12.13.2022

san martino del carso


Niining mga balaya 
wala nay mahagpat pa 
gawas sa mga tipaka 
sa nangalumpag nga bungbong 

Kabahin kanila nga akong nakasuod 
sa ilang kadaghan 
walay nahibilin 
bisan gani kana 

Apan ang akong kasingkasing 
Wala kawad-i bisag usa lang ka krus 

Ang akong kasingkasing 
maoy labing sinakit nga balangay 

(hubad sa Iningles ni Patrick Creagh sa Italiyano ni Giuseppe Ungaretti) 


 -- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

kita an dagat


(para sa folklore nan Pilipinas) 

Dagat an nagsumpay sa ato mga pusod 
An luha na modagayday sa kadugyom nan panganod 
Dagat sab an pahiyom sa kada adlaw na masuga 
Kon diin si Kaptan an ginoo para sa mga Bisaya 

Sa Luzon lingin sab an kalibotan, na tagtungaan nan kadagatan 
Daya nan diyos nan Igorot si Lumawig an hulmahan 
Sa mga Ilokano si Angalo an dagat tag-ihian 
Para mapuno nan tubig an kalibotan na taghoy-an 

Kon mokadto kaw sa Cotabato, si Alimugkat an mosugat sa imo 
Isa ka anito na naghuya sa gingharian na parat 
An sinugdanan nan kinabuhi sanan lugar nan pagsumpaki 
An tagikanan sanan kataposanan pati sa mga mumbaki 

Sa madugo na mito nan T’boli sanan Maranao 
Tagkamatjan nan mga datu an dagat na malinaw 
Timan-anan nan dugay na pakigbisog 
Tagtukyod nan lain-lain na katujuan daya kaisog 

An dagat mahimo sab gingharian sa tubig 
Binantayan nan mga diwata sa kangitngit 
Sa Subanen ini an utlanan nan dayan 
Basehan sa barangay na tagkayujagan 

Gikan sa mga puyo nan Mindanao abot isla nan Luzon 
Sa jagan nan kinabuhi dagat an taghimo timon 
Kahadlokan kun mangisog, pero kasaligan sa kalisod 
Mahunong man an tanan, sa dagat jaoy pasingdan 

Kay kita an dagat. 


-- AVA MARIE A. VILLAREAL 
Surigao City, Surigao del Norte, Philippines

12.10.2022

pag-agulo


Lagom na ang mga dahon samtang nangahulog 
sila sa yuta. Mao kini ilang pagtambayayong 
sa kasub-anan: 

Hilom ang huthot sa hangin, sama sa 
tilagak sa lusok-uwan niaging gabii. 
Dili man unta karon ang adlaw sa paghinumdom. 

Apan, ang panganod nga niagi karon, 
mas lagom pa sa aso nga nilamon 
sa mga sinina sulod sa gabinete. 

Nalanay ang porselanang tsina, ang mga munyeka 
ni inday, ug ang tanang mga retrato 
sa album ni mama. Sa akong pagbalik 

sa dalang niagi, wala nako'y mabalikan. 
Abo ug lumpag na ang balay, 
ang tanang mga kristo sa altar namo niagi 

sa ilang ikaduhang kalbaryo. 
Gitipak nako ang pan de sal sa akong kamot 
ug gipakaon nako ang mga nangatubang nga pati. 

Nakakita ba mo kon asa akong mama? 
Nidilaab na ang mga bintana ug pultahan 
apan wala gihapon nakit-an si Inday. 

Ilang hulagway, ilang pahiyom, nagsayaw 
sa gahubo nga uma 
hangtod ilang silweta gihigop sa pino nga linya 

sa gindalian. Gabii na, ug naa pa gihapon ko 
sa bangko, gadugo na ang buwan og puthaw, 
mora'g ang tuldok sa usa ka laylay 

giimprinta sa samad sa tunok. 
Padulong man tang tanan diha, di ba? 
Sa atong pagtulog, dili damgo ang mohangop kanato 

kon di ang taas nga paghuwat-- basin lang, 
sa usa ka imposibleng pagmata, 
makadungog ko sa imong hilom nga paghagok.


-- MIGUEL ANTONIO B. GARCIA 
Zürich, Switzerland

unang panaglagyo


Gipili ko na sab ang window seat 
sa airbus nga akong gisakyan 
gikan nagdali-dali pag-apas 
dihang balik-balik nang gitawag 
ang akong ngalan. 

Ang bintana sa akong wala 
nakapahanap sa mga dalan 
nga daw pisi na lamang 
gikan sa akong gilingkoran. 

Ang mga eskina sa kagahapon 
sa atong panag-uban 
usa na lamang ka linya. 

Ang suga sa pako sa eroplano 
niining kilumkilom 
usa na lamang sa mga aninipot 
nga saksi kanatong nag-inat 
sa nagkanihit nga oras 
sa milabayng gabii. 

Ingon niini ang esksena 
sa pagbiya, apan pugson ko 
pagtambo ang kagahapon 
dinhi sa lingin nakong bintana. 


-- JAE MARI D. MAGDADARO 
Binaliw, Cebu City, Philippines

12.07.2022

kanindot untang ikaligo’g dagat


lapas na sa lawod ang naabot nako 
apan layoa sa dagat dinhi dili sama 
niadtong batang bulingit pa ko didto 

sa lapyahan sa San Remigio 
diin nanguhit sa akong tiil 
ang bawod ug hapit na lang mangatkat 
ang mga kinhason sa among abuhan 

ug dinhi dili na ko makalangoy bisag 
gapanikad ko kay kutob na lang 
intawon ko sa paghulat aron mosugat 
sa taob sa ting-init lapaw sa haw-ang 
nga bukag sa akong panimuot 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

ang iyang katahom


Hiayon sa lunhaw nga
Mabinay Spring ang iyang kalalom, 
Ug tungod ini bisan gani mga divers 
Wala katugkad sa utlanan. 

Apan kon ako po'y hawod molangoy 
Dili na ko mangahas pa'g salom, uy! 
Tingali'g luokon ra unya dayon ko--
Matuok sa hut-ong sa mga hydrilla. 


 -- J.B. MONTANES 
Mabinay, Negros Oriental, Philippine

12.04.2022

tagay sa tambag ni Martin Espada isip palahutay sa mga tingog nilang mitaliwan nga mga tinamod sa Bathalad: sunanoy nga sarang ipalanog kon manghagis unya sa bilar alang sa balaknong gahalhal og pagarpar hangtod sa iyang haya

                "Never pretend
                 to be a unicorn 
                 by sticking a plunger on your head."

                 -- Martin Espada, Advice To Young Poets

Maayo pa'g magbitay siya sa iyang dila. Baya, gadildil 
iyang laway sa muta niyang lupig pa’y kalamay 
lahos sa iyang pusod nga gasinaw samtang gasiwil 
ang iyang lagos nga gitagiptip og tiktik sukad gabudlay 

og pasidlit bisa’g pisot! Kaayo bayang' dabdaban 
sa mga hulmigas nga gasugwak sa iyang ubul-ubol! 
Gapaitoy-itoy, gapanilap siya anang sinuka sa buwan 
nga sarasay duyog sa buyog sa iyang bagulbagol— 

gipanuhot gikan sa makabuog niyang alingugngog. 
Kabituonan. Buhilaman. Bidlisiw. Bangaw. Kanawkanaw. 
Kapunawpunawan…  Kini ang embalsamar sa gahikog
ug ang insomya sa mga wakwak sa walog nga galutaw! 

Bahala na’g palawod ang lunop sa dugo ug luha. Pastilan, 
lapaw sa pahak ang iring-iring nga ihi sa wa'y kalibotan! 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

pagtagmo


“On Nov. 8, 2013, more than 10,000 people lost their lives to Super typhoon Yolanda. Two-thirds of those who died were children…” 

Siyahan, ginpapan-ngutdan ni Arsenia an mga kandila. 
An asul naabot na la hin unom ka pulgada, 
an busag, tulo ka pulgada. 
Katima ginbabaros niya an inutdan nga sidsid 
para lumabaw an pabilo. 
Ngan, makadto ha puno han santol, 
nga ira ginkalagiwan ha takna han libnas. 
Dida niya igintatayok an duduha. 

Gindadagkutan ni Arsenia an asul para kan Dodong, 
dose anyos Grade 6 ha San Jose Elementary, 
an busag, kan Inday, sais anyos, kinder ha Central
kada petsa otso, hit’ kada bulan ngada hit’ kahasta. 


-- FIRIE JILL T. RAMOS 
Tacloban City, Leyte, Philippines