3.23.2023

sulod sa nahabiling budyong sa natun-as nga kamalig sa baling ni anhing lolo dadong ug lola rosing


nanguyamang ang mga umang ug naghunghonganay 
ang gadahunog mga barko gikan sa negros 
nagyagubyob og kundiman sa pantalan 
sa naghagawhaw ang ayaay nga dagat sa buogong dalunggan 
sa lapyahan nakigkulokabildo ang mga talidhay ug kagiki 
sa mga nanagpiknik sa huhungihong ug sinagadsad 
sa mga balod nga nagtamaktamak sa nibad-ay 
nga mga kalaberang lumotgapnod 
nanguyanap nanukmod ang sulog sa nanglabayng pagbati 
sa damgohandurawan nga wa damha 
sa kasarangang takna sa kanunay adunay naghuyop 
og alingawngaw sa panagdungan o sulagma 
sa nitaliwang ambihas nga mga kinabuhi 
matag duaw ko sa tuburan adunay nagpakang 
sa bayog sulod sa budyong 


-- MELQUIADITO M. ALLEGO 
Walker, Lousianna, USA

sugilagming: bentaha


Sa dihang mihapos ang kusog kaayong hangin ug nalambos ang lubi ngadto sa ilang atop, mihangad si Fredo sa mitabyog nga bombelya nga nagbitay sa may alkoba ug miingon, “Tua na, mao na ni’s Paeng!” 

Daw gihagbongan og binaldeng tubig ilang atop. Wa gyod ang-angang Paeng iyang pungot da, sulti pa niya’s kaugalingon. “Pusta usa og plastik nang imong mga asayment, Day,” awhag niya sa iyang kinamanghoran nga Grade 4 sa pagpanghipos sa iyang mga gamit eskwela kay labing siguro magkalandrakas ni sila’g sinalod sa tinulo sa ulan di madugay. “Kuhaa sa silong ang planggana ug balde,” sulti niya sa bata. 

Mikanaog si Inday nga gikuyogan ni Nano, ang ulitawong maguwang, apan duha pa lang ka tikang pakanaog, misiga ang mata sa duruha. “Hala, Pa, naglutaw na atong sopa!” singgit ni Inday. 

“Aw, kuhaa lang gyapon ang balde ug planggana, Nano. Ayaw na’g naog, Day,” sulti ni Fredo sa duruha. Tuod man, nahibalik og saka si Nano sa wala madugay, bitbit ang mga gamit, gipakapinan pa niya’g kaldero, kaha, yahong. “Labing siguro, baynte ni ka tinu’o ba,” sulti niya ngadto sa iyang amahan nga mingkatawa lang ug miingon, “Palunga na lang tingali ang plangka, Nano.” 

Taliwa sa kangitngit, madungog ang rambol sa kalangitan, ang paglambos sa ulan ug lubi, ang pag-agiik sa mga lansang ug roska nga mao’y mikupot sa mga nigpis nga haligi sa balay. Hilom si Inday, si Nano, si Fredo ug ang iyang asawang si Linda Joy nga nagpakahilom lang kay gitakigan. 

Mikupot si Fredo sa kamot sa iyang asawa nga nahinumdom niadtong miaging tuig nga gitanyagan sila niining gamay nga luna padulhog sa Opra kay imbarguhonon na sa Insik ang lote niini sa may bungtod unahan. 

“Maayo na lang gani wala ta didto sa Busay, baha ra ning atoa. Lanslayd untay dangatan nato ron,” sulti niya ngadto sa iyang mga kabanay. 


-- JANUAR E. YAP 
Talisay City, Cebu, Philippines

3.18.2023

dakbayan sa kamingaw


lahos 
sa kahidlaw ang dakbayan 
sa kamingaw 

duol sa balay namo sa Kinawahan 
ang wanang sa katunggan ug naalimungawan ko 
kalit gipukaw taman didto 

diin giduyan ang kalinghod nako subay 
sa taytayan nga gilukso-luksoan namo 
diin ang suba nga kanunay pingwitan nako 
hilas kaayo sa idlas nga mga tambasakan 

asa na lanog ni papa 
nanawag kay magpahilot kuno siya 
ug ang singgit ni mama 
kay mangahoy pa kuno mi ba 

asa na ang kabaw-kabaw sa pasil 
ang init nga sabaw sa baka igkahuman og simba 

asa na ang alas dose sa gabii 
ang kusi ug ang bunal 
ang katawa, gitik-gitik, ug away-away namo 
ni gang daisy og dodong clintoy 

asa natong tanan 
lakip ang mga iring og iro namo 
ang sakayan ug ang tindahan 

gitukoran na kuno og bag-ong taytayan 
giputol pod ang karaang kahoy 

ganahan unta ko modagan og balik 
sa kagang-kagang nga karsada sa Kinawahan 
mokatkat sa sambag duol sa abuhan namo 
mokaon og sampurado inig bangon 
sukad sa kahinanok gikan sa kaudtohon 
mamangon pod igka kadlaw0n 
aron manghukbit og tabagak sa pukot 

magdagkot tag balik og primos kay manu ta 
pugson natog usab si papa aron 
ubanan ta og kadiyot kay siya baya 
ang pinakamaayong mogukod sa nukos 
ug manuhot sa bunoan ni lola ug manikop sa danggit 
nga nagpahipi sa dagkong amatong samtang si mama 
mangandam sa mga bunot og bukong 
kay lami kaayo manugba samtang paaboton 
ang pagtaob sa dagat 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

dihang gibato nako ang lapad nga bato


Mosagitsit ang lapad nga bato, 
Mag-untol-untol babaw sa linaw. 
Sa pagkahurot sa sagunsong mga lukso 
Motiurok siya’g motiltil, molugdang 
Ug sung-ayon sa gansangong hunasan. 


-- RONAN R. LINGATONG 
Baybay City, Leyte, Philippines

3.12.2023

tindero og pahumot


Ang tindero og baratohong pahumot miplastar sa daplin sa dalan ug gimontar ang iyang kahon. Gipagawas niya ang usa ka bol nga pahumot. Gitimbol niya sa gagmayng botelya ang bag-ong inablihan nga pahumot ug gitinag-as niya’g gunting ang usa ka panid nga papel ug tagsa-tagsang gipatud-an ang mga ginunting. Gipahungaw ngadto sa pinong mga papel tanang klase sa baho: bag-ong buak nga nangka, hasang sa isda, kato sa iro, ilok sa wa’y ligo, sunog nga buhok, patay’ng ilaga. Gitunol niya kini sa tanang nangagi, ug bisan bata wala modawat. Gihanip ug gisingo na lang niya kinig maayo samtang naghugot sa iyang kurbata. Sa dihang mibunok ang ulan, siya ra’y bugtong wala kasimhot sa alimyon sa paghawok sa lusok sa ulan diha sa agtang sa yuta. 


-- KENNETH MICHAEL M. BABA 
Borbon, Cebu, Philippines

ug kon ang paglaom dili na mouli


Ginapakaon ba daw nako ang paglaom? 
Oo, uy! Naunsa! 
Ginapakaon nako ang paglaom og pandesal; 
usahay, pakipanan pa og kape, katong instant
Dayon pabukalan pa jod og tubig 
aron dili mabugnawan inig ligo. 
Planstahan ko sad kini og polo; 
sudlayan ang mikagkag nga buhok 
aron limpyo tan-awon inig hawa niini 
sa akong panimalay. 
Mosakay usab ang paglaom og jeep, 
molinya usab kini sa MRT 
makigdasok sa ubang mga hulagway— 
kapait, kasubo, kalagot, kamatuoran. 
Usahay gani, mouli ang paglaom lahi na og nawong! 
Maong’ gakos na lang ang akong tubag kada 
pangutana sa paglaom nganong kapoyon. 
Aduna sa’y mga panahon nga di mi magtinagdanay. 
Ug kon dugay man kini makauli sa gabii, 
di lang kini nako palunga’g suga 
aron makahibaw siya 
nga taliwala sa kamingaw ug kagubot 
niining siyudad, adunay gahulat, 
gahandom sa iyang pagbalik. 


-- JOHN GILFORD DOQUILA 
Davao City, Philippines

3.08.2023

ikatulong gabii sa kahaw-ang


Wanang nga mao ang karon— 
Diha tunlon ang luha nga nagtubod sa baba 
Kay ang pagtabon sa buwan diha sa adlaw 
Inihap. Pipila lang sa imong kinabuhi. Ug kini, 
Dihang makaplagan nimo ang takna, ikumpisal 
Sa mga salag sa langgam aron 
Makalupad ang imong mga pangandoy  
Ngadto sa laing nasod diin 
Pugson ka pagpuyo sa matag tikang 
Sa ang-ang, dili alang-alang ang 
Pagtabok sa pangpang, 
Bahala na ang balana sa bakos 
Nga ginama sa panit nga gibunalan— 
Piniriso sa kahaw-ang nga nagtuak-buak 
Sa matag salamin, magmugna og  
Himayang gihikawan sa abaga 
Nga nagbugsay paingon sa kapahulayan 
Diin ang dili ingon nato nagluhod-rosaryo,  
Mihangyo sa mga lumulupyo sa baryo: 
Ayaw baya’g putli’g pako ang langgam abi kay 
Mga hibla sa buhok ang gigamit sa salag… 


-- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

kaputli sa kahinanok ni inday


diha sa haw-ang nga baso 

sa imong huna-huna 
bisan pa sa kaguliyang gikan
nianang karenderya diin gaawas-
awas ang aso nga wala 
matagbaw ug gapunay 
paghapyod sa imong panit 

wala gyod baya ka matugaw 


-- J.B. MONTANES 
Mabinay, Negros Oriental, Philippines

3.05.2023

ang isda sa aquarium


alang kang Nyor Butch Bandillo 

Palihog, ayaw itugsaw inyong kamot 
ning kuwadrado nakong kalibotan. 
Wala ko masayod sa gilapdon 

sa pag-inusara, apan hangyo ko lang 
nga ayaw kutawa ang kalinaw 
nga nagsapupo nako karong gutloa. 


-- KEVIN A. LAGUNDA 
Consolacion, Cebu, Philippines

tilaw, lugway…


I
nahimulag pikas kong sapatos 
nagtago sa abogong suok 
apan duna'y gipangindahay
 
makaplagan na iyang kapikas ug 
subli niyang matilap ang 
katam-is sa ilang mga tunob 


II
kay tanang gilay-on masukod sa 
usa lang ka piye 
kansang pailob 
napulo lang ug duha ka pulgadas 


-- CARL B. MANTUA 
Baybay City, Leyte, Philippines

3.02.2023

ang atong kahangtoran

(sa makausa pa) 

Sa dili na mabakwi nga panghitabo, 
gihan-ay ko sa imong atubangan karon 
ang dayag nga kapaingnan. Oo, Ang Panghitabo, 
nga mapahiyomon kang mibahig diri kanako 
kaniadto, sa wala mo pa kini tuhoga pasunganga 
ngadto sa dili maihap nga mga hinungdan. 
Apan ang gisugyot mo karon nga maoy angay 
tang buhaton, kay mao ray makataronganon, 
nimo pa, alang kanako bunga lamang 
sa garbo nga giugmad ug gipatambok mo 
sa matag pitik sa imong kasingkasing. 
Bisan pa man, gitinguha ko baya usab 
nga dili mahiapil sa pagdinayganay ta karon 
ang pagpaulipon mo sa kaugalingon 
kay, sa akong bahin, daghan pa kong adtoon 
nga buot kong binlan og tipik sa akong panumdoman 
hangtod mahibalik ko sa dapit diin nagsanga 
ang atong dalan, ug didto magmalinawon 
sa kasayoran nga miabot na ang takna 
nga wala na koy angay pang ipaambit. 
Labaw sa tanan, dili ba walay gipinig ang umaabot 
kay luha ko man o dugo mo dili makausab 
sa sugilanon nga gihablon sa hangin? 
Gani, niini walay mago nga makabalit-ad 
ni manggugubat nga makabadbad? 
Kahinumdom ka? Miduko ko human sa tin-aw 
mong paglitok sa nahiunang mga pulong. 
Nan, karon nga nasumpay na ang ugma 
ug ang kagahapon, yanghag ug sayri ko: 
linugdangan ba kini sa kanhiay kong kabalisa, 
o sa gipaundayon mong kaligutgot? 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

tulo ka tulomanon sa paghinumdom


“Today in my heart a vague trembling of stars, but my way is lost in the soul of the mist light lops my wings, the hurt of my sadness moistens memories in thought’s fountain..."
-- Frederico Garcia Lorca 

gipas-an sa uhong sa agusto ang mga lusok sa uwan nga mingtugpa sa iyang alimpulo: ang yamog gikan sa dahon sa bayabas bugnaw nahisama sa simod sa irong gihubak: mibunok og hinanali ang ulan; nabasa ang estante nga duwaanan sa mga bata ug nahimo kining mga kontinente sa mga sapa-sapa diin sa matag labyog sa gutlo, managsanghiray sila hantod sa nahimong lim-aw nga karon giambak-abakan na sa mga batang nagpasinguwan duyog ang ilang lumalabayng kabatan-on. 

II 
sa matag bisita sa handurawan adunay yam-is nga kagahapon nga gipalaman sa linungkaob sa ulan, ikahimuot ta nga adunay mga katugnaw nga ikadalit ang uwan nga mopabinhod sa atong mga tangkugo ug dugokan, ang mga lapok nga namilit gihapon sa atong lapalapa karon, ang atong singot ug laway nga mingsagol sa tubig ug midailos paubos sa atong mga pusod, ang pangos nga gilimod ta lang ang kahapdos ngadto sa atong mga inahan, o kaha ang atong nabasang biste ug karsones nga mipilit sa atong lawas kaniadto nga karon, gisab-ilay na lang nato sa pantaw sa atong panumdoman. 

III 
hangtod sa kataposang adlaw sa atong panaw mahanduraw ta kining tanan. Kalaki ta lang. Ug katong tsinelas nga sayon-sayon ra nato pagtunob ug paglabaylabay, naa gihapon sa estante, matag bunok sa uwan magpadayon gihapon siya sa iyang paglutaw: tsinelas nga gitabilan ta og panapton nga atong gikortehan og mga ngalan.

 
-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines