nganong nasangad ang barko ni magellan nga usa man unta siya ka batid nga manglawigay sa dagat?

Nangutana siya nako kon nakaila ko sa sa dahong barko
apan pag-ukab pa sa akong baba
giukob niya ang iyang nagbaga nga baba sa akong baba
ug iyang gitukob ang akong dila
iyang gisupsop ang akong laway
gihigop ang akong gininhawa
gihapuhap sa kainit sa iyang dila ang akong dila
ug sama kakalit sa pagbugwak sa baha sa nagbagang biga
nitaop ang usa niya ka dila sa akong utok
ug nitaop ang usa pa niya ka dila sa akong kasingkasing
ug nitaup ang usa pa niya ka dila sa akong itlog
nga maoy nagbayaw kanako sa langit sa katam-is
ug nilupad kami sa lasang taliwala sa ipoh*
lasang sa nagbagang mga aso
ug akong nakita sa taliwala ang kahoy
nga adunay mga dahon sama sa barko
among giduol samtang nagsige pagtaup
ang iyang tulo ka mga dila
sama kami sa mga iro nga wala pa mag-ibot
gilamoy kami sa dahong barko
ug giputos kami sa kalami sa kangitngit
ug gidangdang kami sa labing uga nga kainit
ug nag-ihap siyag tulo ka usa tulo ka duha
tulo ka upat tulo ka lima tulo ka unom
ug pag-abot sa tulo ka pito ka adlaw
niputos kanamo ang dugos sa tumang kapait
ug nibukas ang dahong barko
nisugat kanamo ang nagbagang mata sa kahayag
nisutoy kamig lupad pahitaas
ug nangabuak ang among mga lawas
sa kaduha sa katulo sa kaupat sa kalima
sa kaunom sa kapito sa kawalo og sa kasiyam kaliboan
ug ang among gidaghanon nibug-at sa kaitom
ug dayong bulhot namo paubos
kusog sutoy kaayo ang among pagpahiubos
ug among nakita ang usa ka isla nga nagnganga
nga adunay dakong barko nga nasangad
ug among nakita ang mga tawo nga nisugat sa among pag-abot
ug sa wala pa kami hingpit nga motugpa sa ilang mga kamot
nisiyaget ang maanyag nga barangan nga taga-Malingin :
Maayong pag-abot mga Bisaya!
Ang mga sakay sa nasangad nga barko inyo nang nakita?

________________________________________________________

* Ipoh = usa ka dakong dakbayan nga anaa sa kinapusoran sa Malaysia ug ang pangalan gipahinungod sa labing gamhanang kahoy nga makahilo sa kalibotan. Sa Indonesia ang maong kahoy gitawag og upas; sa mga Samal Balangingi gitawag kini'g tipo.

Ipoh = Upas = Tipo. Ang Basilan adunay lungsod nga tipo-tipo nga adunay barrio nga ginganla'g Limbo-Upas. Sa pagluto sa hilo nga Upas o Ipo o Tipo, gikinahanglang iputos kini sa dili masunog nga dahon sa kahoy. Ang maong kahoy matod pa adunay dahon nga sama ang porma sa barko og idangdang sa kainit sa nagbagang kalayo og mahibaw-an ang pagkaluto niini paghuman sa kaduhag usa ka adlaw kon inig tilaw nimo sa duga lantong na ang kapait. Kon inig kahuman sa kaduhag usa ka adlaw tam-is ang duga, pakyas ang pagluto sa hilo.

Kabahin sa mga lumad diri sa Singapore nga gitawag og Orang Laut, ilang giila nga mga kagikan ang mga Iranun nga gikan sa Lanao sa Mindanao. Ang akong higala nga usa ka Orang Laut nagkanayon nga sa mga katiguwangang Iranun ang hilo nga naluto gikan sa kahoy nga Upas o Ipo o Tipo ilang gitawag nga Bisaya. Gikan kini sa duha ka mga Malay nga pulong: Bisa (venom) ug Saya (I)

________________________________________________________

-- LEO BOB FLORES

Bukit Batok, Singapore