siya, ikaw, ako: ang salang panulondon

La solitude vivifie; l'isolement tue. 

—Abbé Joseph Roux 

1 

Adunay daklit nga gutlo sa kahaponon nga angay igugol ang imong pagtagad diha sa pagtino kon unsay tukmang kahabog sa dugay mo nang giplano nga koral. Sa udtong tutok walay magdahom nga motumaw kining sulirana, sama nga inig-abot sa kilumkilom dili na hinungdanon kon giunsa mo kini pagsulbad, kon nasulbad man, o kon sapayan pa bang sulbaron. Mouyon ka ba kanako nga sa hagawhaw sa kahayag matagamtam ang kahinam, ug sa bilahan sa kangitngit maimpas ang tanan? 

2 

Gilantaw niya ang mga punoan sa atis nga naglibot sa iyang balay. Yagpis nga mga sanga gikumbabitan og halhag nga mga dahon nga kon pasiplatan daw koton kendi nga kolor abo-berde imbis lugom-rosa, amgid sa bula sa hagkot nga dul-ay sa batan-ong patolon nga singkaw, nga nasaksihan niyang giatake sa aseras sa dalan Colon sa gamay pa siya. Ilisan ko kaha ni sila og mga tanom nga labong ug lugom-berde ang dahon, sama sa salimbabaya o alibutbot? Kay dili ko buot mapanid-an samtang nagpahimudlay sa balkonahe, bisan tuod matag karon ug unya maaghat kong mosuhid sa mga kahoy ug, oo, angkonon ko, sa mga silingan ko usab—bisan tuod medyo layo-layo sila gikan sa akong nahimutangan—sa ilang pagkurikuri ug pagngadto-nganhi sa lapokon nilang tugkaran ug pagsulod-gawas sa kabungkagon nilang mga payag, sila nga bulingon, walay panudlay, gipangkapoy, masulub-on. Sa pagkatinuod, sama nga wala silay sarang ikapakita, wala silay angay itago. Ilabi na gikan kanako. 

3 

Ayaw ko ninyo laina pagsabot. Wala ko makatamay kanila—gani, panalipdan ko ang ilang katungod nga magpakabuhi ug paluyohan ang ilang pangindahay nga magmalipayon. Apan kapikas sa lunlon kong kahingawa alang kanila mao ang lunsay kong tinguha nga hinlo kanunay ang akong lawas ug kalag, nga wala ko manimahong singot, walay gihambin nga dautang hunahuna, hapsay palandongon sama sa bonsay nga dakit nga karong buntag lang gibalhin nako sa mas mahalon nga porselanang kaang, gitangtangan sa miaksiyon nag lawos nga mga dahon ug giguntingan sa patayng mga gamot. Ug ang koral diay, ay! Kinahanglan kongkreto, pinintalan og puti (esmalte aron madan-ag) isip numri sa kalimpiyo sa akong konsensiya ug abiso sa kaligdong sa akong mga katuyoan. 

4 

Iyaha usab kini. Atong tahoron. Gayod, ang kasabotan tali kaniya ug sa kalibotan maingon nga usa ka bulahang sulagma, apan kon buot hunahunaon wala baya kiniy kagamitan. Pananglit, aduna ba kiniy kalambigitan sa kalalim sa kinabuhi? Gani, ang saktong pangutana mao, Bulahan alang kang kinsa ug sulagma alang sa unsa? Ug kabahin sa ganghaan, natural ipahimutang kini sa tunga-tunga sa duha niya ka sikbit nga yuta, habig sa kalsada. Kinahanglan nga saktong sentro unya balanse ang disenyo aron walay makaingon nga naay ginikanan nga gipaboran. Ang estilo ug materyales, unya na lang. Sa pagkakaron dili siya gustong mahasol sa ginagmayng mga detalye. Total, siya nga tigmugna mao ra man usab ang tigsud-ong ug tighukngay. 

5 

Bisan pa man, ayohon lang tingali og gamay ang gusbat nga mga puluy-anan nga dili mahitaligam-an sa mga bisita pagdayon nila dinhi sa pribado niyang propyedad. Bisag siya ang moabaga sa galastohan, walay kaso alang kaniya. Niining butanga ra siya medyo mapatuyangon, isip tinagong pasiaw nga gitumong sa kompadre niyang obispo nga dagko na ang mga anak. Apan kagustohan niya nga ania ra kanunay kini sila sa iyang palibot, kining pipila ka bubong nga matawag og katipik sa nasunod niyang kabilin. Uban nining karaang balay. 

 -- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 

Metro Manila, Philippines