hangin nahimong mahulgaon, mao ra ba'g sa dayon nang mawala ang huros sa berano. Mao ra'g nipahulay ang tanan. Nabansay nako ang pagkatulog nga labaw kataas sa kapunawpunawan. Nibalik ko'g luhag niining baybayon. Nisuway ko'g kuyog sa tanang asul sa langit. Natagpilaw, nagdamgo. Kon usa ka adlaw ikaw mobalik, kahibaw ka asa ko makit-an. Kahibaw ka unsa'y buhaton.


-- JESSREL E. GILBUENA
Bantayan, Cebu, Philippines

1.26.2014

gamay’ng hangyo


kon mahimo
ayaw intawon putla
ang mga gasiwagkang nga sanga
sa punoan
diha sa imong tugkaran
kay di lang ang mga langgam
ang nanginahangla’g
kabatogan ug kasilongan
lakip sad

ang kasingkasing
ang hunahuna


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

lisod


Lisod magpakabuhi kon nasayod na ka
nga sa di madugay mahiusa imong lawas sa yuta. 
Wa ba ka mahibung nganong sige pa ka
og paningkamot nga makaginhawa?
Lisod magpakamatay kon si Kamatayon
wa'y kalibotan nga nabuhi diay ka
og pipila ka tuig nga imo nang gikalimtan
og ihap kay nasayod na ka sa imong padulngan.
Lisod magpakamatay kon si Kamatayon
way kalibotan nga ikaw diay tong naningkamot 
makaginhawa bisan ang ilong gaping-ot.


-- KEVIN A. LAGUNDA
Mandaue City, Cebu, Philippines

1.24.2014

ikaw nga milapas ug malapason sa dagat


Kon ang matud mo kahayag makabuta diay ang kasilaw
nganong biyaan ko ang kangitngit sa akong mga adlaw?

Kon ang matud mo kamatuoran motambog kanako sa kalayo
nganong isalikway ko ang matud mo bakak sa akong pagtuo?

Kon ang matud mo kagawasan ang bunga diay kaulipnan
nganong talikdan ko ang matud mo kawala koy kaalam? 

Nganong biyaan ko ang mga adlaw sa akong kangitngit
kon ang makabuta diay nga kasilaw maoy imong kahayag?

Nganong isalikway ko ang pagtoo sa kaugalingong bakak
kon ang kalisang sa linaw nga kalayo maoy imong kamatuoran?

Nganong talikdan ko ang matud mo kawala koy kahibalo
kon ang kaulipnan diay maoy kagawasan alang kanimo?


-- ANIJUN MUDAN-UDAN 
Malaybalay, Bukidnon, Philippines

ang dagang


sa makausa pa naa na sab ang kabakaba
mitugdon nianang gainusara'ng dagang
dili pa man dugay kadtong nilabay
nga gidagpo ug karon anaa na
naglupadlupad sulod sa botelya
(gani diha pa'y nag-una 
nga gipalup-it sa libro nga 
memories of my melancholy whores  
ni gabriel garcia marquez) 

unsa kaha'y tanghaga nianang dagang
nganong makadani man sa kabakaba


-- TEA SOLON
Cebu City, Philippines

1.22.2014

pakigbisog


Karong hapona, sama sa makadaghang higayon, napakyas na usab ako sa pag-abog
       sa adlaw balik ngadto sa sidlakan. Wala pa mahuman ang buot kong buhaton 
           nga balak, apan ang kape sa tasa hapit na tawon mahurot, ug ang papel, 
                napuno na sa kinurisang mga pulong nga di haom sa paghulagway
                        sa atong mga damgo alang sa kaugmaon sa atong nasod.
                             Kanus-a pa kaha adunay igong panahon, bisag usa
                                   ra ka gutlo, nga way laing unod kining akong
                                         hunahuna apan ikaw ra, ug sa imong
                                             kasing-kasing, ako ra? Apan kay
                                                  kita nakigbisog, ang atong
                                                      gugma mosubida sab
                                                           sa mga bungtod.
                                                                Antos lang.
                                                                    Hapit
                                                                       na.

-- PAUL RANDY P. GUMANAO
Kidapawan City, North Cotabato, Philippines

ulahing limos


Kanunay ko siyang makit-an--
gabukhad sa iyang palad--sa daplin 
sa dalan Colon. Buot ko untang motunol 
apan wala ko'y bisag usa ka diyot 
nga makuot. Nibalik ko pagkaugma
apan sa dihang mohatag na unta ko 
naunhan ko sa usa ka lagong 
diha sa iyang kamot nitungtong.


-- LESLIE S. NUÑEZ
Compostela, Cebu, Philippines

1.20.2014

hubad sa balak ni Sarah Manguso


ang wala nato matuman

Kinsay nag-ingon nga sayon ra ang pagluwas og kinabuhi? Sa tunga-tunga sa interbyu alang sa usa ka trabaho nga hayan dawaton ka nakit-an nimo gikan sa bintana sa ika-17 nga andana  ang usa ka iring sa akto nga milabang sugat sa trapiko samtang gitubag nimo ang pangutana kabahin sa labing ngil-ad nimong taras ug namakak ka nga sobra ra ang imong pagkamaampingon. Unsaon na lang kon makit-an nimo ang iring sa matag higayon nga dili ka makaluwas niini? Ang kapakyasan mas susama niining pagkabutanga kaysa duwelo o lumba sa dagan. Ang tanan mahimong maluwas, pakyas lang kon dili moduyog ang panahon. Matag gutlo gatubag ka sa pangutana ug gatan-aw lahos sa bintana sa simbahan diin nakita mo ang bugtong gugma sa imong kinabuhi nga sa kasulaw napagngan sa panan-aw, milabang sa kalsada, nag-inusara. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Dhaka, Bangladesh

kagubot


ang mga nangahulog nga
dahon nagpasad sa nataran 
sa karaang balay

tungod sa kagubot (nga gikaulaw, 
dili masulti) giabogan na 
ang mga lingkoranan 
sa talad kan-anan

sa likod atoa pa gihapon
ang punoan sa mangga 
ug ibabaw sa iyang mga gamot 
anaa ang mga pulak

gipamunit kini
sa una sa kaadlawon nga wala'y 
buot ang kalipay 


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

1.18.2014

nganong mas maayo nga usa lang ang higugmaon

I.

Nihangad ka sa mangitngit nga langit, ug naglagot gihapon ka kay walay igong kahayag 
ang buwan, 
ug niingon ko nimo: “Ganahan ba ka og duha ka buwan dinhi sa kalibotan? 
Tuod mas maayo kung daghan, dong. Apan moabot ang tukmang higayon nga mag-abot sila, 
magdinasmagay, magbinanggaay, maguba silang duha.”

“Ug maguba pod ning kalibotana sa mga bato nga mouwan gikan sa langit,” nisumpay ka. 

II.

“Dong, wala nimo gitubag ang akong pangutana.”
“Gitubag nako, day. Pasayloa.”


-- CINDY VELASQUEZ
Cebu City, Philippines

mga pulong


Ibilin ko sa linaw’ng taob sa kahaponon
ang mga pasumbingay, ipalutaw uban 
sa mga lusay aron sa imo unya nga pagpauli 
dinhi niining lapyahan, mahandom 
pagbalik ang mga damgo natong nitaliwan.


-- GILBERT INTERVALO, JR.
Bais City, Negros Oriental, Philippines

1.16.2014

tankagiw


Tin-aw ang langit
ug ang hangin gasiaw
sama sa Sugbo.
Sukad sa akong kagiw,
karon pa ko gitugnaw.


-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA 

sa dihang naglayog ang dagat ug ang habagat sa baybayon sa barangay dumlog


Naghigwaos 
Ang hanging mihasmag sa baybayon 
Sa Baranggay Dumlog. Wa na kapugngi sa dag-om 

Ang kabug-at sa iyang kahidlaw. 
Mihugpa ang uwan 
Nga daw liboan ka mga halok, hinungdan 
Nga ang dagat gipanglimbawtan.

Misuyla ang bawod, 
Nanganting wa'y makababag sa iyang paghasmag 
Paingon sa tabonong baybayon. Naukay 
Hangtod sa kinailadman 
Ang mga bas, bato, sagbot 
Ug tanang butang nga gibanlas.

Gani taliwa sa bul-og 
Ning dakong layog, nahuyang ang diki
Ug mibuhagay ang daw gabukal nga tubig 
Gikan niini.

Di man kuno kini bagyo, 
Pu'ng pa sa radyo.
Epekto lang kuno kini sa haguros sa hangin 
Gikan sa habagatan nga karon 
Akong gihinuktokan

Dinhi  
Sa katreng atong gisawhan sukad kagabii

Samtang ikaw
Hubo gihapong nahinanok sa akong tapad,
Gihabolan sa nipis nga kahayag 

Nga karon, inanay nang midagayday gikan sa atong bintana
Ning sayong buntag.


-- JEREMIAH BONDOC
Sanciangko, Cebu City, Philippines

1.14.2014

tambag ni manang kalabot sa pinadanlog nga paningkamot


Pastilan, Ondong! Kon lamian ka managat 
ni Inday, ayaw pagdali-dali og paugat. 

Kanang imong bugsay-bugsay mapakyas
Kon dili ka molahutay og panginhas. 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

buwan-buwan



Nagduwa ta'g buwan-buwan.
Imo kong giatngan
Aron sa pikas bahin sa lingin
Wala'y kalutsan.
Naugtas ko'g likay-likay;
Unya kay taas man ka'g kasway
Nakaw-itan ra gyod sa wa madugay.


Nagpadayon ang atong ginukdanay
Makalingaw apan kadugayan 

Kapoy na ug laay.

Samdan na ko
Ug ikaw sab tingali
Kapila nasukamod--
Nakakaon pa'g abog.


Mas maayo tingali
Kon tapuson na ta ni
Samtang nagpabilin pa
Ang badlis sa buwan.
Hinuon mahimo man nato'ng
Balikan ug duwaan.
Magtigom una ta'g kusog
Aron sa sunod takdol
Molahutay na ta'g gukod.

-- CARINE ERA M. ASUTILLA
Cebu City, Philippines

1.12.2014

pagkabanhaw


ibabaw sa gilubngan
sa among iro’ng naligsan
gabarog ang labong nga santan
nga sa matag karon ug unya
mamulak og alibangbang.


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

nganong gipadayag sa asawa ang panultihon kabahin sa uhalis nga tukma sa gidak-on sa botones


Sus, day, kahayahay unta 
kon adunahan pa lang ta.  

Lami unta ang atong pagkaon;
nindot ang atong balay; naa ta'y 
sakyanan; daghan ta’g sanina; naa ta'y 
mga katabang. Nanghupaw si Intoy 

sa asawa nga nagtahi 
sa gision niyang karsones. 


-- JONDY M. ARPILLEDA
Kapalong, Davao del Norte, Philippines

1.10.2014

ang sinugdanan


"The night is a good fertile ground/ for a sower of verses."
-- Jorge Luis Borges

Sa gamay’ng luna
sa kagabhion
akong gitagod
ang mga liso 
sa akong damgo.
Pamasin
nga ugma damlag
manurok.
Ug sa naggitib
nilang mga dahon
dunay yamog
nga mosidlak
inig lagtak
sa kabuntagon.
           

-- URIAS A ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA  

rizal mujeres*


inday luzviminda
kining akong gugma
kanimo liboan ka isla

ugaling salsagon man 
ang akong tinguha

inday luzviminda
kining akong gugma
ayaw ilubong sa yuta

di ko pa buot madugta


* gikan ni Cesar Ruiz Aquino

-- ERIK E. TUBAN 
Mandaue City, Cebu, Philippines

1.08.2014

miabot ang daghang mga kaguol

karong tuiga
gatapun-og ang kagul-anan

sama sa pungpong
sa lanzones nga wala tagda ang kahinog

naghinayhinay og pangahulog hangtod 
walay nahabilin

gani ang mga dahon 
kalit pod ang pagkalaya hangtod 

ang mga sanga sama sa mga tudlo
sa patay diha sa kilid sa pangpang


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

purung-purong


Misaad ka--
Usa ka tuig nga purung-purongan
Sa imong kaayo.

Moagay-ay ang katambok
Hangtod sa mga suok-suok diha
Sa kadalanan.

Unta, purong-purongan sab
Ang akong tago-angkan 

Kon mokamayo na unya
Ang buwan.


-- GINA MANTUA-PANES 
Cebu City, Philippines

1.06.2014

kadahonan, kabituonan


Sama sa lawas sa bitin, gabakilid
ang dalan nga akong nasubay. Nahikurat gani
ang mga kahoy nga gapangamay bisan nakimay
sukad nabiyaan sa ilang mga dahon. Tugnaw pa
sa gayunyon nga panganod ang ilang kamingaw.

Apan dili nako buhian, nunot sa akong 
pagpakli, kining kataposang dahon 
sa kalendaryo. Kay wa’y hunong 
ang pahinumdom nila nako 
nga sugdan na sab lakip kining 
akong pagtadlas sa tugnaw nga kagabhion.

Mobalik sab ko atol unya sa laing takna 
nga tultolon na pod sa mga dahon 
ang yuta. Sa pagkakaron, akong handurawon 
ang ilang pagkidhat diha sa mga sanga.


-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA 

palihi


gikan gisugat ang bag-ong tuig
ang maha blangka espageti prut salad ug biko gipistahan 
sa mga langaw sa basurahan


-- JESSREL E. GILBUENA
Bantayan, Cebu, Philippines

1.04.2014

igo lang nagtuman


(kang Ariel, ug sa tanang di mahadlok mayanggak)

Kinsay nasayod unsaon paghiwid sa lawas
Kon ang dalang gilaktan mokalit kadangog.
Angay nga moliad nunot sa paghuyop sa hangin,
Mosawom, motidlom aron di mapiang. 

Ang di hanas maninguhang di mayanggak
Apan di malupig ang gahom sa dangog.
Kadtong mosupak makaangkon gyud
Og mga pangos ug bun-og inig kadakdak.

Kasinatian ang nagtudlo unsaon
Pagbawog sa hawak, paglig-on sa tuhod
Aron inanay ang pagkalimbuwad--
Aron way sakit inig kadalipsang.

Ang panultihon nag-ingon: angay batonan
Ang arte sa pagkapuwak; inig katumba
Sun-on ang kurba, ang huyatid sa bangaw.
Tun-an ang kamaluibon sa hangin.

Unya molingi-lingi, nanawon ang giagian
Susihon kinsay nag-agak, naghatod
O nagkuha nga nahiabot ka
Sa imong gidangatan; unya magpasalamat.

Ang nagtamod og utang kabubut-on 
Lihiro nga mobarog dayon--
Mamaspas, ug bungkaron ang pahiyom.


-- TEODOSIA "Dindin" P. VILLARINO
Northumberand County, Ontario, Canada

ang mga nangaanhing sa Haiyan


di matulog.
Naa sila sa mga dalanon nanglakaw
way pahuway manakag balay way atop
abyertog mga bintana pultahang way sira
ilang gipangita ang katre duol sa gawang
ang sunoyng mutuktugaok sa kaadlawon
ang tagu'tong managitsit sa balisbisan
ilang gipangita ang mga lalaking
nanghilawas kanila sa sayong kabuntagon
mga babaying mipakamang kanilang moras'
mga itoy ngadto sa ilang dughan mga masus-ang
kinugos mga puyang manakahay og kahoy
ang nangaanhing sa Haiyan mangalkal
sa mga basurahan namiling sa ilang pagkabata
sa ilang pagkabatan-on sa dalagang kaslonong
nagdayandayan og bulak sa iyang buhok
sa babaying hamtong pula ug ngabil
nangalimyon sa pahumot amahang putig buhok
gulang babaying pangag nga namaligyag mani
sa may ganghaan sa simbahan sa hubog
tupad sa poste sa suga nga nagpaabot molabay
ang iyang balay sa dalagitang nagdamgohanon
ilalom sa bulan ang mga nangaanhing sa Haiyan
nangita sad sa bulan nga nahilis sa bul-og
nga mao say ninghilis sa sa ilang kalawasan
nga kanhi antigong mosayaw makighagwa
makigduyog sa ritmo sa gugma--antes pa
ang dagat giaswat sa hangin ug gibundak
sa kapatagan-- sa inadlaw-adlawng buluhaton
sa pag-ginhawa katawa pulong namugna
diha sa ilang tutunlan ngabil dila
ang nangaanhing sa Haiyan gapangita
sa awit nga kanhi ilang kinaham balak
pag-ampo nga gilamoy sa dagat wa pa malitok
gipangita sa mga nangaanhing sa Haiyan
ang mata sa Diyos nabuta nalubog sa daklit
pagbugwak sa hanging nagbukal sa kaputi
tubig asin balas itom nga lapok ug mao kini
nganong ang mga nangaanhing sa Haiyan
maglakaw sa kahangturan uban kanato
di matulog--


-- MERLIE M. ALUNAN
Tacloban City, Leyte, Philippines

1.02.2014

hinubad sa lirika nilang Alan ug Marilyn Bergman


How Do You Keep The Music Playing?

Unsaon mo pagpadayon pagtugtog sa musika? 
Unsaon mo paghimong kini molungtad? 
Unsaon pagtipig sa awit aron dili daling mohupas? 
Unsaon pagwala sa kaugalingon ngadto sa laing linalang? 
Ug dili gayod mahanaw ang mga pamaagi mo 
Unsaong dili mahutdan og ikabungat nga mga bag-ong butang? 
Ug kay kita kanunay mang gausab 
Unsaong kita mao lang gihapon? 
Ug sultihi ako unsang tuig sunod tuig 
Ikaw naniguro nga ang kasingkasing mo mapusgay 
Matag kadungog mo sa iyang ngalan 
Ako nasayod sa pamaagi sa gibati ko alang kanimo 
Kini karon kun nungka
Kon ako labawng mahigugma labawng mahadlokon ako 
Nga sa imong mga mata dili ko makita ang kahangtoran 
Kahangtoran... 
Kon kita mamahimong labing suod managhigugmaay 
Basin labing suod managhigalaay 
Kon kita mosulay matag adlaw pagpauswag niining nagtubo 
Uban sa suwerte, unya ako mamasinbasin 
Ang musika wala'y pagkatapos.
        

-- MELQUIADITO M. ALLEGO   
Lake City, Florida, USA 

sayong buntag sa bag-ong tuig


Hawan ang da'n.

Ug ang mga dahon 
Sa mga kahoyng naglinya sa daplin, 
Daw wa'y bisan gamayng kisaw.

Kining talan-awon mao'y mihangop 
Kanako gikan sa akong panggabiing turno
Sa trabaho niining sayong buntag
Sa bag-ong tuig. 

Maingo'g dili katuhoan
Nga kagabii lang, mihugpa ang kabanha
Sa tibuok kadanan—
Sa kasipa ug kapaka 
Sa klase-klaseng matang sa pabuto, 
Kaingon ba nimo'g 
Gagubat ang tibuok Sugbo. 

Apan karon—
Kining migabon nga kahilom 
Nga maoy mihabol
Sa mga batang libod-suroy, diin 
Dinhi, daplin sa da'n, 
Nanaglumbay, nagpunsisok, padayong naghagok 
Uban sa nagpasad 
Nga sagbot ug tipaka sa mga pabuto, 
Ug sa uban pang mga salin-salin 
Sa tuig nga tuling mitaliwan,
Wala manumbaling niining tanan 
Nga iyang gibiyaan.


-- JEREMIAH BONDOC
Sanciangco St., Cebu City, Philippines

Daghang salamat sa mga maniniyot nga gapaambit sa ilang mga hulagway sa Google ug Flickr.