1.31.2010

tug-ab duyog sa tuktogaok
















Alisngaw sa tanglad taliwala niining sabaw
sa bihag gikan didto sa buwangan. Ay, inday!

Dihang ang kundat sa hangin kurat nga mibukhad
sa imong sayal, kalami ihangad paghigop-hingos
bisan sa singot sa kusinera nga hagbay rang
gilayagan. Dili ko gani igsapayan ang pagtilap
lakip sa imong sunggo labi na kon mohangad ka
pagdalit sa imong katagbaw inig hapla nako diha
sa imong atubangan. Amang ang mga alimyon
sa Mayo. Kanang tagok sa mga udlot sarang na
nga molapwa sa akong bungot. Mahaw-as dayon
gikan sa imong tutonlan ang aso sa mga balhibo

tugbang sa kapintas sa imong taghoy. Ay, inday!
Lupig pa’y nataroy ang tari sa akong agtang.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

mubo apan dakong kamatuoran
















Unsay hinungdan
nganong nanampiling
si Ninoy sa kinyentos?

Tungod kay
kutob na lang sa damgo
ang pagkupot
sa babayeng basurera
sa kinyentos.

Kanus-a diay
mongisi si Ninoy?

Kon ang
babayeng basurera
makapalit na'g Lactum
nilang Alvin, Charlie ug Barbie.

Kon ang
babayeng basurera
makapaeskuyla na sa Ateneo
nilang Cris, John, Piero ug Stef.

Kaganiha, bisan natulog pa
ang adlaw, gamata na
ang tibuok banay,
nangandam na sab
sa inadlaw nga panaw
bisan wala pay sulod
ang tiyan nga gibitok.

Ug sa gihapon si Ninoy
naghinuktok.


-- ROMEO NICOLAS BONSOCAN
Carcar, Cebu, Philippines

1.27.2010

kakha-tuka
















Nanghamoy sa mga tudlo tungod sa kapit-os
Mga timawang gipangnudnod sa katilingban
Luha sa lakad nga pag-ilaid man naitos
Way gugma ni kaluoy ang ila mang natingban

Ning bantawan sa kinabuhi unsay ilang luna?
May dangawng tipik ba sa dughan pagpakabuhi?
Kayha takos pa mang ibugti dugo sa luha
Aron kagutom ug kauhaw di managsuhi

Ning panagsingki sa panlimbasog may nag-udhak
Kay lagi hubo man sa nagkurbatang utokan
Burong mga kabos sa pagpinig nagatuhak
Kini angay panaminan angay hinuktokan

Dan aduna pa bay kahigayonan pag-uswag?
Duna ugaling angkon sa makinaadmanon
Unsa pa man intawon ang sugkayon sa luwag?
King pagkaon usa ka tawhanong tulumanon

Sa barong-barong may nagkutoy nga mga tiyan
Kinahanglang mag-antos kay palad nga naangkon
Mangimbisog atubangon mga kakulian
Kay sa pagpatulo sa mga singot gisamkon

Diay ning kalibotan adunay kahayahay
Diay ning kinabuhi ta may kaalimuot
May nanghuy-ab mga linalang tugob pagmahay
May mga adunahan nagtagayg kahimuot

Nanghamoy sa mga tudlo tungod sa kawad-on
Mga timawang gipangnudnod labing alaot
Nganhi kaninyo kining panudya akong dad-on
Pasagdang mangakha sila katilingbang maot?


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

ayaw ipha
















ipha ayaw ang mga bitoon
ipha ayaw ang mga balas
sa baybayon
apan puyde mong iphon
ang mitaliwang buhok
sa pahak nga maalamon


-- RAUL M. FIGUES
Oslob, Cebu, Philippines

1.26.2010

usa ka purongpurong
















(gikan sa balak ni
Yannis Ritsos)

Ang imong nawong gitagoan sa mga dahon.
Giputol ko’g tagsatagsa ang mga dahon aron mahiduol ako kanimo.
Dihang giputol ko ang katapusang dahon, ikaw nahanaw. Unya
sa mga pinutol nga dahon gilala ko ang usa ka purongpurong. Wa'y
usa nga akong kahatagan niini. Gisab-ong ko sa akong agtang.


Gihubad ni:
-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

may nagtihol diha sa kangitngit
















May nagtihol diha sa kangitngit
Ang iyang talinis nga tihol milusot sa taas ug buhok
Hait ug kuyamoy nga kawayanan
Nga tuskig nga nagtindog sa walay timik nga hangin.
Ang iyang tihol migaras sa batoong karsada
Misamad sa mga blankong anino nga mikapyot sa kadahonan.
Nasayod siya nga sa dihang mohunong siya ug molingi
Ang purlon sa iyang luyo magpaduol
Ug maapsan siya niini bisan pa man sa iyang kabatan-on.
Ang upat ka ligid niini mopulbos sa iyang gusok
Bisan pa sa iyang ka pagka-walay kasal-anan.

Mao nga nagtihol siya og lain-laing mga tuno
Dunay husto, dunay hinimohimo lang,
Wala niya paminawa ang iyang huni,
Wala niya paminawa ang mga pitik
Sa natunawng mga taknaan.
Sa pagka-tinuod kadtong nagsunod niya
Kadtong nagguyod sa purlon
Nga nangandoy og kauban niining prosesyon
Mao lang ang iyang nag-inusarang tigpaminaw
Ang naghinam-hinam
Ang labing naikag sa kataposang nota
Sa katapusang bugwak sa hangin kadtong
Tiunay, walay bakak,
Timgas nga gininhawa
Nga wala ug wala gyod niya mapalgan.


-- ESTER TAPIA
Kathmandu, Nepal

1.20.2010

pangaliya
















Tinuod, adunay mga dapit
sulod kanato
nga (dili sama sa
uban) magpabiling tim-os
bisan kapila
pa kini bukhara
sa panumdoman.

Apan unta, pinangga (kon
hain ka na man karon)—

kalimti ako.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

epitapo
















Ania dinhi nahitagpilaw nagpahulay
Dulog ug sabak ang mga handumanang balak
Malinawon uyamot way lama sa kabudlay
Naghulat lang sa pagduaw sa lapyo mong bulak.


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

1.19.2010

walimungaw
















Bitaw, kanunay di gyod nako kapugngan ang gibug-aton
sa akong tabon-tabon samtang gadugang sa akong atuli
ang gisangyaw sa pari. Kon igo ra gyod kong latigohon
sa laway sa inyong pagtamay, sige lang. Bitaw, wa’y bili
ang inyong pamalikas. Sa akong piyong nga paglatagaw,
basin unya banhigan ko sa mga pak-an nga hagawhaw.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

kon pananglitan ikaw mobalik pagpauli
















pakigsulti lang sa atong iring
nga usa ray mata diha sa atubangan
sa atong pantawan

dili na siya
dali mahiubos
sama nako


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

1.18.2010

ang itom nga langgam
















Tungod kay hangtod karon
Wa pa may magsusulat ning atong pinulongan
Nga nagsulat mahitungod sa itom nga langgam,
Ako na lang una ang mosulay.
Kadtong itom nga langgam
Nga maoy simbolo sa tanang kalaksot
Ning atong kalibotan. Sa pagkamapangahason,
Sa kabangis, kahadlok, sa kaguol, sa kamatayon.
Kadtong itom nga langgam
Nga gihisgotan gikan pa sa Bibliya,
Sa Genesis, niadtong panahon sa Dakong Lunop.
Kinsa gisugo ni Noe paglupad
Gikan sa iyang arka aron pagsusi
Kon mikutat na ba ang tubig,
Apan wa mobalik dayon, naglangaylangay,
Kay nanuhak pa sa mga nahibilin
Niadtong mga nangalumos.
Kay maoy buhaton niadtong itom nga langgam
Ang pagtugdon aron pagtusik
Sa atong mga kasingkasing. Pagkakha
Sa mga yapak ug sagbot sa atong konsensya.
Gikan sa kabugangan ug kapagatpatan
Sa atong kalag atong madungog
Ang pag-awit niadtong itom nga langgam.
Kay sama sa ubang mga langgam
Makamao man usab siyang moawit,
Motaghoy sa usa ka tingog nga daw tayaon,
Nagkagalkal ingon sa lanog
Niadtong mga nangahulog ug nangabuak.
Di ta makita ang kaitom
Niadtong itom nga langgam
Kay ang iyang pagkaitom labaw pa
Sa uling, sa karbon, sa lubas sa kamagong.
Ang itom nga langgam dali’ng mosanay
Ug lisod puohon. Sama sa linibo’ng mga starling
Nga giingon ni Anne Dillard didto sa Virginia
Nga wa gyud mapuo bisa’g gisigihan pagpamatay
Pinaagi sa pagsilit og yelo’ng tubig
Samtang sila namatog ug nangatulog.
Kasagaran kanato nahinumdom pa
Niadtong raven ni Edgar Allan Poe
Nga atong nabasahan niadtong atong kabatan-on.
Kadtong itom nga langgam nga nagpahinumdom
Sa nahanaw niyang Lenore. Nga sa dulom
Nga kagabhion mituktok sa bentana
Ug miingon: Nevermore.
Nga kon hubaron sa atong pinulongan
Maingon: Wa nay pag-usab, wa nay pagbalik.
Sa tolukibong niyang balak, si Wallace Stevens
Miingon nga dunay napulog tulo ka mga paagi
Pagtan-aw sa itom nga langgam.
Matud pa niya: Ang usa ka lalaki
Ug usa ka babaye usa ra.
Ang usa ka lalaki ug usa ka babaye
Ug usa ka itom nga langgam usa ra.
Kagabii, sa taliwala sa kadulom,
Usa ka itom nga langgam mitugdon
Ug mibatog nganhi kanako:
Giluoban ako sa itom niyang mga pako.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

ang mga dalan sa santa cruz, manila
















Morag mga paa sa managhigugmaay
Nga nangitag kinawat-kawat nga higayon
Nagtinandayay ang ilang mga kahinam—
Amihanan lahos sa habagatan ang busina
Sa ilang daghong, diin ang nanggahing kalawasan
Morag kaigang sa taliabot nga ulan.

Apan sa mga adlaw sa tingtugnaw
Magkiyugpos sab diay dinhi
Ang mga binuhiang katawa
Sa kabaret nga gipanag-iya sa
Mga pampam nga kaniadto,
Hilig makig-asoyay
Og mabulokong mga sugilanon
Ilawom sa punoan sa mangga.

Dinhing dapita, ang katawa
Mohiwa sa pikas eskina lagbas
Sa singgit sa namaligyang piniratang
DVD, lagbas sa mga mamaligyaayg
Baratohong karne, lagbas sa mga walhong
Dalan. Lagbas sa daghang mga eskina
Nga way klaro kon unsay tinuod
Nga sinugdanan, unsa usay tinuod
Nga kataposan…


-- OMAR KHALID
Medellin, Cebu, Philippines

1.11.2010

mubong kasaysayan sa umaabot
















Sa sunod kong pagbatbat sa tema sa Kausaban, mga tigulang na usab ang akong mga tigpaminaw, nagbuntaog sa gahom ug nag-aginod sa ilang pagtadlas sa tugkaran dinuyogan sa bungol nga kagahob sa kalibotan nga hanap pa sa mga bituon, bisan sa tin-aw tang paghinumdom kanila. Apan sama sa naandan ang tanang lantugi kinahanglang guyoron ngadto sa kapatagan nga gisalipdan sa lulid nga mga kahoy nga naglatid sa utlanan sa atong kahadlok. Sa maong pagkaagi miabot ang panahon nga ang hamiling mga pakyas tagsa-tagsang miyukbo ug mibiya sama sa baka nga nanibsib sa hilan nga tanaman, ug wala na koy laing mahimo gawas sa pagbalik diha-diha sa sulaw nga dakbayan sa bildo ug paglaom diin atubangan sa pultahan sa kaalam gibanhigan ko sa mga batan-ong mabulokon og pamiste, nga nagsuliyaw ginamit ang nagkayurang nga kontrasenyas samtang naghulat sa bag-ong kamandoan nga maoy mopahamtang niadtong karaang mga panagna ug walay gipasaylong mga intriga sa palasyo.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

pinulhoang kulukabildo sa twitter uban kang kevin lagunda
















ang musa magdadasig laradiwanag
kapikas kalagpares labing maanyag
manulonda nagpaurarayng parayeg

ang katitikan simbolo timailhan
kinatibuk-an sa henyong kaliwatan
sumbalikhayag sa kalidad kait-on
sa magdadagang sa bulawang panahon

nganong ania ako ning kalibotan?
pagtuman sa gipangsangong tahasmisyon
maniid maghubit lakbit magsugilon
sa kinaiyanhong lumad katahoman

ang arte dayandayan sa buhilaman
paaro dagangalan sa tugahalang
naghalad sa kultura garayng halaman

manighawak sa pedestal nga ibilin
ugma puhon imo nang tukmang paghidbang
magbabalaklaurel carpe diem nyor kevin


-- MELQUIADITO MAAMBONG ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

1.09.2010

ang lamok
















Ang gamay’ng lamok
nga nagsakdopsakdop
sa mga balhibo ug panit
ning akong bukton,
nagsakdopsakdop sa utlanan
sa kinabuhi ug kamatayon.
Sa usa ka pamilok,
siya motugdon, motusok ug mosuyop
sa akong dugo. Ug ang pula’ng
mga gihay sa gamay’ng bulak
sa iyang kinabuhi mobuklad.
Unya sa sunod nga pamilok,
sa paghagtik
sa akong kamot
nga kaniya modapat,
mapusgay
kadto’ng mga pula’ng gihay
ug siya mahulog. Ingon niana
Ang lagpak nga nagagikan
Sa kamot sa kamatayon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, U.S.A

wala na’y gahom ang mga pulong
















ang kaanindot sa kahilom
sama sa dagat
nga atong gisalom
daghan kaayong masud-ong

ang mga mabulukong mga bulak
ang mga bukid ug ang mga walog
ang mga nagkadaiyang katahom
nga dili matukib
ug dili na masulti

kay wala na ang mga pulong
nga nakagapos niini


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

1.07.2010

sa tinubdan
















Natulog ako aron sa kahilom
Tin-aw ang akong pagsabot
Sa akong kaugalingon. Sa kangitngit
Nangapkap ko sa tinubdan
Sa akong kahigwaos ug hipalgan ko—
Sa dako kong kahimangod—
Ang nagpitik kong kasingkasing.

(hubad sa Iningles nga balak ni David Ignatow)


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Koror, Palau

napulo ka sugo sa magbabalak nga nabutahan sa kasinaw sa iyang pahak
















1. Hangad hangtod tupong ka sa imong tuhod.
2. Dili ka moluhod diha ubos sa samin nga gihagkan sa anuos.
3. Dili ka motilap sa hangin duyog sa abog.
4. Kalimti ang mga kalendaryo ug ang taknaan.
5. Pasidunggi ang uha sa imong pag-inusara.
6. Pakig-unong sa mga mamumuno.
7. Ayaw pakigdulog sa dugdog sa imong pakighilawas sa kilat.
8. Ayaw kawhata ang kangitngit.
9. Ayaw isabwag ang mga bildo sa agianan sa mga buta.
10. Ayaw angkona ang mga anino alirong nimo.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

1.06.2010

ang katungdanan sa usa ka magbabalak
















(hubad sa balak ni Pablo Neruda)


Ngadto ni bisan kinsa nga wa maminaw sa dagat
ning Byernes sa buntag, ngadto ni bisan kinsa nga gitangkal
sa balay o sa opisina, sa paktorya o sa babaye
o sa kalsada o mina o sa uga’ng prisohan,
ngadto kaniya moadto ako, ug sa way pagtan-aw o pagsulti
moabot ako ug mobukas sa pultahan sa iyang prisohan,
ug ang usa ka pag-uyog moandar, lubog ug mapugsanon,
usa ka taas nga dahunog sa dalugdog nga modugang
sa gibug-aton sa planeta ug sa bula,
ang nag-agulo nga kasapaan sa kalawran mousbaw,
ang bituon kalit nga mokurog sa iyang korona
ug ang dagat mopitik, mamatay ug magpadayon sa pagpitik.
Mao, nga gibitad sa akong kapalaran,
maminaw ako sa way hunong ug huptan ko
ang kaguol sa dagat nganhi ning akong tanlag,
bation ko and pagdam-ag sa gahi’ng tubig
ug sag-obon ko sa usa ka timgas nga tasa
aron, bisag asa mahimutang kadtong mga prisohan,
bisag kanus-a sila mahiagom sa silot sa tingpangatagak,
mahimong akong ikagasa and usa ka tulibagbag nga balod,
mahimong mosulod-guwa ako sa mga bintana,
ug sa ilang pagpakadungog, ang mga mata mokayaw,
nga mangutana, “Unsaon ko man pag-abot sa dagat?”
Ug akong ipadala kanila, sa way sultisulti,
ang mabituonong alingawngaw sa mga balod,
ang pagpangabuak sa mga bula ug sa binog,
ang kanaas sa asin nga misibog sa ilang kaugalingon,
ang abohong hilak sa mga dagatnong langgam sa kabaybayonan.
Mao, nga pinaagi kanako, ang kagawasan ug ang dagat
motawag agig tubag ngadto sa gibukotang kasingkasing.

Gihubad ni:
-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

dinhi sa among lungsod
















kalaming pakongon sa ulo
sa mayor nga nagtukod og bulangan
atbang sa simbahan
ug sa kura paroko
nga nagpakahilom lang


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

1.05.2010

latagaw nga handomanan: laroy-laroy sa fifth avenue, manhattan
















Wala’y kisaw didto
ang makililimos nga buta, mga batang gahingos og rugby,
ang borikat duol sa tunghaan, ang mga mangunguot,
ang kimpang nga wala maapsi gikan nisutoy
palayo sa singgit sa iyang gilabnihan
daplin sa dalan Colon.

Wala ko’y nasaghiran--
ang tindera’g mani, mga prutas, sigarilyo, ug karmelitos,
ang mga barbekyuhan ug mga bukag sa balot,
ang alirong sa pungko-pungko
paduol sa mga suok sa akong kagutom
tidlom sa akong dughan.

Wala’y nakamatikod
sa akong kalimutaw nga hapit malagpot pagtagbaw
sa akong pagkahulmigas didto diin gilandongan ko
sa mga higante nga tupong sa anino
gikan sa iro nga padayong’ gaaw-aw
pidpid bisa’g asa ko padulong.


-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

pamarayeg
















Mandoan man ugaling
Sa mamala ang kadagatan
Sa paghunong,
Sa paghumod sa yuta,
Magpakarong-ingnon lamang
Nga bungol kini
Mahimong sa makadiyot
Mopahuway
Sa iyang pagkiay-kiay.
Apan kini magpabiling
Mohapyod
Sa mamala.

Kay ang tubig
Magsalimuang,
Magpangita
Sa mga balas,
Yuta ug bato nga
Iyang kapaulian,
Iyang kaparaygan.


-- GINA MANTUA-PANES
Cebu City, Philippines

1.03.2010

pakyas nga taban
















Didto ko hipalgi ang libro sa karaang balay nga walay buslot ang atop apan walay tuang ang tulo sa ulan bisag hayag ug init sa gawas. Usa kadto ka tigom sa konseho unya isip pagpatin-aw sa iyang punto gihulbot kini ni Ilustre, ang labing maas nga konsehal, gikan sa ilawom sa ngamig nga lamesa. Gipakli niya kini ug gipangita ang tukmang dahon nga human molabay ang pipila ka gutlo wala pa gihapon niya hikit-i. Pagsuling nako sa iyang gikuotan didtoy nangalatang mga peryodiko. Sa akong tan-aw nagpilit na ang ilang mga letra ug mao nga nakahukom ko nga dili ko na sila maluwas pa. Pagkahuman sa lantugi nga wala ko hisabti ug sa dihang nakabiya na ang tanan gidali nakong punit ang umog nga basahon kansang hapin diha-diha mipilit sa akong mga tudlo. Sa akong pag-ipsot ubos sa kakahoyan paingon sa pantalan gigukod ko sa tubig nga diay sa akong paglabang sa tugkaran naghinay-hinay nag daguok ug buhagay lusot sa dunot nga bungbong nga maoy bugtong saksi sa makalilisang nga krimen.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

pamalandong: tingtugnaw makapakulo sa paresang itlog
















ang mga bulawanong dahon nangataltag
ug nanghalok na sa yuta
nagsugod nag lugsong ang snow gikan sa wyoming
montana dakota ug canada
ngadto sa perryville missouri
nagsul-ob nag-jacket ang lake charles louisiana
nag-sweater ang palm harbor florida

(panahon nang magluon ang hiniktan ug himungaan
didto sa pugaran sa natun-as karaang kamalig
sa santa lucia asturias o putat tuburan sugbo pilipinas)


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

1.01.2010

lumalabay
















Gamay’ng langgam pasayloa
nga adto ko na tiwasa pagpamati ang imong awit
didto sa laing kalibotan
-- haiku nga ang tagsulat wa hiilhi

Kay kita’ng tanan lumalabay.
Ug kita’ng tanan nanagdali.
Ikaw nga nagbatog sa gamay mo’ng sanga
Ug ako’ng mihunong dinhi ning yuta
Sa usa ka pamilok ug usa ka pagbuka
Way kasayoran kon kinsa kanato’ng duha
Ang mahanaw, kinsa ang mahibilin.
Mao’ng ning daklit ta’ng pagpanagtagbo,
Ning taphaw ta’ng panaghimamat
Gunitan ta kining tago’ng lanot
Sa ato’ng mga tingog.
Kuptan ta hangtod sa ilang pagkabugto.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

tigmo sa kasanag
















Ikaw nga mahigugmaon sa kaalam
Mogukod sa basibas sa kabuntagon
Ug mosuta kon asa kutob
Ang lagsik nga tigmo sa kasanag.

Ikaw nga nakabaton og gasa sa kahibulong
Gitahasang mokuykoy sa kamatuoran
Aron tukion ang kasayoran
Nga inumol sa kanhiay’ng tigkaplag.

Ikaw nga wa tugkig balhibo sa katalaw
Moasdang sa kinahiladman
Mopagawas sa tinipigan
Ug mobuntog sa gahom sa kataphaw.

Ikaw nga buot motutok sa putling silaw
sa katunhayan nasayod na--
Di angay sud-ongon ang bidlisiw
Aron masabtan ang kinaiya sa adlaw.

Andam kaming manalinghog
Sa mga sugid sa imong kasinatian
Bisan og tipaka lamang kini
Sa pagtugkad mo sa kalamdagan.


-- RAUL M. FIGUES
Oslob, Cebu, Philippines