12.28.2012

no hay olvido


Naalim na ang kataposan tang tunob, busa 
Gitungas na usab nato sa gum-os nga bukid 
Diin, usa ka lakang usa ka handomanan, 
Maaninaw ta ang linaw sa mga gangis.

Tibuok gabii, bisan tuod sa sidlakan
Walay hunong ang pagbiyuos sa rosa 
Nga panganod, wala nato makutlo ang gihay 
Nga misaad og langitnong kahingawa.

Apan namugnaw na sa pug-aw nga kangitngit 
Ang gilumot kong mga kamot, pinangga, 
Ang miapas nga banagbanag dili ko mahanggap
Lagbas sa pinadunghay nga ulan.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Manila, Philippines

sa dan-ag sa asul nga bulan*

Talagsaon
ang asul nga bulan.
Apan sama lang gihapon
ang iyang luspad nga kahayag
ug ang gidan-agang kalibotan.
Way paghikatulog, 
nag-alindasay, 
way habol nga kalinaw.


* asul nga bulan: ikaduhang takdol sa sulod sa usa ka bulan

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

12.26.2012

gipatay natong gabii


"magkagubot unya/ ayawg saba."
-- Patya, Chai Fonacier

Sukad atong gipahilom
kadtong gabhiona
gahunghong gihapon
ang imong tingog,

naningil og parehas. 
Ug igo lang bation ko ang paggimok
kon mahinumdom ko sa kahumok
nunot sa kahamis

sa imong tiil tiyan ug dughan.
Halos nasiprahan na 
sa akong kasingkasing
ang pagbagting

sa imong lawas,
samtang atong tingog
nagkayabag kay nahubog
sa mga takna sa paglingkawas.

Sukad atong gipahilom
kadtong gabhiona,
nigimok ang kahilom
sa nabanhawng' tinguha

gikan sa lubnganan
sa panumdoman.


-- TON DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines

sa dihang mibahar na ang akong panan-aw



Kaingon ko ba'g kining antipara
Kon sul-ubon, kuridason ang katin-aw.
Nga kon mahilayo ka man o mosikit,
Masubay ko gihapon ang matag busikad
Sa imong mga mata nga bisan ang adlaw
Nga beterano sa kahayag mapugwat lang gihapon.
Sama nako nga bag-ohay lang niining
Pangantyuhos, dako kining talinghaga.
Ang anaa sa duol, klaro kaayo
Daw perlas nga miuha sa bilahan sa hunasan.
Pastilan madunggan ko pa ang bayle matag
balikos sa mga letra sa karaan mong
Sulat, ang letrang “J” paraygong mitanday
Sa “M,” dunay gihunghong nga hinungdan
sa pagkusnit mo dapit sa akong bugan
ug giutgan akong dughan.
Hinuon, dakong tanghaga sa pagyanghag
Sa unahan: ikaw ba kana o usa ka yamog
Nga mitalipsay sa hakop sa dahon?
Usa ka dibuhong gitakigan bisan
Sa kasulaw nga mibukot kanimo.


-- JANUAR E. YAP
Talisay City, Cebu, Philippines 

12.22.2012

tubig


Sa akong damgo, ako ug ang tubig usa ra. Yano kaayo nako ang pagginhawa 
sa kinapusoran sa usa ka dagat nga diin ako kalit nadagsa. Dili lisod ang paglangoy; 
sa akong pamati ako usa ka puya nga nibalik pagtidlom sa tago-angkan sa akong 
inahan. Tin-aw ang dagayday sa tubig. Wala’y lanog. Wala’y kangitngit. Wala’y 
katugnaw. Wala’y kagubot. Wala’y anino nga maghadla sa takna. Kalinaw ug 
kagawasan sa matag panaw nga napautaw- utaw duyog sa sulog nga wala'y padulngan. 
Sa akong pamati, dinhi ang sinugdanan. Ug wala'y nasayod nga basin ikaw, ako usa ka 
isda, o dili ba kaha kataw sa atong mga damgo nga buot mokaplag ug mga isla 
tugbang sa mga huni sa balod nga igo na moamuma sa nasamdan natong mga kalag. 
Susama ba usab niini ang hinapos natong mga takna, nga kita mokayab sa pabalik 
sa lawod ug diin didto mahikabalo kita sa pagyukbo sa lilo? Unta sa akong pagmata pagkawas padulong sa mala, makab-ot na nako ang kahibalo sa pagtimbang, ug 
mahisabtan si Archimedes mahitungod sa akong duha ka tiil: Dili ko maunlod.


-- GENALYN G. OMAPAS
Cebu City, Philippines

bisan inig human


Salog nga sementado taliwala sa banwa. Salin kini sa balay
nga kanhi ginama sa amakan ug punoan sa lubi. Ang bugtong
bahin sa tinukod nga ningdukot sa yuta samtang gitilaan sa kalayo
ang atop, mga posti, ug mga bongbong sa niaging semana.
Sa dihang nipid-ok  ang katapusang aligato, sila nga namuyo dinhi
ug ang ilang mga silingan nagpanon padulong sa mga naugdaw
aron mangaykay sa mga handumanan nga gilubong buhi nianang
abo. Walay makatamla sa katunhay sa mga silingan. Sagad man gud,
dinhing dapita, ang ingon niini nga kalisang mahimong tabil
sa mga nagpahipi nga pagluib. Tabang gamay, kawat gamay.
Busa, ang mga namuyo naniguro og bitbit sa mga kaldero, mga platong
sartin, mga kutsara, ug mga tinidor. Ila kining gisab-it sa ilang
mga kasingkasing samtang gipas-an sila sa ilang mga tiil latas
nianang mga awaaw. 

Ug bisan ugma damlag aduna sila'y kasak-an, ang ilang
pagkatulog  galatagaw ngadto sa banwa. Didto sa ilang
yanong panimalay, sa dili halayo nga pahinapon,
sila gasawo sa hinukad nga mais ug buwad lawlaw.
Sa makausa pa, ilang gilamoy ang mga abo ug aligato.
Ilang gituslob sa suka ang gipangnuka nga mga kasingkasing .
Sa daplin gilup-itan sa pultahan ang tapot-lawas nga
mga ugma. Wala'y mga kasway. Wala'y mga tiil.


-- CORAZON M. ALMERINO
Los Angeles, California, USA

12.20.2012

aninipot


Di na ko kahinumdom
kanus-a ko kataposan
nakakitag aninipot dinhi sa dakbayan.
Mao nga dako akong katingala
dihang nakit-an ko ikaw nga naglupad-
lupad ibabaw sa mga parpagayo
dinhi sa akong tugkaran.
Gusto ko unta nga pangutan-on ka
nganong gainusara ug nasaag ka man
dinhi. Kinsa ka man?

Kon ugaling ikaw usa ka bulalakaw,
di ko ikaw kaw-itan og pangandoy.
Kon usa ka man ka manulonda,
di ko ikaw pabalonan og pag-ampo.
Kay kinsa man ako nga mobungat pa
og laing gasa—pwera buyag!—
gikan gipasaksi ko nimo
sa talagsaon mong kahayag?


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

paksit


Hapit na man diay Pasko, ingon pa sa tiguwang
Nga naminaw sa duha ka Jeepney rapper.
Pwerte sab ang ngislit sa nag-rugby nga boang
Dihang gipakanaog sila sa driver.
Sa iyang balay, gidili ang way sapi.

Dili biya tanang pagkugi, panginabuhi.
Ug dili tanang ambisosyo, mikab-ot sa kaayo.
Pananglitan, ang batan-on nga kanunay
Nagpanday og palasyo sa iyang mga damgo
Posibleng matagakan og bitoon sa kalaay
Nga iyang ipabadlis sa aso sa kangitngit.

Wa tay snow! Wa tay snow!, singgit
Sa usa ka banda. Na hala...usapa na!
Ah! Inyo man hinoon tang isud sa bulsa,
pung pa ni Mike Rama nga nanghinawak,
Nagpasopaso sa habog niya nga lawak.

Sa syudad sa malipayon, di pwede mohilak.
Brad, way kawat? Wa lagi part, diay balak.
Samtang nagpakapaka ang lantaka sa Sikatuna
Ang kamatuoran--lumping nga kwarta gi-shot sa lata.

Na hala, lamya na lang nang hamon ug keso de bola.


-- ERIK TUBAN
Mandaue City, Philippines

12.18.2012

ang bungol ug ang buta ug ang amang

daghan pa unta
akong isugid apan
ayaw na lang
kay bisan ako
dili man makadungog
niining tanan

ako usab
daghan pa untang
ipakita nga wala mo
sukad makita
apan ayaw na lang
kay ako mismo
wala man usab
makakita niini

ug ako usab
daghan pa untag isulti
samtang ang gadasok
sa tumoy sa akong dila
buot mangambak
sama sa mga pispis
nga gilaayan na sa ilang
mga salag apan
ayaw na lang
kay sa tibuok kong kinabuhi
hangtod sa kamatayon
dili man intawon ko
makalitok ug

karon maghawid ta
sa atong mga kamot samtang
maghangad sa langit aron
mahidangat diha ang atong
gipangayong pasalamat


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

kataposang lingi



bagtok talinis nga niyebe
kining mga luha nga mohagsa
mohaom og dunggab nianang
gitaya nga atop sa kagahapon

pino-pinohon ang pagbuslot pagpulpog
pagdugta sa hait nga pandong ngitngit
nagpabuta kanimo

sugaton ikaw
sa akong pahiyom bisan mopakli na
ang imong mga mata sa kataposan


-- TEA SOLON
Cebu City, Philippines

12.16.2012

timon


Naglawig king gamay tang baruto
ning lapad nga kalawran.
Bisag mao ray atong hikit-an
ang ibabaw sa bughaw’ng tubig,
dunay yuta’ng nagpaabot
nga atong kadunggoan.
Timbang ang atong katig,
hugot ang atong layag,
ug kusog ang atong pagbugsay.
Apan maoy labing gikinahanglan
ang way tipas nga pagtimon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA  

halwa


usa kini sa mga higayon
sa atong kinabuhi kon diin
ang kalipay ningkuyog og kapa-kapa
sa nakabuhi sa nakalupad

usa kini sa mga higayon
kon diin way ning-unong
sa kahilom sa gibiyaan


-- JONA BRANZUELA BERING
Tuburan, Cebu, Philippines

12.14.2012

hubad sa balak ni Mark Strand: ang kahibulongang pag-abot sa talagsaong sulat


Hataas nga adlaw sa opisina ug hataas nga biyahe balik sa gamayng
apartment diin ako nagpuyo. Pag-abot nako didto akong gikablit 
ang dagitabnong kahayag, ug nakita ko sa lamisa ang usa ka sobre 
nga may ngalan nako. Hain ang taknaan?
Hain ang kalendaryo? Ang agi o sinulatan kang Papa, apan
nitaliwan na siya kap-atan ka tuig kanhi. Sagad pamasinbasing buhaton, 
nagsugod ko'g hunahuna nga kayha, tingali lang, buhi siya, nag-ugmad, 
nagginhawa og laing tinagoang kinabuhi sa tinipigang kasikbit dapit. 
Unsaon pagtribukar sa nitunghang sobre? Aron pagkalma sa kaugalingon, 
milingkod ako, giablihan  ang sobre ug gibira ang sulat. 
"Minahal anak," maoy sinugdanan. "Minahal anak"
ug unya wala.


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

byatiles


Kaniadto sa atong kabatan-on, adunay wanang 
Sulod sa atong eskwelahan sa Normal 
Nga napuno sa kahoy’ng byatiles diin 
Tua maglumpayat, mangumpayot 
Ang atong kaigmat--kon dili uso ang takyan,
O walay onse-onse sa basketbolan--
Sa mga punoan.

Nahinumdom ko nga ang sanga sa byatiles
Gabok og dali kaayong mapukling.
Kinahanglan magbantay ta sa matag tikang
Kay ang abi nato lig-on, huyang diay nga tumban.
Mao tingali nga kaniadto pirmi intawng masukamod
Ang atong pag-tuo, mamumo 
Sa mga kaamgohang nahiagoman
Sa atong pagkatikwang. Sama, pananglit,
Nga dili diay sa tanang higayon 
Tagdon ka sa imong naibgan, 
Nga ang tilaw-tilaw og beer makayabag 
Kon masobrahan.

Dali ra pod malaras ang mga dahon sa byatiles. 
Hilabi na sa mga adlaw 
Nga di ta kagukod sa huyohoy. 
Tingali sama ra pod ato ang atong kaisog-- 
Dali mahulga, dali matay-og. Kay ngano man
Nga kon manglipaghong na gani ang grado,
Lupig pa man natoy na til-asan og tagam.

Ambot og kinsay nagbuot-buot, 
Apan, ingon pa nila, purga kuno ang bunga sa byatiles
Ang lami, kon kahinumdom pa ka, 
Medyo aplod nga dili masabtan 
Sama sa nagkamuritsing natong kasinatian 
Niadtong mga panacean 
Diin ang mga takna pirming 
Naghangos ug ang mga kahaponon 
Naputos kanunay sa singot.


-- JEREMIAH BONDOC
Cebu City, Philippines

12.12.2012

estrella


Kining gihalad kanimo
labaw pa sa mga titik
nga mapatik sa panid.
Karon, igo ra nako

ang paglantaw diha
sa kalangitan. Asa
ang gilak nga angay
itandi kanimo? Wala

ikabutyag. Sa kahiladman
duna'y usa ka lawak.
Gakang-a ang pultahan.

Sa lamisa duol sa bintana,
imo unyang mapalgan
ang wanang sa papel,
gidan-agan sa kandila hangtod 

masamin ang imong 
kaugalingon sa bintana
taliwala sa kabituonan.


kang Millefeuille Erin Casing

-- TON DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines 

bird strike*


Unsang matanga sa paugat
Nga mihasmag ka man sa pako
Ning gadupang mangtas?
Boang batok Boeing?
Tungod kay langit, igo ba diay
Ang pagtikyop sa mata
Aron lutsan kining agtaa?
Dili kini susamag timbang
Sa mga sinakong panganod
Nga imong gilukdo sa lupad mong
Nagpaka-Atlas.
Wala ba diay nimo hisayri ang malaputhaw
Nga kamatuoran nga gitugpo
Sa siyensya ug abyasyon?
Mismong uwan nga binuhat sa langit
Dili makatay-og sa dupa ning hari nga tulin pa
Sa hangin. Wala nay lapos pa, eroplano man
O palabad. Haruhay dinhi sa akong gilingkoran,
Ug gitagay ko na lang ang bino
Nga mililo sulod sa baso
Agi’s air pocket nga dunay kalabotan
Sa imong pagbiya ug sa akong pag-gukod
Kanimo. Gitan-aw ko ikaw sa bintana
Nga milaw'g sa way pagduha-duha
Sa tibuok mong timbang
Ngadto sa lamoy sa dilubyo.
Ang imong mga pako mitulilik
Taliwa sa kilat og dugdog.


* Bird strike: collision between air-borne animal and man-made vehicle.

-- JANUAR E. YAP
Talisay City, Cebu, Philippines

12.10.2012

star-crossed


Sanag ang panagway sa waiter nga tig-apod-apod sa unli rice sa Tokyo Tokyo.  Mapahiyomon siyang misandok og usa ka tasa nga kan-on gikan sa iyang basket ug mipahiluna niini sa plato sa dalagang tambokikay. Misenyas si Inday nga usa pa, aron dili na magbalik-balik si Dodong. Wala baya untay kaso. Nakaalinggat si Dodong nga sakto pagkadrowing ang nawong ni Inday, hamis ang lamurok niyang aping, kompleto ang iyang ilong. Ug mikidlap ang mga mata ni Dodong nga nagtan-aw kaniya. Kahimuot lang ba kini, wala kahay migimok nga kagaw sa gugma, bisan tuod kon himbisan dili pa gyod matawag og pagbati? Apan si Inday walay gamayng panumbaling, natingob ang gahangos niyang pagtagad sa Pork Tonkatsu ug Mixed Seafood Tempura sa iyang atubangan, ug usab kaha sa iya nang gi-order nga Kuromitsu Ice Cream nga ipahatod na lang sa iyang lamesa inig-abot sa tukmang panahon.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Manila, Philippines

anino sa mga takna


Manganino ang mga yuhom 
Sa sayong kabuntagon.
Ingon sab ang dunggoan sa Guiwanon
Diin ambitan ang suwerte sa sakayan.
Mahitabo ang binayloay sa angay:
May lab-as sa nanabo;
Ang wala may iya agad sa tungol.
Unya, kahilom sa dalahikan
Kay tagsa-tagsa sa buhat.
Kay ang kahilom dili matugaw 
Sa laing kahilom, manghuwam
Og kabanha ang banggerahan.
Iluwa sa baga sa abohan
Ang kahumot sa sinugbang tulingan
Ug kini mabati hangtod sa hiniusang
Pagtug-ab sa banay.
Sa bintana, abli ang grasya
Ug gawasnon ang hangin nga kamaong
Molum-it sa iyang kaugalingon.
Dinis-og sa mga takna, ang gabii
Mamuwak og kangitngit diin ang anino 
Mawad-an sa iyang kaugalingon.


-- RAUL M. FIGUES 
Oslob, Cebu, Philippines

12.08.2012

reaksiyon sa unang hugna sa pangilad


Sa pagkabati ni Islaw
Nga motagkas na ang komboy
Ni Mayor Burtog Bangkilan,
Aron makigsawog paniudto
Iyang mga silingan:
Igo lang siyang
Nangawot sa iyang itlog.


-- OMAR KHALID
Metro Manila, Philippines

ganghaan


Adunay mga ganghaan nga
Angayng trangkahan, apan
Adunay mga ganghaan nga
Magpabiling haw-ang.
Bisan sa imong pagtalikod
Padulong sa laing dangpanan,
Magpabilin ang imong anino
Sa gakang-ang ganghaan.


-- GINA MANTUA-PANES
Cebu City, Philippines 

12.06.2012

buot ko unta


Buot ko unta nga mahigmata
pag-usab sa kanhing balangay,
sa kaadlawon—sa taghoy
sa amamangloy nga naggikan
sa giyamogang kabiyabsan, 
sa kapakapa ug tuktogaok sa sunoy
nga nagbatog sa atop
sa daang kamalig, sa dagayday
sa ngamig nga tubod, sa kiblat 
sa Kabugason didto sa silangan,
sa bugnaw’ng huyohoy nga molabay 
sa ngitngit nga kadahonan—
buot ko unta nga mahigmata
pag-usab niadtong mga butang
nga magpahinumdom kanako
nga bisag unsaon di na ako 
makabalik pa sa akong gigikanan.  


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

dayorama


Sa sugod pa lang, wa kita’y gilili nga gipangluklok.
Tanan pulos dayag, nagdaylang, galurat.
Busa, lilion nato ang mga tinipigan sa alimpatakan,

ang sekreto sa kasingkasing nga mohuot sa baba,
ang gisinyas sa kamot nga mao’y hinungdan
nganong maghinam-hinam ang kakulba.

Apilon nato’g lili kon magduka ba sad
ang hulmigas human niya’g pas-an
sa patayng siwsiw

nga mas dako pa kay sa iyang lawas
samtang nakipagpatintero siya sa tiil
sa mga batang wa’y tsinelas.

Kon gusto ka’g lilas, unya kulba-hinam,
sunda ang liraw sa akong panan-aw.
Usa ka tasang tubig (nagbukal),

platito, kutsara, kamot (hunahunaa nga imoha; 
ikaw nay mag-igo kon tuo ba kun wala),
bangkong plastik ug lamesa (naa ka sa inyong sala).

Gilundan nimo ang tasa og tulo ka takos nga kapi,
duha ka sachet nga cream
ug upat ka kutsaritang asukal.

Gikutaw nimog maayo ang tam-is, pait, init,
dagtom ug hayag hangtod nagsagol ang tanang
bakak ug kamatuoran, panlad-ok ug pangupkop.

Asa ang tinago?
Mihigop ka ug nakapangutana nganong nalipat
ang mata sa ka lami nga gitagamtam sa dila.

Unya, mitambo ka sa bintana.
Nalantaw nimo ang usa ka edarang babaye,
nagkugos og puya.

Gaanino ang iyang aginod.
Lay-at ang pangawhat sa iyang lakang
ug kalit mihunong sa imong tungod.

Hain ang hinikling?
Mitutok siya nimo apan dili nimo makita ang hulagway
sa ting-init sa matag pitik sa iyang kalimutaw. 

Manghupaw ka,
imong bukharon ang duha ka kamot
ug lilion nimo ang mga simangan sa imong palad.


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

12.04.2012

hubad sa balak nilang Yehuda Amichai ug Ted Hughes


Sa akong amahang adlaw sa paghandom
Nilaag ako pagpakigkita sa iyang barkada---
Tanang ubang gitunod sa usa ka linya laray kaniya,
Ang entirong klase sa gradwasyon sa iyang kinabuhi.

Nahinumdoman ko na halos tanan nilang mga ngalan,
Sama sa usa ka ginikanang gakuha sa iyang
gagmiting anak lalake sa eskuylahan, iyang pulos kahigalaan.

Ang akong amahan nagmahal gihapon kanako, ug Ako
Gamahal upod kaniya kanunay, poreso dili ako mobakho.

Apan aron paghatag og hustisya ning dapit
Nagkadlit akog lusok sa luha sa mga mata ko

Uban sa panabang sa kasikbit kalubngan---
Sa usa ka bata. "Atong gamayng Yossy, nga kwatro
ang edad sa iyang pagtaliwan".

(kang Papa Dading sa kasumaran sa paghandom, Disyembre 7, 2012)

-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

madre de dios


miawit ang mayor 
walang hanggan
iyang gisyaok halad sa gobernador

nagbaha ang budbod kabog
ug kamoteng kahoy
kinilaw ug sinugbang isda

daghang tawo nanan-aw
galisod ang pulis og bugaw
sa mga batang bulingit

sa kilid nagbuyag sa mga dato
mga gamhanan mga pasikat


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

12.02.2012

interstellar


Kon ibalhin ang dagat ngadto sa langit,
molutaw ba kaha ang buwan ug mga bituon?
Unya, kon lumsan sa mga bawod ang damgo,
aduna ba kaha’y lapyahan ang panganod?

Karon gani nga kini wa pa mabalhin, lisod na
ang pagsubay sa imong tunob diha sa ngitngit.
Unya, kon ang kahilom tugbang sa kawanangan,
ambot kon mabati ba nimo ang akong tingog.

Dinhi sa baybayon nga kanunay natong suroyan
kaniadto, ang kauhaw nako labaw pa sa atabay.
Karon nga hapdos ang makatakig nga haguros 
sa hangin, mahikap pa ba kaha nako ang tubig?  


-- DENNIS S. SARMIENTO
Maryland, USA

bulanon


Gihagkan sa kahilom 
Ang gasingabot nga kilumkilom.

Gikalawat sa kamingaw
Ang gilawmon sa pagtukaw. 


-- GILBERT INTERVALO, JR.
Bais City, Negros Oriental, Philippines