3.31.2022

luneta


Gigukod nako'g tan-aw
Ang miikyas nga adlaw; 
Gihingos ang parat nga huyohoy,
Mihapuhap sa karaang danguyngoy. 
Gakurog akong tiil nga taakon 
Ang batuong hunasan. 

Basin naa’y kalag
Sa kagang nga makugang. 
Nikarat ang akong tutonlan 
Dihang akong gitutokan 
Ang bulbol sa wa’y sapot— 
Galaroy-laroy nga buang. 

Nauga akong laway sa kidhat 
Sa burikat nga gabarog-barog 
Tupad sa posteng wa’y kurat 
Dihang kalit duna’y miguyod 
Nga puting langyaw. 
Daw mitiurok 

Ang estatuwa ni Rizal 
Sa mga nahibilin nga gipakamatyan.
Midagan ang inahang gasapwang 
Sa gatutoy nga masuso 
Aron puniton ang sinseyo, 
Giitsa sa gawara-warang politiko.


-- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

unsa’y kataposan sa kalibotan:


dili na mogana ang tihol kon suwayan pagtawag ang hangin; 
dili na mosayaw ang mga dahon; 

ang liti sa kilat igo lang magdula sa langob sa dalunggan, 
ang pagbagulbol sa dalugdog madunggan sa gimemoryang 
pagpas-an ni Kristo sa krus; 

undangon sa adlaw ang pagyamiid, 
ug ang bulan dili na duawon ang kadagatan diin 
gipangpilo na ang matag balod 
ug gihipos sa usa sa suok sa kalibotan; 

moawas na ang tubod ug ang mga atabay 
kay wala na’y mosag-ob; 

nagsadya ang sinugdanan sa kataposang kamingaw. 


 -- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

3.28.2022

bantay baya, manong!


Kahait baya anang imong tinutokan— 
gilamoy ko nga wa’y panit-panit, 
gikitkit lakip akong kabukogan, 
gitupsan sa katam-is lupig pa’y tubo. 

Apan ayaw baya intawon ko tintala. 
Basi’g makalimot hinuon ko ug mahinayak 
pagbitad nimo sa akong lawak. 


-- HAZELEN C. COBOL
Argao, Cebu, Philippines

emergency room


Pag-abot ni Rubin sa ospital 
Nga may Indian pana 
Nga gaongot 
Sa anang dughan, 
Maid-id imaw nga ginpangutana 
It gangueob nga admitting clerk
 
Ngaean? 
Edad? 
May asawa? 
May obra imaw? 
May down payment ka nga daea? 

Tanan nga pangutana 
Nasabat pa gid man ni Rubin 
Owa't eabot sa katapusan 
Ay nagapungapunga 
Eon ra paginhawa 
Ag nagaeutaw-eutaw 
Eon ra kalimutaw. 
Samtang ro doktor 
Sa may pwertahan 
Hay nagahutik-hutik 
Sa nagapanghuy-ab nga nars. 


-- MELCHOR F. CICHON 
Iloilo City, Philippines

3.25.2022

dili tanang balak mokanta


(hubad sa ‘Not All Poems Sing’ ni Merlie Alunan)


o mobukhad hangad sa adlaw 
sama sa mga bulak
sama sa langit alang sa gatadlas nga langgam
sama sa yuta alang sa uwan. 
Ang ubang balak gatak-op, 
usa ka lugas sa balas sa kahip-ot 
walay kahayag sa bulan ni sa bituon 
ang makaduot O nakumo 
daw bato gapugong sa kaugalingong ginhawa. 
Dili tanang balak mokanta apan nagatigom 
sulod niini mga lawod sa kahilom, 
mga taliabot nga bagyo, mga gakit sa pangandoy 
nga naanod, nabulibol nga kadasig sa suso 
nabalhog sulod sa iyang kabhang, 
kinaadman sa isda nga gatutok 
wa’y pagpamilok sa kalapdon sa dagat. 
Ang balak wala man gyoy buot isulti 
apan kon unsa nay imong nasayran, 
o nakat-onan, o nakalimtan 
latas sa mga kaliwatan, naglagutong 
mga bukog sa kabaw, kordero ug mga baboy, 
imong tinggutom sa mga panahon sa kabuhong. 
O nakubsan sa ginhawa samtang 
naggukod sa kalag sa hinigugmang gipukaw 
sa rosas ug sihag nga bughaw—dili nimo 
siya madakpan ug dili siya mohunong tungod nimo 
bisan pag mamatay ka sa kauhaw o matumba 
nga napiang daplin sa dalan. 
Padayon, padayon, gukda siya, sa walay paghunong, 
sakmiton ka sa kuyamoy sa hangin dala sa iyang malamatong awit.
Ang paggukod kabahin sa maong pamaagi--
kay hinumdomi baya, 
dili tanang balak mokanta.


 -- MANUEL M. AVENIDO, JR.
Fukui, Japan

diri tanan nga siday nalaygay


(Winaray nga hubad sa ‘Not All Poems Sing’ ni Merlie Alunan)


o nabuklad huyang ha adlaw daw bukad 
o daw sugad han langit nga nabitad 
luyo han mga tamsi nga nagkakalpad 
o sugad han tuna nga nasalod han bunok. 
An iba hito ha ira, nakataklob, 
usa ka lugas hin baras nga mahugot 
waray bis inulang hin kasanag 
tikang han bulan o bituon nga makakasuhot, 
Nakirugtol, sugad hin bato nga nautok. 
Diri tanan nga siday nakakaglaygay 
lugaring nagtitirok ha ira sulod 
an kamingaw nga daw mga lawod, 
diin may nahuhurma nga mga bagyo, 
ngan may nalutaw nga mga barsa hin mga inop 
nga napakyas an pag-ininop, daw nag-aalipuros 
nga pagbati han kuhol nga pinirit 
pagprisoha dida han iya balayan, 
daw kinaadman han isda nga nahangahang
waray pirok-pirok nga natutok 
han kawaray katubtoban han kadagatan. 
Iton usa nga siday, waray gud man ginyayakan, 
kun di an imo na daan nahibabaroan, 
o an imo mga nahibaroan nga ginbayaan, o an mga nalimtan 
hasta ngadto-ngadto han tiarabot nga katulinan, 
daw karubkob han nagkakadudugmok nga mga bukog 
han mga karabaw, karnero ngan kabaktinan, 
o an imo mga pakigbisog hin pagpuasa 
ha mga panahon nga ikaw naghuhura. 
Sugad man gihapon han imo pagtinghak 
tungod han imo paglinanat han murto 
nga imo gintawag tikang dida han rosas 
ngan asul nga masilhag-- diri mo la gihapon 
hiya madadakpan, ngan diri man hiya mahunong 
para ha imo bis' ka pa mamur-ag hin kauhaw 
o madismayo ngan mabarian hin paa 
dida hit ligid hit karsada. 
Ada kay, hala, kadto-a, ayaw papugong. 
kawata tikang ha hangin an mga aso 
han iya murto nga mga laygay. 
Kay an dadlagan hin paglinanat 
asya an nagdadara hin kalipay--
hinumdomi la ha kanunay, 
diri tanan nga siday nalaygay. 


 -- KENNETH ALVIN CINCO 
Salcedo, Eastern Samar, Philippines

3.22.2022

uhaw kaayo ang kamatayon


“Dying is thirsty work.” 
— Game of Thrones (season 4, episode 7) 

Gitawag na ako sa kamatayon 
Ug nabati ko ang hilabihang kauhaw 
Apan nabati ko upod 
Nga mas uhaw pa diay ang kamatayon 
Kaysa nako. 
Sa wala pa ako nakatungab 
Iya na diay akong giyarok. 


-- JOHN DANTÉ 
Consolacion, Cebu, Philippines

sa hampang nga dama


Sa diri ang tansan ukon bato 
nagasugod bilang piyon 
ukon ordinaryo nga tawo, kag ang korona 
ukon ang posisyon nga dama ginahatag lang 
sa sin-o man nga una makadab-ot 
sa pinakasulod nga teritoryo sang kaaway. 
Indi ini pareho sa chess nga sa pagpalagyo 
ang nanalaw nga hari pwede nga makibon 
sang kabayo, rayna, ukon obispo. 
Sa hampang nga dama ang tanan alalangay, 
atubangay ang handusanay sang buno, kag 
ang kadalag-an makuha lang 
kung ang mga kaaway napapas gid tanan. 
Siyempre may ara man mga sitwasyon 
nga nagakasiod sa isa ka higad ang pobre nga piyon, 
pero talagsa lang gid ini. Kalabanan, depende na sa kamot 
nga natagna nga magtulod sa piyon. 
Kag sa tion nga matabo ini, sa kainit kag kaisog 
sang nagatulod, siya kag ang nabilin nga hangaway 
nagaisa, dungan sila nga nagahikog, 
samtang ginakadlawan ang lulubngan. 


-- JONATHAN DAVILA 
Bacolod City, Negros Occidental, Philippines

3.19.2022

gipangutana sa damgo ang katulogon: asa ta mopahuway karong gabhiona?


Pamati lang. Pasagdi nga manibsib 

ang katugnaw sa Kyiv lahos sa atong bintana, kalit 
og layat sa atong lantay. Didto, naabo ang mga kwaknit 
ug nabuta ang buwan sa aligato hangtod nasaag 
ang gaaso nga tipik sa iyang laylay dinhi— 

Pytayetsya son drimoty: 
De zh my budem nochuvaty? 

*** 

Pamati lang. Pasagdi nga mapagaw 

ang mananabtan uban sa mga hubog, gabidyoki atbang 
sa kapilya diin gihaya ang gihayblad nga silingang 
pulis— nangwakwak og pasangil nga adik kuno 
ang iyang bugtong anak, dili na matugaw: 

Dandansoy, bayaan ta ikaw 
Pauli ako sa payaw… 

*** 

Pamati lang. Pasagdi nga matuk-an 

ang mga buwitre didto sa Mariupol diin ang banagbanag 
namikat sa kahangol sa ngiwngiw. Gapalawod ang alibwag 
sa agiw lahos sa upat ka suok sa lapyahan diin 
namuwaw ang hagawhaw sa mga wati: 

Pytayetsya son drimoty: 
De zh my budem nochuvaty? 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

ang babayeng napuno sa gakayong buwan


Ang itom nga baho sa mga bulok natanggong 
Didto sa lapukong kahayag. Aduna ka ba’y 
Gitagoan diha sulod sa galuno nimong 
Pusod? Kanus-a man moabot ang dugoong 
Kagabhion? Ang gugma usa ka panaw paingon 
Sa halayong mga bituon. Ug panaw paingon ngadto  
Sa dapit nga aduna’y di maginhawang hangin. 
Ang gugma usa ka dakong gubat sa mga kilat, 
Ug ang duha ka lawas napagba tungod 
Sa mabangis niining taming. Halok ngadto 
Sa lain na pong halok hangtod matakoban 
Ang ginagmayng eternidad nga namugna 
Sa atong ginagmayng mga lihok ug panagbag-id. 
Ang utlanan. Ang kasapaan. Ug ang metalikong 
Bangaw sa subangan ang gakayong buwan 
Napormang mga mata tali sa inilogay sa kahayag 
Ug sa kangitngit. Langga, ihamyang ko sa upat ka 
Dimensyon ang alimyon sa napaig tang dugo. 


-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines

3.16.2022

ang salag atbang gakurog nga adlaw


sama sa dahon 
mga lambod sa bukton 
ug ang pagtugdon
inig bulhot sa huwaw 
magsanga og katugnaw 


 -- DENNIS S. SARMIENTO 
Baltimore County, Maryland, USA

abstrak: dibuho ug damgo


walay bili imong damgo 
            dunay bili imong damgo
ayawg yawit nga may ikaambit 
ang halang nga way pahit 
            kay ang halang nga way pahit 
            may paak nga makapaksit 
ayawg laom nga may humot 
ang imong dibuhong ping-ot 
            kay ang kahuot sa ping-ot 
            may isikmang makapalagpot 
ayawg barog kay di kabungog 
ang hugis nga way dungog 
            kay ang hugis nga way dungog 
            may barog nga di malup-og 
ayawg kihol nga makahinol 
ang bulok nga di motultol 
            kay ang bulok nga di motultol 
            may pag-agak sa napandol 
ayawg ingnang makakita 
ang lapis mo nga gimuta 
            kay ang lapis mong gimuta 
            nakakita sa imong ugma 
walay kalag imong dibuho 
multong nangita’g paraiso 
            maong gikalag ang lapis mo 
            ug gidibuho imong pagbag-o 


 -- DESIREE L. BALOTA 
Talisay City, Cebu, Philippines

3.12.2022

palina


Diha’y mga tanom sa balisbisan 
nga mosumpay sa atong kinabuhi 
nga, matod pa sa akong amahan, 
kining mga tanoma ingon lang
sa mga yanong sagbot ug buwak. 

Hangtod, dugang pa niya, 
nga bisan unsang dahona nga 
maigo sa tinulo sa uwan gikan 
sa atop, mao kini ang idumalig; 
ang aso niini mao’y ipalina 
sa mga gipangbati nga sakit 
nga naglatagaw sa kalibotan. 

Kon duna ba'y kalag 
kining mga butanga, kini ra
ang akong nahibaw-an: 
nakighinabi kay gidapit diay 
ang aso ngadto sa langit. 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

agiw


Wala na’y labaw pa katahom sa sagbot sa berano 
nga nagsunog sa kaugalingon sa pangompas sa Adlaw. 

Dili ba usa siya ka phoenix, subling nahimugso labaw 
Sa lubngnan nga gibalikan sa alindahaw sa Hunyo? 


-- CARL B. MANTUA 
Baybay City, Leyte, Philippines

3.09.2022

lawod sa kahidlaw


Didto sa amoang balay sa Kinawahan 
ang dakbayan sa kamingaw duol sa lapad nga 
katunggan. Naalimungawan, gipukaw ko padu'ng 
ngadto sa lalawigan diin giduyan 
sa linghod kong hunahuna ang taytayan 
nga among lukso-luksoan lahos sa suba 
nga kanunay nakong pingwitan sa idlas nga 
mga tambasakan… Asa na 

si Papa sukad nanawag 
nga magpahilot kuno siya? Asa na 

 si Mama, nagsyagit 
nga mangahoy na kuno mi? Asa na 

ang kabaw-kabaw sa Pasil ug ang init 
nga sabaw sa baka igkahuman og simba? Asa na 

ang alas dose sa gabii, ang kusi ug ang bunal, 
ang gitik-gitik ug away-away namo 
ni gang Daisy og dong Clintoy? Asa na 

ang tanan karon nga buot kong bisitahon 
pagbalik ang dakbayan diin maabtan pa unta nako 
lakip ang amoang mga iring ug mga iro, 
ang amoang sakayan og ang amoang tindahan 
nga karon gitukoran og bag-ong 
taytayan. Giputlan na tingali 
ang karaang kahoy ug ambot gabarog pa ba 
ang haligi sa among balay nga gikulitan 
sa amoang mga kalipay nga wala napapas bisan 
kapila pa gibahaan. Dali, mamalik ta 

didto matag karon og unya diin tawgon ta 
ni Papa bisa’g usa lang ka adlaw, managan og balik 
sa kagang-kagang nga karsada sa Kinahawan, 
mokatkat sa sambag duol sa amoang abuhan, 
mokaon og sampurado gikan sa pagkatulog 
igkaudto, mamangon igkakadlawon aron 
manghukbit og tabagak sa pukot, magdagkot 
ug manulo ta ug pugson pod nato pag-usab 
si Papa nga mouban nato bisa’g kadiyot lang kay 
siya baya ang pinakamaayong mogukod og
nukos ug manikop sa danggit nga nagpahipi 
sa dagkong amatong samtang si Mama 
mangandam sa mga bunot ug bukong kay 
lami kaayo’ng manugba samtang 
magpaabot sa pagtaob sa dagat… 


 -- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

sa akong pagpahuway


Gihabol nako 
ang pila ka libo 
nga mga aninipot hangtod 
mabuntog ang kagabhion 
nga gadulog sa saad nga 
pukawon unya ko 
sa akong damgo. 


-- J.B. MONTANES 
Mabinay, Negros Oriental, Philippines

3.05.2022

kamingaw


gidulgan ko ikaw sa hilom
sa katulogon mong lawom

gihabolan sa makaabo 

nga hawok ug gapuwaw 
pagkamang sa alimungaw 


-- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

daklit nga pahulay sa kusgan nga gikapuyan


Madutlan baya gihapon ang lig-on. 

Tan-awa ra nang puthaw, napahak gyod sa taya. 
Napulpog pod ang sementadong pader sa baha. 
Nabangagan ang tugas nga haligi sa anay. Unya, 

Kining akong dughan bisa’g kabuakon 
Sayri kuno nganong tibuok lang gihapon.


-- JESSABELE BENTAZAL 
Boljoon, Cebu, Philippines

3.02.2022

fuerte fuerza


Ang mekanismo sa kusog 
dili makita nga pwersa 
nagtukmod o nagbira 
sa tanang butang— 
mananap sa lasang, 
lumot sa gutang, 
dagkong tipak sa bato 
naglutaw sa wanang— 
sa isig usa. 
Birahon kon kinaham; 
itukmod kon gikasilagan. 
Kini ang balaod nga gisunod 
gikan sa kinagamyang elemento 
ngadto sa higanteng mga lawas 
sa intergalaktiko nga espasyo. 

Apan duna’y laing pwersa 
nga wa magsubay sa susamang lohika: 
ang mga naulipon niini 
mapahiyumong mogakos sa kamatayon 
kon bugti sa ilang gitahan 
ang kaayohan sa uban. 
Ug ang nagpasiugda niining bisyoha 
nagkanayon samtang siya nanihapon: 
wala na’y labaw pa ini nga pwersa: 
ang tablahon iyang kinabuhi 
alang sa iyang mga higala. 


-- IOANNES P. ARONG 
Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

kaluha sa binilyon nga mga panganod


Gisulayan nako’g tambal ang langit 
kay naghilak, apan sa akong pagduot-duot 
sa betadine akong mata ang nabulit. 


-- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand