9.30.2022

dan-ag sa damgo


Ang mga napinupinong bukog 
Sa nahunlak nga tunokong bituon 
Nagkatag nga himbis sa bag-o pa lang 
Napalgan apan karaan nang planeta 

Mao na lang na’y maaninaw 
Sa gisungkab nga kahayag 
Sa bakunawang saag 
Taliwala sa gahagok 
Lapoy nga kagabhion 


-- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

lanog ang biga sa balak


ang igik sa mga kwaknit nga titik 
gaagulo ug gaalingawngaw sud 
sa ngiob nga langob nga imong 
nasayran dinha taliwala sa gabilangkad 
nga wanang sa awaaw ug adunay 
gatubod nga mga birigong pulong 
gaalo sa imong pagdayon nganha 
sa gahilom gainusarang piniriso nga  
danaw gapaabot sa imong linog 
mopakagay mopadagayday mobungkag 
moyagaw sa gasinaw nga tubig nga 
giuhaw sa hapyod ug hagawhaw 
gikan sa imong kinatibuk-an 
suwati na ang naminting lagusa 


-- TEA SOLON 
Mactan, Cebu, Philippines

9.27.2022

hulagway sa kanhing artist


Kon unsa kalimpyo ug malinawon 
ang imong mga obra sa una, bawion ra 
sa nagkaguliyang nga pangutok sa tiggama. 
Angay gyod ikatingala apan kon lantawon 

usab ang imong mga dibuho, anaa na 
tingali daan ang mga timailhan. Wala 
sa mansanas ug uban pang bunga 
sa kambas apan anaa sa anino ug kangitngit 

limod nianang kalibotan nga hingpit 
sa imong panan-aw. Kanang kangitngit 
nga wa'y gilak gikan sa bituon. Kon nabantayan ko lang 
kaniadto, din-a ko matingala nga ilawom 

sa imong limpyo nga panamit ug panghinapay 
naglabaw ang mga baho nga yawyaw sa newsfeed
Susama sa imong mga libak ug bahakhak kabahin
sa mga tawo sama ni Jennifer Laude. Kay, lagi, 

si Adan ug Eba ra kuno ang gimugna sa Sinugdanan. 
Pati sab imong kaligutgot, diin lanog imong panghimaraot 
kabahin sa mga gadala og plakard. Matod pa nimo, 
ang pagbalik sa bulawanong panahon makab-otan lang 

sa kinum-os sa kumo ug uban pang timailhan 
sa padak-anay og lagay—kamangtas sa tigre, kuko sa agila— 
bahala’g usa ra sa liboan ka bisti sa busawon nga buwaya. 
Ug matod pa nimo nga angay ra ipangsunog 

ang mga pa-woke-woke kuyog sa mga libro 
sa kasaysayan aron mahilom ug way-labad sa ulo— 
Hay, pagkahalap sa mata nga nagmugna 
sa mga obra kaniadto. Matag higayon 

nga mahinumdoman ko ang pagka-walay-imik 
sa imong alampat. Makabungog gyod ang kahilom 
ug makabuta ang kangitngit sa mga anino luyo 
sa kahapsay nga imong gihulagway. Makaingon ko 

sa kaugalingon karon nga tipik ra diay to sa tibuok 
hulagway, diin ang kalibotan nga hingpit 
nalakra sa kalimutaw sa masupilong gino-o, 

diin tataw ang kalimpyo ug kalinaw 
nianang matang sa impyerno. 


-- TON DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

dili kita motugot nga pahilomon ang mga patay

(hubad sa Inenglis nga balak ni Jim Pascual Agustin) 

Ang tawong gatunglo angayng tunglohon 
nga mabuhi sa kahangtoran diha sa atong mga isugilon 
sa atong mga anak. Dili sila mahadlok kaniya 
o sa nalubag niyang pagbanhaw sa laing lawas. 

Dili matay-og ang atong mga anak 
sa iyang mga bahad. Ang madasdason niyang mga iro 
nga duna’y ngipon nga mga bala dili makapiog nato 
sa pagtalikod ug pagkagiw. 

Bisan pa’g mapasagdan ang mga patay 
nga wala giangkon sa mga morge 
o gibalibag daplin sa dalan, 
ang ilang mga dagway gihiktan og packaging tape

dili sila mapahilom. 
Ang kaugatan sa dayag nilang mga liog 
ug ang tuskig nilang mga bukton mahimong mga gamot. 
Ug kitang nakigbatok aron mohandom 

sa kabangis nga gipahamtang diha nila 
nga dili na nato mahuptan mopas-an 
og pait nga bunga aron unya ihansak
sa tutonlan sa malupigon. 


-- GERWIN VIC E. BHUYO 
Bangkok, Thailand

9.24.2022

tubag sa tanghaga ni Berkeley


(alang sa babayeng nagsul-ob og off-shoulder nga blouse sa duha ka oras nga byahe paingon sa Bantayan) 

ang pagbiya 
usa usab ka paghiabot 
ug ang kalimot 
usa ka paghinumdom 
nga ang tanang kasinatian 
usa ka pag-ambit sa pwersa 
nga naglimin sa tanan. 
sa sinugdanan, aduna 
lama’y butang 
ug gihambin kini sa wanang. 
nahimugso ang gutlo 
dihang nayabag ang butang 
nagkiyod-kiyod sa dakong wanang. 
nipahiyom ka ug namuwa 
kay kon wala pa ta 
wala’y nasayod sa tubag 
ning dakong tanghaga 
bisa’g usa. 


-- IOANNES P. ARONG 
Cebu City, Philippines

visitation rights


Karuyag ko mingawon 
yana nga tapad ka 
ngan ubuson ini nga kamingaw 
sugad han pag-imod ta 
han ice cream nga imo gintugon 
paliton ko para hit’ at’ pagkita: 
“Hurot na, Pa,” siring pa nimo, 
samtang gintitimod mo gamit an imo tudlo 
an ultimo turo han ice cream
Kay bisan kun hirayo ka na 
o hirayo na ako, 
waray na salin 
nga kamingaw. 

Pero, diri ba an kamingaw 
dara han kawaray salin? 

Karuyag ko mingawon ha imo. Yana. 
Samtang kaupod ka. 


-- VOLTAIRE Q. OYZON 
Tacloban City, Philippines

9.21.2022

tali sa saad ug paglaom


Sanglit aduna'y gisumbingay 
ang pagpanglarag sa mga dahon, sayon ra 
ang paghanduraw sa ilang pagpailob 

ilawom sa baga nga katugnaw ug nganong 
taudtaod sab unya ang ilang kahilom samtang 
huwaton nila ang katumanan 

sa tingpamulak. Mao sab ang pagluhod— 
kining akong pagpangapkap nga gasanga-
sanga, gasalingsing. Gabinugtong 

ang gilay-on sa kasingkasing. 


-- DENNIS S. SARMIENTO 
Baltimore County, Maryland, USA

pasidungog-handom sa mga anak-yuta


gipuga mo ang kinumkom nga yuta 
ug gihilogan sa mga tinulong damgo 
nga nanagayday sa itip nga bung-aw 
sa imong agtang diin mitipon kini 
sa panan-aw sa imong mga mata.

sa way-kinutobang mga gutlo sa imong mga adlaw 
imong gikawras sagbotong panit sa yuta ug 
sa imong mga palad nanurok, dili ang mga singot 
ug luhang gibinhi mo sa tim-os nga paghigugma, 
kundili mga tanghaga sa dugo! ay ginoo ko! 

ay, nangatay ug nangatkat kini morag mga bagon, 
morag mga pisi sa kayugot ngadto sa mga gihang 
sa imong kalag! sa may ganghaan sa kaadlawon 
gisalibwag mo mga awit sa imong mga amahan 
ug kaugalingon mong mga balak sa kagawasan! 

hain na ang mga bag-ong turok ug mga salingsing, 
ang mga bag-ong saha ug mga gagmayng udlot, 
nga ang laa sa duga-sa-kagabhion wala kasumpo? 
gituphan kaha silag kalagsik sa lunhawng dan-ag 
sa adlaw aron makapamulak ug mamunga? 

ilabyog imong panan-aw ngadto sa mga ganghaan 
sa bag-ong buntag! tanang mga gabon sa katuigan, 
mga mansa sa singot-ug-dugo sa pakigbuntog ug 
pakigbisog, mga luhang nagtaptap sa imong mata, 
mapad-as sa bulawanong dan-ag sa bag-ong ugma. 


-- DON PAGUSARA 
Davao City, Philippines

9.18.2022

pagtultol sa pista


Layoa pa sa baktasonon! 
Kadaghan pa sa mga eskina; 
Asa kaha ko 
liko— sa wala, sa tuo? 
Moabanti ko, o 
moatras na lang? 
Pastilan! Maayo unta 
kon naa pa ko’y maabtan 
sa gikahinamang kumbira 
nga dugay ko na’ng 
gihagoan pagtikang… 
Layoa pa sa baktasonon! 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

lawig


Kining upat ka suok usa ka sakayang wala'y 
katig— ihandos ang pamugsay sa tuo ug 
sa wala, mopakalma sa nag-alindasayng uha. 

Ning upat ka suok duna'y wanang: upat 
ang gatupong nga mga tuhod— ang mga abaga 
sa kabug-at sa daman ug damgo; laing upat ka 

suok ang lawak nga wala gilaraw, wala na’y 
pagtakilid ni pagkaob, luna sa pag-inusara ug 
kalinaw: ang kinabuhi pagpanakay usa ka panaw 

sa upat ka suok sa sinug-ang nga tigmo…


-- CARL B. MANTUA
Baybay City, Leyte, Philippines

9.15.2022

sa imong paghikatulog


Sa imong paghikatulog, sag-ulohon ko 
ang matag apan sa imong aping,
ang bungot nga wala maayo og barbas,
ang mga kilay nga wala mag-angay,
ug ang patilyang nakatabon sa alom 
sa imong dunggan. 

Sag-ulohon ko ang matag suok 
sa imong lawak uban ang mga hulagway 
sa pipila ka higayon sa atong panag-uban, 
ug pamation ko ang imong hagok 
samtang nagbawod-bawod 
ang akong bukton nga gibakos ko 
sa imong bilbil. 

Sa imong paghinanok, 
bansayon ko ang kamingaw 
nga ako unyang bawnon 
sa akong paglabang 
sa akong pagpauli 
sa pikas isla 

sa akong kaugalingon. 


-- JAE MARI D. MAGDADARO 
Binaliw, Cebu City, Philippines

binhi


ug kon tabonan nila imong mata 
pasulti-a imong baba 

ug kon pahilomon imong baba 
pasulata imong kamot 

ug kon putlon nila imong mga kamot ug tiil 
ayaw kabalaka 

ilubong man ka nila sa yuta apan 
dili nila malubong imong kamatuoran 

kay ikaw usa ka binhi 
mopadayon nga mabuhi 


-- JOHN GILFORD DOQUILA 
Davao City, Philippines

9.12.2022

ambisyosong baki


Kaila ka ni Basho? 
Kon mambabalak ka, 
makita kuno nimo 
ang iyang katakos. Hanas- 

gaan sama sa hangin 
ang iyang pagpalayat sa usa ka 
yanong baki. Dili 
dali malimtan. Ang akong higala 

makasubay kuno sa kaigmat 
ni Basho. Sama karon, buhion- 
buhian daw niya ang usa 
ka baki. Tan-awa, molukso kini. 

Kita ka? 
Wala? 
Wala gyod? 
Pag-sure! 

Pastilan, asa man 
diay ang sidsid sa bisti 
ni Basho? Dili diay 
dali makupo-an 
ang ambisyosong baki? 


-- DELORA SALES-SIMBAJON 
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

(taban)og


kon ang atong kataposang panagtagbo 
mao ang utlanan sa atong panagkita 
unta ang akong pagyango igo nang tanda 
sa atong panag-abot 

usa ka hinanaling panamilit
sa usa ka pagtimbaya 

kon ang atong mata ang bintana sa atong kalag 
ug ang dunggan ganghaan sa atong diwa 
masigpatan mo untang nanambo sa akong tinutokan 
ang mga tugon nga di na mahatod sa akong hagawhaw 

kay ang imong mga pasalig daw pisi 
sa mga kabalaka tang aguha 
nga gigamit ta sa pag-ayad sa tabanog 
nga napiyapi gikan nabugto ang lambo 
sa akong pailob niadtong naabtan na pod tika 
nga gitugpo gawas sa bintana 
sa iyang sayal daw goryon 
nga di kamao molupad 

di na mistil sawron sa akong dunggan 
kay nasag-ulo na nako ang linya ni mama 
nga way tabanog nga magdugay kon kusog gyod 
ang hangin lapas ngadto sa laing balay 


-- ELVIN E. RUIZ 
Liloan, Cebu, Philippines

9.09.2022

puslan man


Ania, sugdi. 
Ablihi 
ang mga bintana. Sa unahan 

ang bungtod gapandong og 
takna nga gabaktas ngadto 
sa pagsawop, usahay 
manghilam-os og 
mga taligsik. Karon ug ugma sama 
kagahapon, walay 
nausab. Wala kini niirog. 
Wala kini 
napulpog bisan 
gilatos sa ikog 
sa hanging mangtas, bisan. 

Busa, ihikyad lakip 
sa inun-unang Anduhaw 
ug mais kan-on sa imong 
sartin ang Eu Sei Que Vou Te Amar 
ni de Moraes. Hagpati og 
mga bukog. Kumot-kumota, 
hulmaha saksak-sinagol 
ang imong panihapon. 
Bisan kon gidunlan ka 
sa tanang dili makab-ot, sa dili 
moabot, subad gihapon. 

Ang imong karon 
ug ugma sama 
kagahapon. 
Liyok nga hangtod. 
Busa, habhab 
sa kahapdos. 
Habhab 
sa angtod. 

Sugdi karon. 
Suwayi. 
Aron. 


-- CORAZON M. ALMERINO 
Ontario, California, USA

paghikalimot


Nakahinumdom ka, ug nangalisbo 
ang dagat sa imong pagginhawa. Galawod
ang bakikaw nimong paghunahuna  
kaniya, wa’y kalainan 

sa mga baruto nga gatuya-tuya 
sa dagat. Saksi ka kon nganong di undangan 
pagkab-ot sa mga bawod ang mga panganod. 
Gapungasi ang hapak sa dagat, hapdos 

sama sa paglatos sa hangin sa imong panit 
hangtod gabukal ang kabugnaw 
sa imong dugo. Gilok 
nga gisubay sa mga balas 

ang mga abenida sa imong lapalapa. 
Sa tuskig nga puno-an, gabitay 
ang dubok nga isda kansang 
mga mata galurat, gidugokan 

sa mga lagong. Gatinutokay mo, ug
kalit lang nitaob ang dugo 
nga mikapyot tumoy sa imong gikuptang
tayaon nga kutsilyo. 


 -- IVAN RIDGE ARBIZO 
 Davao City, Philippines

9.06.2022

pinahunghong nga paghamok sa mga humok og ilong


“History is like tsismis.”
-- Ella Cruz 

Ay, ambot, alimyon sa panuhot! Diin man intawon ka gikan? 

Gatulilik ang lanog sa balik-balik nga kangitngit apan di gyod 
masaag ang mga kwaknit. Talikod kon tultolon nimo ang tanan 

nga gilimdan— wa lingia gikan sila nangaumod. Manikma ka’g 
dugo samtang manitsit sila sa awaaw. Wa'y saksi. Sige, hutda'g
hingos kanang aso, gaduhiraw taman sa daman! Wa ka kyapi? 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

kon unsaon paglubong sa hinigugma


Naibog kaayo si Belle sa eksotik nga patik gikan sa Buddhist mantra nga Oh Mane Padme Hum. Niya pa, mao ni ang sunod ibutang sa iyang dughan. "The jewel is in the lotus."

Kon maulian na ning nagngulngol pa nga Phoenix, balikon dayon niya si JoTats, ang suki niyang manatohay. "Rise like a phoenix from the ashes!" niya pa sa kaugalingon samtang nanamin. "Peel your own image from the mirror," gilitok niya ang nahinumdumang balak ni Derek Walcott. 

Anaa sa bitiis ang labing una niyang patik: adlaw nga misubang. Si Mad Love ang mitira niadto ug wala siya pabayra kay naluoy kini niya kay sa tibuok higayon nga gipatikan siya, nagtulo man iyang luha. Naningkamot siyang pugngan unta ang pagbakho, apan sa dihang nakumpleto na ang ulong miguho sa kanawkanaw, mingaab siya’g kalit. Nahakurat si Mad Love ug nangayo kinig pasaylo kon gisakitan siya. 

Sakit? 

Sakit, tubag niya, bisan tuod og nasayod siya nga dili mao ang gitumbok ni Mad Love. 


-- JANUAR E. YAP 
Talisay City, Cebu, Philippines

9.03.2022

sa iyang kahiubos


O love, O lover, loose or hold me fast,
had thee first, whoever have thee last. 
           — Algernon Charles Swinburne 

Sige, tamaya ako sa taman 
Inday, karon nga ang kalibotan 
imoha nang talaba. Apan 
ayaw baya kalimot, Inday, 
sa kamatuorang dili mabakwi: 
nga sa imong talaba, Inday, 
akoy unang nakawiwi. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

exquisite corpse


                        Palapasa. 

Pasa og?                                Lapas sa? 

                        Pasayloa. 

Saylo gyod?                           Pasayloon kay? 

                        Papasa. 

Unsay ipasa?                         Papason ang? 

                        Paabta. 

Abot asa?                              Abton si? 

                        Pabalaka. 

Balak ni?                               Kabalaka nga? 


-- ADONIS G. DURADO 
Athens, Ohio, USA