7.29.2022

sama sa usa ka lami nga isda


gagmayg himbis pero gahi 
kon ibaligya dakog masapi 
pugapong motuhop sa gibati 

kisikisi lang sa akong kasingkasing 
apan ayaw hilabti ang gapula nga aping 
kaayong isuwa igkahuman nakog haling 

pugapong maayo moantos sa kamingaw 
alang sa akong pinalanggang di maaninaw 
mibangil sa dughan daw gidat-ogag kabaw 

ganahan ta ko niya mananghid 
kon sugot ba siya nga iyang ngabil ibag-id 
sa akong agtang nga mao rag bakilid 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

pagkatapos


Pagkatapos 
Natong baeayon 
Ro atong mga handum, 
Naduea ka dayon. 
Hambae mo, 
Tanan nga bagyo, 
Tanan nga baha, 
Bisan ro nagatigiti nga silak 
Maeampasan naton ra 
Basta kita hay may pag-unong sa isaea't-isaea. 
Pero handumanan eon lang tanan ro habilin kara. 
Kon nagkueang gid man ako, Mahae, 
Maeuhod ako sa atubang mo-- 
Pasensiyaha gid ako. 
Pero gapangadi gid ako 
Nga magbalik ka sa euyo ko. 
Pero kon hinali 
Nga gusto mo pa nga baeayon naton it uman 
Ratong mga naguba natong baeayan, 
Bukas rang tagipusuon 
Bangud kita eang gid lang 
Ro makabaeay kara't uman. 
Kita eon gid lang 
Ro makabaeay kara't uman. 


-- MELCHOR F. CICHON 
Iloilo City, Philippines

7.26.2022

mayabag baya diay ang kisaw sa sapa


sa dihang imong gigakos 
ang sulog kay gimingaw sa kabugnaw 
sa pagtuong ikaw matagbaw 
sa tubig nga karon 

ingon og natuk-an ang dagayday niini 
nga midumili sa imong dughan 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

hibihibi


dili maulaw 
kon tan-awon nga hubo 

hinuon kon 
tandugon kini moduko 


-- J.B. MONTANES
Mabinay, Negros Oriental, Philippines

7.23.2022

hangak ra pod, matod pa sa drayber sa ambulansiya


Ang tulubagon nga maoy angay unahon pagtagad mao ang hapsay nga pagpahiluna sa sinugo nga mga kinompra sulod sa karton. Kanang walay burot-burot unya wala poy parte nga malupyak kon madat-olan. Kanang dili madugmok ang miki ug miswa, unya dili mabun-og ang repolyo, sayote ug patatas. Daghan ra ba pong mga de-lata nga gakalandrakas lang ang gidak-on ug porma. Naay eskinado. Naa pa ganiy binituon. Medyo nipis ra ba ning kartona, lubay-lubay, baratohon. 

Ang nakaparat kay ang akong dispatser gahantak pa, gilaay seguro nga walay termino kanus-a mi molarga. Kahibawo ko sa direksiyon. Panorte. Pero kon magsanga ang kalsada, ang pilion nakong likoanan kanunay lang dili mao. Bisag unsaon nakog ilad-ilad ang akong kaugalingon, sayop gihapon. (“Kay desilya man ang sakto para nako, modemano mi aron mabakwi ang sayop nakong pagtuo. Pero putang inanag desilya gyod diay unta.”) Dili hinuon tantong makauulaw kay wala ma miy pasahero. 

Kausa gipara nako ang tartanilya nga among gikahinagbo aron mangutana kon unsa toy pangalan sa sunod lungsod. Kagwang, wala man lang ko panumbalinga sa kutserong gamug-ot nga yakmo na, busngi pa. Mipaturatoy lang ang kanahan. Unsay iyang gimaneho, ambulansiya? Maayo na lang gani kay, sama sa apil-apilong abyan sa daman ni Henry Fuseli, mipasiplat ug mikihat nako ang bayeng kabayo nga gapabukad-bukad sa iyang ilong inubanan sa pagwaslik sa daw kinurler niyang lambungay. Nanglisik uroy sa kamalisyosa ang pahiyom sa bergatinya. 

Sa akong paminaw, gisapot si manoy tungod sa iyang sakay: gabuntaog nga baka nga hayan paingon itumod sa Lorega. Mao ra niy bugtong niyang kaakohan, apan sa kabug-at niini delikado baya tuod. Gatalikod niya ang hayop nga gipatindog ra. Gipanitan na apan kahibulongan kay wala magkadugo unya buhi pang dako. Ngilngig kaayo apan makapahimuot tan-awon kay wala hilabti ang panit sa tumoy sa ikog, sa may simod, libot sa mata ug putos sa itlog nga dagko pa sa tibagnol nga takoy sa Carcar. Dihang akong gilingi ang budlat nga kargamento gisulirapan ko sa animal, daw argabyado nga nakit-an siyang gahubo. (Kon wala pa tingali koy gibati nga kabalisa malagmit makaingon ko nga gapakyut lang siya, gapalibat-libat sama sa usa ka lamurok nga baktin.) 

Diha poy higayon nga, sa desperadong tinguha nga masumpa ang akong malas, nakahunahuna ko nga mopadulhog mi sa kilid sa kalsada nga bag-ohay pang giabunohan og giso nga kon pakalitan og tan-aw walay kalainan sa bulgur nga hilaw-lata. Agoy, sa tanto namong subay sa likoong dalan-dalan naabot man mi sa baybay unya nahisum-ok sa usa ka tinagong bakasyonanan sa mga nyudista. Mga babayeng hamtong ang gadaghan. Bisan gikan sa layo maklaro nako nga slomo ang ilang lihok unya ang ilang komunikasyon pinaagi sa hunghonganay, o kaha kukabildo ginamit ang senyas-senyas. Ambot ngano, samtang gainom-inom sila og lain-laing klase sa pabugnaw nahinumdom man ko sa hapit na mahuman nga dos andanas nakong balay sa kilid sa kabungkagon nga tulay sa Tagunol. 

Kabahin niining akong puluy-anan nga dugay ko nang gipangindahay, hahay, gusto unta kong makaabot sa pagkamada sa mga bato nga pangpugong sa dis-og sa dagat apan malagmit inig-abot nako human na ni. Hunas pa gyod. Tingali gani ang balay mismo pintal na lay kulang. Kanunay lang gyod nga ingon ani ang mahitabo. Tingmata na apan paingon pa gihapon ko sa amoa, gahigwaos kay nadelatar sa bisan unsa na lang diha, sama karon nga gasugod lang kintahay sa toro nga gihukasan apan didto maimpas sa mga ginang nga blangko og tinan-awan samtang gapabantang sa gasinaw nilang bisong. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

subay sa pagbugsay


Sulod niining kinandadohan 
nga bildo ug ladrilyong bungbong, 
dinakpan ka. Taliwala sa kasiot 

uban sa mga langyaw— ang gilay-on 
sa mga pangandoy. Latas 
sa katuigan, ang mga tunob mopapas sab 

sa mga bunbon lahos sa lawod. Ang pagbiya nako 
daw tuong bukton nga nanumpa 
sa kamingaw, apan kini mao’y timaan 

nga gikamay ko ikaw sa kanunay. Tan-awa 
ang adlaw: gadumdom sa mga nahabiling 
bituon matag kilumkilom. Unya, 

balikon ko ikaw, mopautaw-utaw 
sa gabawod nga mga panganod. 


-- DENNIS S. SARMIENTO 
Baltimore County, Maryland, USA

7.20.2022

sarcophagus


Naghinuktok ka samtang 
nagduko sa timbangan 
kansang katungdanan 
niadtong taknaa mao 
ang pag-aswat sa imong kagaan. 

Naghinuktok sab ko karon 
samtang nagtan-aw kanimong 
gidusô sa hunos nga bato, sul-ob 
ang imong pahiyom nga nayunyon og 
tinimbang sa gibug-aton sa mga higayon. 


-- KENNETH MICHAEL M. BABA 
Borbon, Cebu, Philippines

kaimito


Gitughit namo ang mga buwan, ug gikaon 
Hangtod gilugwa ang mga bukog sa bituon


-- BENEDICT R. TAGOC
San Ricardo, Southern Leyte, Philippines

7.17.2022

pasumangil sa naglaom


Dag-om ang akong gibuhot 
Samtang naghunsoy usa ka hapon 
Ang panghupaw dala kalimot 
Dinapigan sa asong nanuhutsuhot 
Putli kong gipangayo ang paglimod nako nimo 
Apan kon magpabilin ka sa mga damgo nako 
Maynta ugma magbunok na og tabako 


-- JOHN DANTÉ 
Consolacion, Cebu, Philippines

dagaw


Sa pikas bahin sa gitlo nga kalibotan: 
ianak ang suhi 
nga bisan sa paghilot-hilot dili gyod mabali. 

Karon ang talinis nga bahin sa maong gitlo 
mao na ang magpas-an nila 
nga gipatag na sa kahigayonan. 


-- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

7.14.2022

ang gidudahan nga tanghaga


Matod pa nimo, parehong gibugkos 
sa tanghaga ang balak ug magbabalak. 
Apan unsa gyod nang tanghaga nga gabugkos 
nianang duha? Kon badbaron nato ang baligtos 

nga nagsumpay sa gama ug manggagama, 
angay pod ba ilakip ang gam-anan diin nahimutang 
ang tigbuhat og obra? Kon tutokan pa gyod 
ang pinulongan isip hilo sa hablon, tingali 

mabatyagan ang balighot ug desinyo 
sa lainlaing puwersa nga nagtuliyok 
sa kasaysayan. Hinuon, utro ra ko 
nagbanabana sa giduhiraw nimong tanghaga. 

Apan, kon ang tumong sa imong panultihon 
kutob ra sa pagsalimoang, morag mananap 
sa lapad nga nataran nga gikoralan, hinaot 
dili busal ang imong pagdeliryo sa misteryo. 

Dili antiyohera nga gihiktan sa eskalawag 
nga binayran sa tagolilong nga amo 
aron masampongan imong talan-awon 
sa kalibotan. Hinaot pod ang danguyngoy 

sa imong obra wala luoki og kabestro 
aron dili mapamatud-an ang bilanggoan 
sa kahiladman. Unta imong pagromansa 

sa tulokibon dili usa ka dakong palusot, 
aron mapasagdan lang ang hinungdan 
sa urom sa mga gihikawan og kaugmaon. 


-- TON DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

jean-michel basquiat


Sukad niadtong gihatagan ka sa imong inahan og libro sa mga kalabera dugay rang gimapa sa kangitngit ang langit. Ang metrosan sa kahilom nabagli sa imong paghimugso. Ang mga irong buang nagsangyaw sa ilang kalipay tungod kay mingdan-ag kanila ang eklipseng tilimad-on sa imong pag-abot. Mingluhod sa imong atubangan ang pito ka espiritu gikan sa sangtuwaryo sa mga libat ug sila nanginhas diha sa hunasan sa imong palad diin nanampiling ang anak sa kamatayon. Ang gihiusa ninyong kalag mingsampit og kahibulongang pag-ampo nga gitubag sa mga uwak nga moguwa matag eklipse aron imnon ang dugo sa bakunawa. Nasukod sa gihiusa ninyong mga anino ang langit diin dugay rang nanganti ang gabonong kilumkilom nga masikop ang abuhong tulabong nga galupad dungan ang mga alibangbang nga mga bituon. Saksi ang labing maas nga tikarol sa kon unsa ka itom ang imong kibot sa dihang ikaw mituwad apan siya dali rang nahikalimot sa iyang tahas nga isugilon kini sa imong kaaway kay wala, wala siyay nahagdaw kondili ang tipaka sa gilamoy mong itlog sa bulawang sarimanok nga halad sa estatuwang reinkarnasyon sa imong apohan nga babaye. Sayri nga may giandam nang lawak aron imong kapahulayan diin nanagtindog ang mga habog nga punoan sa kahoy kansang dahon tambal sa patol ug almuranas. Sa dili pa ang takna sa imong pagpiyong, pasagdi ang mga diwata nga managlumbaay og halok kanimo. Pasagdi nga ang alimyon sa ilang gininhawa, imong mahanggab diha sa akto sa imong pagkatulog. Buot nilang mokuyog sa panaw sa imong damgo diin sila mamahimong katipik sa imong sedahong dalan paingon sa kahingpitan sa imong pagkatawo. Ikaw ang ilang tuyo. Pasagdi sila sa ilang buot buhaton kay sila usab aduna’y kalabera nga damgo sama nimo. 


 -- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines

7.11.2022

kon molahoy ang kapulongan sa parat nga huyuhoy


Sanglit usa ka subasko ang kinahanglang suyopon 
kon suwayan nato’g sagubang ang dugdog 

sa paghubad, kinahanglang andam tang manukad 
sa huyonghuyong. Palawom, pasagdi 
ang lapok ini nga mopigsat sa atong tabon-tabon, 
modasok sa atong dunggan ug tutonlan hangtod 
maaninaw ug matilawan nato pag-usab 
ang paglutaw sulod sa tago-angkan. Ingon ini baya 

ang pagtugkad sa mga gamot sa inahang dila 
lahos sa iyang mga sanga. Dinhi ta maghuwat, magkinto 
unsaon pag-uha og mga tanghagang tugbang 

sa mga barungoy: mokapay sa kaugatan sa lawod, molayat- 
sakdap sa inasinan nga gininhawa sa habagat 

ug amihan. Ang makadakop ra’y makakilaw. Manug-ab 
bisan pa’g bantang sa nanghulga nga dag-om— dinuslitan 
ang lanog gikan sa Babel nga buot natong ilakra ang kilat 

sa papel. Kon pilo-piloon ni nato, basi’g mahulma 
ang usa ka siloy. Pwede pod eroplano. Basi’g molugwa pod 
ang usa ka sakayan. Ug kon unsa pa’y laing modayag, 
bisa’g makalibog daw tigmo-tigmo-agukoy, aw, 
magpatinghaya lang ta. Magpaanod. Mamalikas pod 
kon ang taghoy sa mananagat dili mokaw-it sa atong 

mga linyang labaw pa’y lilo. Sunda lang ang kayab ug 
kinaiyang buslot sa iyang pukot: dili gyod maunlod. 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

gitabanog


Aduna kaha’y makadungog 
sa pagkagay sa akong mga hagawhaw 
kon ugaling dili kini makaabot 
sa imong dunggan lahos sa dughan?

Aduna ba kaha’y mga pulong 
nga masalod sa imong timba 
kon magkalos na ka og tubag 
sa atabay sa akong pagkawala? 

Aduna kaha’y makabantay 
sa anak nga wala kauli, 
sa nawala nga pisi,
sa sanga nga nabali 

ug sa batan-ong nagputi, daw tabanog 
nga nasangit sa punoan sa kamansi? 


-- ELVIN E. RUIZ 
Liloan, Cebu, Philippines

7.08.2022

ang pagtulon-an sa mga dahong nangalarag


(hubad sa balak ni Lucille Clifton nga The Lesson of the Falling Leaves

nagatuo ang mga dahon 
kansang pagbiya mao ang gugma 
kansang gugma mao ang pagtuo 
kansang pagtuo mao ang grasya 
kansang grasya mao ang diyos 
gihangop ko ang mga dahon 


-- GERWIN VIC E. BHUYO 
Bangkok, Thailand

pusod sa lungsod


Lilo sa lawas ang pusod. 
Sundi ang sulog. Dag-om. 
Bunok sa ulan. Baha. 
Yawa gikan sa baba sa nabasa, 
anuos gikan sa tambutso sa jeep 
nga paspas pa sa giagiang wisik. 
Napidpid, nagpasilong 
ang panon, nagdahom og

kahumanan sa ulan. Sa ilang atubangan, 
mga bata nga gasalom sa itom, nalingaw 
sa bulingit nga langit. 

Ang de awto mipadayon og dagan. 


-- MARIA ZARAH MENESES 
Surigao City, Philippines

7.05.2022

mga bungtod-bungtod nga balas sa baybay


Kang Conny, Peter ug Frank, kauban sa paglaroy-laroy 

Niadtong nahubog ko sa Lemonsecco 
gidamgo ko sa akong amahan 
sa dihang batan-on pa siya. 
Gwapo diay ang akong amahan 
sa iyang kabatan-on
apan dili ko gani makita 
ang iyang hitsura sa akong nawong 
sa samin. 
Siya ra mismo ang tag-iya 
sa iyang dagway. 

Ang akong amahan nga sa dihang 
naglubog og pila ka buwan 
among gisawod ang iyang init pang ihi 
sa nipis nga selopin, 
kadtong himoanan ug ays 
nga ibaligya sa eskuylahan 
atbang sa simbahan. 
Batan-on usab ang otin 
sa akong amahan, 
nahingangha ko, 
morag sa akong anak, 
80 na siya; 
sinaw, ug dili kini 
kunoton, 
ug ang iyang bulbol 
itom, wala ubana; 
ug diha, niliwat ko niya, 
bisan og puti na ang akong buhok. 

Saya kuno kaayo ming nanglakaw 
diha sa kutay 
sa bungtod-bungtod nga bunbon 
padulong sa baybay— 
gituboan og mga abina sa balas 
nga nagkaway-kaway 
sa wala, sa tuo, 
ug liyok sa mga mugbo 
tunokong kahoy 
nga gipandak sa huros sa hangin, 
wala mosulbong ngadto sa langit; 
sa akong tan-aw, 
ang ilang mga sanga sinudlay 
walay puos nga nagduko 
aron kanunayng makadungog 
sa hunghong sa yuta, 
wala madani sa mga laylay 
sa giminong panganod. 

Kahibawo mo, 
di ko gustong 
maglakaw nga mag-inusara 
diha sa hapaw nga mga bungtod 
kay basig mobukad ang akong sayal 
ug morag payong 
magtambling-tambling ko 
ibabaw sa tag-as nga mga balilli 
ug kasapnitan 
ug mapadpad ngadto sa dagat 
ug mga isla
kay wala ko'y mga gamot nga ikaugbok, 
pangadto, panganhi, 
panaa, pawala. 


-- ESTER TAPIA 
Nordrhein-Westfalen, Germany

tanghaga sukad sa EDSA


Nganong wala namatikdi 
Ang nikuyanap nga dugo sa panganod 
Sa pagsiak sa kaadlawon? 

Nganong tadlas sa kagabhion 
Wa’y nakabati sa singgit 
Sa samad sa pagbudhi? 

Nganong gisap-ongan man 
Ang mga dalunggan? 
Paminawa ang kasikas sa basurahan. 

Kinsa pa’y wa’y laing kapaingnan? 
Kinsa’y mohimamat sa nahisalaag 
Ubos sa pulang banagbanag? 


-- BERNARD PAGUSARA 
Las Vegas, Nevada, USA