8.31.2022

gilay-on


nakigbayle ang kangitngit sa kahayag 
miamag ang panganod luyo nianang bungtod 

diin ikaw nagpaabot kanako 
nanghinaot nga unta ako anuron 

hangop diha sa imong bukton 
kuyog sa sulog sa kilumkilom 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

dasmag sa kasilag lahos sa panimalos


Naugdaw ang dagway 
Sa lalaki nga buragoson 
Sukad nahagkan sa salaag 
Nga santilmo samtang 
Naglaroy-laroy siya 
Didto sa kalasangan 
Aron mangalap unta og 
Mga dahon ug gamot 
Aron itambal sa samad 
Sa iyang pinanggang asawa 

Nga naabtan niyang 
Nagdilaab sa pakigdula 
Sa iyang kumpare nga 
Gitigbas pod niya ug 
Giapod-apod ilang lawas 
Sa mga hulmigas ug ulod. 


-- J.B. MONTANES
Mabinay, Negros Oriental, Philippines

8.28.2022

sa opisina, usa ka esena


nangatumpag 
ang mga tore 
ug bilding nga papel 

sa lamesang dakbayan 

dihang nasindolan 
sa higanteng 
natagpilaw 


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR 
Dipolog City, Zambonga del Norte, Philippines

kusnit sa bugan


gikinahanglan kini 
matod pa sa akong inahan 
aron kuno dili magpatuyang 
ug magpaturagas 
og latas tipas sa 
tarong nga dalan 

ang kusnit sa bugan 
nga pinakatay 
sa panumdoman 
mas dugay kuno 
ang lahutay 

kuno mas taas 
ang lunit labi na 
kon hait ang kuko 
mas sakit ang ping-it 

ambaw lang gyod 
unsa katinuod 

napawot nalang kining 
akong kunot sigeg
hapak huwaphuwap 
sa nagsilaob nga hapdos 
morag nagpatay og 
kayo taliwala sa kaudtohon 

molugnot ra gihapon 
padayon og dagan didto 
sa dakong wanang 
wa’y kat-on kat-on 


 -- TEA SOLON 
Mactan, Cebu, Philippines

8.25.2022

bunok sa kamingaw


Ang mga lusok sa ulan, 
Nangumbitay sa gihay 

Sa buwak daw mga brilyante, 
Giariyos sa anino 

Nga mihapay sa gikuso- 
Kuso nga kapunawpunawan. 


 -- RODELIO BARELLANO
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

sa imong panaw


Ayaw na dayga ang sigang anup-op sa gidagkotang kandila 
kay kinaiya man niining moabog sa kangiob, hinuon 

pagpasalamat tungod sa amol niyang dan-ag kay 
gilingi mo man kadtong anino nga gabokot pa sa kangitngit. 

Imbes balikason mo ang hangin nga naghulga-huyop 
sa pabilong gapailob, itakilid nuon ang gihulmang 

talo, ug pasagdi ang iyang pagpanghupaw. Tugti nga kini 
manglugmaw, ug ubani siya sa iyang pagtuwaw hangtod 

wala na’y dalan nga abton ang mga tiil tadlas sa panaw. 


-- CARL B. MANTUA
Baybay City, Leyte, Philippines

8.22.2022

pagbugsay


Hiwian nako ang buwan, ug kawhaton ang iyang anino. Ipalamoy nako niya kining kamingaw nga nanghagit sa iyang pag-inusara. Kon matapok pa unta nako kanang mga bituon, basin pa’g ang ilang siga igo nang modaob sa akong dughan ug moiwag sa utok nakong nangitngitan. 

Mokamang unta ko sa kalapokan, manikop og mga salpo nga dili unta motidlom ilawon sa abuab sa mga ito. Unta dili motiklaob ang akong sakayan gikan sa baha ug bisa'g mahidangat taliwala sa lilo. Basi’g mao ni ang paagi sa pagtaktak sa pukot sa lawod ning kinabuhi. Sama sa pagpamasin nga makahukbit bisa’g danggit. Mamahala na lang pod ko bisan unsa’y mohamag. 

Pastilan, nganong lahilahi man tawon ang kalihokan sa dagat og langit? Dili ba diay mahimong magdungan sila’g subang ug taob, mosawop og hunas usab uban sa kilumkilom ug ayaay? Ay, kaayong baktason sa panganod pinaagi sa akong pagbugsay! 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON
Nantes, France

naligsan sa gadagan nga kataposan


A green flash is a rare meteorological and optical phenomenon where the sunset lets off a green burst of light no more than two seconds before the sun finally submits to the horizon. 

Galha ang takna 
Pagsalop didto sa kasadpan 
Lawig sa lawod Atlantiko 
Ug mihiyong ako sa madilaabnong kahayag 
Kansang ulahing buswak pagtagbo 
Sa kilumkilom 
Lunhaw. 


-- JOHN DANTÉ 
Consolacion, Cebu, Philippines

8.19.2022

bangaw, baybayon…


Nalambod ang uwan ug adlaw. Naa ba gyod kaha
 
Sa kapunawpunawan ang tumoy sa bangaw? Subay diha
Sa balikog nga handurawan, mahidangat ba kaha ko

Puhon sa imong dughan? Unta malugwayan 

Sa akong mga taligbos ang ibabawng hut-ong 
Sa hangin hangtod masaksihan nimo kining gilapdon:
Kining gahulat ug gaalirong nakong mga baybayon. 


-- DENNIS S. SARMIENTO
Baltimore County, Maryland, USA

pamilya


Tay, nakabantay ka? Ang atong 
mga adlaw mora’g pulos 
gabii na. Hilom, dili sama 

sa atong mga silingan. Sa ilang 
Gracia, pirmi manglupad 
ilang mga katawa, usahay 

motugpa pa gani sa bintana 
sa akong kwarto. Si Nanay 
kon wala magluto sa umaabot 

nga paniudto, pirmi lang 
manahi og mga punda. Tay, 
nakabantay ka? Ganina, 

naghisgot baya si Nanay. Ugma 
molakaw daw siya. Ang nahabiling 
bituon, iya nang bitbiton. 


-- DELORA SALES-SIMBAJON 
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

8.16.2022

salin


(kang K.L.T.) 

Usa ka buyot nga may sulod nga sundang sa sakoban, 
pan de leche, tunga sa litro nga sopdrink, 
libro, usa ka pad nga papel, ug bolpen, 
t-shirt ug maong karsones, 
monyekang plastik 
nga mapiko-piko ang tuhod ug siko, 
sinaw ang sedang binulakan dyutayng sinina. 
Tapad sa buyot may putol nga kumagko 
nga itomon og kuko, 
kamot nga hugot nga migunit sa tig-ang bato, 
usa nga may labong ug taas nga buhok 
nga misapupo sa yutang nakatag, 
kansang hayag nga panagway, inagian og pahiyom, 
kansang mga mata dili motak-op, 
nakigharong sa asul nga wanang. 


-- ESTER TAPIA 
Kathmandu, Nepal

sarcophagus ii


ang sapiring dili na pagatawgon sa kaugalingon niyang ngalan human niya tukason ang lawalawa nga giputos sa iyang lawas usa ka lawom nga gabii niana sa iyang paghitagpilaw diin gidamgo niyang magpakabuhing gawason sa tanaman sa pak-an nga mga linalang


-- KENNETH MICHAEL M. BABA 
Borbon, Cebu, Philippines

8.13.2022

kuwarto


Sa wala pa masugdi’g limpyo, 
gisud-ong nako ang nahabiling kaguliyang 
sa kuwarto sukad sa akong pagbalik 
gikan Cebu. Sa gabok nga estante 
ngadto sa angso sa banyo, baligho gyod 

nga nagbarog pa ang kabinet kilid sa higdaanan. 
Giabli nako ang hunos ug ilawom sa lawalawa 
ug mga papel nga kinum-os, napalgan ang daan 
nga mga daang kuwaderno nga tag-diyes pesos pa 
kaniadto. Diha sa pahina, ngilo na sa dunggan 

ang mga huni ug berso nga namugna 
gikan sa mga malaay nga gutlo, mora’g kuro 
sa mga anay nga nangutkot sa dulom. 
Huma’g nanaw-nanaw sa palibot, igo ra ko 
mipahiyom. Sa tanang wala mabantayan 

sa dugay nga pag-inusara, nagkatin-aw 
ang mga posibilidad samtang nagtutok ko 
sa tipak ug lama sa samin. Hinuon, naa pa 
ang kahimuot sa kagubot, nakaingon ko 
nga lahi tong tawhana ang nakapuyo 

diri sa una. Medyo limpyado na ko karon— 
medyo. Sa tanang naamgohan sa higayon, 
nahimuot ko’g hunahuna sa hitsura 
ining kuwarto inig human sa pag-ayo, 
pagpuli, pagpanilhig, ug pagpanarapo. 

Ayom-ayomon kon unsa pa’y puyde 
magamit ug ilabog ang mga dili na 
kinahanglan. Unta ang resulta 
ingon kahayag inig tukas sa kortina, 
ug ang kalag mahimuyo sa kapresko 

sa lawak. Inig makapanghupaw ko 
sa kalinaw, unta puhon motungha 
ang kadtong idlas nga balak 
gikan sa kinauyokan nga suok 
sa dili pa kini moikyas sa tinghagok. 


 -- TON DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

mga bukog sa hangin


Ang balighong kabuntagon 
Ilansad sa kaadlawon 

Ang mga panid sa karaang basahon 
Mga pulong nga mingdunggo sa baybayon 

Ang mga tanlag nga nagpasad sa kasagbotan 
Mga basiyo sa nahikalimtang pinulongan 

Ang gibanlas nga kagingking sa bilyakong bawod 
Layag nga midunggo sa tributaryo sa lawod 

Agiwng gikan sa naugdaw nga balilihan 
Nunot sa gidaobang panumdoman 


-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines

8.10.2022

kagawasan


Gikan nakit-an ko ni Tatay nga niapil sa Miss Gay, mipiti sa akong sampot ang pas-ong nga alang sa kagang ug asan. Hinayhinay pod silang nanggawas, nanagan… 

Nabati nako ang kagaan. Kining himayang tugbang sa pagbunok sa uwan. Nabati nako sila, gawasnon nga gaisa-isa sa ilang mga paak. Wala mahadlok sa dugdog ug kilat. 

Buot nakong sundon sila, magkayab-kayab sa akong mga kamot. Bahala’g kapila pa mopiti sa akong sampot ang pas-ong ni Tatay.


-- JEFFERSON DEL ROSARIO 
Danao City, Cebu, Philippines

kinaulahiang limos sa imong gasa


Sa kinaulahiang higayon, hiloi ko 
sa imong mga halok nga kutob ra 

sa akong dila, ug ugma, adto ko maligo 
sa lunop nga kabilin sa imong gabon. 


-- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

8.07.2022

ultimo ofertorio


(gikan sa pamintal ni Joaquin Sala) 

Imong gibutang 
        sa halaran
ang bulawang sudlanan 
        sa insenso samtang 

gisab-it nako 
        ang sutana sa bungbong, 

gipadaplin ang mitra 
        ug sa atong pagpanguros, 

mangahup-ak ang pintora 
        sa lawak, 

mag-unawop ang suga 
        nga unya paggawas 

        sa pari 
gikan sa atong samad, 

mayamyam pod nato
        ang mga pulong 

sa amahan, sa anak 
        ug sa espirito santo 

hangtod motuybo ang aso 
        sa sinunog nga insenso 

uban sa atong nanga- 
        gupok nga pagtuo. 


-- IVAN RIDGE ARBIZO
Davao City, Philippines

ku_ _ _ _


an kulang hin sukol 
an kulang hin timbang 
an kulang hin nanam 

an may gibang 
an may gisi 

an waray bali 
an waray balor 
an waray bug-at 

an waray makalangpos 
an waray makatapos 

an waray násiplat 
an waray nápurot 
an waray nálingi 

an binibilngan 
an nawawad-an 

an diri ginti-text 
an diri ginri-reply-yan 

an mga diri kanugon 
an mga diri pagbabasulan 
an mga diri naulat ha panumduman 


-- VOLTAIRE Q. OYZON 
Tacloban City, Philippines

8.04.2022

pagtuaw tubag sa upat ka linyang tipik sa balak ni Bei Dao


... Dili ko motuo nga bughaw ang langit. 
            Diha sa lawas nga gabuy-od sa gabungtod 
nga basura. Sa mata nga gasiga diha sa dagway 
nga gakamaskara'g gilangaw nga dugo. Diha maaninaw 
ang dili matidlom nga lilo sa alingawngaw tugbang 
sa pak-an nga urom, misulbong gikan sa pusod 
sa inahang pinahangad ang pagngaab. Wa’y lalis 
nga saksi gyod ang ganganga nga udtong tutok 
sa di-matagbaw nga kauhaw sa mga alimatok. 

Dili ko motuo unsa’y gisulti sa dugdog. 
            Makaamang intawon ang uwan-init- 
pista-sa-langit nga suliyaw-yawit sa mga buta 
ug bungol— kanang panon nga gaulbo 
ang hilanat gikan sa ilang lubot. Sa ilang ilong, 
ang lumot gadagayday og alimyon gikan 
sa marmol nga lubnganan ni Apo. Puthaw gihapon 
ang gibug-aton sa iyang kumo ug ang taya--
pwera buyag!-- gitiltil sa gasagutsot nilang dila.

Dili ko motuo nga bakak ang mga damgo, 
nga wala’y bawos sa unahan sa kamatayon… 
            Dali, tultolon nato ang mga gilubong 
nga wa’y lungon aron lagpason ang kinatumyan 
sa kangiob! Magpalina ta sa aso nga gatikawtikaw 
sukad pa sa Plaza Miranda, mosubay sa mga tunob 
lahos sa galawod nga mga alimungaw. Pagdali!
Tugawon ug duslitan nato ang abtanan sa mga anino.
Tay-ogon ra sa atong mga kandila ang kampanaryo. 


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

sugilagming: ang gibug-aton sa kadaogan ni hidilyn

K
utob na lang sila sa replay sa kadaogan ni Hidilyn Diaz sa dihang gipildi niini ang takos nga atletang Insik sa Olympics. Dos sintos singkwenta ka kilos ang naligwat ni Diaz, nalabwan man gyud og pipila ka badlis ang Insik. 

Tungas oras ang break nilas udto, duna pay duha ka trak sa sinakong bugas gikans Vietnam ang habwaonon. 

Daw morag mga suso nga nagtapok, naglili sa bintana sa tindahan ni Nang Gigi nga nagsalidag balita mahitungod sa kadaogan ni Hidilyn. 

Usa ka milyon ang ihatag ni Duterte. Usa usab ka milyon gikan sa mga negosyante sa Makati. House and lot gikan adtong kompanya sa real estate. Walay labot sa dugang minilyon nga kitaon niya sa pag-endorsar og sardinas, deodorant, sapatos, hamburger ug unsa pa to. 

"Hayahaya uy," sulti pa ni Sammy, kauban niyang kargador sa Atlas Warehouse. 

"Aw garbo gyod nato na mga Pilipino," tubag usab ni Hercules. 

"Kuyawang bayhana," ambit usab ni Pilo. 

Nakita nila ang nanguros nga Hidilyn sa wala pa kini miduko ug mikupot sa puthaw nga handol sa barbel. Halos nakaapil pud silag utong ug pangusog sa dihang giligwat sa maong atleta ang dos sintos singkwenta ka kilos nga barbel. Ang nawong ni Pilo, ni Sammy ug ni Hercules mora pud og miutong, pwerteng pangusog. Daw tinuod pod nilang nabatian ang gibug-aton sa barbel nga gialsa ni Hidilyn. 

Mora pod silag nahuwasan human gibuhian ni Hidilyn ang barbel nga nabusdak dili halayo gikan sa iyang tiilan. 

"Pastilan!" ang pinakalit nga singgit ni Hercules. "Papirma nya kog otograp kon moanhi siyag Sugbo!" 

"Haha! Patuli kog usab, Bay Cules, kon makaduol ka," tubag pod ni Sammy. 

"Tinuod kay SUV nay sakyan ana, matagad pa kaha ka?" sulti pod ni Pilo. 

Niining tungora, mibagting na sa Warehouse ug nag-iyahay na silag balik ngadto sa trak de karga. Tinagurha ka sakong bugas ang gilukdo nila. 

"Ug tagsa-tagsaon ta ni, abtan tag siyam-siyam," yawyaw pa ni Sammy. "Wala ra bay obertaym," tubag ni Pilo. "Nagkutoy pa ra ba ning tiyan ko, ibusdak ko man ni," sulti pod ni Hercules. "Di ka man god kamao manguros, bay!" 

Pwerte nilang pangatawa.


-- JANUAR E. YAP
Talisay City, Cebu, Philippines

8.01.2022

usa ka buntag


Nakamata ko nga gibati'g k
auhaw. 
Nanaog ko, mikuha'hg baso 
Apan sa akong pagtungab, ang tubig 
Mibuhagay man hinuon sa wanang. 
Gipunit ko ang pamantalaan 
Sa sawog og nabasahan nako nga usa ka
Magbabalak ang nidaog sa Nobel 
Sa pagdiskobre sa molecule nga 
Maoy gigikanan sa kinabuhi.
Nabasa sab nako nga ang kalibotan
Wala na motuman sa balaod sa physics 
Apan galutaw-lutaw gihapon 
Sa kawanangan, ug sa di madugay 
Ibalhog sa bung-aw sa kawalaan. 


-- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines

diskarne


Mihagyong lang ang mga balhibo sa panahon nga 
wala na’y paglingi sa mga batang kanhi malipayong 
nangambak-tugsaw, wala na’y ganahang maminaw 
sa ilang mga agik-ik ug hugyaw kay dugay da kining 
nikuyog sa bul-og nga misagol sa kaparat… 

Ang tiniti sa dugoong-duga inanayng midailos padung 
sa hangol nga bukana, apan giwaling-tubtob na 
ang lunhaw nga tapis sa kaulayng inampingan, 
ang pagpasipala hinok nga pagpuril sa mga hugpanan 
sa kalaw, ug gagmayng mga pako. Ug wala’y 

umoy ang pakigbisog batok sa mga mapasipad-ong 
nagpabutirik sa kaugalingon, gitahan na ang tanan; 
ang miagayng kinabuhi punga na nga ginhawa 
sa mananabtan, hubo na ang tinubdan, ang basa 
nga inampingan usa na lang ka liki nga naughan. 

Nabilangkad ang dakong samad sa inhustisya gikan 
gilapa-lahap ang bas ug bantilis, sugod sa demano 
nga gihakot sa taro, ug karon bulig na sa bakho, 
suspetsado sa los desaparecidos: mga burod, uwang 
ug ladyagay nga lugway unta pagpapuot 

sa mga agipo sa abuhan. Tingali lubog pa 
sa dalunggan ang panghupaw apan basin 
motin-aw ra unya ang kalanog niini diha 
sa kalit nga buagas— sinyas nga pakngon na
sa kampanero ang kampana sa kasob-anan… 


-- CARL B. MANTUA 
Baybay City, Leyte, Philippines