gilay-on

nakigbayle ang kangitngit sa kahayag 

miamag ang panganod luyo nianang bungtod 

diin ikaw nagpaabot kanako 

nanghinaot nga unta ako anuron 

hangop diha sa imong bukton 

kuyog sa sulog sa kilumkilom 

-- JOVANIE B. GARAY 

San Isidro, Davao Oriental, Philippines

dasmag sa kasilag lahos sa panimalos

Naugdaw ang dagway 

Sa lalaki nga buragoson 

Sukad nahagkan sa salaag 

Nga santilmo samtang 

Naglaroy-laroy siya 

Didto sa kalasangan 

Aron mangalap unta og 

Mga dahon ug gamot 

Aron itambal sa samad 

Sa iyang pinanggang asawa 

Nga naabtan niyang 

Nagdilaab sa pakigdula 

Sa iyang kumpare nga 

Gitigbas pod niya ug 

Giapod-apod ilang lawas 

Sa mga hulmigas ug ulod. 

-- J.B. MONTANES

Mabinay, Negros Oriental, Philippines

sa opisina, usa ka esena

nangatumpag 

ang mga tore 

ug bilding nga papel 

sa lamesang dakbayan 

dihang nasindolan 

sa higanteng 

natagpilaw 

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR 

Dipolog City, Zambonga del Norte, Philippines

kusnit sa bugan

gikinahanglan kini 

matod pa sa akong inahan 

aron kuno dili magpatuyang 

ug magpaturagas 

og latas tipas sa 

tarong nga dalan 

ang kusnit sa bugan 

nga pinakatay 

sa panumdoman 

mas dugay kuno 

ang lahutay 

kuno mas taas 

ang lunit labi na 

kon hait ang kuko 

mas sakit ang ping-it 

ambaw lang gyod 

unsa katinuod 

napawot nalang kining 

akong kunot sigeg

hapak huwaphuwap 

sa nagsilaob nga hapdos 

morag nagpatay og 

kayo taliwala sa kaudtohon 

molugnot ra gihapon 

padayon og dagan didto 

sa dakong wanang 

wa’y kat-on kat-on 

 -- TEA SOLON 

Mactan, Cebu, Philippines

bunok sa kamingaw

Ang mga lusok sa ulan, 

Nangumbitay sa gihay 

Sa buwak daw mga brilyante, 

Giariyos sa anino 

Nga mihapay sa gikuso- 

Kuso nga kapunawpunawan. 

 -- RODELIO BARELLANO
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

sa imong panaw

Ayaw na dayga ang sigang anup-op sa gidagkotang kandila 

kay kinaiya man niining moabog sa kangiob, hinuon 

pagpasalamat tungod sa amol niyang dan-ag kay 

gilingi mo man kadtong anino nga gabokot pa sa kangitngit. 

Imbes balikason mo ang hangin nga naghulga-huyop 

sa pabilong gapailob, itakilid nuon ang gihulmang 

talo, ug pasagdi ang iyang pagpanghupaw. Tugti nga kini 

manglugmaw, ug ubani siya sa iyang pagtuwaw hangtod 

wala na’y dalan nga abton ang mga tiil tadlas sa panaw. 

-- CARL B. MANTUA
Baybay City, Leyte, Philippines

pagbugsay

Hiwian nako ang buwan, ug kawhaton ang iyang anino. Ipalamoy nako niya kining kamingaw nga nanghagit sa iyang pag-inusara. Kon matapok pa unta nako kanang mga bituon, basin pa’g ang ilang siga igo nang modaob sa akong dughan ug moiwag sa utok nakong nangitngitan. 

Mokamang unta ko sa kalapokan, manikop og mga salpo nga dili unta motidlom ilawon sa abuab sa mga ito. Unta dili motiklaob ang akong sakayan gikan sa baha ug bisa'g mahidangat taliwala sa lilo. Basi’g mao ni ang paagi sa pagtaktak sa pukot sa lawod ning kinabuhi. Sama sa pagpamasin nga makahukbit bisa’g danggit. Mamahala na lang pod ko bisan unsa’y mohamag. 

Pastilan, nganong lahilahi man tawon ang kalihokan sa dagat og langit? Dili ba diay mahimong magdungan sila’g subang ug taob, mosawop og hunas usab uban sa kilumkilom ug ayaay? Ay, kaayong baktason sa panganod pinaagi sa akong pagbugsay! 

-- JONALYN ALMACIN-GOURDON
Nantes, France

naligsan sa gadagan nga kataposan

A green flash is a rare meteorological and optical phenomenon where the sunset lets off a green burst of light no more than two seconds before the sun finally submits to the horizon. 

Galha ang takna 

Pagsalop didto sa kasadpan 

Lawig sa lawod Atlantiko 

Ug mihiyong ako sa madilaabnong kahayag 

Kansang ulahing buswak pagtagbo 

Sa kilumkilom 

Lunhaw. 

-- JOHN DANTÉ 

Consolacion, Cebu, Philippines

bangaw, baybayon…

Nalambod ang uwan ug adlaw. Naa ba gyod kaha 

Sa kapunawpunawan ang tumoy sa bangaw? Subay diha

Sa balikog nga handurawan, mahidangat ba kaha ko

Puhon sa imong dughan? Unta malugwayan 

Sa akong mga taligbos ang ibabawng hut-ong 

Sa hangin hangtod masaksihan nimo kining gilapdon:

Kining gahulat ug gaalirong nakong mga baybayon. 

-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA

pamilya

Tay, nakabantay ka? Ang atong 

mga adlaw mora’g pulos 

gabii na. Hilom, dili sama 

sa atong mga silingan. Sa ilang 

Gracia, pirmi manglupad 

ilang mga katawa, usahay 

motugpa pa gani sa bintana 

sa akong kwarto. Si Nanay 

kon wala magluto sa umaabot 

nga paniudto, pirmi lang 

manahi og mga punda. Tay, 

nakabantay ka? Ganina, 

naghisgot baya si Nanay. Ugma 

molakaw daw siya. Ang nahabiling 

bituon, iya nang bitbiton. 

-- DELORA SALES-SIMBAJON 

Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

salin

(kang K.L.T.) 

Usa ka buyot nga may sulod nga sundang sa sakoban, 

pan de leche, tunga sa litro nga sopdrink, 

libro, usa ka pad nga papel, ug bolpen, 

t-shirt ug maong karsones, 

monyekang plastik 

nga mapiko-piko ang tuhod ug siko, 

sinaw ang sedang binulakan dyutayng sinina. 

Tapad sa buyot may putol nga kumagko 

nga itomon og kuko, 

kamot nga hugot nga migunit sa tig-ang bato, 

usa nga may labong ug taas nga buhok 

nga misapupo sa yutang nakatag, 

kansang hayag nga panagway, inagian og pahiyom, 

kansang mga mata dili motak-op, 

nakigharong sa asul nga wanang. 

-- ESTER TAPIA 

Kathmandu, Nepal

sarcophagus ii

ang sapiring dili na pagatawgon sa kaugalingon niyang ngalan human niya tukason ang lawalawa nga giputos sa iyang lawas usa ka lawom nga gabii niana sa iyang paghitagpilaw diin gidamgo niyang magpakabuhing gawason sa tanaman sa pak-an nga mga linalang

-- KENNETH MICHAEL M. BABA 

Borbon, Cebu, Philippines

kuwarto

Sa wala pa masugdi’g limpyo, 

gisud-ong nako ang nahabiling kaguliyang 

sa kuwarto sukad sa akong pagbalik 

gikan Cebu. Sa gabok nga estante 

ngadto sa angso sa banyo, baligho gyod 

nga nagbarog pa ang kabinet kilid sa higdaanan. 

Giabli nako ang hunos ug ilawom sa lawalawa 

ug mga papel nga kinum-os, napalgan ang daan 

nga mga daang kuwaderno nga tag-diyes pesos pa 

kaniadto. Diha sa pahina, ngilo na sa dunggan 

ang mga huni ug berso nga namugna 

gikan sa mga malaay nga gutlo, mora’g kuro 

sa mga anay nga nangutkot sa dulom. 

Huma’g nanaw-nanaw sa palibot, igo ra ko 

mipahiyom. Sa tanang wala mabantayan 

sa dugay nga pag-inusara, nagkatin-aw 

ang mga posibilidad samtang nagtutok ko 

sa tipak ug lama sa samin. Hinuon, naa pa 

ang kahimuot sa kagubot, nakaingon ko 

nga lahi tong tawhana ang nakapuyo 

diri sa una. Medyo limpyado na ko karon— 

medyo. Sa tanang naamgohan sa higayon, 

nahimuot ko’g hunahuna sa hitsura 

ining kuwarto inig human sa pag-ayo, 

pagpuli, pagpanilhig, ug pagpanarapo. 

Ayom-ayomon kon unsa pa’y puyde 

magamit ug ilabog ang mga dili na 

kinahanglan. Unta ang resulta 

ingon kahayag inig tukas sa kortina, 

ug ang kalag mahimuyo sa kapresko 

sa lawak. Inig makapanghupaw ko 

sa kalinaw, unta puhon motungha 

ang kadtong idlas nga balak 

gikan sa kinauyokan nga suok 

sa dili pa kini moikyas sa tinghagok. 

 -- TON DAPOSALA 

Cagayan de Oro City, Philippines

mga bukog sa hangin

1 

Ang balighong kabuntagon 

Ilansad sa kaadlawon 

2 

Ang mga panid sa karaang basahon 

Mga pulong nga mingdunggo sa baybayon 

3 

Ang mga tanlag nga nagpasad sa kasagbotan 

Mga basiyo sa nahikalimtang pinulongan 

4 

Ang gibanlas nga kagingking sa bilyakong bawod 

Layag nga midunggo sa tributaryo sa lawod 

5 

Agiwng gikan sa naugdaw nga balilihan 

Nunot sa gidaobang panumdoman 

-- LEONEL QUILLO 

Malalag, Davao del Sur, Philippines

kagawasan

Gikan nakit-an ko ni Tatay nga niapil sa Miss Gay, mipiti sa akong sampot ang pas-ong nga alang sa kagang ug asan. Hinayhinay pod silang nanggawas, nanagan… 

Nabati nako ang kagaan. Kining himayang tugbang sa pagbunok sa uwan. Nabati nako sila, gawasnon nga gaisa-isa sa ilang mga paak. Wala mahadlok sa dugdog ug kilat. 

Buot nakong sundon sila, magkayab-kayab sa akong mga kamot. Bahala’g kapila pa mopiti sa akong sampot ang pas-ong ni Tatay.

-- JEFFERSON DEL ROSARIO 

Danao City, Cebu, Philippines

kinaulahiang limos sa imong gasa

Sa kinaulahiang higayon, hiloi ko 

sa imong mga halok nga kutob ra 

sa akong dila, ug ugma, adto ko maligo 

sa lunop nga kabilin sa imong gabon. 

-- ADELA OROZCO 

Pattaya City, Thailand

ultimo ofertorio

(gikan sa pamintal ni Joaquin Sala) 

Imong gibutang 

        sa halaran

ang bulawang sudlanan 

        sa insenso samtang 

gisab-it nako 

        ang sutana sa bungbong, 

gipadaplin ang mitra 

        ug sa atong pagpanguros, 

mangahup-ak ang pintora 

        sa lawak, 

mag-unawop ang suga 

        nga unya paggawas 

        sa pari 

gikan sa atong samad, 

mayamyam pod nato

        ang mga pulong 

sa amahan, sa anak 

        ug sa espirito santo 

hangtod motuybo ang aso 

        sa sinunog nga insenso 

uban sa atong nanga- 

        gupok nga pagtuo. 

-- IVAN RIDGE ARBIZO
Davao City, Philippines

ku_ _ _ _

an kulang hin sukol 

an kulang hin timbang 

an kulang hin nanam 

an may gibang 

an may gisi 

an waray bali 

an waray balor 

an waray bug-at 

an waray makalangpos 

an waray makatapos 

an waray násiplat 

an waray nápurot 

an waray nálingi 

an binibilngan 

an nawawad-an 

an diri ginti-text 

an diri ginri-reply-yan 

an mga diri kanugon 

an mga diri pagbabasulan 

an mga diri naulat ha panumduman 

-- VOLTAIRE Q. OYZON 

Tacloban City, Philippines

pagtuaw tubag sa upat ka linyang tipik sa balak ni Bei Dao

... Dili ko motuo nga bughaw ang langit. 

            Diha sa lawas nga gabuy-od sa gabungtod 

nga basura. Sa mata nga gasiga diha sa dagway 

nga gakamaskara'g gilangaw nga dugo. Diha maaninaw 

ang dili matidlom nga lilo sa alingawngaw tugbang 

sa pak-an nga urom, misulbong gikan sa pusod 

sa inahang pinahangad ang pagngaab. Wa’y lalis 

nga saksi gyod ang ganganga nga udtong tutok 

sa di-matagbaw nga kauhaw sa mga alimatok. 

Dili ko motuo unsa’y gisulti sa dugdog. 

            Makaamang intawon ang uwan-init- 

pista-sa-langit nga suliyaw-yawit sa mga buta 

ug bungol— kanang panon nga gaulbo 

ang hilanat gikan sa ilang lubot. Sa ilang ilong, 

ang lumot gadagayday og alimyon gikan 

sa marmol nga lubnganan ni Apo. Puthaw gihapon 

ang gibug-aton sa iyang kumo ug ang taya--

pwera buyag!-- gitiltil sa gasagutsot nilang dila.

Dili ko motuo nga bakak ang mga damgo, 

nga wala’y bawos sa unahan sa kamatayon… 

            Dali, tultolon nato ang mga gilubong 

nga wa’y lungon aron lagpason ang kinatumyan 

sa kangiob! Magpalina ta sa aso nga gatikawtikaw 

sukad pa sa Plaza Miranda, mosubay sa mga tunob 

lahos sa galawod nga mga alimungaw. Pagdali!

Tugawon ug duslitan nato ang abtanan sa mga anino.

Tay-ogon ra sa atong mga kandila ang kampanaryo. 

-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

sugilagming: ang gibug-aton sa kadaogan ni hidilyn

Kutob na lang sila sa replay sa kadaogan ni Hidilyn Diaz sa dihang gipildi niini ang takos nga atletang Insik sa Olympics. Dos sintos singkwenta ka kilos ang naligwat ni Diaz, nalabwan man gyud og pipila ka badlis ang Insik. 

Tungas oras ang break nilas udto, duna pay duha ka trak sa sinakong bugas gikans Vietnam ang habwaonon. 

Daw morag mga suso nga nagtapok, naglili sa bintana sa tindahan ni Nang Gigi nga nagsalidag balita mahitungod sa kadaogan ni Hidilyn. 

Usa ka milyon ang ihatag ni Duterte. Usa usab ka milyon gikan sa mga negosyante sa Makati. House and lot gikan adtong kompanya sa real estate. Walay labot sa dugang minilyon nga kitaon niya sa pag-endorsar og sardinas, deodorant, sapatos, hamburger ug unsa pa to. 

"Hayahaya uy," sulti pa ni Sammy, kauban niyang kargador sa Atlas Warehouse. 

"Aw garbo gyod nato na mga Pilipino," tubag usab ni Hercules. 

"Kuyawang bayhana," ambit usab ni Pilo. 

Nakita nila ang nanguros nga Hidilyn sa wala pa kini miduko ug mikupot sa puthaw nga handol sa barbel. Halos nakaapil pud silag utong ug pangusog sa dihang giligwat sa maong atleta ang dos sintos singkwenta ka kilos nga barbel. Ang nawong ni Pilo, ni Sammy ug ni Hercules mora pud og miutong, pwerteng pangusog. Daw tinuod pod nilang nabatian ang gibug-aton sa barbel nga gialsa ni Hidilyn. 

Mora pod silag nahuwasan human gibuhian ni Hidilyn ang barbel nga nabusdak dili halayo gikan sa iyang tiilan. 

"Pastilan!" ang pinakalit nga singgit ni Hercules. "Papirma nya kog otograp kon moanhi siyag Sugbo!" 

"Haha! Patuli kog usab, Bay Cules, kon makaduol ka," tubag pod ni Sammy. 

"Tinuod kay SUV nay sakyan ana, matagad pa kaha ka?" sulti pod ni Pilo. 

Niining tungora, mibagting na sa Warehouse ug nag-iyahay na silag balik ngadto sa trak de karga. Tinagurha ka sakong bugas ang gilukdo nila. 

"Ug tagsa-tagsaon ta ni, abtan tag siyam-siyam," yawyaw pa ni Sammy. "Wala ra bay obertaym," tubag ni Pilo. "Nagkutoy pa ra ba ning tiyan ko, ibusdak ko man ni," sulti pod ni Hercules. "Di ka man god kamao manguros, bay!" 

Pwerte nilang pangatawa.


-- JANUAR E. YAP
Talisay City, Cebu, Philippines

usa ka buntag

Nakamata ko nga gibati'g kauhaw. 

Nanaog ko, mikuha'hg baso 

Apan sa akong pagtungab, ang tubig 

Mibuhagay man hinuon sa wanang. 

Gipunit ko ang pamantalaan 

Sa sawog og nabasahan nako nga usa ka

Magbabalak ang nidaog sa Nobel 

Sa pagdiskobre sa molecule nga 

Maoy gigikanan sa kinabuhi.
Nabasa sab nako nga ang kalibotan
Wala na motuman sa balaod sa physics 

Apan galutaw-lutaw gihapon 

Sa kawanangan, ug sa di madugay 

Ibalhog sa bung-aw sa kawalaan. 

-- RODELIO BARELLANO 

Caloocan City, Metro Manila, Philippines

diskarne

Mihagyong lang ang mga balhibo sa panahon nga 

wala na’y paglingi sa mga batang kanhi malipayong 

nangambak-tugsaw, wala na’y ganahang maminaw 

sa ilang mga agik-ik ug hugyaw kay dugay da kining 

nikuyog sa bul-og nga misagol sa kaparat… 

Ang tiniti sa dugoong-duga inanayng midailos padung 

sa hangol nga bukana, apan giwaling-tubtob na 

ang lunhaw nga tapis sa kaulayng inampingan, 

ang pagpasipala hinok nga pagpuril sa mga hugpanan 

sa kalaw, ug gagmayng mga pako. Ug wala’y 

umoy ang pakigbisog batok sa mga mapasipad-ong 

nagpabutirik sa kaugalingon, gitahan na ang tanan; 

ang miagayng kinabuhi punga na nga ginhawa 

sa mananabtan, hubo na ang tinubdan, ang basa 

nga inampingan usa na lang ka liki nga naughan. 

Nabilangkad ang dakong samad sa inhustisya gikan 

gilapa-lahap ang bas ug bantilis, sugod sa demano 

nga gihakot sa taro, ug karon bulig na sa bakho, 

suspetsado sa los desaparecidos: mga burod, uwang 

ug ladyagay nga lugway unta pagpapuot 

sa mga agipo sa abuhan. Tingali lubog pa 

sa dalunggan ang panghupaw apan basin 

motin-aw ra unya ang kalanog niini diha 

sa kalit nga buagas— sinyas nga pakngon na

sa kampanero ang kampana sa kasob-anan… 

-- CARL B. MANTUA 

Baybay City, Leyte, Philippines