binugha

Hagbay ra ko nabag-ohan

sa imong kaldero. Nigamay, apan wala 

nawala. Kaniadto, imong gihalad ang imong dughan 

diha sa abuhan--

sakto kaayo pagkaluto

ang mais nga kan-on ug ang inun-onan

ug dili lata ang utan. Kaanindot 

sa talan-awon diha sa akong bintana

samtang nagkahig ka sa mga abo

ug naghapnig sa mga upos nga sugnod 

sama'g nagsudlay ka sa taas nga buhok 

sa imong apo nga kamanghoran.

Lahi na ang madunggan diha sa yano 

nga pagbalibad nimo sa tanyag sa akong inahan: 
Hatdan na lang ka og pagkaon, Ma. 

Karon, sa imong pagpunit sa igsusugnod, 

ang imong dagway dayag ang gibug-aton 

sa kamingaw ug sa imong lapoy 

nga pagsuway og labyog sa garod 

nga sundang tigbas sa kahoy. 

Kon aduna pa la'y giandam si Lolo

nga mga binugha ilawom sa abuhan sama sa una, 

dili unta hilaw ang nasukad 

sa imong karaang lamesa.

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

ang natagak gikan sa langit

ang matag lusok

sa uwan

bililhong pulong

nga gilitok

sa balaknong dila

sa langit

migawas ko

sa kadalanan

ug gihukas

ang unsa mang

sapot sa

akong lawas

aron hangpon

sa akong

kinatibuk-an

ang katahom

ang katam-is

sa matag pulong

nga nangatagak

sa walay

panumbaling

sa kalibotan

unya diha

sa pinahangad

nga aping

sa piniyong

nga mga mata

ug binuka

nga baba

sa binukhad

nga bukton

kamot ug palad

nga gibayaw

sa pagtimbaya

sa halapad ko

nga dughan

sa hubo ko

nga kahimtang

ang balak

nakakaplag 

og kapatikan

-- IOANNES P. ARONG

Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

sa tanang gasubo nga akong gikahinagbo

kanunay gyod nako sila giaghat

nga dili intawon magpadala 

sa gisagubang nga kabug-at 

ihukad ang mga sinugbang baboy

ilamog ang tulo ka itlog sa tuba 

nga gikutawan og init nga sikwate

itagay nato ang kinutil taman

sa atong kalipay bisan ugma na 

matapos ang kalibotan

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

niagara falls: busagak balikbalik sumaysumay

nanuhiltuhil   yinagubyob   dinaligdig

nanagtulo      tubigtubig      lagbaslagbas

gingigingi       batobato       lumotlumot

puyopuyo       taluktok        tagiptip

walingwaling   inagay-ay     agos-agos

dinahili           pangpang     tuasik-pinisik

habohabo      kinanaas       dakin-as

nahadalin-as  gawaswas    yamogabon

palopalo           salibo            alindahaw

hinumdom      ambak          kanhiay

maria              christina       busay

pagsanjan       yutawhang   dagayday

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Palm Harbor, Florida, USA

matod sa tikarol

Bangon!

Dili tanang damgo

gihimugso sa kaadlawon.

Gitukbil sa ngabil

ang banagbanag sa kabakaba.

Paminaw!

Bisan gani ang kabugason

nahinanok sa mga yamog.

Dili tanang gangis

nanag-awit sa ting-init.

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

mga igsoon kong lumad sa mindanaw

Giabog kita ngadto sa kabukiran

Aron maangkon nila atong kayutaan.
Karon nga ang kabukiran ilang kaloton
Kita pag-usab ilang abog-abogon.

Asa ang hustisya human kita ilogi sa atong yuta?
Asa ang kalinaw nga kuno ilang tinguha?
Asa ang kaangayan ning kristiyanong katilingban?
Asa ang paglaban alang kanatong gipanglupigan?

Ah, usa ray tataw niining tanang hitabo.
Kinahanglang armasan nato ang atong kasuko.
Tan-awa ang mga ig-agaw nato sa Mahindanaw
Nakigpirmahay na nila ang goberno alang sa kalinaw.

Unsa man, tun-an ta unsaon pagrakrak nang masinggan?
Tun-an tag pus-ag ang mga ulos malupigon?
Ang tahoron lamang ba niining maong estado
Mao ang pakapaka ug panghadla sa tanang moboto?

Unsa man, maghinurotay na lang ta anig kaliwatan?
Makiglido na lang ta hangtod sa unsa may dangatan?
Kay unsa may kalainan kon dili ta mopatay
Nga patyon man gihapon tas mga inatay?

Hala, gawas kamong mga kaliwat sa bagani!
Ihatag ta kanila ang gubat nga ilang gipangita!
Hala, gawas kamong mga kaliwat sa alimaong!
Aron dinhi niining atong isla, ato silang ilubong!

-- ANIJUN MUDAN-UDAN 

Malaybalay, Bukidnon, Philippines

kalipay diha sa gamayng luna ug ang linibong dagom sa kainit

Subay sa tukon sa kawayan inanay

ang tungas sa punoan sa kamatis.

Gapasigarbo ang mga lunhawng dahon,

gapadayag sa ilang nigpis nga aping.

Nangalun-as ang mga palwa, hapit na

moligdas. Ug basin naibog lang kini 

sa gamayng baki nga gahupo-hupo.

Maayo pa ang gainusara, gapunay og

ambak dungan sa pagbisibis: Ikaw 

nga nanaghoy samtang gidaoban…  

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA 

softdrink

Sakto ra akong otso pesos, 

ug nakuha ka nako. 

Sa paghawid nako nimo,

Bugnaw akong nabati,

Maong' kalit ko ikaw

Gibalik, gipaputos og plastik.

Ug unya sa akong kauhaw,

Gisuyop ko ang estrow.

Ang imong kabugnaw

Kusog nga midagayday 

Sa akong kaugatan,

Ug ang kainit napulihan.

-- MARIE VIC ESTOPITO

Poblacion, Panglao, Bohol

alang nato

Dili pa panahon sa pagmahay apan hingpit na ang kapakyas; wala’y panahon sa pagkamatay, apan naluya na ang gininhawa, wala’y panahon sa pagpakabuhi apan nahimugso ang bata.

  

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

dihang kalit nga miulan sa dakbayan

Nanampong ang hamtong— 

nagpayong nga nagbarog

tupad sa galaray’ng santan

daplin sa dalan— kay kuno 

labihan makasip-on

ang alisngaw sa kainit

sa kalit nga pag-ulan.

Kanunay’ng maabogan,

ang mga santan 

sa iyang kiliran milintak 

ang kapula, gakapuliki'g dawat

sa wa-damhang gasa.

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

siquijor

(kang KJA)

Wala ko mikuyog nimo diri

aron pamatud-an ang kamatuoran 

sa mahika ug pagdani.

Sa dihang naabot na ta sa pasilyo 

sa simbahan gikan sa pantalan

nakasaksi ta'g kasal

sa managhigugmaay nga nagsaad og kahangtoran.

Ug nasayod ko nga ang gugma ania

diri sa isla

bisa'g wala ang mahika.

O basin naa'y gugma

kay naa'y mahika.

Wala ko kahibaw.

Wala na ko gahunahuna ining mga pangutana

samtang gatan-aw ko nimo--

ang imong buhok

gihuyop sa hangin padu'ng nako

ug ang imong mga mata

kaluha nga isla sa kayo

nga niduslit sa akoa

sa wala pa midangat ang imong ngabil

ug mitandog kanako:

init nga gutlo

diin ang mahika ug pagdani

nanagtagbo. 

-- MA. CARMIE FLOR ORTEGO 

Talalora, Samar, Philippines

bayad sa pag-ampo alang sa ulan

Nag-oracio ang mga obispo

kay gikuridas sa ting-init

ang Mayo ug Hunyo.

Diriyot wa gidayon ang flores

kay nagsinggaak ang ave

sa gipangdungoy nga mga kalatsutsi

ug ang make-up sa pangasaw-anon

gibanlas sa singot sa pagbagulbol.

Natandog ang langit.

Gipahilak ang panganod.

Nanguhit ang dagat.

(Nanukot og balig

singkuwenta kapin nga tibuok,

wa pay labot sa namising 

nga mga sentimos.)

Karon, nag-oracio ang mga obispo

aron mobalik ang  ting-init sa pagtuo 

labaw sa tingtugnaw.

-- DESIDERIO R. LIBRE

Samboan, Cebu, Philippines

carnegie hall: melodiyalirika sa mga epitapo

Mga piyano sa museyo ilang mga lungon:

Bach, Brahm, Chopin, Debussy, Mozart, Strauss...

Kita nagkonsiyerto sa ilang mga pantiyon.

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Lake City, Florida, USA 

pag-aninaw sa pag-inusara

dili mingaw sud-ongon

ang posteng gainusara 

sa kilid sa taytayan

tabok sa sitio

bibo man gud

ang iyang kahayag nga
dayag nanamin diha 

sa kahilom sa sapa

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

pagsalig—pasalig

pagkahuyang sa sukaranan

ining atong katilingban

pagkahumok pagkagabok

pagkadali magupok madugmok

gibuhat tang kongkreto

gama sa puthaw ug semento

ang tanan tang mga estruktura

aron matabonan kon unsa ka tingpod

unsa ka gutli ang tinuod tang

pagkabutang—pananglitan

di ta mabalaka kon motabok

sa karsada kay misalig ta

nga siya nga diha luyo

sa manobila saktog paminsar

dili moyatak sa gasolinador

kon ihural ta atong kamot ngadto niya

misalig ta nga dili motipas

sa ilang mga rota ug unya

magkarambola ang mga planeta

nga ang higanteng mga bato

nga nagbahisbahis sa kalangitan

nagsubay sa di matuis nga balaod 

nga gipatuman sa labing gamhanan

salig—wala tay laing mahimo

kon dili mosalig—apan

sa samang higayon labaw

tang nasayod kay sa mosalig

ang gwatsinanggong si murphy

mipahimangno nang daan

nga ang tanang mamahimong matagak

mahagbong gayod—sir adonis—

sama pananglit sa iyang kandiis

nga gisaaran ko nang daan

gisuyop sa lilo—nahagbong

sa laing kimba nga nabulit

sa labawng tam-is

nga mga pasalig

-- IOANNES P. ARONG

Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

nihilak nga balak

ang    

imong      

luha     

nga       

nilatay         

ibabaw         

sa            

buhi       

nga       

alom            

sa               

imong     

aping             

ug

nilahos

og                  

ambak            

sa                   

pangpang          

sa               

imong         

suwang,  

kon

buot

hunahunaon,

sama

ra

sab

sa

mga

pulong

nga

naligwat

niining

nagpadailos

nga

balak,

ingon

man

sa

imong

pagbakho,

matapos

ra

og

tulo 

ka

tuldok

nga

dagko

.

.

.

-- LESLIE S. NUÑEZ

Compostela, Cebu, Philippines    

anabasis

Subay sa walay kinutobang baybayon nga sinuyakan og mga troso, walay kisaw ang dagat nga gihapyod sa piskay ang hangin samtang gitimbang-timbang ta ang atong kapalaran niadtong adlawa. Gilandongan sa panganod nga kolor kaadlawon ang dagtom nga dagat nga maoy dam-okanan sa patayng mga pangandoy. Niining kinabuhia dili kasaligan ang yuta o tubig pagbuntog sa hangin, nga sama sa kalayo naghupot sa kalag-it sa rosas. Ug kon ugaling man gikan kami sa halayong dapit, ania kami karon dinhi dili lamang tungod sa kapit-os apan tungod usab sa hulga sa mga hinanib sa tun-og nga nagsul-ob sa gawi sa mga balili, nagsinug-ang nga midis-og suot sa bukana sa silangan diin nag-alipadsay ang nahinanok nga mga manulonda. Oo, sa makausa pa mga gagmayng bata na usab kita, ug taliwala sa dili-madugta nga kabhang sa higanteng mga alibangbang subli-subli natong giyamyam ang ditirambo sa dili-maihap nga mga barko ug paglawig nga hangtod sa kahangtoran, uban sa paglaom nga wala kitay tatsa nga mahiuli sa banag-banag sa milabay nga adlaw (kanus-a ngiob pa ang kalibotan apan nagpahipi ang bulan nga andam mohumpay sa atong mga kabalaka).

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

lima ka tinagik

1. Walo

Walo ka tinisok nga liso.

Walo ka talong milabong.

Usa ka panaksang sud-an.

Walo ka haw-ang nga tiyan.

2. Kilumkilom

Kilumkilom sa bulod.

Bitbit ang piko,

Gikubkob ang bungtod.

Naglantaw ang kukok.

3. Buwan

Gilantaw ko ang Buwan

Sa lawod mong dughan.

Nangawhat ang mga balod

Sa latagawng panganod.

4. Bigiw

Naglayag tang duha

Sakay sa bigiw.

Napuwak ang kabugason

Pag-abot nato sa piliw.

5. Yamog

Unang kabuntagon.

Unang banagbanag.

Namug-at ang yamog

Sa mga udlot ug kahayag.  

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

naduslitan

Ang dan-ag sa dilaab makadasig sa mga bata 

sa unang gabii sa ilang camping. Giduaw ko,

mao ra'g dili layo ang Sugbo gumikan sa usa

ka langyaw nga nagkalingaw og tuslok anang

pinundok nga layang dahon ug mga sanga 

sa kawayan. Ug dihang nasaghiran na unta 

sa aso ang panganod, makakurat ng kalit nga 

pagbutho sa mga bombero dihang gibabagan

ang dalan sa gawangwang nga police mobile... 

Ay, dili diay angay duslitan 

ang mga sagbot sa nataran!

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA

unsaon pagkaon ang mani

(sa akong mga estudyante)

naay inasinan

gipasinaw sa mantika

ang uban naputos sa katam-is 

sa pinauga nga kamay

ang uban igo ra 

nga gikadyong ug gabagal

ang uban nagpabilin

sa ilang pagkahilaw

apan bisan giunsa pa

paghalad aron mogawas

ang tinuod nga lami

magpabiling usa ra 

ang paagi sa pagtulon

usapon

dugmokon

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

doggone

Dili pa panahon sa pagmahay 

Apan hingpit na ang kapakyas; 

Wala’y panahon sa pagkamatay, 

Apan naluya na ang gininhawa, 

Wala’y panahon sa pagpakabuhi 

Apan nahimugso ang bata.

-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

kon ako ang mopangga

Bahalag ako ang mabuak, Inday, 

Basta ikaw ampingan sa kanunay.

-- OMAR KHALID

Medellin, Cebu, Philippines

depression

usa ka utitod 

nikamang nisaka 

diha sa imong tingkoy

gikan sa galanoglanog

nga kabalaka ug kaguol

misuksok sa dunggan 

dasdas sa mga langob 

ilawom sa bagulbagol 

hangtod galisod

paggawas

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

emperador nga labing gamhanan

ang kalibotan 

gituyok

gituyok

duyog sa letsong manok 

nga gidigwa ug gapasad 

sa ulohan sa ulipon nga 

galigdas lakip sa binuyok 

kay ang baso

giliyok

giliyok

-- DESIDERIO R. LIBRE

Samboan, Cebu, Philippines

wala sila napukan

Ikaw nga gimino sa imong pagtuo,

ikaw nga galumlom og halas

sa imong bagulbagol, ikaw

nga gakudlit niining yuta

og mga minteryo, kuwidaw!

Sila nga imong gipunggotan

og mga ulo-- sila kansang mga bukton

ug tiil ningtuasik nianang bomba

nga imong gisalibay, wala sila

napukan.

Hinunoa, ang ilang mga tiil 

gitugkan og plata ug borlasa. 

Ang ilang mga kuko gikiskis

sa bulawan. Ang ilang mga samad

gihidhiran og mga rosas ug insenso.

Ang ilang mga bukton gikaluhaan

og mga pako.

O, mangtas nga kibol, samtang ikaw

galuhod taliwala sa kahilitan, ang bitin

sa imong bagulbagol gimino na sa iyang

kaugalingong la. Nidailos kini dinha

sa imong liog. Iyang kang balikosan.

Iya kang tukbon. Ug sa usa lamang 

niya ka tukob, ikaw nga wala'y habak,

ikaw nga wala'y katakos bisan

sa paglayat sa imong kaugalingong

igit, mosukarap nianang yuta. 

Ang imong baba magbuwa.

Ang imong mga tiil motuskig.

Mokirig ikaw sa imong kaugalingong

laway, ihi, ug dugo. Sa hinapos 

nimong panan-aw, lantawa: 

nanglupad sila karon

dinha sa sidlakan. 

Gamatuod kini latas 

sa kasaysayan nga walay balaan

mosagop sa mga sama kanimo;

madugta ikaw ug ang imong

mga anino, samtang sila

nga imong giyama-yamaan

gawasnon sa imong kibol

nga kabubut-on, gawasnon 

sa kamatayon.

Tutoki ang kiay sa bulahan

ug balaan, tunhay

hangtod sa kahangtoran.

-- CORAZON M. ALMERINO

Los Angeles, California, USA

payong

Kon moasdang, makigtigi 

sa adlaw apan kon hiposon na gani

labaw pa kamingaw sa kilumkilom,

ug ang iyang kahilom

lupig ang usa ka isla nga bungtod,

gahuwat sa pagkamang sa bawod.

-- JEFF DEL ROSARIO 

Danao City, Cebu, Philippines

ting-ulan sa dakbayan

Maayong pagkabuling sa karsones

sa estudyanteng nag-atang og sakyanan

dihang napiskan

sa nakiglumba nga Montero.

Nag-ilog ang mga natanggong

nga pasahero sa nagtapok

nga motorcab

ug kutob na lang sa pagpangyugpos

ang mga drayber sa habal-habal

nga nagdunga’g panghugyaw

dihang hapit mawalis sa hangin

ang sayal sa empliyada sa Lee Plaza.

Sa kalsada, daw nagkawakat nga dahon

ang mga sakyanan

kay nagpasilong sa Amigo

ang pulis nga wa'y raincoat.

Taliwa sa nagkakusog nga pagbunok,

padayong nagtugsaw-tugsaw sa lim-aw

ang nagdakpanay’ng Badjao.

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

buwa sa serbesa

Hubog ang kilumkilom

Ug naglusa ang bumbelya.

Usa ka dangawng kuryente,

Nagsapinday ang mga poste.

Latagaw ang mga lakang

Sa awaaw nga eskinita.

Mahal, hapit na ko malumos

Sa mga buwa sa serbesa!

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

pukaw

taghoy sa goryon 

nga galutaw 

sa nipis 

nga hangin

mibitad kanako

gikan kanimo

ug sa gahob 

nga siyudad 

sa kagahapon

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

tagna: americanada

pipila ka siglo sa lanat

kining nagkurambos nga mga kasikbit silingan

maglambigit maghablon og tambayawang 

bandira sa panaghiusa

kining panagbayloay og handumanan

pasiuna lang sa ato unyang panag-ipon

dawata kining dagitsulat

kabahin sa dumalayon tang panag-alayon

sa kasaysayan unya ibatbat

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Toronto, Ontario, Canada