ihaw

Sa dili pa mosidlit ang adlaw, guyoron na nila

ang karabaw dapit sa pangpang sa Himanglos

sa may kahoy o puno sa lubi nga nagbarog diin

kini nila ihigot. Usa-usa nga mangabot ang

silinganan, mamungko, manikungkong sa

kabatoan, maghuwat sa matansero. Manabako,

isigdagkot sa ilang upos, magbalyoanay og

tilad, "Diay apog, pare, bunga, buyo, maskada."

Magkandaiyag hikyad og istorya, damgo,

kahiubos, lansis, yaga-yaga, pakatawa.

Bugnaw ang adlaw sa sayong kabuntagon ug

may yamog pa ang sagbot nga iyang gihangrab.

Wa siyay kahadlok, way kabalaka. Manabsab siya,

maghulat, sama sa iyang naandan, sa isangong

buluhaton nianang adlawa. Tingali matingala siya

sa ulhi nganong gaoran man ang iyang duha ka

sungay og usa ka putol nga kahoy, tuyokan og

pisi ug itagkos siyag hugot sa punoan sa lubi.

Apan gikaandan na niya ang pagtuman. Moabot

ang matansero, magbitbit og bunal ug sundang

talinis. Moduol sa mananap nga sa pagkakaron

mobati nag kabalaka, kay kining tanang nahitabo

kaniya wa na mahilakip sa iyang naandan.

Kay wala man siyay pagduda sa tawo, dili ra man

gani siya molikay inigduol sa matansero. Kalit siyang

bunalan dapit gyod sa alimpulo, bunal, bunal, bunal

ug makadaghan, kusog, tuyo siayng lipongon,

pamiangan ang mga tiil, hangtod siya malup-og.

Inigkatumba na niya, duslakon sa sundang hait ang

liog. Mosirit ang dugo.

Mag-aningal ang mananap sa pirmero pa lang

nga bunal, ikaduha, ikatulo, unya sa pagpiang sa

iyang mga tiil. Ang tiyabaw sa hayop madungog

ngadto sa ikapitong tuktok sa Amandewing,

ang iyang kasakit, kon imo gyong pamation, moguba sa

pito ka tuig nimong katulogon, kay mora kinig

nangutana sa mag nag-alirong, "Unsay sala nako

nga inyo man kining nahimo?" Magkahinay nga

magkahinay ang iyang unga. Padayon nga

magabanaw ang init ug lunsay nga dugo. Mangdasok

ang mga tawo, mag-iyahayg salod sa nagbuhagay

nga dugo. Kinabuhi kini, sayod sila; ila kining isagol

sa bag-ong hiwat nga lina, imnon para pabaskog.

Idalit sad kini nila sa ilang mga asawang masus-an

ug sa ilang mga bata, sumala sa naandan.

                                   Moundang nag tiyabaw

ang hayop, ug mao na lay madungog karon ang

hagurong sa iyang hingutas nga gininhawa, hangtod

sa mohilom na gayod. Busbosan ang tiyan, habwaon

ang gininhawaan ug dad-on sa tubig aron limpyohan.

Putlon ang ulo, ang duha ka sungay. Buakon ang

bagol-bagol aron maabot ang utok nga kinaham.

Anitan ang karabaw. Pikason, tagod-tagoron ang

mga pinikas aron mabahin-bahin sa mga panimalay

nga mingdugok, morag mga ulmigas, aron pag-ambit

sa karne. Ganiha ra may naghaling--sa di

tungol. Ganiha pa ming-abot ang dang damahan.

Tagay ang tanan, pati na ang kabataan nga malipayong

magdagan-dagan, dakop-dakop, manikoy ug karne

nga manglasik, pira-piraso sa bukog, aron ilang iuli

ug isud-an.

                Ang Himanglos nga maoy testigos

aning tanan padayon sa iyang pagdailos ngadto sa

kadagatan, wa gyuy ikatug-an. Apan ikaw karon

nga akong gisuginlan ning akong hibatian, hinaot

imo sang madungog ang tiyabaw ug agulo sa

natumba ug samdan nga mananap, unta

maglanog-lanog sa imong alimpatakan ang kasakit

sa way dag-anan. Aron unta duna na koy kauban,

duha na ta, duha na tang magbangotan, bisan intawg

wa gud tay mahimo pagbakwi sa naandan...

-- MERLIE M. ALUNAN

Tacloban City, Philippines