10.30.2022

sa katugnaw


nanago ang nagkatag nga mga hulmigas 
nanglugwa ang mga uhong 
nanguyugpos ang mga iring ug ako 
ania naghabol nga nagtikungkong

sa kamingaw sa akong 
mga pinalangga ug nagtuwagsik
ang hilanat sa akong dughang  
nangandoy og halok sa akong pagbalik 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

alang sa magtutudlo og English Literature sa highschool


Kon naestudyante ko nimo, ako unta'y dahunog 
nga motiklaob sa imong mga kangaya anang ritmo 
sa iambic pentameter. Ako unta tong dalugdog 
nga makaurog ug makahugno sa mga simbolo 

ug metapora sa imong mga gino-o sa dagang 
sa laing nasod. Sus, kon naestudyante ko nimo, 
ako unta tong kilat sa pagpanupak. Makapukan 
sa imong tinuntong tinuohan nga dirty ra kuno 

ang inahang dila kompara sa tila sa inglesero. 
Susmariya, maayo ra pod nga wala tika mamaestro— 
dili tingali molupad akong mga berso ug huni. 
Sama sa mga sonnet sa imong mga estudyante, 

tingali akong tingog mopabilin pod sa kahilom. 
Masalaag ug gaduhiraw sa mga langyaw nga urom.


-- TON DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

10.27.2022

usa ka gabii sa blue grass*


Bugnaw kaayo dinhi 
sa ngiob nga lawak, 

sama ning gikuptan tang 
botelya sa root beer. Taud- 

taod na tang gilabyan 
sa anino sa atong 

mga katawa nga nagtukaw, 
miawit kanato bisan sa atong 

kahilom. Karon, sa matag 
yarok ko ning root beer, mihuot 

ang akong dughan, mikisaw 
ang kabalakang ang balak 

nga naghigot sa atong panagkuyog 
inanay nang nahiplos.

 _______________________________________
*Blue Grass – usa ka videokehan kaniadto sa Cebu 


 -- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

an padag nga bilanya-pangampanya hin ‘nag-uurusa’ nga mga mananap


“He portrayed himself as the avenging prince…” 
-- Sheila Coronel, The New Yorker, May 17, 2022 

Tanan nga istorya han mga anak han bao puro hangin 
Awit nam’ kamatuoran sugad han hitso nga sukol hini nga laygay, 
Dayawa an anak han ungod nga nagparabong han saging! 
Upat ka dekada nga panguwat han darag nga mga sigbin 
Gintawag pa nga ‘diktador’ an tuod nga nagdara hin upay 
Tanan nga ‘storya han mga anak han bao puro hangin 
Maaram na kami han kamatuoran kay an dapit kun diin 
Gintanom an rumabong nga saging am’ ginkuno-kuno tiupay 
Dayawa an anak han ungod nga nagparabong han saging! 
Inosente kuno nga kamanampan ngan mga bao – pinanstraping 
Ginpriso kuno an kagawasan ngan ginkawat daw an kalipay 
Tanan ini nga istorya han darag nga mga bao puro hangin 
Kawatan daw an amo; an bao – may saging ba nga ginbilin? 
Gin-guom an saging nga namulawan ngan an amo gintinamay 
Sanglit, yana nga aadi na an anak, kita tanan magkakasaging! 
Buligi ta nga magin pangulo nga anak han amo basi bumalik magin 
Kasagingan an aton nasod. An dugo nga waray kabaydi, igbaliwaray 
Kay tanan nga istorya han mga anak han bao puro hangin, 
Darayawon an amo kay uunahon kami pagtagi hin saging! 


-- KENNETH ALVIN CINCO 
Salcedo, Eastern Samar, Philippines

10.24.2022

dihang misulod ko sa imong lawak


Wala'y minuto nga miundang og liraw 
ang akong mga mata dinhi sa imong lawak 
diin ang mga suok dalunggan na 
sa akong mga pagbakho 
sa matag higayong 
mananghid ko 
nga mopauli 
sa amo. 


-- JAE MARI D. MAGDADARO 
Binaliw, Cebu City, Philippines

sa dalan colon, dughan sa langyaw


Pastilan, layo’g maabtan ang kamingaw— 
Mobatog sa manggang hilaw ug hipon 
Ug molahos sa garapon ang kahidlaw 
Nga hait pa sa binaid nga kutsilyo. Sa Colon, 

Gadasok ang kinabuhi nga natanggong 
Sa kasiot ug kainit uban sa mga lagong 
Apan malimtan tingali ni, gawas sa kaibog 
Nga di nako masalikway sama sa abog. 

Dinhi karon, ang wanang sa gilay-on 
Mahimong tultolon sa gapalayong pak-an. 
Kay kon sublion ko pagtilaw ang katuigan, 
Adto ko mahidangat balik sa dugok sa Colon. 

Didto baya, bisan sa kaparat ug kaaslom, 
Matultolan pod ang katam-is sa paghandom. 


-- DENNIS S. SARMIENTO 
Baltimore County, Maryland, USA

10.21.2022

unang gabii sa kahaw-ang


Gisalipdan gyod sa kahaw-ang ang iyang kaugalingon 
Ug mipugos-puga sa nahabiling duga. 
Asoy nga kinabuhi kon dugo 
Sa nahapsay nga kukabildo 
Sa mga pagbati nga bangaw– langgam 
Nga marmol ang mga pako. Sa suok 
Ang dulom usa ka salamangkerong nagbugsay- 
Bugsay sa hangin nga misuhop 
Aron makaginhawa ang wanang, 
Nanalipod sa kahaw-ang sa iyang kaugalingon, ug… 


-- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

ang hinayhay ni inday pipay


nibutwa ang kamatuorang galagiting 
dihang gihampak sa hanging 
nagkagidlay ang mga hinayhay 

ni Inday Pipay sa udtong tutok 

ug milubad ang de-kolor nakong 
pagtan-aw niya kay di gyod ko malimot 
sa alisngaw nga akong nasimhot 


-- J.B. MONTANES 
Mabinay, Negros Oriental, Philippines

10.18.2022

antiyohos


Sul-oba 
bisan lugak, 
bisan hugot. Bisan 
sakit sa buot. 

Dinhi sa iyang mga lente 
ang yamog gahinapos 
sa iyang ikid nianang 
kinatumyang pangpang 
sa dahon. 

Gapaluyo nianang panon 
sa mga hulmigas nga 
gabitbit og mga mumho 
ang gatakoban nga taas 
og dila, naniid, 
nanukad. 

Wala’y kalainan kini nianang 
aninong baba nga gahunghong 
og katunga sa matuod aron 
tuhoan ang liboang huyohoy 
sa bakak. 

Sul-oba kining mata 
sa mga mata. Kuwidaw 
sa kasanag, sa tanang 
kasayon. Basin sa dili 
halayo, kilid nianang 
landong sa kahoy mogimaw 
ang gibitay, 
ginana, giulod nga mga tiil— 
gitabyog padulong 
sa nahabiling sagang, 
sa gahinapos 
nga singgit. 


-- CORAZON M. ALMERINO 
Ontario, California, USA

nakarag


Sa akon pagsalod 
tubig nga mapaso, 
tambal sin kagutom 
hatag sinin laso; 
kay nano nangagat 
sa kamot malanit, 
dayon iginwirik 
nasunog nga panit. 

Ako in nabitay 
sa hangin natuwad, 
birilhon nga tubig 
nagtabsik, nahuwad; 
paglaprak sa tuna 
ako in nagkuprag, 
labot la san laso, 
ako man, nakarag. 


-- DOMINADOR L. PAGLIAWAN 
Tacloban City, Leyte, Philippines

10.15.2022

sa kamingaw


Nagtagawtaw 
Ang mga baki 
Sa lapad nga lim-aw. 

Nagsakdap-sakdap 
Ang mga kwaknit 
Ibabaw sa kangitngit.
 
Nagkanta-kanta 
Ang mga gangis 
Sa ilang mga orasyon. 

Nagsigi og pangulitawo 
Ang mga iro 
Sa tibuok nga buwan. 

Ug nagdagkot 
Ang biniyaan sa payag,
Nagpaabot... 


-- JEFFREY DEL ROSARIO 
Danao City, Cebu, Philippines

alibangbang


Naglupad-lupad 
        sa tanaman 
sa nataran hangtod 
        nahisalaag 

        sa akong lawak— 
mibatog ngadto 
        sa mga layang buwak 
kilid sa litrato 
        
        ni Nanay 
unya mihangop kini 
        sa akong tudlo 
daw misanday nako 

        samtang nakiglambada 
ang iyang mga pako 
        uban sa hangin dayon 
mitugdon 

        sa laing hardin. Tingali, 
gibitbit niya 
        ang handurawan 
nga di niya buot nako 

        kalimtan...


-- IVAN RIDGE ARBIZO 
Davao City, Philippines

10.12.2022

sugilagming: laktod paingon sa atlas


Nasud-ipan ko sa iyang pag-ingon nga wala pa siya sukad nakauyab og ubos sa six foot. Kana gyud kunong yanuhon lang siya pag-alsa nga dili na gyod motugkad iyang tiil sa yuta. Kusgan, maskulado, walay tiyan, dughanon.

“The Achilles type, you know,” sulti pa niya, samtang nagtila sa ice cream nga akong gipalit alang kaniya. 

“Tam-is ang ice cream sa? Bugnaw pa gyod,” ang akong tubag. 

At least naay SUV,” dugang pa niya. “Kanang kamao moatiman niya, mapinanggaon, masinabtanon. Hilig mo-travel, mao na akong soulmate,” niya pa. Damgo niyang moadto kuyog iyang soulmate sa Kathmandu, gani og mahimo lahos na sa Mt. Everest.
 
“Kataas gud diay sa imong mga damgo,” tubag ko niya. 

“Dapat lang,” tubag niya. Ngano gud kunong mo-settle siya “for less.” Ug kana pod kunong tambok og bank account. 

Mikuot ko’s akong bulsa. Duna pud baya koy diyes mil nga bag-ohay lang nako na-loan sa coop. One year to pay. Sunod tuig na lang ko mopalit og bisikleta. Asa ra man na’g sugton ko niya. 

“Asa man gusto nimo moadto?” pangutana ko niya. “Surprise me,” tubag niya. Magsige na kini siyag Inenglis sukad nakapatong sa call center. Niya pa, morag naanad na lang pod siya. Apil na iyang pagka-slangerds. Giimadyin niya iyang kaugalingon nga taliwtiw og ilong nga nakauyab sad og taliwtiw pud og ilong. 

“Sige, pero naa ko’y pangutana nimo,” sulti ko niya. “Shoot.” 

“Kanang, og magkita mo anang lakiha nga imong gidamgo, unsa man pod imong ikadalit niya?” 

Mitan-aw kini siya nako nga daw tigre. 

“Mao diay na akong surprise nimo,” sulti ko niya ug dayong tipas palayo, laktod ngadto paingon sa Atlas Bicycle Store


-- JANUAR E. YAP 
Talisay City, Cebu, Philippines

kon tan-awon ko si ambeth


Kon tan-awon ko si Ambeth nga naga-arado 
Sa gina-agsahan nga eanas, 
Ginapanumdom ko ra Nanay sa katre 
Nga gahueat it grasya sa eangit. 
Gatueok sa bubungan 
Kon siin makita ro pilambato nga bituon 
Sa magae-umon nga kaeangitan.
Apang ra uyahon ka anang Nanay 
Hay masiga paris it daho't saging 
Kon silakan sa agahon. 


-- MELCHOR F. CICHON
Iloilo City, Philippines

10.09.2022

pahinumdom sa kumpari nakong gikupsan og paglaom


“… but it’s your solemn duty/ to live one more day/ to spite the enemy…” 
-- Nâzim Hikmet, Some Advice to Those Who Will Serve Time in Prison 

Ugma damlag, bisa’g natanggong ug gakagot intawon
ang lagos samtang nalup-og ka karon—pwera buyag!— 
ilawom sa sayal sa urom, tuhoi nga tuhikon ra unya 
ang imong tabon-tabon. Ginhawa’g taman sa panuhot. 
Bisa’g maabta’g pista ang tingbitay sa iro, hinaot unta
makat-on ra unya ka unsaon pagtagbaw og paghot. 
Bahala’g mobarag samtang tagaliog ang kulihad 
sa kilat ug sinuka sa dugdog. Pastilan, paanod lang 
hangtod hangopon ka sa gawara-warang sangpit-
pagdapit sa silingang gasarasay, gasapnay og 
bihag gikan sa buwangan. Kalami itaghoy kon 
molutaw unya sa sabaw ang dila, molapwa sa tanang 
kahiubos. Na hala, bahala’g maghalhal ka pagtultol 
sa naanod nga mga baso, panaksan, plato, ug kaldero  
sukad gapadagit sa langyaw si kumari. Sagdi lang pod 
kon igo ra kang gituwaran sa imong gipangbotaran 
nga kasaligan ra’g surambaw. Kaayong itunglo
o ipa-Tulfo sa tanang gatamay ug gatratar nimong 
pisot, pesteng yawa! Tunla lang ang imong pagbakho 
hangtod manug-ab ka’g pamalikas nga sarang untang 
mowataswatas sa makabikog nga katugnaw balikos 
sa imong liog. Madawat ra nga dili ka palaran kon 
kutob na lang intawon ka sa pagtikungkong— dili na 
mopatalinghog sa mga tuktogaok tugbang anang 
gautog nga kasuwaw, gabansiwag lahos sa buslotong 
bungbong ug atop. Panghilam-os. Ang alaot kana rang 
dili na barogan ang pagtutok sa gawasnon nga lapok— 
gadahili kay gihagit sa gaasong panimalos sa imong ihi. 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

kon dili kaw maako


(para kan B) 

Kon dili kaw maako 
Mopuya pa ba kaha an bombels sa musitera? 
Kay sigurado ako an langit magdugyom ra 
An kapaso nan suga 
Kangitngit nan duyom 
Sa damgo ra kan motunga. 

Kon an hangin makalimot paghayok sa lupa 
Makalimot ba sab kaha an kasing-kasing na nagpuasa? 
Dili ko makab-ot an imo alima 
Kuman na an mga buyak nag-alingasa sa sanga. 
Hain na an imo mga abaga? 
Waya na’y kabatugan an mga langgam nan ako pag-inusara. 

Kon dili kaw maako 
Maghinay-hinay ba kaha pagkawaya an kayajo 
Sa ako dubdob, an dayugdog kon dili kaw igkita.
O magpadajun an pagkuros-kuros nan subasko
Samtang nanago an mga kabakaba 
Sa biyangaw nan kamingaw. 

Kon sa kadugay nan pagtujok nan panahon 
Sa kadugayon nan waya’y pagkitaay nan buntag sanan duyom. 
Kon makahuna-huna kaw bisan są anino nań ako kayag 
Hayok sa kawanangan, hakpa an kahanginan 
Kay pasingod na ako. 
Sugaton ta kaw daya an isa ka karton na paraiso. 


-- AVA MARIE A. VILLAREAL 
Surigao City, Surigao del Norte, Philippines

10.06.2022

ang siklo sa mga pulong


                                             nagsugod na sab, 
ang mga ngalan, berbo, adhetibo, nanurok na sab 
diha sa mga hardin, baol, plasa. 
Nagpakit-anay sila og ilang isig ka pungpong, 
ang mga peryodista, magsusuwat, tig-asoy;
gihukad nila sa ilang mga bag ug bakpak,
baskit ug buyot ang mga hinambin, 
ug misaliyab sa kahanginan 
sama sa mga kabakaba ni Juan Ramon, 
namukhad daw mga putot nga bala. 
Ayaw kalimti ang mga pungan: 
bakakon, kawatan, mamumuno; 
itaga sa mga bato ang mga numero: 
30,000, 50,000, 203 ka bilyon; 
ikudlit sa mga punoan sa kahoy: 
X💘Y; mga ngalan -- 
Mijares, Trajano, Romero, Kian, ugbp. 
Idulog ang mga tunog sa katulogon, 
palup-iti ang mga silaba sa unlan, 
tipigi sa mga panid sa libro 
sa mga naptalina nga di mangatulog, 
ug itisok sa kapanganoran nga salag 
sa mga balita sa ulan. 
Ug sa dihang mounos nga dili kapugngan, 
mangahumod ta, wala’y sapot, 
botas, payong nga makapanalipod. 
Matunaw ang palasyo, 
maugkal ang mga semento, 
ug maugkat ang mga lawas, 
molutaw ang mga pitaka sa mga hulagway 
sa pinalanggang asawa ug mga anak, 
manindog ang mga hubong bukog 
ug motudlo kanato: Kamo! Kamo! 
Kaniadto, karon. 
Ayaw kaguol, O igsoon ko! 
Makaamgo, maluwas ra ta, kay nagsugod na usab 
                                            ang siklo sa mga pulong. 


-- ESTER TAPIA
Nordrhein-Westfalen, Germany

ihatod sa baha ang lubnganan


(alang sa tanang gibanlas ni Karding)


Giunongan sa payag ang nalukapa nga bukid 
sukad sa duha ka gabiing bunok sa ulan 
nga giambitan sa lipak duyog sa dalugdog hangtod 
nabuak ang nagbarog nga punoan sa Antipolo. 

Lutay nga mibad-ay ang payag ubos sa pangpang 
nga gialirongan sa kakahoyang wa na’y ngalan. 
Gidaro sa gadahunog nga tubig ang dagkong 
mga bato, gabugwal og laing dalan paingon 

sa kamingawan. Kon hain man gianod ang payag 
gikan midanguyngoy ang dag-om, hinaot 
unta lapas pa sa lubnganan ang kahilom… 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

10.03.2022

ulan init, timbaya panamilit


                    
  You called me from the room in your hotel 
                      All full of romance 
                      With someone that you met 
                      And telling me how sorry you were… 
                                                                 — Stephen Bishop 

Nagpaundayon ta sa atong kulukabildo tungod sa inday-inday nga ulan apan wala man god ko moyanghag bisan makausa lang mao nga nahingangha ko sa nanindog na ta paingon molakaw unya miatubang ko nimo. Nagparetoke man diay ka sa imong nawong. Maingon nga lukop ang kausaban. Puti na kaayo ang imong aping unya medyo miatras gamay ang imong suwang. Sa daklit milutaw sa akong alimpatakan ang maskara sa mga milo sa unang sugilakbit sa Mga Damgo ni Akira Kurosawa. Naa hinuoy anggulo nga makaingon ko nga ikaw gihapon ni, sa may tampihak o sa korte sa ilong (nga halos dili mamatikdan ang kalainan sa kaniadto, kon anaa man ugaling). Apan sa wala kaayo makaila nimo, dili na gyod ka mailhan. Sakto ra pod tingali, kay nagbag-o na man ka sa imong kinabuhi. Wala nay igong rason nganong magpaila ka pa kanila nga buot mo nang kalimtan. 

Pag-abot nato sa eskina diin magsanga na ang atong dalan gisugat ta sa talisawop nga adlaw ug kalit lang misantop sa akong hunahuna nga wala man diay koy giplano nga adtoon pa gikan dinhi, nga pidpid sa lugak nga laygay sa kahaponon wala koy mahinumdomang detalye sa seryoso natong pagdinayganay kabahin sa managlahi tang mga kasinatian sukad sa kataposan tang panagkita, nga wala ka motubag sa kapila ko sublia nga pakisayod kon asa ka gustong modangop karon, sa bukid ba sa umaabot o sa dagat sa kagahapon. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

lamdag sa wala pa ang uwan


Gidalidali og hipos 
sa inahan ang iyang hinayhay 
samtang sa luyo 
sa ilang balay 
ang anak niyang lalaki 
nakigdula sa mga alindanaw 
ubos sa abohong 
kawanangan. 


-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines