10.08.2019

andromeda ug uban pang talan-awon: duha ka tanka


Diha sa langit
kabituonan sikbit
sa gapangapkap.  
Wala gayo’y masabtan
ang nabuta nga dughan.

Diha sa bangaw
gapahiyom ang adlaw.
Uwan natuk-an,
ug nahabwa ang dag-om.
Galaway ang paglaom. 


-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA 

ikatulong adlaw nga haya


Wa’y nagsubo sa kamatayon 
sa uk-ok, wa’y luha nga nitulo.
Ikatulong adlaw nga haya na kini
diri sa salog sa among pansayan.

Kinsa ang sad-an?
Saksi ko sa iyang pagkirigkirig,
sa iyang uwahing paningkamot.
Ang mga ebidensya:
basiyo sa Baygon ug tsinelas.

Wa’y usa kanamo ang misibog
sa patay’ng lawas sa uk-ok.
Nagsige ra og pangagda 
ang ngabil sa basurahan…

Nadugta sa ikatulo nga adlaw,
ang uk-ok ulahi na kaayo
sukad nabanhaw si Kristo. 


-- R.L. BERTULFO
Talisay City, Cebu, Philippines

9.29.2019

wala na’y pagmugna


(tubag sa balak ni Ester Tapia nga "Ikaduhang Pagmugna") 

Nakipot na ang mga uwat sa kagabhion.
Ang imong taas nga hinanok usa na ka habog nga pangpang 
diin matagamtam ang katam-is sa nagdagayday nga pahiyom.
Andam na ang layag sa pagpanaw sa mga saag nga halok.
Susama ba kita’g gidamgo niining tungang gabii? 

Buot tikang gakson ibabaw sa bugnawng tore 
diin ang tingog sa kampana ang nagsinukliayng tinagubtob sa atong dughan, 
wala’y paglimbong, puno sa namuswak nga kamingaw--
sonata nga nagbanda-banda sa nagpakahilom natong mga kalag. 

Ang atong tinutokan mao ang mas hait sa pinuting duha’y suwab—
mihiwa sa mas labing tabunok natong kagahapon 
ug miyagyag sa tanang kaligutgot ug kasuko 
ug milukop pagbanaw sa tibuok syudad, salag, ug pantalan. 

Ug kita dili na sa atong kaugalingon, 

labaw pa niana, ikaw usa na ka babaye nga mihakop sa kagabhion 
ug ako usa ka silaw nga migitib sa pagyabo sa kabuntagon, 
ug dili na motakdol ang atong mga buwan. 
Wala na’y makapkap sa imong tinan-awan; 

ang imong dila puno na sa mga nangalawos nga dahon 
ang imong mata sa mga nangalarag nga humot sa rosas 
ug wala na’y pagpamukhad;
wala na’y pagpabilin. 

Buot unta tikang gakson og gakos sa tinghuwaw 
sa tanang bugnawng gabii, sa matag hunong sa gaway sa orasan sa pagpitik. 

Apan wala na’y lain pang pagmugna 
kay ikaw wala na, 
wala na, 
sa akong hunahuna.


-- MICHAEL FLORENTINO
Ormoc City, Leyte, Philippines

kantalita sa wala sugta


1  
wala motugdon ang bunga sa akong ngabil bisan giunsa pa nako’g nganga 

2
gisubhan mo na dayon ang dangilag 
bisa'g wala ko pa kini dusliti

3
magbaid ako sa akong sanggot magabii
samtang maghandom niadtong labong 
nga balili nga wala ko gayod magunahi. 


-- KENNETH MICHAEL M. BABA
Borbon, Cebu, Philippines                                

9.26.2019

pikot


Sumala ni Mamang, wala natawo si Lolo
nga pikot. Kay bugtong, dili-ingon nato
ang mga kadula—dili makit-an 
ug dili kakita 
kon adlaw… Ug giadto nako si Lolo 
sa kaugalingon niyang payag. Sama niya, 
ang akong mga mata—usa lang
ang tabon-tabon, talinis, gamay.
Ako, kadto:
basig wala ko natawo nga pikot. 
Kay wa'y kadula, kanunay nakong tutokan 
ang adlaw, pagamyon ang mga mata.


-- M.J. CAGUMBAY TUMAMAC 
General Santos City, Philippines

an kamatuoran han tore han babel

'
“God is an infinite sphere, the center of which is everywhere, the circumference nowhere.” 
-- Hermes Trismegistus

Daan na hadto mag-iriba
An tingog han amon mga dila
Pero nasasantop namon an kada tagsa.

Naglarang magtindog hin tore
An mga gamhanan
Nga namamangulo ha sentro han Sumeria -
An Babel.

Nagtuha hira hin milagro
Tikang ha mga ziggurat –
Ginpasiga nira an adlaw bisan gab-i
Ngan nagkahahanaw an mga bituon.
Nag-aasoy kuno ini nga kinahanglan
An mga yinaknan han Sumeria
Mag-urusa
Ngan magasto kuno an pag-iba-iba
Ngan magbubunga kuno ini hin araway.
Basi kuno makab-ot an langitnon nga himaya
Magtitikang an pagkaurusa ha ira
Ngan igpapatik ha usa la nga pinulongan
Ha mga palki han kasaysayan.

Kami naman,
Nga tikang ha kasidsiran,
Ha kabukiran,
Ha mga ligid han dagat,
Ha mga kagurangan,
Nahugay han mga milagro
Ngan mga saad hin pag-urusa.
Sumugot kami han ira mga plano.

Naglakaton an mga babayi ngan mga lalaki
Tipakadto ha sentro,
Ginbiyaan an mga paghinumdom 
Han mga tinikangan
Kay bug-at kuno ini
Han karadtuon nga larang.

Samtang hagdan-hagdan
Nga nakakab-ot han tore an langit,
Ginbuhat han Ginoo an iya milagro.
Igsurat ini ngan igpasamwak
Hadton namamagtuo han nahiaraan;
Imbes nga mga dila,
Ginhukasan niya 
An amon mga mata.

Ikaduha tikang ha pinakahitaas nga balitang
Nakit-an namon an kahusay
Han ubos nga pag-ukoy
Ha amon mga tanaman,
Ha mga hawan ha tiilan han bukid,
Ngan ha mga tangpi han katubigan.
Ginhuring han anghel han Ginoo
Ha amon mga talinga
An abat han mga pulong nga nalimtan;
Ano kalipay an pulong han kasakit?
An pulong nga paglimot, ano kakusog gumunit?
Ano katahom ngan kamaka-uuraw
An mga pulong nga hapit na maanaw
Sugad han iroy, nasod, pinulungan,
Kalibutan, kinabuhi, pag-angkon, pagtalumpigos,
Pagpatay, pagdukwag, gugma, pagsalikway
Kun ginyayakan ha pulong 
Nga hirani ha kasingkasing
Sugad han mga kamot
Nga nagpadako ha im’?

Ngan nakit-an namon an amon mga payag 
Didto han mga kasidsiran
Nga ginlalam-oy han madlos hin tapo-tapo ha disyerto.

Didto liwat han pungkay,
Han di pa tapos nga tore
Ginlalatob hin ikog pagi
Hin gwardia nga taga-Babel
An akon bugto.
Diri kuno ha yinaknan han sentro
An pakig-istorya niya hadton namamangulo;
Gintinawaan an akon bugto
Ginhuboan hin saruwal 
Hasta kumirugtol na la hiya ha ligid
Ngan nagyinamyamon kun ano adto an hubad
Han mga pulong nga “husto na” ngan “pasayloa”

Namagting an mga buyayaw
Ha mga dila han mga taga kasidsiran.
Ginpangastigo namon an mga taga sentro.
Kami nga dirudilain an yinaknan
Nagkalusad nga urusa an mga dughan.
An sumunod nga mga hitabo,
Nakapatik na ha kasaysayan, syempre, 
Ha bersyon han mga gamhanan.

Pag-uli ko ha amon
Hadto ko la kakit-i,
Ilarom han kagabhion,
Nga kun itatanding ha tore,
Huruharani an bulan
Ha atop han ak urukyan,
Ngan an kabitun-an,
Dirudilain an kahayag ngan kadagko,
Ugaring nga tanan hira mahihimo nga sentro
Han uusa nga uniberso.


-- KENNETH ALVIN CINCO
Salcedo, Eastern Samar, Philippines   

8.27.2019

tubag sa giapas nga kataposang balak ni higaladagang Ernesto Lariosa


Ang kawalaan sa paghandom way kinutoban
Walay utlanan ang Albicalariving katahoman
Sa unahan ang banagbanag nanagpanghalad
Untop 4:30 nanamilit ka sa wanang ni Bathalad

Tua na tadhang timonil kadayong sa Dagang
Ug dili na matugkad kining kahaw-ang...


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Lake City, Florida, USA

pier sa argao


Kaning mga litrato didto kuhaa 
sa may karaang pier sa Argao. 
Sais anyos ko aning gabatingsyut 
gamug-ot kay hait ang mga kabhang 
sa kinhasong nalingkoran sa balas. 
Hala, nakuhaan diayg hulagway ni Papa 
kaming magsuon tungtong sa batong kaluha 
dinhi baya mabitik akong ilong sa pingwit 
sa akong magulang si anhing Pepe. 
Ning laing hulagway naglaray ming mag-agaw 
tapad sa lambayong nga among i-skiping rowp 
kanang mamisita gani sila gikan sa Sugbo. 
Nia say mga bag-o-bag-o kay nagguroy na kog 
bebeh nga nahadlok og langoy 
iyang bukong dala ikabo sa dagat parat. 
Kami sang magtiayon nangitkit ani og barbekyu 
sa karaokehang Red Tomato sa kilid sa pier. 

Wala makuha sa retrato 
ang daghan pa namong kalingawan tungod sa pier: 
pag-ambak-ambak inigtaob ug inighunas 
panguhag kinhason balat ug tuyom 
panggukod sa agukoy sa balas 
pangitag alukabhang himoog kwintas 
balay-balay ginamit ang gapnod ug lukay 
lumbaanayg langoy gikan sa lapyahan. 

Karon ang karaang pier sa Argao 
dili na palangoyan kay nagkadaiya 
ang mga putos, laya, ginisi, upos. 
Kinsa may ganahan rong modalikyat didto 
labi na sa gabii gitirador man ang bombilya 
diha poy adik diri nanglugos og dalagita. 
Dili na man sab managdula ang mga bata ron 
og tubig-tubig, hulbot-bitok, sung-ay-sung-ay. 
Apo namo karon nga taga-syudad 
wala ug dili na makaila niini kay nagsige lag 
yampungad sa Paw Patrol ug Pokemon 
ilang estante may lain-laing klase sa dinosaur.


-- ERLINDA KINTANAR-ALBURO

Cebu City, Philippines

7.30.2019

bulahan ang makapahilak sa labing gamhanan


I.
Pwera buyag baya sa mananabtan! Bus-ok tuod kanunay 
iyang tiyan bisan pa man og ang kataposang bahandi
igo rang tuwaran sa tigkawot og lubong. Pagkahayahay
sa iyang inadlaw nga pakigsawo ug pahimulos sa dili-
matagbaw nga uwag sa Manananggot kansang binuhi
nga uwak mangiti usab matag tabisay sa mga kandilang
gitilaan ang pabilo sa gapalibot nga kabugnaw duot
sa kabukogan. Pun-on og mga bakho ang kahaw-ang. 
Ug unya moawas gihapon—wa’y pakyas, di malimot—
ang gabon ug yamog diha sa gauha nga mga udlot.  

II.
Na hala, buk-a na ang garapon sa mga limos! Pauwani 
og mga sensilyo ug linukot ang mga palahubog diha
duol sa taboan. Lakip sa bakol nga mangunguot, suholi
sila nga molayat sa mga lubnganan bisan pa’g gahulga
ang mga aw-aw ug uwang. Sa baylehan sila tultoli!

III.
Pwera buyag baya sa mananabang! Bisan dili pa siya
motambol samtang gakiyodkiyod ang mga kundatan
batok sa tanang tunglo sa signos, ang iyang hapuhap ra 
ang igong mohabwa sa gabalikos nga sinugdanan— 
gagamot og kahayag, gabuswak og laing kalibotan
nga dili malipong bisan pa’g hagbay rang gatuyok.
Gani, siya ra’y paminawon sa raynang gabilangkad
pagtuman sa iyang pagbuot nga moutong og mosyaok
hangtod molugwa ang umaabot nga hari: ipatuwad
aron sagpaon ang lubot sa dili pa sa trono motugkad.


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

tinagoan


Mihunas ang malinawong 
dagat. Migimaw
ang nagpahipi nga bildo. 
Dako ug hait.  


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

7.26.2019

subay ni bob dylan


Pila kaha ka buok mga bata
ang buot matawo
gikan sa pugas sa mga binatilyong  
midagan ug buot magpakabuhi 
sa mga eskinita ning syudad --
mga eskinitang triangulo, talinis, kinutsilyo -- 
midagan  aron moeskapo sa mga aninong  
nagpahipi sa mga posteng  
pinatyag suga, nagmaskara, nagtakuban,  
mga posteng puno sa aslom nga mga paskin,  
ning bulok nga prutasan sa syudad? 

Pila kaha ka buok dalagita ang buot  
moharong og tinutokay  walay tabon-tabon
naghuwat sa mga eskinita 
sa naandang mga baho, 
naghuwat  sa mga binatilyong mieskapo  
ngadto sa mga mabawng tubig 
walay lawod nga padulngan,
naghuwat ang mga dalagita 
nga nagsugod na og pangalarag, 
dili sila mga ulay
sa tinghulaw.

Unsa kaha kalapad sa mga dagat ang magpalatas 
sa mga binatilyong ginapos ang mga kamot, 
tinakpan nga mga baba, 
ginaid nga mga tiil
bisan pa sa kabughaw sa mga langit 
o sa daghong sa mga kompas nga mipunting sa amihan 
mitultol sa walay pagtapos nga kapunaw-punawan.

Pila kaha ka buok mga pintas nga piyer 
sa baybay nga mikawhat sa mga balod  
buot nga dunggoan, 
buot timonan, 
sa mga binatilyong naputlan og  mga dila 
nahupsan sa mga panumpa; 
ang mga lapokong kanal naughan,
mga sakayang papel nahutdan sa hangin, 
nasangad sa pagbara sa mga tutonlan 
ug pagkapupos sa unos sa mga layag, sa baga 
sa mga binatilyong natadtad
sa  kayugot sa kinabuhi ug sa gugma.

Miaslay ang ginhawa sa mga binatilyo--
dihay mga pulong 
nga buot luwaton, pasanayon,  
didto sa nagbuy-od nga mga pinuy-anan 
ubos sa mga gisumpang panganod.


-- ESTER TAPIA 
Kathmandu, Nepal

kay dili swak


Kuwidaw sa tabas
nianang imong dila—kanang
imong pinakatay nga ningwisik
sa mga gaunlang luas
taliwala kanato. 

Tinuod, dili kita swak ug 
wala kitay mga pusod nga
ikabugkos. Walay kagahapon
nga nakigdulog nianang 
mga lumot sa habol nga imong
gihapin kanako. Walay tando.

Bisan pa man niining tanan,
wala kay katungod nga mosusi kon
ang ania dinhi sa imong atubangan, karon, 
mahisama nianang imong kinaugalingon.
Tungod kay, sukwahi sa imong swak, 
sama kini sa mapinanggaong inahan, 
gahago og laylay sa iyang anak
sa matag tungang gabii. Gapatutoy
bisan gutom. Mopupho sa mga mumho
ug igit. Molahutay sa tanang pasmo
ug hilanat. Dili mangayo og sukli. 

Busa, kuwidaw. Ayaw pasulabi.
Ayaw kini itandi labi na nianang
walay mga perlas nga ikalabay
sa baboyan. Kay basin, basin baya
kon mahinayak, kon mosugmat,
didto ikaw ibartolena sa iyang
tagoangkan.

Aron biyaan.
Aron sa hingpit hikalimtan.


-- CORAZON M. ALMERINO
Los Angeles, California, USA

7.22.2019

kurbada


gisubay mo
ang matag kurbada
nianang imong hawak
hapyod-hapyod sa bat-ang
atubangan sa liki nga samin
wala kay laing nakita kon dili
ang naghagdan nimong bilbil

molingi ka nga nagkusmod kay
dili ka sama ni kuan nga dali ra
masul-ob ang ingon ani ug ana

gisapot ka sa imong nakita apan
wala mo paminawa ang kahilom
nga namintana sa akong mata
diin gisamin ang ikaw ug ako
nga nagpabilin taliwala 
sa pagburot o paghiyos 
nianang imong bilbil


-- DAVE PREGONER

Lapu-Lapu City, Cebu, Philippines