pag-ugmad, paglaom

(alang sa mga mag-uuma sa Davao Oriental) 

Subay niining dalan-dalan sa atong kamot 

kining yutang tabunok sa atong panglimbasog, 

gituboan sa mga damgong naingo’g 

wa’y kapuslanan—kining giumol 

sa mga gingi sa atong mga tudlo naghulma 

og kalibotan ibabaw sa atong palad. Ang wa’y bili 

bililhon diay bisan gabitay ang yugo 

sa atong li-og: ang pagtulo sa singot gikan 

sa atong tangkugo, ang pagtuhop ini sa yuta, 

ug ang pagturok sa kahoy hangtod mananga, 

mangudlot, mosupang ang kalunhaw nga unya

alirongan sa di-maihap nga alibangbang. 

 -- JOVANIE B. GARAY
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

lalang sa lubasang lapis

Sa pagsulat ko niini milaygay na 

ang mga tago-lilong bukbok-- wa'y puas 

mikulkog sa mga haligi nga bidhan, 

pino ang kinubkoban ug kitkiton nila 

ang kalami sa gidalit nga unod 

sa bangkete sa bangkulit. 

Sa pagsulat ko ini may mihagtos na sab 

sa sawog, gikulihad ang pino daw bihod 

sa isdang danggit sambol sa lapalapa

ngs nangindahay’g sapin, apan way pagpihig 

ang pinong pak-an kay sa bisan 

unsang hamok-panahon. 

Hinok ra sab siya’ng mogawas sa lungib 

ug motapon sa uban pang haligi 

nga nagpangamay, ug ni’ng tungora 

sa akong pagsulat ang kahiladmang 

suok sa haligi nisilaob na tungod sa 

kamangtas hangtod naugdaw 

nga way abo, ug gilatas na gani 

ang haligi sa sementadong tulay, 

gibarina ug milapos sa haligi sa adwana, 

milagbas sa balay sa nasudnong panglawas 

hangtod sa mga marko sa manunukot 

og buhis, ug samtang nagpadayon ko 

pagsulat nakaigking ko sa kasakit ug 

kagilok gikan sa talinis ug hait nga hinagiban 

ug namuypoy ang akong kaunoran, igo nga 

nahuman ko pagtagik nagpasad na

sa akong gibarogan ang mga pinong puti, 

mga pinong pula ug mga pinong itom. 

Dili ko na masud-ong ang akong kaugalingon, 

ug nagmaya’g naghudyaka ang mga 

tago-lilong. Apan bisan pa man, 

aduna pa’y nagpabilin nga dili na mapildi, 

di na malilong kadtong mga gilalang 

nga linyang gilatid na sa akong lubas.


 -- CARL B. MANTUA
Baybay City, Leyte, Philippines

pagbuong sa kaulay

Si Dito maoy akong anino 

Buot modimdim sa imong bino 

Maninguha gayod tang magdungan 

Sa kilid likod o atubangan 

Bathalaon tang panaghiusa 

Akong ulipon ikaw ang musa 

Usa ka balak sa basong buak 

Usa ka baso sa pusgayng balak! 

 -- MELQUIADITO M. ALLEGO 

Walker, Louisiana, USA

dalaga

Ulahi na kaayo ko sa edad nga bayente 

hiposon ko na ang akong bukog 

sa ugang dughan sa suba 

Akong gipangita ang asul nga hagubhob 

sa iyang dugokan apan ang akong nadungog 

mao ang pagkahunlak sa umaabot nga mga bato 

Ug didto sa unahan ang pagpanaghoy 

dili mao ang pagbisti sa tubig 

kondili ang kahimangod sa nalayang mga dahon 

Ang akong lapalapa bug-at 

ang akong sayal nagisi sa tunokong 

hangin ug hait nga balili 

Mianhi akong usa ka kaslonon 

ug mao hinuoy akong napalgan 

kining pagkatun-as sa katedral 

 -- ESTER TAPIA 

 Nordrhein-Westfalen, Germany

sa kawalaan

Gilakdan sa mga bukog sa isda ang suyla sa dagat sa Olango. 

Ug diha pay laing nga timaan 

Nga gihaylo ta ni Kamatayon, sa tubig, gihaylo 

Sa mamala: sa landong sa kabakhawan 

Ang bitin nga tuhoyng gapadal-os sa lumot 

Mituyhakaw sa lang-og nga palibot. 

Ang pagkahimugso, dili ang kamatayon, maoy pait nga kapildihan. 

Kahibalo ko. May hinulhan sab kong gibilin didto. 

(hubad sa Iningles ni Louise Glück) 

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 

Metro Manila, Philippines

nagtuk-ong ang manok

Sa gawas, 

Gipakaon ug gibuy-an 

Ni tatang ang hiniktan. 

Abot na. 

Sa tugkaran, 

Nihangad sa nagbukang langit 

Nitilaok sa makadaghan. 

Andam na. 

Sa pultahan, 

Nagpaabot nako... 

 Uli na. 

 MARIANNE HAZZALE J. BULLOS 

-- General Santos City, Philippines

maskara

1. 

Ang dilubyo nga minggitib sa handurawan nahiugbok gihapon sa panumdoman bisan ang palad niini nalanay tungod sa gidalit nga kainit sa gininhawa sa hangin nga mialisngaw gikan sa tampihak sa pug-aw nga dagat. 

2. 

Ang ritmo sa nag-ininday nga uwan miagik-ik daw usa ka maskara sa demonyo nga gisabilay didto sa nag-inusarang layang sanga sa pangpang sa mga damgo. 

 3. 

Ang modumili sa pag-angkon sa ebanghelyo nga gitugyan sa mga kataw sa lapyahan isangyaw sa danguyngoy sa biniyaang kadagatan. 

4. 

Ang motamak sa kampat nga panumdoman way kokarinyo nga mohalok sa aping sa tamboanan sa mga tagsip mong mga pangaliyupo diin moluwat og saad ang kangitngit nga biyaan na niya ang sinalikway nga lawak inig hugpa sa nangahas nga takna.

5. 

Ug ang kahingpitan sa damgo: ang labing mangtas pugotan og ulo ug ang iyang anino mopilit sa suwab sa bayoneta kuyog sa iyang mga dugo. Sa tantong pakighilawas sa anino sa kangitngit, minggitib ang tango sa usa ka dagway daw maskara sa mambabalak nga hagbay rang gibaligya ang iyang kalag sa demonyong gimino sulod sa iyang handurawan. 

 -- LEONEL QUILLO
Malalag, Davao del Sur, Philippines

tago-angkan

Nahinumdom siya sa bakho. 

Nagpaabot sa kahaponon nga gialirongan 

Sa mga Hapon usa ka gubat kaniadto. Langob 

Sa kaisog. Nagbinugtong 

Sa paghangop sa di malantaw nga kabuntagon. 

Hapnigi kining mga bato sa lumot, 

Midulot sa nanglabay' ng bituon 

Kausa pa midilaab sa imong kagabhion, 

Mobiya luyo sa hagawhaw sa taknang gilubong. 

Hatagi siya og saad. Ibilin kaniya imong 

Damgo. Ihimugso siya dapit sa panganod 

Nga milaylay sa atong pag-abot. 

 -- MALOU ALORRO
Cebu City, Philippines

hinay-hinay

Mingkipot ang mga mata 

sa kalangitan-- ang pagburak 

sa dag-om ug ang nagpungasi 

nga bunok hinay- 

hinay nang milurang. Inanay pod 

ang paglamoy sa sardinas ug 

ang paghigop sa noodles 

nga gipasingtan pagpila ni nanay. Hinay-

hinay na pod ang pagpatarok sa pagtuo, 

ang pagpaturok sa paglaom hulip sa tali-

hugno nga kalibotan.  Apan samtang hinay- 

hinay nga migimaw ang mga gihay 

sa kagahapon, ambot kon dili ba pod kaha 

kalit birahon sa lumong panahon 

sa paghandom ang nalubong 

nga lawas ni tatay? 

-- MICHAEL FLORENTINO 

Ormoc City, Leyte, Philippines

dili bakak ang balak

kon kini ang kalayong' mokaylap 

sa kalasangan sa imong handomanan, 

mougdaw sa mga hilawng’ pasumbingay, 

mopahiluna og kahigayonan 

nga ut-oton ang pan-os nga mga bulatik, 

moagiw sa mga atik 

niining kalibotan… 

kon kini ang mga badlis nga mokudlit 

sa natanggong nga aligutgot lakip  

sa kilumkilom ug alimyon 

sa tanan mong mga gibati, ug 

taliwala sa baho mopaalisngaw 

gihapon sa misteryo 

sama sa mga kwaknit niining 

malamaton natong langob… 

kon buling kining mounlod 

sulod sa lungsod sa imong pusod ug 

mopabusdik sa gahaw-ang nga 

kagutom ug mobugwak 

sa tanan  mong pagbasol… 

kon kining tanan tugbang sa kahugaw 

nga hagbay rang natigom 

ilawom sa mga kuko ug dayon 

mangapkap ka ug mangamras tultol sa 

pagkupot ug pagpahinungod. 

 -- IVAN RIDGE ARBIZO 

Davao City, Philippines

nganong gilibro mo imong mga damgo?

gilibro ko kining mga damgo 

kay dili ko sila ihalad- 

tugyan sa latok sa patik 

sa pahinang ang singgit 

ang kamatuoran 

usa ra'y panid. 

hutda'g basa 

ang damgo. 

mata 

na! 

 -- DESIREE L. BALOTA 

Talisay City, Cebu, Philippines

pangisda

Kan Itay Selo, suhito ha kalalawdan han Pasipiko 

Nagraranggat 

han kadamo han dakop nga bituon 

an Makabugsay, an pukot nga nakatunod 

ha kahiladman han kahanaypan. 

Upod an pagdupa han lamrag han 

Mabugwas: Oras na basi libahon 

an tinunod ta nga Makabugsay.

Matungtong ako ha duha nga sugbong 

hinin sakayan, maguko nga bubutungon 

an aton igintunod nga langit: 

            Unom na kapanyo an aton natibaw: Hain 

            daw an mga bituon hinin lawod? 

Waray ka aringasa. 

Ha butnga han at’ kawaray saba, 

mingaw nga naghihiruhimangraw 

an sandangaw nga mga balud 

ngan han ligwat han imo bugsay 

nga danay sabatan hin naagi nga kanaway. 

Natungtong ako ha duha nga abaga 

hinin aton sakayan, 

naduko nga nagbubutong 

hinin mahawan, mamimgaw ta nga langit: 

waray man la nag-iinggat 

bisan butiti nga libat. 

 “Ayaw ta pagtinamuri,” sumiring ka, 

“inin waray ranggat, 

mabug-at, mamingaw nga langit 

nga aton liniliba.” 

 “Panhangad kita, didto 

diin nagbuburubukatkat hin kadamo 

hin tuloy nga mga bituon— 

an pukot han kalarakan 

nga nakatunod ha kahiladman 

hinin kahanaypan. 

 -- VOLTAIRE Q. OYZON 

Tacloban City, Leyte, Philippines

tigmo: “kon adlaw didto ka, kon gabii dinhi ka”

Bintana! Dinhi mokawas, samtang manambo ka, 

Ang panon sa kamingaw nga kanimo modasmag.  

Dali ra baya unta ang pagtambog sa pag-inusara:  

Ablihi lang ang imong dughan hangtod tugka’g  

Mga gaway sa kahinam ang imong panglantaw. 

Bulahan ka kon manurok unya ang mga lusay 

Diha ilawom sa imong bagulbagol, mopalutaw  

Sa gapnod nga sungkod nianang buta nga wala’y 

Pagduhaduha ang mga lakang bisan pa’g batoon  

Ang bakilid nga lahos sa awaaw diin gahaguros 

Ang mga ligid, silbato, ug aso sa malinglahon 

Nga katahap: Kanang aninong puno sa pangos! 

*** 

Bintana baya kuno sa kalag ang mata. Kon mao, 

Tutoki ang mga tunob sa mga gapiyong, gakalapok 

Ang ilang mga agtang. Sulod sa dughan, ang bao 

Natanggong sa kabugnaw bisa’g ang dugo humok 

Mobukal, mosanap dayon sa tabuntabon. Pabilin 

Nga makapuling ang gabon nga katap sa mga abog 

Sa Hiroshima, Nagasaki, Auschwitz, Bergen Belsen, 

Ug uban pa diin ang mga bungbong gabuntaog 

Sa pagtuong’ bato. Labaya’g halok ang sidlakan, 

Galubog sa kanawkanaw. Ayaw’g pamilok, basaha 

Bisan ang pulang paskin alang sa mga gipasanginlan. 

Panambo, ug pasidunggi ang gitug-an sa kampana. 

 -- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

kaniadto, gitultolan ko nimo nga gadamgo

Gimingaw na baya ko’g panginhas.

Bahala na'g mangasamad sa panas.

Asa na intawon ang akong paraiso?

Pagkalaay lang kay wala naka didto 

Ang akong dagat unta dili mohubas

Sama sa luha nga kanunay moagas.

 -- JONALYN ALMACIN - GOURDON 

Nantes, France

sa lingkoranan sa may bintana sa usa ka bus

Sa lingkoranan sa may bintana sa usa ka bus 

nahunahunaan nato ang atong kaugmaon. 

Giiwagan sa kahayag ang bag-ong dagway sa dakbayan— 

luag, haw-ang, ug wala na ang kahuot sama sa maskara, 

nagpilit sa atong nawong. Atong gibitad ang kurtina 

aron tabonan ang bag-ong talan-awon. Milili ta 

sa gaway sa atong relo; gamay na lang ang oras. Busa, 

nagtuo ta nga makaabot pa. Ug unta moisbog pa 

gihapon ta sa pagkab-ot sa atong mga damgo. 

Gipahugtan nato atong maskara, giplastar og tarong 

ang salimbong sa nawong. Gisuksok pod nato’g maayo

ang atong earphone, naminaw sa tukar sa atong 

kasingkasing, sa mga huni sa paglaom. Naghandom ta 

nga mas panindoton atong trabaho: moserbisyo 

sa mga nagpabiling kustomer, mohatag og pinakamaayo 

nga sugyot, mas mosusi alang sa seguridad, mas itugyan 

ang dughan ug mas lamion ang giluto. Naningkamot ta 

niining tanan aron kita padayon nga mapilian 

sa magpabilin ug dili maapil sa nagkalugway nga lista 

sa lumalabay nga mopahuway. Aron ang atong pamilya 

padayon nga makakompleto sa ilang pamahaw, 

paniudto, ug panihapon. Aduna’y mga butang nga 

gawas sa atong mahimo. Wala ta’y gahom sa pagtag-an 

kanus-a moabot ang bus sa atong hunonganan. 

Kay sa atong pagbubu sa atong mga kusog sa matag

adlaw, aduna’y mga kangitngit nga mahimong makalawos 

sa kaugmaon nato. Kon motan-aw ta’g balik sa dalan
gikan sa atong gilingkoran, sayo pa sa buntag, nagbaga na 

ang karsada, mas sakit na ang adlaw kompara sa niaging 

katuigan, guba ug libaong gihapon ang dalan, 

nagnganga ang mga kanal sa agianan. Ang pangutana, 

kanus-a pa kaha ta maabot sa atong padulngan? 

Atong gitugyan ang atong ulo sa sandiganan. 

 -- JESSREL E. GILBUENA 

Santa Fe, Cebu, Philippines

kintahay

Kon ang gugma magkat-on, 

magdaman, unta sugdan niya 

sa atong panagtupad-- 

tabangan kunohay tika 

sa pagbitbit og bug-at. Sunod ini, 

imo pod kong saw-on sa akong 

pagdinanghag. Ang panaglayo 

sa atong kamot iyang buhatan og 

saktong sukod ug kusog hangtod 

magpilit kini, magbaton og 

kaugalingong uniberso diin 

ang gilay-on nga gabuwag nato 

maluiban sa kamatuoran, 

mahansakan og katam-is nga 

sa kadali di ra mailhan nga binuhat- 

buhat sa gugmang nagkat-on 

pagdaman. 

 -- JAN ANGELIQUE DALISAY 

Cebu City, Philippines

free throw

Nianang gabhiona sa korte, 

nag-inusara siya. Gatutok sa ring 

daw diha ra gatuyok 

ang kalibotan. Mora’g ang buot masayran 

kabahin sa kinabuhi anaa sa bola 

nga iyang gigunitan. Mora’g tanan 

nga naggukod sa iyang hunahuna, 

maikyasan ra pinaagi sa pag-

dribble. Matag untol iyang gisubay hangtod 

nabanhaw ang iyang dinulaan niadtong 

varsity pa siya sa highschool ug college. 

Lig-on pa sa toro. Abtik pa sa bitin. Iyang kahanas 

midailos pod gawas sa korte diin gapatigbabaw 

ang kauhaw sa dula-dula ngadto sa lingaw-

lingaw sa kagabhion. Ug din-a 

maihap ang higayon nga gipahimuslan niya 

ang diniskarte sa dula-dula ngadto 

sa mga gipangagdang “kadula"--

gikan sa pagkidhat-kidhat ngadto sa 

dulaanan sa higdaanan: Pag-game time, 

wala’y depensa. Pag rebansi, 

game gihapon bahala’g madisgrasya. 

Bisan pa’g gi-one-on-one siya 

o gi-double team, igo ra 

gi-crossover-between-the-legs, 

penetration, swak. 

Bisan pa’g clutch time, swak. 

Bisan pa’g dirty play pakapinan og 

trash talk, swak gihapon. 

Ug naninuod na ang iyang mga kadula-dula, 

nakalahutay gihapon siya sa pagdaog. 

Sa iyang hunahuna, 

dula-dula ra ang kinabuhi. Apan 

nianang gabhiona, nagbarog siya 

sa foul lane. Tanang naggukod 

sa iyang hunahuna giikyasan niya 

pinaagi sa pag-dribble. Gipalanog 

ang matag untol sa semento aron masapawan 

ang higayon nga iyang gitugtan 

ang paglaglag sa kinabuhi nga 

maiyaha unta. Aron masapawan 

ang hinulga sa kagaw nga naningil 

sa nahabilin niyang mga adlaw. Miporma siya og

itsa, apan nagkabug-at ang iyang gikuptan. 

Pagwitik, milupad 

ang bola ngadto sa ring. Basi sa arko, 

sigurado unta ang padulngan niini apan wala 

motingog ang naandan nga swak. Wa’y madunggan 

gawas sa bola nga mitulbong gikan sa ring 

nganha sa iyang agtang. Taliwala sa nagsawop 

nga abog, nahinuktokan niya 

ang kangitngit: nabungog sa alingugngog 

sa gibarogan nga kahaw-ang. 

(alang sa akong amigo nga natawo sa ika-3 Hulyo 1986)

-- TON DAPOSALA 

Cagayan de Oro City, Philippines

#ldr

Binabantayan ko la gihapon an katunod san adlaw, 

sugad san aton nahigaraan. Para sa aton, bindisyon 

an silaw, paggimlat san kadagatan. Labi na kun hubas, 

iginsusurat san akon tudlo an imo ngaran sa baras. 

Ngan sa pagtaob, iginhuhuring sa tubi 

kahuman paraa an iginbadlis ko nga ngaran, 

nga kunta magkig-videochat ka, batunon an akon tawag, 

o mag-reply man la. Pero higara nga mahiburong 

an mga balud. Iginpusak na liwat sa kun diin nga bato 

an pangamuyo. Didto paglulumton. Lilimuton. 

Ngan yana, naghihingapiyong na san adlat 

nga dara san harupoy. Diri lamrag kun di suliaw  

an ginhahatag san nanganganinaw nga adlaw. 

Nahihidlaw san dalumdom san imo dagaw. 

Mao siguro nga ginpapasagdan ko an pagduyog san 

gab-i. An hagkot, an kasidman, an paghangkupay 

san dagat ngan bulan: Waray makakabaton kun san-o 

igkakasugat an kada tagsa, pero buhi an ira saad,  

kun san-o mataob ngan kun san-o mahubas. 

Kamatuoran, sa kada kadayaw nasusukol an paghulat.  

Ngan bisan diri man an adlaw sumirang, 

                             utro ko nga igsusurat sa baras 

                                            an imo ngaran 

                             tubtub 

                   nga diri na 

                                                 makaabot 

                                 san 

pagpara 

                                 an 

                                            mga 

                         bura. 

 -- REYNEL M. IGNACIO 

Calbayog City, Samar, Philippines

inig kalawos sa sunflower

Moduko siya ubos sa sidlakan. 

Talikdan siya sa mga buyog. 

Maghinay-hinay siya sa iyang 

Pagkabuta, motultol sa kalapad 

Sa sam-ang. Apan bisan pa’g 

Magbangotan ang mga aninipot, 

Magpiyesta gihapon sila, 

Magbilar sa iyang naandan nga 

Kabilin: mga liso ug gihay sa

Iyang sugilanon nga moturok 

Og balik sa iyang kalimutaw 

Inig tandag sa lab-as nga adlaw. 

 -- JEFF DEL ROSARIO 

Danao City, Cebu, Philippines

pagkahanaw, pagkabanhaw

Susama ra ang padulngan 

Sa langgam ug tawo nga naniba sa susamang kahoy, 

Sa kahoy ug tawo nga nagbarog sa susamang yuta, 

Sa yuta ug tawo nga misupsop sa susamang duga,

Sa kalibotan diin ang mga lumalabay usa ka asoy 

Nga gatuyok-tuyok— 

Ang yuta ug ang tawo, 

Ang tawo ug ang yuta, 

Ang yuta ug ang kahoy, 

Ang kahoy ug ang langgam...

Susama ra ang ilang balikan. 

 -- JESSABELE BENTAZAL 

Boljoon, Cebu, Philippines

siya, ikaw, ako: ang salang panulondon

La solitude vivifie; l'isolement tue. 

—Abbé Joseph Roux 

1 

Adunay daklit nga gutlo sa kahaponon nga angay igugol ang imong pagtagad diha sa pagtino kon unsay tukmang kahabog sa dugay mo nang giplano nga koral. Sa udtong tutok walay magdahom nga motumaw kining sulirana, sama nga inig-abot sa kilumkilom dili na hinungdanon kon giunsa mo kini pagsulbad, kon nasulbad man, o kon sapayan pa bang sulbaron. Mouyon ka ba kanako nga sa hagawhaw sa kahayag matagamtam ang kahinam, ug sa bilahan sa kangitngit maimpas ang tanan? 

2 

Gilantaw niya ang mga punoan sa atis nga naglibot sa iyang balay. Yagpis nga mga sanga gikumbabitan og halhag nga mga dahon nga kon pasiplatan daw koton kendi nga kolor abo-berde imbis lugom-rosa, amgid sa bula sa hagkot nga dul-ay sa batan-ong patolon nga singkaw, nga nasaksihan niyang giatake sa aseras sa dalan Colon sa gamay pa siya. Ilisan ko kaha ni sila og mga tanom nga labong ug lugom-berde ang dahon, sama sa salimbabaya o alibutbot? Kay dili ko buot mapanid-an samtang nagpahimudlay sa balkonahe, bisan tuod matag karon ug unya maaghat kong mosuhid sa mga kahoy ug, oo, angkonon ko, sa mga silingan ko usab—bisan tuod medyo layo-layo sila gikan sa akong nahimutangan—sa ilang pagkurikuri ug pagngadto-nganhi sa lapokon nilang tugkaran ug pagsulod-gawas sa kabungkagon nilang mga payag, sila nga bulingon, walay panudlay, gipangkapoy, masulub-on. Sa pagkatinuod, sama nga wala silay sarang ikapakita, wala silay angay itago. Ilabi na gikan kanako. 

3 

Ayaw ko ninyo laina pagsabot. Wala ko makatamay kanila—gani, panalipdan ko ang ilang katungod nga magpakabuhi ug paluyohan ang ilang pangindahay nga magmalipayon. Apan kapikas sa lunlon kong kahingawa alang kanila mao ang lunsay kong tinguha nga hinlo kanunay ang akong lawas ug kalag, nga wala ko manimahong singot, walay gihambin nga dautang hunahuna, hapsay palandongon sama sa bonsay nga dakit nga karong buntag lang gibalhin nako sa mas mahalon nga porselanang kaang, gitangtangan sa miaksiyon nag lawos nga mga dahon ug giguntingan sa patayng mga gamot. Ug ang koral diay, ay! Kinahanglan kongkreto, pinintalan og puti (esmalte aron madan-ag) isip numri sa kalimpiyo sa akong konsensiya ug abiso sa kaligdong sa akong mga katuyoan. 

4 

Iyaha usab kini. Atong tahoron. Gayod, ang kasabotan tali kaniya ug sa kalibotan maingon nga usa ka bulahang sulagma, apan kon buot hunahunaon wala baya kiniy kagamitan. Pananglit, aduna ba kiniy kalambigitan sa kalalim sa kinabuhi? Gani, ang saktong pangutana mao, Bulahan alang kang kinsa ug sulagma alang sa unsa? Ug kabahin sa ganghaan, natural ipahimutang kini sa tunga-tunga sa duha niya ka sikbit nga yuta, habig sa kalsada. Kinahanglan nga saktong sentro unya balanse ang disenyo aron walay makaingon nga naay ginikanan nga gipaboran. Ang estilo ug materyales, unya na lang. Sa pagkakaron dili siya gustong mahasol sa ginagmayng mga detalye. Total, siya nga tigmugna mao ra man usab ang tigsud-ong ug tighukngay. 

5 

Bisan pa man, ayohon lang tingali og gamay ang gusbat nga mga puluy-anan nga dili mahitaligam-an sa mga bisita pagdayon nila dinhi sa pribado niyang propyedad. Bisag siya ang moabaga sa galastohan, walay kaso alang kaniya. Niining butanga ra siya medyo mapatuyangon, isip tinagong pasiaw nga gitumong sa kompadre niyang obispo nga dagko na ang mga anak. Apan kagustohan niya nga ania ra kanunay kini sila sa iyang palibot, kining pipila ka bubong nga matawag og katipik sa nasunod niyang kabilin. Uban nining karaang balay. 

 -- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 

Metro Manila, Philippines

sambol

Gasambol ang luas sa iyang ngabil 

hinungdan nga maglisod siyag litok. 

Kon dunay mangutana niya, igo ra 

siyang moyango ug molingo-lingo. 

Dayon sa mga adlawng wan-a siyay 

tingog-tingog, morag nakampanting 

nahiluna pag-ayo ang iyang kinabuhi. 

Nakamatikod siyang nakabhangan 

og taman ang mohasol-hasol niya. 

Busa nihukom siyang dili na pod

mousik-usik og pulong o moyawit 

o mosabat kon way nada -- kon di 

pangutan-on, kon di estoryahon. 

Ug tuod man, milungtad kinig tuig,

hangtod usa ka dekada, hangtod 

nalimot na ang tanan nga kaniadto

kaantigo diay siya nga mosulti-- 

di amang nga kon hinabion siya

agion na lang nilag senyas-senyas. 

-- ADONIS G. DURADO 

Athens, Ohio, USA

kagay

mikagay ang baso 

apan gitigom mo 

ang gakatag nga bildo 

bisan pa og gakadugo 

ang imong mga tudlo 

naghinaot matakdo 

pagbalik ang nawagtang 

sa dughang nahaw-ang 

 -- JOVANIE B. GARAY

San Isidro, Davao Oriental, Philippines