6.27.2019

ang kahinam nga hilabihan, ang kinabuhi nga walay kataposan


ang pagbuswak sa piyuos 
nga kahayag ug ang pag-ulan 

sa pagbukhad sa payong
sa pagpangabli sa bentana 
sa pagdagkot sa mga suga 
diha sa sulod sa lawak

humot ang hangin nga nitila
sa dama de noche
napalong ang kandila

dihang gitangtang nimo 
ang pugong sa imong buhok 
dihang nahulog ang imong 
tapis diha sa salog

ako misulay pagtugkad
sa imong pagbilangkad



-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

das lied von der erde


Nanggilak ang mga balas sa kagabhion
dihang nasaghid ang iyang sampot sa sakayan
diin ilang gisaw-an ang kahinam
sa paghubo sa nagtakoban nilang mga dughan;

Nangawras sa hangin ang bugsay
nga gusto nang molayag uban sa ilang hilom
ug nag-aguntong pasundayag.
Nanaghoy ang panas nga naughan sa singot
sa taob diin siya buot mohunob.
Minglantaw ang mga isda
ug wala’y undang sa pagpangutana
kon ang nakita mao ang yutan-ong himaya.

Halapad nga orkestra ang kahilom sa mga balod.
Rosas nga gihapyod sa gigigkang aping,
Undangi ang pag-undang!
Palawmi pa hangtod ang tingog sa tubig
mahimo nang usa ka dili madungog nga huni.
Palawmi pa hangtod ang mga panganod
mapiksan ug kini na unya’y mangab-ot sa lawod
tungod kay diha siya nakakaplag sa iyang kalag.

Mitingog ang tambuli sa haduol nga pantalan.
Aduna na po’y miabot ug haduol na pod
ang panahon sa pagpaabot.


-- RICHELLET P. CHAN
Mandaue City, Cebu, Philippines

6.24.2019

bagutbot sa mangingisda batok sa palautot


“More than a week after a Philippine fishing boat was allegedly sunk by a Chinese vessel in the disputed South China Sea, the Philippines’ president, Rodrigo Duterte, has broken his silence on the matter, downplaying the incident as ‘just a collision.’
— South China Morning Post, 17 June 2019

Makalumos ang laway sa labing kusgan.
Kugita ang iyang dila sa akong dunggan.
Ay, ang iyang pagbuak sa kahilom 

labaw pa’y gipatulon ko’g tuyom! 
Gaaso akong dugo; iyang gipabukalan.
Iyang puting itlog lamia baya lapwaan. 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

taliwala sa entropy


padulong sa kayagaw
ubos man o ibabaw.
maoy kanunayng kagaw
diri sa atong panaw.

ang tibuok mabuak
buak mabuak-buak.
maninuod ang bakak
mohari ang tabaghak.

daan nang gipanagna
kaguliyang sa yuta.
way kahayag sa ugma
gikahadlokang hadla.

kanang adlaw mapagngan
magun-ob kalibotan.
mapuo ang katawhan
kasakit ray dangatan.

maayo na lang gani
liwat ko sa bagani
pito ang kinabuhi
di mobati'g kabuhi.

pito ang among langit
didto walay kasakit
didto walay kangitngit
buhong sa pakigdait.

kining tanang kagubot,
ang di pagkasinabot,
kon asa ni mosangpot
di na mi manginlabot.

kay daan nang nasayod
niadto pas pagsugod
nga ilad ray matuod
dinhi niining nasod.

ug moabot ang takna
matuman mga tagna
mobangon ang nahapla
motindog ang nahagba.

maong dili mahadlok
sa among pakigbatok
ug sama sa tapurok
moasdang ug mohurok.


-- ANIJUN MUDAN-UDAN 
Malaybalay, Bukidnon, Philippines

6.21.2019

kamingaw


Ang bugnaw nga hangin nga kalit lang mohikap 
sa akong buhok samtang ako nag-ihap 
sa halayong mga bituon.

Ang nagpahiping luha samtang 
gihan-ay nako ang napapas na
nimong mga hulagway.

Ang pagsud-ong nako sa imong pahiyom 
sa matag nawong sa imong suod 
nga mga higala.

Ang pagsulod nako sa imong kwarto 
nga kanhi puno sa katawa ug istorya--

ang akong maabtan nga kama nga nahipos na,
ang kahilom sa dugay na nga panamilit.


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

reincarnation


Humoli ko sama sa mga labhonon
nga daghan og mantsa.
Kuso-kuso-i ko aron hinay-hinay 
nga maukang ang mga buling sa kaagi.
Pug-i ko aron mawala ang mga buwa,
Dayon waswasi aron mabati nako
ang kahinlo. Sa kataposan,
ihayhay ko ug ibulad aron 
kon maabot ang salumsom
masul-ob ko nimo pag-usab.


-- KRING KRING RODRIGUEZ 
Danao City, Cebu, Philippines

6.17.2019

ang colon usa ka dakong peryahan


Ang dalang Colon usa ka dakong peryahan
nga puno sa mga panan-awon, ug niadtong 
dili makita nga mga alisbo, mga baho,
mga batang nagsul-ob ug mga dekolor, 
tinapak-tapakang sinina, 
mga tam-is nga gapas nga panganod,
mga babayeng sa baratohong pahumot,
nga molatay sa alambre sa pangindahay, 
mokaon sad ug kalayo.
Adunay mga mang-himalad 
nga makasubay sa lasang sa imong kamot
ngadto sa mga binuksang pultahan,  
mga tindahan sa duwaan ug mga monyekang
ilo nga nagpanawag sa ilang inahan.  
Pagbantay sa mga mangunguot,
ug sa mga manglabni sa mga pansi 
bulawang kadena gibalikos mo sa liog.

May paborito kong madyikero, 
tighimo ug mga katingalahan,
magpaulan niya og mga pati dinhi duol 
sa sinehan, ug mokalit lang siya og 
tungha sa mga eskinang tapokanan, 
mo-apod-apod sa mga baraha sa kinabuhi 
o kamatayon. Ang swertehon iyang tunolan 
ug usa ka pungpong nga bulak gikan 
sa iyang taas nga bukton, ug niadtong gidimalas, 
kinsa iyang nakita ang nagpahiping kasub-anan, 
usa ka blangko, puti, nga panyong palaran.


-- ESTER TAPIA 
Kathmandu, Nepal

isloy, dili mohawot ang tuba


(sumala sa kinaulahiang panghitabo sa sugilanong “Santelmo” ni Hannah A. Leceña)

susama sa dugo, pula
nga isog ug makahubog o tam-is
nga puti. Gatutok ka lamang
sa namala nang dugo nga wala
nakit-ang nag-agas 
dihang gidunggab ka sa kangitngit
kagabii. Wala nayabo
ang galon sa tuba nga iuli
unta sa ginikanan. Sumala kanila,
dagkotan ka’g mga kandila 
o sunogon ang lawas aron dili 
mahimong dili-ingon nato, 
susama sa santelmo. Isloy,
dili baya susama ang tuba 
sa tuno, mohawot madugay
sa kainit sa kalayo.


-- M.J. CAGUMBAY TUMAMAC 
General Santos City, Philippines

6.14.2019

binhi


Bisan pa’g gitaptapan sa mga lunhaw
nga kadahonan ang akong panan-aw 
ug bisan sa gilay-on, nakita ko gihapon 
ang mga sanga nga baliko taliwala
sa hangin. Wala gyod nalambod 
ang isig usa lakip sa akong kahibulong
sa matag pagbatog sa kalanggaman
sa dili pa modasmag diha sa balilihan. 


-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA 

nangdani na pod si berano


Kon kining naglagiting nga sagpa sa hangin 
ang motagbo nako, kalami 
sundon sa iyang sugyot— parat sama 
sa gadagayday kong singot—
nga makighilawas sa nanghagad nga dagat. 


-- R.L. BERTULFO
Talisay City, Cebu, Philippines

6.11.2019

destierro


“The ostritch, or Struthia camelus, is the largest living bird… The male sits by night, the female takes her turn by day until the eggs are hatched… They do well in captivity, and live to 50 years.”—Encyclopedia Britanicca

Haom kaayo ang imong ngalan, langgam dako.
Diha sa imong subo nga mga mata nga morag sa camel
makita nako ang kabalasan nga imong gitalikdan
dihang ila kang gidakop; imong mga higanteng itlog
wala mahingpit pagkapusa tunga-tunga sa gabii.

Mamalikas kayha imong kapikas
inig kakita sa inyong nagusbat nga salag?
Bag-o pa lang dihang sa imong pag-ikid-ikid
nakaapas ka kaniya ug kay malampuson
imong itom nga balhibo mipaibabaw sa iyang tabunon.

Karon ang imong mga dili-makalupad nga pako
nangita sa init ug uga nga kabalasan ug, sama
sa akong nangahubag nga mga pako,
daw nadunot dinhi niining makabaog
alimuot nga dapit nga ato karong gipuy-an
sa walay paglaom nga makabalik. 


-- ERLINDA KINTANAR-ALBURO

Cebu City, Philippines

desisyon


Tiuli kita.
Ha sapit mo gintugon ko
An akon  kalugaringon, 
nga pagsulod ha purtahan 
gagakuson  ka hin mahugot
maharok ka ha akon dughan
ngan hihing-gukon han imo irong 
an nakwintas nga pahamot ha akon liog 
pagsisim-simon han imo mamara nga im-im 
an mga liso han balhas nga nagtirok ha akon pusod.

Diri ka makita  han pamugong ha ak’ mga mata
Diri ka maabat han paningkamot han ak’ bayhon
nga diri ko mabak’ad an aton gintalunay nga kinabuhi.


-- FIRIE JILL T. RAMOS 
Tacloban City, Leyte, Philippines

6.08.2019

lumos


Magpabiling parat ang dagat
bisan sa imong pagbiya
apan ang gabii lahi na, ug ang buwan 
dili na sama sa una. Dili na 
mouwang kining dughan bisan pa’g 
magbawod-bawod ang imong ngan 
matag takdol sa buwan.

Kapila ko man sawmon
ang gilawmon sa imong tutok
aron matugkad nako
ang kinahiladman sa imong kahilom
sa matag higayon nga bugsayon mo
ang lilo sa pangabubho?

Usa unta ka balsa ang akong kahiubos,
ug layag ang akong pailob…
Bawna ang akong pangamuyo;
isalbabida ang akong pagbasol. 
Lumos baya kuno’y kamatyan
sa kasingkasing nga luoran.


-- ELVIN E. RUIZ 
Liloan, Cebu, Philippines

usa ka lusok


Mahagtak ang kataposang lusok sa uwan. 
Mokapyot siya tumoy sa nagyungyong nga dahon. 
Inigtayhop sa hangin, modailos siya’g matagak 
Sa bato, dayon hangpon sa umog nga yuta.


-- MICHAEL S. FLORENTINO
Ormoc City, Leyte, Philippines

6.05.2019

anghel nga walay hinungdan


bisag asa ka mosum-ok o mahidagsa
galukdo kag bukag nga puno
og kamoteng bukbokon
nga makit-an ra sa anghel mong magbalantay 
nga mokalit lag tumaw 
mopaatbang manghuyatid manghuy-ab
unya magdul-ay magyuhom-yuhom
nga mohisgot sa gihulat mong grasya  
nga hayan dili mahidangat 
walay kadangatan dili angay modangat 
tungod sa sakit mong pagdumili 
pagdawat sa hugot nga kamatuoran
nga dili ug dili na mauli
ang walay hinungdan mong kinabuhi


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Dhaka, Bangladesh

hilam-os sa gabii


Nidahili na lang imong aping
Apan wala gihapon ka nagkat-on

Sa tulon-an sa kaniadtong panahon:
Dili manghilam-os kon gabii na,

Kay magkamang ang tubig
Sa imong nawong,

Mahimo silang hulmigas
Ug kitkiton nila imong panit;

Kutkoton nila ang imong unod
Ug imong bukog. 

Kataw-an lang ka sa irong buang
Nga nagdagan-dagan sa dalan. 

Makamata ang buwan sa saba,
Mobuwa ang sip-on sa ilong.

Samtang galugod sa iyang napulo ka mata,
Makahinumdom siya sa iyang nalimtan:

Wala siya nakapanihapon.
Gitakos niya ang tubig sa dagat,

Ang mumho gikan sa pasayan ug isda
Gamika sa iyang bungot.

Nagbitay ang kasag;
Ang balas nagpasadpasad

Sa atop sa iyang dila.
Wala kaagwanta,

Ni-atsi ang kanahan--
Nakuyawan ang dagat;

Paspas ang balod padung sa baybay
Apan sa ilang kadaghan

Nabuak ang pultahan,
Tibuok nasod natamakan--
Inyong balay nadaganan
Sa dinaganay. Apan,

Suwerte siguro gihapon ka
Kay samtang tagsa-tagsa nga nitupad

Ang lawas sa nagtambak nga humay
Natumba na ka'g una kay

Wala nituman sa tulon-an.


-- MIGUEL ANTONIO B. GARCIA  
Zürich, Switzerland

6.02.2019

kudkoran


Sa una, mag-atang gyod ko kon magluto 
si mama og biko o dili ba kaha budbod.
Basta magsugod na gani si Papa og
kagod sa lubi, moangkas gyod dayon ko
sa kudkoran; molingkod sa iyang luyo 
dayo’g gakos sa iyang hawak, unya
mohuwat nga moingon siya, "Nak,
gunit pag-ayo, ha, kay manglarga na ta." 

Karon, bisan makahigayon gihapon 
si mama pagluto’g budbod ug biko, 
daghan na pod ko’g nakat-onan gawas 
sa pagkagod og lubi. Ug bisan 
mawagtang pa ang kudkoran, gapabilin

nga hugot ang giingon sa akong amahan, 
wala'y undang: "Nak, gunit pag-ayo ha. 
Dili na baya ko magdugay..."


-- JEFF DEL ROSARIO

Danao City, Cebu, Philippines

gikan sa ‘tubok: mga suicide notes’


I. OVERDOSE 
Sa ikaupat nga gabii, wala gihapon ko nakahibalo sa imong ngalan. Apan ang matag halok daw tingabtingab sa tambal, usa ka puting panganod sa dila. Imong gidumtan ang mga ngalan nga akong gihalad nimo: Ganymede, Hathor, Likalibuta. “Wala ko nanginahanglan og ngalan,” ingon ka; ang mga langgam nahungaw isip lama gikan sa imong rosadong atngal, sa akong kamot ang mga botelya. Ako miingon: Clonazepam ug Marlboro ice blast. Ikaw mitubag: Mojitos goldug Cipralex

II. PURGATORYO 
Nagtuo kang malimtan ko nimo apan bisan karon, ako mibaktas sa mga giabandonang dalan sa imong hunahuna. Ngiob nga purgatoryo, wa’y kasikas puyra sa akong mga tunob. Mingisi ko, simuaw sa imperno, akong mga ngipon itom sama sa anuos. Taliwala sa sirko sa aso diri sa ika-walong suba, kantahon ko ang imong ngalan daw paghalad ngadto sa tungang-gabii. Naalaan ako sa imong kangitngit isip pagsubang sa adlaw. 

III. LASLAS 
Mamulak ko’g mga tunok sukad sa duha ka tuig nga pagtulog. Akong baba sama sa Ziplocbag nga puno sa Temazepam. Akong kahidlaw alang sa dugos wala’y pasaylo. Akong malo hinlo gikan sa pagtilap; akong tutunlan hinog sa tulos. Akong kaanyag ra’y nakatuok nako. Niadtong gitabangan ko sa mga lalaking madagmalon, ang ilang mga agmod mikagot sa akong mga ngipon. Akong mga palad buot mobasa sa matag atngal, buot masayod sa kada duslak. Sultihi ko: unsaon pag-ingon-- Sige pa!--ilalom sa singot sa ilang pulso, sa dugo sa ilang hita?


-- ALTON MELVAR M. DAPANAS
Siargao, Surigao del Sur, Philippines