2.28.2013

mga dagway sa kahangol


gilamoy sa usa ka night club 
ang kapin duha ka gatos nga kinabuhi

gaaso ang usa ka bandehadong nasod 
alang sa usa ka mumhong isla

galaway ang usa ka babaye 
sa kapin pito ka libong kalipay


-- JONA BRANZUELA BERING 
Tuburan, Cebu, Philippines

nagkalain-laing tambal


Hinganlan dayon nato ang pipila ka ngalan 
sa dagon ug mga piniling tanaman.
Aron hingpit nga mosalir kining gipanglagang gahom,
kinahanglang motuo ka nga mao ra ni
bugtong makaayo nimong tambala.
Dahon sa kalabo, giagiw nga hambubukag
ug sinabawng salag sa mga sayaw
alang sa dughang hagawhaw sa hukaw 
sa tanang lisod-hinganlang ubo ug sip-on sa balatian 
nga mora ba'g gahuot nga imburnal 
diin gisuka ang eskuwater sa lapok ug basura, 
diin nangaslay ang alisngaw sa hubak ug langaw. 
Kon sagola'g dahon sa hanlilib-on ug busikad,
maayo kini sa trangkaso ug tanang klase sa hilanat:
ang aligato sa bukog ug uwag 
nga maoy hinungdan nganong nabulit sa hilas, 
child pornography lakip na ang sex video scandal, 
ang Internet, cell phone, bangketa'g bagulbagol.
Tinadtad nga panit sa tsiko, 
Kinutlo nga mga udlot sa bayabas,
ug hingkod nang dahon sa abokado alang 
sa gaburahi nimong tiyan ug kalag 
sa gikalibangang kahakog nga abi nimog 
gibarang ka sa mga libakerang silingan.
Kon dukdoka'g mga dahon sa sili, asunting, 
luy-a ug ahos, mas labi kining epektibo sa ap-ap, 
karangrang, butoy-butoy ug kaspang molating 
sa panit ug mangatol sa imahinasyon
hangtod modugong bun-i ang pagpangawot nimo 
sa tanang lami kuoton ug gimithing angkonon.
Human nimo'g inom, labing maayo kon maligo ka 
sa dili pa matu’g aron ianod sa kanal 
ang namilit sa lawas nga agit-it, kugan, bungog, 
kugmo, kahigwaos, ug pagmahay sa tibuok 
adlawng' laroy-laroy sa dapit sa pamutbot ug kagaw.


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

2.26.2013

hubad sa balak ni Pablo Neruda


ang bantogang mangingihi
Ang bantogang mangingihi lalag
ug ang buhagay nga miagas 
bronsi’ng kolor nga ulan
ngadto sa simburyo sa mga simbahan,
sa atop sa mga awto,
sa mga pabrika ug mga sementeryo,
sa mga katawhan ug sa ilang mga hardin.

Kinsa man kadto, ug hain man?

Usa kadto ka kabaga, usa ka espiso’ng likido
nga nahulog daw gikan
sa usa ka kabayo,
ug ang gikuyawang mga umaagi
nga way mga payong
mihangad ngadto sa kalangitan,
samtang ang mga lapad nga kadalanan gilunopan
ang ihi way paghubas nga miagay
sa ilalom sa mga pultahan,
mibara sa mga awasan, mibungkag
sa mga marmol nga salog, mga alpombras,
mga hagdanan.

Way unsa niini nga mahimong hitiktikan.  Diin man
kining katalagman?
Unsa may mahimong nahitabo ning kalibutan? 

Didto sa itaas ang bantogang mangingihi
nagpakahilom ug nangihi.

Unsa may gipasabot niini?

Ako usa lang ka simpli’ng magbabalak
nga nia dinhi dili aron mosulbad og mga tanghaga
o motanyag og espesyal nga mga payong.

Na, hangtod unya!  Mosaludo ako kaninyo ug mopahilit
sa usa ka nasod diin way mosukot kanako’g mga pangutana.


Gihubad ni:
-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

balangaw


i.
gidid-an na ni kuling si nasyo nga mamarok sa iyang teritoryo, matod pa sa usa ka aksyon nga salida. didto tos tondo. diris amoa ang mga nakapuga buhong sa balwarte ug bahandi. ang batang bulingot nag-atang sa momho nga chorizo nga gi-repack ni drigo. human siya singkahi sa iyahang amo nga insik nalingaw siyag tapas sa mga langaw nga nagbuhawi. ang ilang di makitang agianan sa hangin usa ka hagdanang ispayral nga mibalikos sa iyang panan-aw. tanang masuso buot mosupsop. usahay, gusto lang silang motilaw sa katam-is nga mihapin sa kahaponon.

ii.
nanampiling ako nga nagtutok sa lamisa. sa akong atubangan, napulo ka langaw ang namista sa nitikwang lim-aw sa utan-bisaya. "sa sunod gani, pre, bola-bola ug bip stik na ang ordera ha," rekwes pa sa usa dayong ikid sa iyang lubot puwa sa wa pa kini mi iskirda sa asang ispidnoha.


-- ERIK E. TUBAN 
Mandaue City, Cebu, Philippines

2.24.2013

kondenado


Pintok ang tulisok 
sa yabag kong tanlag
kay ang nagpunsisok 
sa pangag kong utok 
mao ang kagirong mga kalag 
sa ugma damlag.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Manila, Philippines

sophia


Kon lantawon nako balik
akong kinabuhi--
tingali lahi ra
kon dili ako
ang anak nga ikalima.

Tarong tingali ko 
nga trato kon naa ka
mopahinumdom nako
kon unsaon pagtahod
sa usa ka babaye.

Tingali dili ko magduhiraw
sa akong kabatan-on
kon naa ka, motagawtaw 
apan maghuwat nga mopasaylo 
sa akong mga sipyat.

Tarong tingali ko
nga amahan ug bana
kon naa ka, mosugyot nako
unsaon pag-alima
sa pamilya.

Tarong tingali ko pagkaanak
kon naa ka moamping nako
pananglit wala silang mama ug papa 
uban sa atong igsuon, andam 
motubag sa akong mga pangutana.

Ambot kon malahi ba ang kinabuhi
kon ikaw pa ang ikalima. Apan, te, 
kon buhi pa unta ka, basin 
daghan kang matubag sa akong 
nabati nga kakuwang.


-- TON P. DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

2.22.2013

tig-a nga halok ug harana sa tig-asoy


Bato batok bato. Tan-awa ang duha
ka bungtod nga gahulma 
og kasingkasing. Dinhi gisab-it ang samin
sa sidlakan sa iyang balik-balik 
nga pagkagay. Dawata kining papel,
nahumod sukad napatik ang sugilanon
sa walog nga wala'y utlanan--
gaaso nga balilihan. Gapanilap dinhi
ang hagawhaw sa ting-init: 
Auschwitz, Hiroshima, My Lai…

O, pinangga! Paminawa ang suba
nga gaanod sa akong pagmahay 
hangtod sa lawod sa panumdoman. Ania
ang kaagi sa kasubo. Palihog, ayaw ko
talikdi ug hikawi sa dag-om 
sa imong dagway ug tinutokan nga 
gaawas sa kapintas. Intawon
dakdaki ko sa imong dughan! 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

matag kadungog ko sa windchime


maalimungawan ang lagingling sa gaestokadang
huyohoy nga nagpakli-pakli sa mga tipayng panid sa tamboanan
niadtong tinalikdang balangay pipila na ka dekada kanhi
ug kita nanglupad nagbagdoy-bagdoy nahadiin-diin nahasiril-siril
latagaw sa barumbadong kapalaran mapanimpalarong kalibotan
karong bakanteng kagabhion sa bintana ning mansiyon
nabatian kong tingog mo nagpingkipingki sa gaduhawit kong
kasingkasing salirawang kahamilsing dugamisnong handurawan:
unsa na kaha ka karon?


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

2.20.2013

ang pobreng kahoy


pagkapobre sa kahoy
walay bulak walay dahon

inig tan-aw sa manglabay
kutob ra sila sa kaluoy

ang manggang labong
nanghambog sa bunga ug dahon

usa ka adlaw niana
mihaguros si sendong

ug sa tanang mga nangapalid
ug nangaugkat

ang pobreng kahoy
mao lay mitaghoy


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

una


I. Kinaunhang buwak

Ang gitipigang mga gihay sa bagaon nga encyclopedia
sama sa nangunot nga panit ni Lola Nedya nga buot 
mohipos sa matag hapuhap ni Lolo Lando.

II. Kinaunhang pagpaabot

Nagtuo ko nga puno gihapon ang buslotong basket hangtod
karon. Bisan unsaon, dili kini mohimamat sa buot kong 
gibug-aton, sama sa akong tinuod nga timbang: ikaw ug ako.

III. Kinaunhang panamilit

Ang mga balak sa gugma adunay kamatayon: sa dihang nahuman 
og suwat. Apan kini mabanhaw sa dihang basahon sama sa 
paghandom kaniya: ang imong kinaunhang gihigugma.


-- CINDY VELASQUEZ
Cebu City, Philippines

2.18.2013

pahimangno


Ayaw tumbi ang mga tuto, 
tiki ug hambubukag 
nga mohawok sa yuta 
kay basin unyag masuko
ang bathala sa Adlaw 
nga ilang giyukboan. 
Panag-ing hinuon sa ilang 
paagi sa pag-asoyg sugilanon 
sa kahilom diha sa ngilit 
sa natagak nga kilumkilom. 

Ayaw pasipad-i 
ang mga aninipot nga nag-alirong 
sa labong nga balite
kun, di ba kaha, akasya.
Sila ang mga diyamanteng 
migilak sa palasyo sa mga agta 
ug engkanto-- mga suga 
silang iwag sa dalan 
nga gisubay sa mga duwende.

Kung mobatog sa duha nimo
ka dunggan ang harana 
sa mga mangloy ug pispis, 
mora'g dagayday sa busay,
kun tubod sa mga bituon, 
ayaw pagsaba. Hinuon, hilom. 
Duyog nila ang hamli
sa mga engkantada, 
nangaliya sa upat ka ngalan 
sa hangin, yuta, tubig, kalayo. 


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

buwan nga nabuntagan


nabuntagan na usab ang buwan
nalarag ang iyang dan-ag 

way gahom ang iyang pahiyom
way luna sa giyamogang kabuntagon

gapnod nga way baybay
kining nagtukaw nga mga damgo

way kapaingnan ang saag nga paghandom
ang misum-ok nga kamingaw

kanus-a ako mahigmata
sa laing kalibotan halayo kanimo


-- RODELIO BARELLANO
Caloocan City, Philippines

2.16.2013

bilong-bilong


(alang kang Gratian Paul Tidor)

Dugay nang 
wa ako makatilaw 
sa isdang bilong-bilong.  Sama
sa giun-onan o gimantikaan
kaniadto ni Mama.  
Isdang sapya nga nipis ang unod
apan kanhi akong kinaham
ug gipalabi kay sa barungoy, 
sa balo, sa burotburot, sa tulingan 
o niadtong isdang dako'g mata
nga gitawag og awtobus.  Daghan
ang mga kalan-on 
nga idulot ning lamesa
sa atong kinabuhi.  Lainlain
ang ilang mga lami 
ug daghang mao pa gyod 
ang una tang pagkatilaw. 
Ug daghan pang laing mga isda
sama sa mahi-mahi, sa marlin,
sa swordfish, sa Chilean sea bass. 
Apan human sa tanan
mao lang gihapon 
ang magpabiling atong hidlawon
kadtong pinalabi tang naandan.
Bisa’g ingon lang 
sa isdang bilong-bilong 
nga kaniadto
kinaham kong sula
sa pinobre kong mga pagkaon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

confirmation retreat: ikaduhang yugto


Ngitngit pa sa langit 
ang dalan nga atoang gisubay 
pagbalik. Kalit ang hagbong sa mga puting lusok,
bisan wa ta’y nakita nga pungpong sa panganod.
Hinay ang lakang sa gasabak dihang gahatod
sa iyang anak. Tibuok gabii kuno ang yukbo 
ug pagsukit-sukit sa katugnaw kay nalimtan 
ang habol. Mobalik sab siya inig duaw 
sa kahayag. Karon nga gabii na, mouli siya 
kay ngiob ang kakahoyan 
nga wa’y dahon.


-- DENNIS S. SARMIENTO
Maryland, USA

2.14.2013

kadtong bugoy nga polis ni Günter Grass


Hesusmaryosep, kalalim na lang hunahunaon
Dihang giyak-an na ni Anna kadtong bugoy
Nga Joseph didto sa malumong kamotehan. Kalami
Na lang ipangandoy og tingtugnaw.
Kay kinsay nasayod nga ang umahan
Usa man diay ka romantikong kalibotan
Kon unsay nahitabo ilawom sa bilahan.
Ang bigatlong pahiyom ra
Ni Anna ang makatug-an.

Pero usa ka butang ray akong maseguro
Tinuod gihapon ang panultihon sa mga bilyako
Hayahay gyod lagi kaayo
Ang gatakin og
Kuwarentay singko!


-- OMAR KHALID
Metro Manila, Philippines

gabii sa pebrero 14


Kay wala na sab ko nimo tungaha
ug nilabay na ang dul-an duha 
ka oras nga hinuwat didto sa Larsian
nagpalit ko og bali 700 pesos
nga pungpong sa buwak nga
calla lily, tulips ug rosas, dayon
nagpahatod ko ngadto sa Junquera
ug gigasa ang akong nabugnaw na
nga gugma sa unang babaye nga 
niabi-abi sa gisakyan nakong taxi.


-- IOANNES P. ARONG
Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

2.12.2013

talan-awon sa udtong tutok


Wala sa hunahuna nga gisuksok sa tigulang 
ang iningkibang pandesal 
sa tuong bulsa sa lawlaw niyang karsones 
nga medyo gaburot nang daan 
sa labakara nga matag karon ug unya 
iyang hulboton aron itrapo 
sa upaw niyang ulo.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Manila, Philippines

abba ephphatha*


ephphatha inablihan ang mga dalunggan
baba dila kalimutaw tilaokan

siya kanunayng nagmahal
balaanong mananambal

ephphatha pinakamithing langit pagbuksi
bungol-amang ug sanglahon patalinghogi


* Abba: "Father" sa dilang Aramaic
* Ephphatha: "Be opened" sa dilang Aramaic


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
 Palm Harbor, Florida, USA

2.10.2013

batong kasingkasing


ingon ini ang paghawid 
sa usa ka bato
gahi dako bug-at
walay tingog
walay mata o kamot
walay lugar

dili ko mausob 
ang bato pinaagi
sa paghatag ini
og pako aron mahimong
usa ka langgam

ako ang mausob
walay gibati 
ang akong kasingkasing
gahi tig-a hilom

andam na 
kon ibuno kini
bisag asa

-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

hadla


matagak ang anino 
sa imong kalimutaw
kon mohadla ang pahiyom
sa akong ngabil
apan madungog mo
ang lagaak sa takna
ang bahakhak sa mga dahon
ang pagakpak sa pako
mao nga molingin
ang imong duha ka mata
ug mobukhad-kumkom
ang gagmatoy mong kamot
nga morag gihapuhap nimo
ang buwakaw ug huyuhoy
katawa ug pangandoy

maukay ang mga alibangbang
sa pinugngan nimong agik-ik

paghabwa, pagbadbad
sa tinipigang orasyon
ang paghagwa kanimo
ug namungpong sa dila
ang pagpanawag sa tanang
engkanto sa buwak
diwata sa yamog
agta sa buwan
nga modungan usab
sa imong katawa
nga mora ba og nangumbitay
ang mga duwende
sa imong ngabil
mikanta ang tambaluslos
sa imong balintataw

namatog ang mga alindanaw
sa tumoy sa imong tudlo


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

2.08.2013

dalit sa disgrasyada


i
Nagluha ang mga kandila
samtang gapiyong ang galuhod.

Gawas sa pagtuo ug paglaom,
ihalad usab sa hangin 

ang iti sa salampati. 

ii
Nainat iyang tiyan sulod 
sa siyam ka buwan sukad 

nitaas ang iyang atay
kutob sa panganod 

sa dila ni Valentin nga nisanting 
lapos  sa pus-on dihang nibutod

ang iyang kasingkasing.

iii
Nikanga ang lingganay. Naamang 
ang mga langgam. Nagnganga 

si inday, natagbaw sa tagam.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

love birds


ngabil sa ngabil
silang gikadena 

buot molingkawas sa hawla
dila sa dila nagdilaab nga kama
human sa sulirap
iyang nahapuhap
bugnawng de bomba
sa nangayam niyang bana

-- ERIK E. TUBAN 
Mandaue City, Cebu, Philippines

2.06.2013

maayong adlaw, day!


Hamokon ko sa alimungaw
inig duaw nimo sa lawak dinhi sa 
akong hunahuna. Inig abot nimo
wala ko'y laing makita
sa bintana gawas 
sa imo lang pagtambong.

Unya dili ko makasabot
kon angay ko ba kining ikalipay.
Basin makit-an palang nimo
ang mga nagkatag nga garay
sa salog, ug ang mga paskin sa lawas--
sa imong dughan ug nawong
nga gapilit sa bungbong.

Pastilan! Makit-an pa lang nimo
unya ang mga magazine
diin ikaw ang centerfold
nangatumpi sa higdaanan.
Samtang naglimod ko
sa dulom sa lawak,

nakita ko ang saad sa sinadlaw
sa imong pahiyom. Sa halayo,
nadunggan ko ang sunoy.
Nagsangpit nako,
Panghinlo na, tsoy!


-- TON P. DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines

kadtong balak ni Walcott ug kanta ni Sinatra


Sa akong pagsubay, hinay-hinay
Padu'ng sa pultahan 
Nahinumdom ko adtong balak ni Walcott
Diin siya, matod pa, nag-ukon-ukon
Dihang gihangop sa kawili
Nga nagsud-ong sa katahom
Ni Maria Concepcion.
Nahinumdom sab ko ni Sinatra,
Sa Softly, kadtong iyahang kanta.
Pananglitan, kon ikaw maalimungawan
Sa kanaas sa akong tsinelas,
Ayaw kana panumbalinga.
Ayaw na lang sab ko sangpita.
Mamatngonan mo man gani ang pag tig-ik 
Sa bisagra, ipadayon ang imong kahinanok,
Ug palihog sa imo unyang damgo
Sultihi ang mga agukoy
Nga kining tanan ugma ko na iasoy.


-- JEREMIAH  BONDOC 
Cebu City, Philippines

2.04.2013

hikat-oni


Ning panaw 
sa kinabuhi 
kinahanglang atong hikat-onan:
Ang pagka-usa ka langgam nga di mobatog 
sa kapulot.
Ang pagka-usa ka isda nga di mosubad sa paon 
nga gisagola’g lagtang.
Ang pagka-usa ka hulmigas nga modagan pagpahilayo 
sa kalamay.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

Joyce Jimenez blues


Ikaw ang salida sa akong hunahuna
Ikaw ang himaya sa akong pagkabata.
Ako unta ang imong hinigugma
Atubangan sa mga kamera. 

Kining akong mga mata
Kon mga kamot pa lang,
Sa akong pagtutok nimo
Hagbay ra tikang nahikapan. 

Kining akong mga mata
Kon baba pa lang,
Sa akong pagtutok nimo
Hagbay ra tikang nahagkan. 

Kining akong mga mata 
Kon ilong pa lang,
Sa akong pagtutok nimo 
Hagbay ra tikang nasimhotan. 

Kining akong mga mata
Kon mga paa pa lang,
Sa akong pagtutok nimo
Hagbay ra tikang natandayan. 

Ikaw ang salida sa akong hunahuna
Ikaw ang himaya sa akong pagkabata.
Ako unta ang imong hinigugma
Bisan wala ta atubangan sa mga kamera. 


-- KEVIN A. LAGUNDA
Mandaue City, Cebu, Philippines

2.02.2013

panagsumpay


Hataas ang kasaysayan niining tubig,
giingnan ko si Kevin.
Kining tanan nga mihakop sa atong lawas
ug nanag-iya sa tanang karon
kadugtong niadtong mga sapa sa luha
ug sangi sa kagahapon kanus-a 
ang babayeng biniyaan mihilak sa iyang
kamingaw, samtang galantaw sa gaasul
nga gilay-on…

Hataas ang kasaysayan niining bato,
giingnan ko si Em-em.
Kining tanang balas ilawom sa atong mga tiil
katipik niadtong napusgayng gingharian
o kaha katipik niadtong bato sa mamumuno
o tagoanan sa managhigugmaay
samtang gasaulog sila
sa kapintas sa higayon…

Hataas ang kasaysayan niining gapnod,
giingnan ko si Jin.
Kining tanang gidagsa sa baybayon
naghinugilon nga siya gibun-og sa mga balod
ug unos ug karon, nia, sa dako niyang kalipay
atong gilingkoran samtang nag-ihap kita
pila na ka bituon ang nanag-iya
sa atong mga kagabhion…


-- OMAR KHALID
Metro Manila, Philippines

bituong kaka


Niadtong uyab pa mi
sa akong asawa,
gipangutana ko niya 
kon unsa ba daw 
para nako ang gugma,  
“Bituong kaka sa lawa-lawa 
sa langit,” tubag nako. 
Kalit siyang mikatawa.

Unsaon diay nako 
paghulagway sa gugma?
ilisan ang dagway, 
buliborag hapyod,
kolorag luha, 
drowingag agik-ik?
Walay salamangka 
ang kangitngit aron
hukasag sapot 
ang nagpilit nga titik.
Dili pod lumay ang pitik 
sa kasingkasing aron 
danihon ang duha ka 
wa-mag-ilhanayng kalag.

Ang pagbatok 
nga igambanay kini
sa hulagway sa kalayo 
maitandi sa santilmong
bantay sa bahandi 
nga tinubdan sa halok,
kun taptapag aso 
gikan sa tinustos
sa agta ang bayhon 
sa paghanduraw.

Sama sa kahilom 
taliwa sa kalimutaw 
ug buwakaw, 
dili malitok sa dila 
ang tanang nanglupad,
natagak, nabugto 
ug gisumpay 
ilawom sa dughan 
sa tinuorayng
nahigugmag gihigugma.

Unsaon paghiklad 
ngadtos kahayag
ang lawas sa gugma? 
Tubag nako, “Lisod!” 
Mas maayo pay 
mag-ihap na lag
usa ka libong 
kaka sa panganod. 

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines