1
Nagpadungog ang hapon bahin
sa bansilag ni Freud: “Bisag unsa pa
kadto, didto ko magpakabúhi.”
Ang pagpakabúhi dili sama sa pagpakatawo.
Sama sa sugò ang pagpakatawo, sunod
sa pulong nga cogito kun “pagka-amgo.” Dili kini
ang tumong ni Freud. Ang kamatuoran
sa tawo wala sa iyang pagka-amgo.
Adunay tinaguan ang tawo.
Adunay nalimtan sa iyang pagka-amgo
nga siya dili kunohay hayop.
Nalimot siya nga sa iyang pagpakatawo,
siya nahimong binuhì sa iyang cogito ug sa mga sugò
kun bungat gikan sa ubang tawo.
Ilawom sa mga pulong sa uban
siya nahimong sama sa sunoy.
2
Kon ang tawo naghandom
sa iyang kamatuoran, sa kinabúhing
kaniya lang, kinahanglan siyang mobalik
ngadto sa iyang tinagoang sinugdan.
Bisag siya naglimod sa iyang pagkatawo,
sulod kaniya adunay bahin sa sinugdan
nga wala mahanaw, diin siya
malipayong nag-inusara.
3
“Dinhi sa patag sa damgo, dinhi
ang imong tinuod nga panimalay,”
misabat si Lacan kang Freud.
Ang bunga mga pangutana: Usà pa
ang tawo mamanday sa damgo, unsaon man niya
pagtultol sa patag?
Unsa, dili kinsa, ang kaagak?
Sa iyang kinalawman nga kalipay,
walay makauban.
Dali masaag ang tawo sa iyang pagpangita.
Ang patag lisod tultulon dili lang
tungod kay kadto natumong sa tinagong
panumdom. Lisod mopangadto
tungod usab kay ang tawo labihang
nalamian sa pagpuyo sa laing panimalay.
4
Sa laktod nga panulti, lamì mangabang
sa moralismong buslot. Lamì
magpahayahay sa relihiyong haros,
bisag dinhi napaulipon ang tawo
sa mga sugò sa uban. Pastilan,
makalibog! Sa kadugayong nagpailawom
sa uban ang usa ka tawo,
nalamian siya sa iyang pagpabuhì,
nalamian sa pagsupak sa iyang pagkabúhi.
Apan ang kalamì dili kalipay nga sapak
sa tawo. Unsay nahabilin sa iyang pulos
samtang siya nagpabiling binuhì?
Kanunay niyang gihandom ang iyang pagkabúhi.
Nagtuo siyang hagbay ra kining milabay.
Kadasig ang gakulang— kadasig
nga biyaan ang laing panimalay,
ang mga bungat sa uban.
5
Likod sa kadasig ang laing pulong:
gugma sa usa ka tawo
alang sa iyang inusarang kinabúhi.
Gugmang dasig ang gikinahanglan
aron buhiàn sa usa ka tawo
ang mga pulong nga dili kaniya gikan.
Diha lang sa pagbiyà sa mga gisugò
sa uban, diha lang siya adunay paglaom
nga magpakabúhi.
6
Unsa ang paabuton sa nakaluwas
sa patag? Didto adunay Butang,
ngutngot sa kalipay. Wala tinuod masayod
si Freud ug si Lacan pod nga adunay
Ginoong tinubdan sa kinabúhi.
Apan natugkad nila ang kasayoran
nga kining Butang sulod sa tawo
ang nagpabúhi sa tanan niyang kalipay.
7
Sa kalipay-kasakit nga Butang
nagliyuliyo ang pagkabúhi sa tawo.
Dinhi naglibutlibot ang iyang pamigà
ug kusog, dinhi sa bahanding
dili madangat bisag pamaagi sa
pagpautog kun pagpakayat.
Sa panahon nga walay masangpit
ang usa ka tawo, dinhi sa Butang
nagsilab ang iyang pagsugot
nga mabúhi. Dihang moabot na
ang takna sa kamatayon, sa Butang
usab nagpuyò ang pagsugot sa tawo
nga mopanaw.
8
Dali rang molabay ang adlaw.
Mubò ang higayong sa pagtubag
sa kahilom nga gisibya
gikan sa gitagoang Butang:
Unsa man gayod ang imong tinguha,
ang kangutngot sa tanang kalipay
nga kanimo lang? Bisag unsa pa kadto,
didto ka sapak modagan. Didto ka
manimalay, didto magpakabúhi.
-- JOHN B. LABELLA
Urbana, Illinois, USA
