kilometro zero

Dinhi nagsugod ang mga urom

Nga gipangtigom ni Balentino Balakero.

Nakahibawo na siya sa damgohon niyang mga damgo

Diin kanunay niyang mahimamat ang iyang Musa

Nga lagom og ilok ug pahak og kilay. 

Mga garay ilang gipangtagay

Samtang si Musa nagminatay og hilak

Kay nawala ang metaporang sumsoman.

Apan kining tanan imposibleng mahitabo kay 

Wala na'y dugos ang imahinasyon ni Balentino.

Dinhi nagsugod ang pagkabuwasot 

Ni Leon Kulot sa gamayng lungag sa kahiamgo.

Gikawat ang iyang puti, putling kabayo nga si Boso

Sa mga biyuda nga nagkalapok gikan sa Duljo.

“Gihidlaw tingali sila sa maundanong kamingaw

Nga ila pa untang masaw-an madawdaw.

Dili lang unta sila mangawat,

Maningkamot unta sila og panghagdaw

Sa lim-aw nga gisagol sa akong lamaw,”

Saysay pa ni Leon samtang siya nanudlay 

Atubangan sa samin sa iyang ulayng' iyaan.

Sa samin, iyang nakita si Boso gilansiyaw

Sa karaang karenderiya sa Minglanilla.

“Matulon kaha sa mga biyuda ang himaya?”

Dinhi nagsugod ang pagkalimot 

Ni Cinderella nga ang matag magul-anon nga sugilanon

Adunay kataposan, apan iya gihapong gipaabot

Ang iyang bungotong prinsipe kansang kasingkasing

Galutawlutaw sa garapon 

Nga gikuptan niya'g hugot. 

-- KEVIN A. LAGUNDA

Mandaue City, Cebu, Philippines

pagbantay sa hilomon

kon ang mobulhot 

mao ang nagpuot

kapin sa panuhot 

pastilan makalagot

kon modahunog sama sa dalugdog 

dili angay ikasubo kay walay baho

apan pagbantay lang sa buhagay

nga nagtigom og lanag sa kahilom    

kay intawon daghan

ang mapasanginlan

lakip ang napagan

sa wala pa mailhan

-- DESIDERIO R. LIBRE

Samboan, Cebu, Philippines

balakbiga

1.

bakang nag linaktan ang dalaginding

kay ang pagkaputli sa bulan nabuak

sukad sa paghangad nga nanuslak

2.

pagpangapkap sa gakipikipi

nadiparahan ang naus-os nga palda

gapagilok sa dalin-as nga shangrila

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Lake City, Florida, USA

pildi ang maglagot

Unya na lang ta maglalis kon uyab na ta.
Kay pildi lang gihapon ko ron bisan unsa pa

Akong isulti nimo kon imo ra ko'ng ingnon,
"Dili man ikaw ang akong higugmaon."

-- JUDE GITAMONDOC

Cebu City, Philippines

tanka: buwak sa okra

Kahamis baya

sa gibukhad nga halad

sa iyang hadla!

Pikatan ko ang buyog,

wa'y naani nga danlog.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

laaw

Nagsingabot na ang uwan

Nagsingabot na ang uwan

Apan wa pa gihapon ka 

Sama kaha ka sa gagmayng lusok

Nangatagak sa hardin

Apan laaw sa akong kamingaw

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

si ninoy sa iyang panahon

Kon buhi pa karon si Ninoy,

lagmit wala na siya'y umoy. 

Ambot magpabilin pa ba kaha 

ang kahalangdon sa iyang panglantaw: 

“Ang Pilipino angayng pakamatyan." 

Ambot lang sa tuyok sa kalibotan...

Basin magpabilin ra gihapon 

ang gitas-on sa iyang pagtuo ug damgo 

bisan sa kamubo sa iyang panahon 
taman sa tanghaga nga nisamot

ang pagkabuhi samtang hubaron

sa padayon nga umaabot...

-- JON R. SAGUBAN 

Iligan City, Philippines

pag-agni

gakidhatkidhat

ang hawan sa papel

nga lanog sa kaputi

sa agik-ik

makadani

gapasopaso

ang gapatagad

nga mga pulong 

subay sa gakaduol

nga garay

-- TEA SOLON

Cebu City, Philippines

maymay nga gisugyot sa tagay atol sa ika-45 nga kasumaran sa pagtukod sa Bathalad

(kang Kevin Lagunda nga wala makatambong kay gipislango kuno siya)

Peace, man, kalma lang kay lango ka na. Nagkanguhal

Pa uroy ka, sakto na anang imong pagarpar.

Laway mo gatulo ug dila mo gadiwalwal.

Peace, man. Kalma lang kay lango ka na, nagkanguhal

Morag irong buang nga gipiskat sa kahigal,

Gipislango kay sa seksi daling matarantar.

Peace, man, kalma lang kay lango ka na, nagkanguhal

Pa. Uroy ka, sakto na anang imong pagarpar.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

sa karaang balay

Wala baya ko nagtuo

Nga naa'y ingon ini nga kamingaw:

Dili sama sa pag-inusara

Sa hangtod, dili sama 

Sa imong pag-ihap

Sa mga adlaw nga makita og balik

Ang hinigugma, dili sama 

Sa imong pagduyog sa kahilom

Nga nagpabilin gikan mingbiya

Ang tanang nanambong sa lubong

Sa usa pa ka pinalangga, dili sama

Sa usa ka adlaw sa imong 

Pagpauli, kutas nga gasaguyod 

Sa gibug-aton sa kapakyas. 

Kon subayon nako

Ang matag suok ug luna

Sa among karaang balay,

Anaa'y kamingaw nga mobira

Sa akong paghanduraw. Tingali,

Kini wala naanad og pamalandong

Sa kaugalingong pinuy-anan.

-- ADONIS R. ENRICUSO

Dumingag, Zamboanga del Sur, Philippines

sigon pa sa sphinx nga nakigharong kang oedipus

dili unta angayan

apan ambot ikaw ma'y makamao

mopukaw nako

bisan gikahadlokan ko 

ang sunod unya nga mahitabo 

ug kulbaan ko nga mapukan

gumikan sa imong pagkatubag

sa akong tigmo 

o gamhanang oedipus

mahimong mabuak

ang tanang ania kanako

ang akong kasingkasing

ang akong mga pako

nga karon lunlon mga bildo 

sa imong atubangan

apan kalooy ba intawon

kay sayod ka nga sumala

sa gisugilon nga tagna 

ikaw lang gihapon 

ang maalaot kay 

lugiton nimo 

ang imong mga mata

ug maglatagaw ka

nga mag-inusara 

apan labaw nga sakit nga bisan 

kanus-a dili mo lang gihapon 

litokon ang akong ngalan

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

ulan

Dasok ang ulan karon.

Napapas ang unahan--

ang mga punoan sa lubi ug ang abogon

nga basketball court diin sagad 

magduwa-duwa ang mga bata.

Ang agianan hinay-hinay

nga nalumos sa tubig. Nagpuyo

ang mga tikang, nahumol ang mga tunob,

ug wala na katuyhakaw ang kakilas 

sa mga balili. Lakip sa nahanaw

ang bulan ug kabituonan.

Katibugol sa kabugnaw,

gapatidlom sa makalumos nga alingasa 

duyog sa kahilom sa tubig, gabukot 

sa nabungol nga palibot. 

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

kataposang ting-init

Hilom na, akong Mahal,

bisan ang bituon

matagak sa imong aping.

Dili lang ting-uwan

ang umaabot nga Hunyo.

Adyos, Pinalangga,

dili puro gakos

ang pagbati.

Makat-on unta kita

sa mga alibangbang.

Maghuwat, Hinigugma,

kanunayng ting-init

ang kiay sa mga buwak.

Tagulaylay ang mangloy

sa kasingkasing nga luyloy. 

Pasagdi, akong bathala,

Padad-an lagi tika'g

postcard nga niyebe.

Kamig ang hapyod sa London,

dili unta ko sip-onon. 

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

panimpalad

Ang suba nga akong giubogan gapatin-aw sa kakulba lapaw sa hilom nga katugnaw. Nganong langoyon pa ang kinasang-an tadlas sa makapagan nga sambunot sa lilo ug balod? Takulahaw lang, ug nasud-ong nako ang sulog. Gidis-og ang unahan. Pwera buyag, mapangahason ko sa pagpadayon ngadto sa mahagitong dapit diin dugo, singot, ug luha ang bulok sa tubig!

Karon, nahidangat na gyod ko sa kinatumyang bul-og sa ganganga nga suba. Uwat na lang unya mahabilin sa mga pangos ug samad, mosugid sa akong paglahutay ug pagbarog. Gaatubang ko sa dili masukod nga kanawkanaw lahos sa lawod.  Lain na pod ang maghulat: amihan, habagat… Ug nalantaw nako ang usa ka isla bisan sa iyang gilay-on. Bantang kaayo ko sa sidlakan, mapahiyomon.

-- DESIDERIO R. LIBRE

Samboan, Cebu, Philippines

wabi-sabi: mahitungod sa bulok nga asin ug abo sa akong buhok

Andam molukdo

sa adlaw kanang bawod.    

Magpaanod ko,

bisan pa og masangad 

sa hunasan, maghangad. 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

ang ikaduhang kamatayon sa haring bakukang

Sa pagpaambit niya sa iyang kahibalo

diha sa nasudnong kinatumhaan, daghan kaayo

Ang midayeg sa iyang kaalam. (Nalakip

ang pangumusta ni Hudas sa iyang kalantip.)

Ang mga nahimugso sa panahon sa pamalaod

nga tampalasan kahibalo pod unta motahod 

ug sama sa ilang ginikanan dili malimot sa kasakit 

duyog sa pagsulay ug paglaom nga nagpasilak sa awit

ug uban pang mugna. Kaniadto ang mga kahulogan

sa mga liriko nagkudlit sa panumdoman apan

karon ang mga kanta igo ra sa lingaw-lingaw,

gapabuta-bungol sa gahom sa pag-aninaw.

Apan sala ba diay sa mga batan-on kon ang karas

ug alingisig nga tingog ni Alicia Copras

napapas na sa panumdoman? Nasayop ba sila

sa ilang mga nahagdaw ning panahona, sama

sa paraygon nga bungot sa iring ni Sanrio,

ug ang wala'y kamatayon nga si Sangoku?

Ang babaye’ng nanghuy-ab mao na la'y gapalanog

samtang gibanhaw nato ang panglantaw nga labyog

Sa nipis nga bidlisiw gikan ni Haring Bakukang

ug hinaot unta nga ang kahigayonan mosubang 

nga siya ug ang halangdon magkaila 

bisan pa kon kini chaka kaayo'g antipara.

-- VICTOR D. KINTANAR

Argao, Cebu, Philippines

menteryo daplin sa dalan

nanayaw ang kalunhaw

sa dapit nga awaaw

gihaploy sa huyuhoy

ang amorseko ug hagonoy

milutaw ang kalintak

sa saag nga mga bulak

ang mipanaw gipangbanhaw

sa alibangbang ug alindanaw

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Zambonga del Norte, Philippines

heyometriya sa hunahuna

Ayaw tugawa ang bangaw 

nga mipakita nimo sukad

sa imong panghupaw 

ug pagbanaw sa imong mata.  

“Nganong daghan man og kolor 

ang rainbow?” Sukit nimo 

samtang galugod ka sa imong mata. 

“Nganong dili man itom o puti?” 

Kon itom, wala siyay kalainan 

sa kisdom nga kalangitan. 

Kon puti pod, wala siya'y kalainan 

sa kaputli sa mga panganod 

sa panahon nga magkiat ang adlaw.

“Masukod ba ang rainbow?” 

Sa heyometriya sa hunahuna, 

makalkula nimo ang bangaw 

gikan sa imong gibarogan. 

Apan dili kini nimo masuta  

sa pinulongang matematika 

sama nga dili nato masukod 

ang kalisang sa mga tawo 

nga nabuhi gikan gidakdakan

og duha ka bomba atomika 

sa Nagasaki ug Hiroshima, 

gikan gibanggan og duha ka eroplano 

ang Twin Towers sa New York, 

gikan gilamoy sa sunog ang Kamagayan.

Masukod ang atong kasingkasing,

apan kon unsa'y mga sulod ini 

dili nato mahatagan 

og de-numero nga kahulogan. 

Katong adlaw nga gitalikdan ka niya, 

matod mo, nag-ampo ka nga siya maligsan 

aron dili na siya makapadayon 

sa iyang gilaraw nga padulngan, ug

wala ka sa dungga sa Ginoo. 

Karon sultian tika: 

kon gamiton nimo imong hunahuna, 

mamahimo nimong maputol 

ang distansiya taliwa ninyong duha. 

Sa imong hunahuna, mapilo nimo 

ang dalan ug ikaw mapaduol niya. 

Apan ayaw sukda ang inyong kadug-ol 

kay dili kini masukod, dili masuta... 

  

-- KEVIN A. LAGUNDA

Mandaue City, Cebu, Philippines

sa kanunay

kitang tanan  

nagbarog

nga nag-inusara

sa kasingkasing 

sa kalibotan, 

gidunggab 

sa bidlisiw sa adlaw: 

ug sa kalit lang 

kagabhion.

(hubad sa Italyano ni Salvatore Quasimodo)

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

naunay, nikirig

Kaniadtong bata pa ta
daan na kong hingigo; daan na pod 

nga ikaw nindot kaayong ig-on.

Bisan unsaon nimo'g
hupo-hupo hipi-hipi hadla-hadla,
di ka gyod kaipsot sa pagtumong
sa akong luthang. Sa pagtira nako--pak,

kirig ka lagi!-- dayon ko'g bahakhak.

Dili na maihap ang mga panid

sa kalendaryo nga gibasa ug gibala
sa atong linuthangay. Apan ngano ba

nga sa tanto nako'g tira 

tupo-tupo sugsog tud-tod nimo 

sa lain, sa hilom ako man 

hinuon ang nalain?

Karon, di na kinahanglang ipangutana

kon kinsa ang tinuod nga naigo, 

ug nganong gakatawa ka. 

-- TEA SOLON
Cebu City, Philippines

sama kaniadto

Naunlod, natabonan na diha sa kilumkilom

Ang imong panagway. Gahaguros ang kahilom

Apan gaduka lakip ang kadahonan ug mga gangis.

Gapabiling lanog lahos sa bukog ang  kukabildo

Sa mga hinigugma nga gitugaw sa galagubo

Nga kahinam, gadugtong sa ilang panghupaw 

Ug kahikurat. Dili malalis: Wala ko ikaw pasagdi.

Sayod pod ko nga ang pagbatog subay sa alambre

Galakip sa gapahipi nga pako sa imong anino.

 (alang kang MJ)

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA   

pauli sa payag

Tunob nga puthaw

sa dagat. Paabota

kining kamingaw. 

-- ABIGAIL C. BUAC

San Juan, Siquijor, Philippines

mirai

ang batang nagdibuho sa ugang yuta

tadiyandi nga naghisgot sa umaabot nga kalibotan

ang iyang gamayng tudlo ra ang gigamit

walay pagkuli nga nagbadlis sa hugaw sa abog

iyang gikudlit ang adlaw ang gamayng isla

ang baybayon ang dagat

gimugna sa hugaw ang tanan 

itom silang tanan pagkadulom

wala siya masayod sa kahulogan sa iyang giwiris

iyaha kining biyaan dayon malimtan

sama unya sa kalibotan

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

kapikas

Gipangayo mo ang tunga

Sa akong mangga. Gitagaan tika, ug 

Gipanghinaot nako unta 

Magdungan pod ta'g piyong bisan

Sa kaaslom, sa katam-is. 

Bisan ituslo sa asin ug tuyo, usa ra 

Baya ang atong mangga.

-- MARIE VIC ESTOPITO

Poblacion, Panglao, Bohol

pamalandong sa nangyungyong nga akasya

Naopaw na 

Ang mga sanga

Wa na tunghaa

Nagsungkod 

Sa ligidsilya

Si Lolo

(gikan sa Inenglis nga balak sa akong apo, Jack Allego Fithian)

-- MELQUIADITO M. ALLEGO, JR.

Lake City, Florida, USA

lima ka balak sa ting-init

1. Yamog

Yamog sa pagbakod

diyamanteng namilit sa panit –

lunhaw ang panaad sa hapyod.

2. Buwak

Nabuyok ang kalatsutsing

namungpong sa mga buwak –

dahunog sa mga buyog.

3. Aninipot

Bituon ang mga aninipot

nga nangudlot sa kangitngit –

tipak sa buak nga Buwan.

4. Busay

Gipangita sa alindanaw kahilom 

sa busay nga midagayday

sa mga nanapot nga lumot.

5. Alibangbang

Tigmo sa mga gangis, “Awit

nga gihimugso sa kogonan.”

Tubag ko, “Balak sa alibangbang.” 

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

chat-yamyam nga tunglo ni circe sa mga cyberbutakal

mobanaw ang buog molapos 
sa inyong kalimutaw modailos

ang inyong dila maus-os 
sa inyong bulbol mobalikos 

mapangos ang inyong utog 
ang inyong palad mabun-og

mobunok ang sip-on molambos
sa inyong lunangan mohandos

ang kugita ra ang mogakos
malumos mo sa inyong tulos 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

duha ka tipik sa tagawtaw gikan diha sa tubig ug hangin

Isda

Bisan dili ikalupad
kining akong mga kapay
aron makalingkawas niining 

lim-aw, magkalingaw lang ko'g 

siplat sa kalangitan samtang 

manghinaot nga makatukob 

bisa’g tipik lang sa
kahangtoran.

Langgam

Panganoran ra 
unta ang kulba labaw pa 

sa mga inalisngaw samtang

magdaginot ko'g lantaw 

sa akong aninong maaninaw 

sa tubig-- kintahay 

gasawom ko, nahimutang 

sa utlanan.

-- KARLO ANTONIO GALAY-DAVID 

Kidapawan/Davao City, Philippines

biyahe

Ang bagang' gabon 

nakig-indig sa linaw nga dagat, 

mialirong sa kabungtoran

diin inanay’ng migimaw

ang udlot sa kahayag dungan 

sa pagbuliskad sa mga gihay

ug pag-uraray sa kalunhaw, ug

nahinumdom dayon ko

sa mga magbabalak sa Tsina

kaniadto. Nakat-onan nako 

karon nga layo diay og maabot

ang mga paagi sa pagsubay

ingon man pagkutlo 

og kinaadman sa yamog

nga gagilak-gilak bisan 

diha sa mga sagbot

daplin sa dalan.

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

pagsugat sa adlaw

Kinsa'y makaingon

Nga si Nong Berting, 

Ang silingan namo nga banggiitan

Sa natad sa awit ug tagay,

Wala nakadulog ug nakatanday

Sa iyang asawa

Nga karon gahagok pa

Sukad sa panghagis nga lantugi.

Kinsay makaingon

Nga pusoy kining tambaluslos 

Nga gahigop sa gaaso 

Nga kape diha sa pantawan.

Kinsa'y nasayod 

Kon naa pa'y nahabilin 

Sa iyang sweldo gikan 

Siya gasunod-sunod sa mga biya 

Ug hugaw sa kadalanan.

Sud-onga ra si Nong Berting,

Malinawon ang panagway tugbang

Sa langit gikan sa tibuok gabiing' 

Bunok, ug duna'y kagaan 

Sa mga tamsi nga nihaguros gikan 

Sa sanga sa mangga nga gikisaw 

Ug gihapuhap sa yamog.

Nunot sa paglutaw sa sidlakan

Ang tuktagaok sa sunoy,

Ang tingkagol sa iring sa may atop,

Ang kagalkal sa nagkaduol 

Nga motor, ug ang pagbiya 

Ni Nong Berting-- wala'y kasikas

Tadlas sa ganghaan.

-- ADONIS R. ENRICUSO

Dumingag, Zamboanga del Sur, Philippines

duaw sa kilometro 102

Pasidaan pa ni Rene Amper, Magbabalak: 

Hilak na lang daan, danguyngoy, cry me a river,

Pasagding way tihik-tihik ang imong singgaak.

Pasidaan pa ni Rene Amper, Magbabalak: 

Unhi ang katalagman sa til-is mong uyagak,

Ayaw hulata ang pagpamintas sa bulldozer.

Pasidaan pa ni Rene Amper: Magbabalak, 

Hilak na lang daan, danguyngoy, cry me a river. 

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

inertia

Buot kong modagan

sa wa'y paghunong apan hilabihan 

nga nanghawid nako ang kabug-at

sa akong agianan:

kakabos, 

kagubot, 

ug kining mga pinitik sa dughan

nagpalawom sa mga libaong. 

Pukawa ko. Palihog

kuhita,

handosa

ang akong nag-urong

nga kalibotan.

-- DESIDERIO R. LIBRE

Samboan, Cebu, Philippines