2.27.2023

saag nga balak


nibatog 
ang sayong kabuntagon 
gawas sa pultahan 
gituhik iyang anino 
nagbilin og iti 
dayong lupad 
uban sa hangin 


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR 
Dipolog City, Zambonga del Norte, Philippines

panamilit


Ilawom sa gagilak nga kawanangan 
nagkinto kong mitaak sa ganghaan sa tugpahanan 
sa Laguindingan, daw naglikay nga matunok 
sa nangakupog nga kabhang sa kahaw-ang 
sa dalikyat tang panag-uban. 

Apan sa padayon nakong pagtikang 
paingon sa paabotanan, kalit mibugtaw 
ang akong abaga, diin ang imong ulo nahiluna 
sa milabayng gabiing naniid ta 
sa pagpanglupad sa tanghaga, ilawom 
sa nagbanig nga hulga sa pag-inusara. 

Naminhod ang kaniadto haw-ang kong dughan 
sama sa kabhang sa gihulmigas nga saang, 
nga karon, sa imong kabalaka, gibalikosan 
giduyogan sa mga sonata sa mga inagulo, hagawhaw 
ug pangpanghupaw nga nakigkulukabildo 
sa danguyngoy, sa nangamig nga huyuhoy. 


-- JAE MARI D. MAGDADARO 
Binaliw, Cebu City, Philippines

2.24.2023

face reveal


Karon, labi na karon. 
Ang mga pahina, 
mga post, ug mga share 
nangalisbo 
sa giangsong mga asoy 
kabahin nimo; nanalidhay 
sa mga tamla nianang 
imong hulagway: 
mangingilad, 
tikasan, 
scammer. Ikaw kini 

alang kanila. Ug alang kanila, 
angayan lang nga 
huboan ka, lud-an, 
ihian, posasan, 
ilansang sa kinailadman, 
ilawog sa mga… Apan, 

bisan pa man. 

Dinhi sa inyong 
panimalay, ikaw 
ang manghod. Ang imong 
mga maguwang gaalirong nimo, 
gatagulhos. Ang imong 
manoy gapainom nimo og 
tambal. Gaam-am. Ang usa ka 
manang gahikay sa imong 
pamahaw. Ang sunod gabangan 
sa giandam nga pyansa human 
siya niluhod, 
nihawok sa mga tiil sa iyang 
banang maot. Ang usa gaihap 
sa gibaligya niyang bonus 
aron ipuno sa kuwang. Taliwala 

o, taliwala 

niining tanan, gikan sa kalaksot 
ngadto sa kangiob ug lain pang 
kangiob, ang nagkagidlay nga 
gakos. Ang wala’y uwaw nga 
pagpangga. Dili matarog. 
Dili molimod. 
Salbahis 
sama sa katam-is. 


-- CORAZON M. ALMERINO 
Ontario, California, USA

7.8 magnitude


Molupad unta ang kamingaw paingon sa dughan sa mga biniyaan ug dili hikalimtan ang mga uyog nga mipalup-og-gun-ob sa dagkong pinuy-anan sa Turkey ug Syria. Gipaninglan sa aftershock nga milubong sa mga kinabuhing uyamot nunot sa mga kasakit nga miukiot sa kaunoran: Kadtong bata nga tres anyos nga nabulit sa napulpog nga panimalay, ambot dis-a niya gikan ang gininhawa aron mabuhi ug wa damha makit-an niya pagbalik ang amahan nga gidam-ukan ang dagway sa gibug-aton sa kalibotan; kadtong bag-ong gipanganak nga bata nga wala pa maputli og pusod gikan sa iyang inunlan wala masayod nga wala na'y kinabuhi ang iyang inahan samtang nagpaabot kanus-a makit-an sa mga rescuers; kadtong bana nga wa'y mabuhat gawas sa hugot nga kumot sa iyang kamot sa iyang asawa hangtod sa kinaulahian niyang gininhawa. 

Ug giyam-iran kita sa kamatuoran: 
Wala’y bili ang gituohang bililhon sa kalibotan; 
Wala’y kusog ang kastilyo nga gitukod sa buhangin; 
Wala’y espasyo ang gahom sa tawo batok sa dili matagna nga ugma:
Usa ka kawatan ang pagkatapos sa kalibotan. 

Di masukod ang kamingaw sa pagbiya. 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

2.21.2023

nostalgia


“The wind began to blow again. It was the levanter, the wind that came from Africa.” 
-- Paulo Cuelho, The Alchemist 

usahay 
ang kahayag sa daob 
ang batil sa tambol 
mobutho sa mga damgo 
modilaab sa dughan 

ang kamingaw 
niadtong halayong dapit 
ngilit sa desyerto 
galatagaw ang among tribo 
sa naugdaw nga katuigan 


-- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

sa usa ka estatuwa sulod sa people’s park


Gikitkit sa takna ang kabagtok 
Sa semento: nangatipak iyang lawas, 
Nakupas iyang pintura kansang
Mga hinup-ak daw mga sagradong 
Abog nga mipulbos sa akong buhok 

Apan ang giwang sa iyang pahiyom, 
Ang gililok nga kalawmon 
Sa iyang tinutokan wa'y kalainan 
Sa iyang paglaray. Kinsa'y molahutay?  


-- IVAN RIDGE ARBIZO 
Davao City, Philippines

2.12.2023

katol nga katugnaw sa tingtakdol


Mahitungod sa tigsupsop og dugo— gakamang 
gikan sa tinta ni Charles Simic— kalit pod 
ang kauhaw atol niining pagpuwaw og pangutkot 
sa kidlap, niining gawisik nga pagpangakapkap  
aron moaso unta pag-usab ang nabugto niyang 
biga. Bisan pa'g natiurok na, padayon gihapon 
ang pagsurok sa iyang hunghong samtang nag-apong  
niining paghubad: 

            Ang lami tan-awon sa gamay nga dugho 
            Mao ang duha ka managhigugma nga gahubo 
            Ug galumpayat sa katre 
            Ug unya matagbaw sa ilang kayat. 
            Dali, aron maangkon 
            Sila nga hutdon ra niya, 
            Samtang magluyloy sila sa ilahang mga bukton, 
            Mapakgang sa ilang paghagok 
            Aron ra mangawot. 

Apan unsaon pagkisaw sa mga gapakaging 
sa ilang alimungaw? Samtang gisanapan 
ang ilang mga agtang, labaw pa’y lumot 
ang danlog nga kangiob, mihunob 
sa ilang muta. Sa yuta diin nigamot 
ang inahang dila, katam-is untang kawhaton 
sa mga hapuhap ug kulkog sa tanang gipangkatlan 
ang pus-on bahala’g wala sila manginlabot 

kinsa’y sunod kawrason sa mga mangtas diin 
lapaw sa Pasipiko ang kapula 
sa kangitngit. Sa kasakit nga gapalutaw 
sa kapupod-an. Sa kabukiran sa Silay ug Kabankalan 
nga sagad napahak na apan pabiling lunhaw 
sa damgo, mga awit, ug mga balak nilang 
Kerima ug Ericson— ang ginikanan 

ni Emman Tariman Acosta. Sangpita siya, palihog. 
Basi’g sa atong pag-ila niya ug sa iyang hinanali nga 
pagkatuwapos, mapuslan pod ang gahangos 
nga kagutom— kanang gisaw-an 
sa mga gatinilaay ug gakagidlay og pasingot 
sa ilang kaihalas. Wa’y hanaw 

nga dili baya sila luwas samtang 
padayong galaylay ang utnga sa gabalik- 
balik nga unos. Samtang ang mga hakog dili 
mawitkan sa kilat, ug kon dili gyod sila 
maghikog sa kaulaw— kining wala mabati 
sa mga gapatuya’g bilangkad ug kiyod— padayon

nga duyogan og mga tiyabaw ang laylay 
sa irong napagaw na’g pangharana 
sa nanghubag nga buwan. Paminawa! Nanglungkab 
ang katugnaw, ug diha’y lamok nga nasaag ug 
nadasok sa alingagngag dihang 
nanghuy-ab ang mananabtan. Natuk-an. 


 -- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

taga-asa ka?


Pagkasayon tubagon. 

Taga-Tagbilaran, Bohol. Didto unang 
nakahilak gikan namayabas. Taga-Cebu pod. Didto 
nibarag ang kalag og kinatawa. Didto ba 
sa may Jones Avenue ug sa P. Del Rosario. Apan 
nadakin-as sab didto sa Kinto-
limbo, Capitol Site. Kay usahay 
ang kasingkasing lang ang andam 
molupad. Kabalo ka? 
Taga-Bangkok sab ko. Bitaw, didto 
haskang paspasa diay; pwede molabang 
ang pagtuo gikan sa Gamhanang 
Kasulatan paingon sa matag adlaw’ng trapiko 
sa kinabuhi. Taga-Agusan pod ko, ug 
dinhi daw nituyhakaw 
ang mga pako, nikupot 
ang mga gamot. 

Ikaw, taga-asa ka? 


-- DELORA SALES-SIMBAJON 
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

2.09.2023

sugilagming: baynte kwatro oras


Bundak ang pagsira sa pultahan sa babayeng pasahero pagsulod niini sa taxi nga gidrayban ni Alex. Gitan-aw kini niya makadiyot sa samin ug nakita niyang nagkusmod kini. 

“Asa ta, Miss?” 

“Sa UP,” tubag sa maong babaye. 

“Kanang sa may Lahug, ma'am?” 

“O, dong. Asa pa man diay?” Mihilom lang si Alex ug hinay kining miaginod sa South Road Properties. Talisalop na ang adlaw ug tingpauli na sa mga trabahante sa usa ka dakong konstruksyon dinhi. Aduna ra bay pipila kanila nga moderetso lang og tabok sa dalan, pastilan og di siya makabantay makadumbol nya’g wa sa oras. 

Bullshit kaayo ning mga laki ba. Kamong mga laki ba, nganong ingon ana man gyud mo?” sulti sa babayeng pasahero. 

“Nga unsa, ma’am?” pangutana ko. 

Toxic! Nagtuo mong kaming mga babaye can’t live by ourselves?” 

Nakuyawan si Alex sa dihang nag-ininglis na ang maong babaye. 

“Nikatawa ka?” 

“Ay, wala, ma’am.” 

Mihunong si Alex sa may pedestrian lane tungod sa dakong konstruksyon. Lagmit gatosan ka mga trabahante ang bag-ohay lang nanggawas, sul-ob pa sa ilang hard hat ug nangalumoy sa singot ang mga t-shirt. Tibuok adlaw nga walay bisan panganod man lang nga mibangil sa naglagiting nga adlaw. 

“Naay, galagom lang ang mga dagway!” sulti pa sa babaye. 

Dangtan gyud og hapit usa oras sa pag-ukiot ni Alex sa habagang trapiko paingon sa tulonghaan kon diin mikanaog ang babaye. Kataposan na lang kini niyang biyahe rong adlawa, hulog baynte kwatro na pud ka oras niyang biyobiyo sa dakbayan, angayan na pud nga mopahulay siya. Mihapit na lang siya’g paputos og monggos ug pansit sa Peryong’s kay lagmit nanumbalay na pud to ron iyang asawa. Pwerte na baya niyang dukaa. 


-- JANUAR E. YAP 
Talisay City, Cebu, Philippines

karuyag ko kunta


Maghalad sa imo sin siday, 
Kay bagaw pa ni Plato: 
"At the touch of love, everyone becomes a poet." 
Kundi kay diri ak sigurado kun hapyod na ba 
San paghigugma ini nga inaabat, 
O kun siday ba gud man ini nga ak ginsusurat. 

Tingali man la, nasala la si Plato, 
Kay sadto san wara ka pa, 
Nagsasalwaka lugod an mga pulong ngan mga aliday. 
Kundi yana, nahuhubas dayon an burabod 
San mga pulong sa ak hunahuna 
Kun nasusudangan san im mga hiyom. 
Nagmimingaw an mga tagubtob nga mga aliday 
San ak buyog nga kasingkasing 
Kun nasisiplatan an im mga rosas nga im-im. 

Kundi kay tingali man la, tama gud man si Plato 
Nga hapyod na san paghigugma ini nga inaabat 
Ngan siday na ini nga ak ginsusurat, 

O tingali man la, ikaw an Siday. 

Oo, tingali man la ikaw. 
Tingali man la. 
Ikaw. 


-- MARK P. BONABON 
Biri, Northern Samar, Philippines

2.06.2023

tali sa karaang tugas ug abohan


Kon nagbarog pa kadtong tugas, 
Dugay na kining nagmahay kanako. 
Ug kon sukdon ko iyang paghandom 
Nga mobalik ko, sama ra kini sa tunglo 
Matag adlaw sa pagkasangit sa sapisapi 
Nga kanunay nakong kuhiton. 

Di ko baya mabasol akong pagdumili 
Kay bisan pugos nangalarag iyang mga dahon 
Taudtaod na sab sila wala mobalik. Sama nako— 
Di ko tuyo nga isalikway ang katuigan sa pagtabanog 
Ug bato-lata apan dugay na baya napupos ang abo 
Ug ang aso diha sa abohan daw duha ka anino 

Kon sayon ra ko hikalimtan, handomon sa kanunay 
Ug bawnon ko sulod 'ning dughan ang lumalabay. 



-- DENNIS S. SARMIENTO 
Baltimore County, Maryland, USA

ang hulagway sa paglaom


wala likod sa bughaw nga mga langit 
wala sa mga bitoong giampoan nimo 
wala usab kini sa mga gipaabot nga 
                                        
                                                               mga ugma 

ayaw balaki ang paglaom sa gilay-on niini 
balaki ang paglaom sama sa pagturok 
sa usa ka 
                
                sagbot 
tunga sa kalsada 


-- JOHN GILFORD DOQUILA 
Davao City, Philippines

2.03.2023

diin ko ikaw hitultoli


“This is a love that equals in its power the love of man for woman and reaches inwards as deeply. It is the love of a man or of a woman for their world. For the world of their centre where their lives burn genuinely and with a free flame.”
— Mervyn Peake 

Uniberso nga mangitngit, 
Kini ang akong berso: 
Napanas, wala makita. 
Asa ko man makit-an ang kahayag? 
Mahimo bang pulong ang kahayag 
Aron ikaw akong matawag? 
Nawani ang langitnong mga dilaab 
Samtang gatuyok ang mga galaksiyang 
Gakutaw sa mga estrelya 
Nga namidpid sa arko, unya nangatun-as! 
Wala... Wala gihapon ka dinha... 
Mikatag ang abog sa kawanangan 
Nangaslay ngadto sa planeta 
Hangtod sa uyok misarap— 
Hikapa ang bunga! 
Apan gabii na. Tan-awa, gabii na... 
Adto na lang ta mag-abot sa banagbanag 
Diin ang kalibotan manampiling 
Sa imong kahayag 
Kay diri ko diay hikit-i 
Sa gaugdo mong isla 
Ang kainit nga namuwak
Sa sagidlisan sa imong ginhawa. 

 (alang kang H.) 

 -- JOHN DANTÉ 
Consolacion, Cebu, Philippines

tiunob ngan baha


Ginbaha an kalsada han uranos. 
Sigurado, may mga tiunob nga napara, 
upod na an mga lambong nga umatok. 
Bisan pa bumalik an mga tumamak, 
tiunob lumobong ha malumo nga tuna, 
paparaon la gihapon hit baha; 
kay ikaw nga baha, ako nga tiunob, 
mga lambong nga lumalabay 
ha kapatagan han hunahuna. 


-- DOMINADOR L. PAGLIAWAN 
Tacloban City, Leyte, Philippines