tulo ka dagway sa baraha

I. Ang Arsobispo

“Dili matugkad sa unos
Ang pangluod sa timos.”
-- Butch Bandillo, Sanglitanan sa Kalipay ug Kasakit

“Sayop diay ang ako'ng pagtuo,”
Sugilon sa kurakot nga Kura Paroko,
“Nga ang Kamatayon mao
Ang kahingpitan sa tawo.”
Naglagiti ang adlaw sa udtong tutok
Nga sa sayo nga Mayo nitulisok
Samtang ang hubog nga Sepulturero
Nagsagol sa balas, graba ug semento.
Ang kainit sa ugang yuta nasiak
Sa bakho og hilak sa lima ka asawa
Ug tulo ka dosena nga anak.

Usa ka baryohan kami nga nagsud-ong
Sa kabugnaw ug kangitngit sa iyaha’ng pansyon.
“Kay kinsa ba diay ang magtuo
Nga luyo sa gipakita nga kalagsik sa Arsobispo
Adunay dakong kakulian ug dautang sekreto?”
Sukmat sa tabian nga manalabtan
Atol gihinay pagpakanaog sa itom nga sakyanan
Ang puti nga lungon sa upat niya ka Sacristan.

Tinuod. Siya nailhan sa mga katawhan
Sa iyang ka maabi-abihon ug ka buotan
Apan luyo sa balaan nga sutana
Gamay ra ang nakapangutana
sa matuod niya nga bestida.
Mismo ang iyaha’ng mga suod
Wala gayod kami nakamatikod
sa inanay niya nga pagpangluod.

Ug kini’ng pisi nga gigamit niya sa pagtipi
Sa iyang kinabuhi, mao ang pisi
Nga maghatod pakanaog kaniya ngadto
Sa mabugnaw ug mangitngit nga pansyon –
Ang sinugdanan sa kataposang pahulayan,
Kay unya adunay lapida itusok iugbok
nga magpasidaan:

“DINHI GILUBONG ANG LAWAS NI PAPA JUAN
(DILI NIYA TINUOD NGA PANGALAN)
GIBANTOG NGA USA KA LIMBONGAN
BISAN OG WALA NAILHAN SA TANAN,
GIPANGGA RA GIHAPON SA KADAGHANAN
(UNTA DAWATON SA TIILAN SA AMAHAN)”
( ? – 2001)


II. Ang Sepultero

“Sagbot sa lubnganan
Habol sa biniyaan.”
-- Butch Bandillo, Sanglitanan sa Kalipay ug Kasakit

Ubos sa kahayag sa bulan nga nabulasot
Ang Sepulturero nagbuy-od hubog nga way sapot
Hubo nga nanulisok sa mga haw-ang ug espasyo,
Sa mga naglaray ug nagpatongpatong nga nitso,
Sa mga krus ug simbolo, nga nagsilbing timaan
Sa Sinugdanan ug Kataposan sa tanang katawhan.

Hubo nga nagwarawara sa iyang tayaon nga pala
Ngadto sa kangitngit sa gabii nga walay ikapasiugda.
Sa Syudad sa mga Tiunay nga Nahinanok
Siya ang Haring Gangis nga andam motulisok

Sa gilapdon ug gilay-on sa kapintas sa kinabuhi
Kinsa’ng minataya ang andam makigsumpaki?

Ubos sa kalalom sa kagabhiong natisok
Ang Sepulturero nagyawyaw daw nalisoan sa utok
Sa hawanan sa gingharian nga iyang ginsakopan --
Bugtong ang bino ug hoyohoy ra ang iyang kauban
Nga sa garbosong kahoy molumos, nga sa lawas modugta
Sa tanang naghigda nga mga santos ug makasasala.

Ug abtan sa latas sa mga siglo ug latas sa katuigan
Bugtong ang haw-ang sa lungag ra ang kapadulngan
Sa panghupaw ug pagduaw sa imoha nga luna --
Tiunay nga saksi sa imoha’ng pagpanghulga.

Sa gilalomon ug kahabog sa tim-os nimo’ng tinguha
Kinsa ang magtuo nga ang kamatayon ra ang mokuha?

Sa Syudad sa mga Tiunay nga Nahinanok
Siya ang Haring Gangis nga andam motulisok:

“KAMO’NG MGA PATAY UG NAGPAPATAYPATAY:
GIHAGIT KO KAMONG TANAN OG SUKMAGAY!
MGA ANAK SA DIYOS UG NAGPAKARON-INGON:
BUGTONG ANG KAHILOM SA GINOO RA DIAY
ANG INYO’NG MATIGOM SA KAMATAYON.”


III. Ang Haring Gangis

“Ang garbosong kahoy
Lumsan sa huyohoy.”
-- Butch Bandillo, Sanglitanan sa Kalipay ug Kasakit

Ako ang Haring Gangis sa Buhing Syudad.
Ako ang garbosong kahoy’ng dili madugta.
Ako ang dalan agianan sa tanang mugna.
Ako ang mogiya sa linya sa imo’ng palad.

Ako ang tigpatuman sa tanang lagda
Ako ang motisok sa liso sa pagtuo.
Ako ang Adlaw, Langit ug Rebulto.
Ako ang Diyos nga ampoan sa timawa.

Ako ang nagbukal nga tubig sa Kinabuhi.
Ako ang bugnaw nga lampas sa Kamatayon.
Ako ang dalang hiwi nga angayng sundon.
Ako ang motul-id sa tanang dalan hiwi.

Ako ang kalis ug dugo sa Bag-ong Kasabotan.
Ako ang isda nga simbolo sa bag-ong milenyo.
Ako ang naghilawas nga anghel ug demonyo.
Ako ang kataposang silot sa tanang Kalapasan.


-- ERIK E. TUBAN
Dumaguete City, Negros Oriental, Philippines