trafalgar square, westminster, london

(alang kang higaladagang Richel B. Dorotan)

Tingalig ikaw ang modernong reinkarnasyon
ni madaogong Lord Admiral Nelson gikan sa Medieval siglo
hangtod karon nganong guyoron man gayod ang imong
latagawang kaikag ngadto sa kuwadradong hawanan? Kayha
tua pang binordahan kinuptanang panyolitong gibukhad
sa kamang laguna unya gihidhid gidapuwas sa galingang sampot
sa manyak kinailadmang kahiladman human ikaw ug ang mitikal
uyab mo nakighilawas sa nangligid nga mga balili. Aber suhira
ang malamatong palibot kansang arkitektura labihan katahom.
Sauloga ang kaanyag kamabulokon kabililhon kamahinungdanon
ning talagsaong lugar diin gihukman ang daghan dakong
mga hitabosa kasaysayan sa kasingkasing
sa London habig sa Nelson Column

Hala yaka na sa tunga sa hawan niini. Pangandoy
ug pagdamgo og mga dumalayong butang nga dili tinuod
kay pantasya ug alimungaw lang sa mga turistang tunob
sa bathalan-ong pangindahay


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

bayabas

Dili ko mosakay sa habalhabal ni Moking
Gusto kong maglakaw. Gusto kong mag-ininday
Og lakaw. Bahala nag maudtohan ko.
Bahala na. Mamayabas ko daplin sa dalan.
Ah, bayabas!
Kanang balbangaan nga bayabas,
Kanang walay buti, kanang walay hulmigas.
Pilion nako ang kinatam-isan nga bayabas.
Ang bayabas nga gusto sa among maestra.
Ang bayabas nga ganahan niyang kuoton
Sulod sa akong bulsa. Ang bayabas nga makapapas
Sa maldita niyang hitsura. Ang bayabas nga may katakos
Kaniya pagpakatawa. Ang bayabas nga walay mansa.
Ang bayabas nga tambal sa iyang pag-inusara
Moingon siya: Dong, ampingi ning imong bayabas
Ganahan kong moingkib-ingkib niining imong
Bayabas. Ang bayabas nga nia sulod sa imong bulsa.

Usa ka bulan ang milabay. Nakit-an ko si Moking
Didto sab sa bayabasan. Buot ko siyang sumbagon,
Buot ko siyang tiradoron. Ang kanahan!
Apan akoy naugnok sa kamatuoran:
Sa punoan sa paborito kong prutas
Nakita ko si Ma’am Ditas,
Nagkaon sa kang Moking nga bayabas...


-- OMAR KHALID
Medellin, Cebu, Philippines

metapora

(alang kang maestro Butch Bandillo)

Sa ato pa, kon ang balakero mohisgot og “bituon” ug ang gipasabot
niini kay “mata”, atong masaksihan – sa balwarte sa pinulongan–
ang kinonseptong paghulip, diin ang imahe sa minggilak nga
mga bituon kay litokon sa mga mata, ug ang gihubit nga butang
makaangkon og dugang elemento nga talagsaon ug malamaton.
Unya ang epekto sab sa maong paghulip kay molangkob
sa panagdukot sa duha ka konsepto diin ang minggilak nga
mga bituon ug ang minggilak nga mga mata kay magtinap-ilay
sa isig usa diha sa hunahuna, ug ang dangatang kahulogan kay
mag-uylap ug puno sa mistika (kompara sa tagsa-tagsa niini ka
konsepto sa bituon ug sa mata), kay samtang gisampit tang
mga bituon ang mga mata sa imong pinalangga, ang tibuok
kalibotan kay sayon na lang sabton diha sa iyang mga mata,
unya kanang mga mataha usab ang molantaw kanimo
sa wanang sa maskin unsang higayon, sa tibuok kagabhion.


-- ADONIS G. DURADO
Muscat, Sultanate of Oman

ang managhihugmaay ug ang kakahoyan

May babaye ug lalaki nga misulod sa kakahoyan
kay buot nilang mag-inusara,
ug didto gihubo nila
ang ilang mga sapot
nga mitipon
sa mga layang dahon
nga mikanaas
sa ilang mga tunob.

Gitangtang sa babaye ang iyang kwentas
ariyos ug singsing ug gipatong sa gamot
may ngalan nga gibungat
gibuhian sa gininhawa ang mga letra ug silaba.

Ang mga langgam misutsot ug misuliyaw sa kahilom
sa kakahoyan nga naghimog langob
tipiganan sa mga bukog
ug napulak nga mga prutas
nga gitapuk-an sa mga kwaknit.

Ang ilang pangilaba gahob,
mitugaw sa mga gamot nga nagkanit,
ang ilang mga hagawhaw
gisakmit sa hangin,
gidala ngadto sa syudad,
gisinggit ibabaw sa kabalayan
ibabaw sa simboryo sa simbahan
ug upat ka nawong sa mga dagkong orasan.

Ang kahaponon gipikas-pikas
sa kaaghop ug kabangis,
sa mga panglibak sa sagbot ug sipsip sa mga timos,
walay managhigugmaay nga molungtad didto
walay mga tingog nga naglambid
walay mga baho sa buhok ug mga hugaw sa kuko,
ang suwab sa tingsalop inanay
nga mipukan sa mga tag-as
nga anino sa salin nga putli pang lasang.


-- ESTER TAPIA
Kathmandu, Nepal

gabii sa hamra

(gikan sa balak ni Sa’di Yusuf)

Usa ka kandila sa usa ka taas nga dalan
Usa ka kandila sa katulogon sa mga kabalayan
Usa ka kandila sa gikulbaang mga baligyaanan
Usa ka kandila alang sa mga panaderiya
Usa ka kandila alang sa nagkurog nga tigmantala
sa usa ka bakante’ng opisina
Usa ka kandila alang sa usa ka manggugubat
Usa ka kandila alang sa usa ka doktora
nga nagbantay sa iyang mga pasyente
Usa ka kandila alang sa mga samaran
Usa ka kandila alang sa tin-aw nga pamulong
Usa ka kandila alang sa mga hagdanan
Usa ka kandila alang sa usa ka hotel
nga gidasukan sa mga refugees
Usa ka kandila alang sa usa ka mag-aawit
Usa ka kandila alang sa mga magsisibya
nga tua sa ilang mga tagoanan
Usa ka kandila alang sa usa ka botilya sa tubig
Usa ka kandila alang sa hangin
Usa ka kandila alang sa duha ka naghinigugmaay
sa hawan nga balay sak-anan
Usa ka kandila alang sa nagkahugno nga langit
Usa ka kandila alang sa sinugdanan
Usa ka kandila alang sa kataposan
Usa ka kandila alang sa kataposang pahibalo
Usa ka kandila alang sa konsyensya
Usa ka kandila nga nia ning akong mga kamot.


Gihubad ni:
-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

palaliton sa kagabhion

pawnga na ang suga kay mitutok na ang kangitngit. pahugti ang pagpiyong aron mas maaninag ang iyang kaanyag: ang matag kurbada sa iyang lawas hinulma sa matag pagkurba sa higayon; ang madanihon niyang pahiyom salin na lang sa mituhoy nga kagahapon. baligya nga way putos, way resibo, way buhis sa gobyerno. takna karon sa pista! 

  -- IOANNES P. ARONG 

Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

et in alcantara ego

Bisan kasikbit sa langit kining dapita
ug bisan pa man sa gipanghimaraot kong panginabuhi
wala ako isipang dumuduong dinhi
diin malinawong nanimuyo ang dili maihap nga kaliwatan.

Apan milangyaw na sila nga kaniadto
walay gitakdang oras nga mahinanok ubos sa landong
sa karaang tugas, mibiya na ang tanan
gawas kanako nga mao ra usab ang mosugat kanila
kon asa man sila idagsa.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

kabahin sa patay nga champaca

apan bisan og wala na
ang mga bulak og dahon

nindot gihapon kining lantawon
samtang gibatogan ang mga sanga niini
sa daghang mga tamsi


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

tahas

(alang kang Stephen Hawking)

Sultihan ko ikaw isip sabot
Karon ang sukod sa imong kaisog
Palihog ayawg lingia ang
Tunob sa imong lapalapa nga
Gitugkan sa mga pako sa gangis.
Ayaw ipakita ang huros sa imong
Kalisang. Kuydawog makat-on kag
Dagan inig-uylap sa butok sa imong dughan!
Hinuon, antosa ang paghot sa kahilom
Bahakhaki ang labok sa urom
Ay, di ba lig-on ang dugokan mo
Sa kaalam? Bisan sa tibuok
Mong kinabuhi, ikaw tinangkolan?
Apan gawasnon kang nangitag tubag
Sa mga tigmo: sa kaliyongan—
Di ba nanuhot-suhot
Sa kaugatan sa imong utok
Ang tanang balighot sa tigmo?
Tadlasa ang landong sa unahan nga di
Magbilin og timailhan sa imong
Kakulba. Hangpa ang magdangadanga
Nga mga aninipot, himoang
Dan-ag ang tipal-o sa dalan
Kon unsang matanga sa buhok
Ang maningkag human nimog
Lusot sa landong sa kamatayon
Palihog suginli silang nanagsunod:
Lisod dakpon ang kilumkilom.


-- OMAR KHALID
Medellin, Cebu, Philippines

mga balod

Pasayloa ko, Dong,
kon ang akong gugma, matod mo pa,
sama sa mga balod sa dagat: Mosaka-
ubos. Mohunas-taob depende sa bulan.
Hinumdomi lang: Akong baybayon
nag-inusara: ikaw ra.


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

mga lampara

sa tubig
sa kahilom tupad nimo
sa dilaab nga gapasikit nato
galutaw ko
ug ikaw ra’y makatawag nako

Usa ka langgam nisulod sa tingpamulak
Sama sa usa ka bangkaw
Gakidlap imong mga mata sa ilang tinagoan
Gitapsingan sa usa ka halok ang bangaw
Nibunok ang uwan

Apan ang kadalanan haw-ang sa akong kahigalaan
Nangapalong ang mga lampara
Sa layo nga kabalayan
Ug galanog ang nawad-an nga kasingkasing
sa mingaw nga lawak

Gibendisyonan nimo kadtong mga mitaliwan
Ug gitugyan ang nahabilin sa kapalaran.


(hinubad sa Inenglis ni Sarah Maguire and Sabry Hafez
gikan sa balak ni Al-Saddiq Al-Raddi)


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

ang sekyu nga gusto mahimong pulis

ang iyang kinabuhi
sama sa gitay-an niyang pistola
sama sa iyang bagtak
nga dugay nang naminhod


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

piniling berso

Sa akong lubong ayaw pagbakho ug pagbarog
Wala ako didto, Dili ako ing matulog

Ako ang gahuyop kaliboang hanging niagi
Ako ang diyamanteng gilak sa tigming nyebe

Ako ang silaw sa nagkahinog lusok sa trigo
Ako ang malumoy nga ulan sa tagak autumno

Sa pagmata mo sa hagawhaw sa lapyong buntag
Ako ang maidlas pagdalidaling nasaag

Sa mga hilomong langgam gatuyok sa paglupad
Ako ang humok bitoon sa gabiing gihalad

Ayaw pagtindog ug paghilak sa akong lubnganan
Wala ako didto, Wala ako ing nitaliwan


(Hinubad gikan sa Selected Verse, Anonymous)

-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

panaksan

Niay usa ka panaksang lugaw
Taod-taod nang namugnaw

Nanghupaw. Buot ko untang initon
Pagbalik, unya haonon dayon
Itingal ninyo pag-usab.

Dugay-dugay na ra ba kini intawon
Tinimplahan sa mga titik
Nga nausik
Sa inyong mga papel--
Nangatagak,
Nasilhig,
Napalid
Palayo sa igang tang lawak
Kanhi.
Nipilit diay sa mga lapalapa
Sa inyong mga sapatos,
Napapha, ug dugay nang
Nalubong,
Sa yuta

Nanghupaw,
Gahulat. Dali,
Niay akong lugaw.

Hain na man
ang imong panaksan?

-- GINA MANTUA-PANES
Cebu City, Philippines

mga tipak: mga mubo’ng balak

18. Mga Dahon, Mga Pulong

Mga pulong, nga taglinibo,
mogawas gikan sa atong mga baba--
sama sa mga kahoy nga mopatubo
og linibo ka mga dahon. Apan
ang mga ulod ra maoy makapahimulos
sa mga dahon. Mas bililhon ang bunga
nga gisalipdan sa mga dahon.

19. Dalunggan

Ang kanaas nga nagagikan
sa dako’ng punoan sa akasya
dali ta’ng madungog
pinaagi ning atong dalunggan.
Ang kasikas nga nagagikan
sa usa ka sulabdahon sa balili
ato usab nga madungog.
Apan gikinahanglan ta
ang laing dalunggan.

20. Ang Mga Lama

Di ko buot nga tinoon
ang mga bakak ug ang mga matuod
nga gisaysay mo kanako.
Igo na nga akong mabati
ang mga lama nga ilang gibilin


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

literature 101

Wala pa ni nahuman
Akong balak, Sir. Niikyas
Ang akong giandam
Nga metaphor. Nilukso
Sa laing sapa, nikuyog
Sa baki ni Basho.


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

agda

Dali, saw-an ta ang tinabal tang kagahapon
Nga walay laing nakasimhot gawas sa lagong.
Ang kaagi tang daw bunga lang sa katulogon,
Dali, saw-an ta. Ang tinabal tang kagahapon
Bisan nabulibod sa asin tam-is handomon,
Lalim kulitogon morag katol nga kabahong.
Dali. Saw-an ta ang tinabal tang kagahapon
Nga walay laing nakasimhot—gawas sa lagong!


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

pag-ubog sa tubig

sa mabaw nga dagat
milakaw ang bata
wala ang kahadlok

sa unahan nagpaabot
ang iyang dangatan
dili pa andam ang ginikanan
sa pag-ubog diha sa
dagat sa luha

ang kalalom sa hunahuna
sa dagat
dili kamaong mopina

usahay mao pa kini
ang motintal
aron matukob niya
ang dili para kaniya

sa unahan
mihiyak ang tiyan sa dagat
misuyop sa hangin
miginhawa

og dayon og bwelo
aron suyupon ang dili
unta para kaniya

ugma madungog na
ang kusog nga danguyngoy
sa usa ka biyernes.


-- RIC S.BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

kabahin sa hinawayon nga gapaila sa iyang kaugalingon nga “way alimpulo”

Basin gituboan og bulbol ang iyang pahak.
Mao tingali nga bisan gapangiyod siya nga ilhong
maayong laki—lanog ang bahakhak ug bagulbol
pakapin sa pangulihad—dayag nga kutob ra tawon siya
sa hupo-hupo, kuwang na lang ipandong iyang bahag.

Basin gikuto pod iyang bangas ug kilay.
Kon mao, dayag ug ayaw na lang kahibulong
nganong wala siya’y dagway ikaatubang.

Basin galukdo siya gihapon sa iyang bukol.
Sa una, niuntol sa iyang ulo ang iniduro dihang
hubog nga nanghagis kay wala siya padayona,
gihinginlan sa giharanahan nga hagbay ra
nakasimhot sa iyang tinagoan: bisan unsaon niya
paghiso og pahumot sa iyang hinapay, lupig pa niya
gapomada og tiktik sa iyang pagkapisot.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

lalaki naghikog sulod sa iyang lawak

Usa ka lalaki ang napalgang nagbitay sulod sa iyang lawak kagahapon sa alas 3:00 sa hapon.

Basi sa pasiunang imbistigasyon, sa dihang misud ang inahan sa lawak sa iyang anak, iyang napalgan ang naghilak nga selpon, ang way-timik nga samin, ang natingsi nga pisi, ug ang nagbitay nga lawas.

Sumala sa kapolisan ang naghilak nga selpon misugilon sa hinungdan sa lalaki sa hinanaling pagkutlo niini sa iyang kinabuhi.

Sa laing bahin, ang pisi nga nagtingsi miingon: midangop siya kanako sa pagtuo nga wa na siyay laing kapadulngan. Wa tugoti ang yuta nga dangupon ang natagak ug nanuktok niyang luha.

Ang kahilom sa samin, sigon sa inahan mihunghong: tungod kay ang pisikal nga lawas dili haom nga manguyab sa iyang kasakit.


-- GLENN T. MUÑEZ
Dumanjug, Cebu, Philippines

ang sunoy

Sa gabii, ang sunoy nag-inusara
sa iyang batoganan. Lahi sa iyang adlaw
nga gikalas uban sa mga himungaan.

Sayo kaayo siya’ng momata. Mokapakapa,
daw sa pag-anunsyo na nakabuhi na siya
gikan sa higot sa mga damgo.

Ug unya sa iyang pagtuktogaok
iyang gibuksan ang ganghaan sa kaadlawon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

tabyog: sa batang anghel ni arlene

mamahimo'ng unlanan ang mga buswak sa rosas
sa pagpaanod mo sa imong pagkahinanok
makighurohuro ang panon sa mga alibangbang
ipadayag ang kalibotan sa ilang mga bulok

sa imong pagkawili sa kinapusoran sa dagat
paminawa ang taghoy sa sirena magbanlas kanimo
sa balod sa akong kinahiladman
hangopa ang badlis sa akong mga palad
andam mosapnay sa imong pagtugkad

walay kataposang laylay sa kagabhion
nga ikaw makabaton sa unang tapya sa pag-uha
kon kanus-a ang gapnod sa akong pusod
mobalik og tabyog kanatong duha


-- GENALYN G. OMAPAS
Cebu City, Philippines

unsaon pagbalik sa kagahapon

Ang bulan maoy usa ka butang nga mahimong dili nato makit-an (gani, dili mosantop sa atong hunahuna) sulod sa hataas nga panahon. Ang atong mga adlaw ug gabii magpabiling hingpit (o haw-ang) bisan wala kini. Apan mahitabo nga usa ka kilumkilom niana samtang nag-ambo kita sa bintana, naglatagaw ang pangisip o kaha nagtimbangtimbang og usa ka hinungdanong desisyon, mokalit lang kini pagsubang sa atong atubangan ug dihadiha kalakbit na usab ang bulan sa atong kinabuhi.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

kataposang tugtog sa orkestra

Pingkion ta ang atong kopita
Nagsugod nang kataposang tugtog
Manindog ug mosadsad na kita

Kahumot mo ako paambita
Tagbawon natong panagsaulog
Pingkion ta ang atong kopita

Halandumong huni pod awita
Magpaanod sa kanhiayng bul-og
Manindog ug mosadsad na kita

Mga pungpong sa bulak bitbita
Sa sayawan ning dughan ihulog
Pingkion ta ang atong kopita

King gaduaw sud-onga sangpita
Ipangandoyng imong ikadulog
Manindog ug mosadsad na kita

Hapit manamilit king bisita
Misenyas nang orkestrang matulog
Pingkion ta ang atong kopita
Manindog ug mosadsad na kita


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

tinagup-at

/1/
Gipadad-an ko ikaw og pipila ka mga pulong
kanang talagsaon na karon—
kon mahidangat sila nimo usa ka adlaw,
tagoi sila, wala’y paagi nga imo kong masabtan.

/2/
ang kawanangan diha sulod sa usa ka pulong
sama sa imong panimalay:
niini naa’y mga hulagway, mga tingog, mga lihok—
ug ang nakaapan kay gidid-an ta pagsabot ini

/3/
Alang nila nga padayong gituohan ang mga pulong:
hilom ilang gasulbong nga gilawmon, ngitngit ilang kayo nga kasingkasing—
apan kanus-a nato masabtan ang dagat?
ug ang kayo nga wa’y kinutoban?

/4/
unsa’y atong mapalgan unahan sa mga pulong:
tanaman sa mga buwak? lawom nga kawanangan?
sa tanaman, daghang mga butang ang gibiyaan nga wala gisulti
sa kawanangan, dayag kaayo ang kawad-on

/5/
unsa pa’y nahabilin nga atong kakapyotan? pipila ka mga pulong
namugos pagbusikad tadlas sa tumoy sa kamatuoran—
pag-abot sa laing lapyahan, pabilin ba kining puno sa kahulogan,
alang nimo, tanan nga buot nakong ipadayag?

/6/
matag pulong nga imong gibasa naa kanunay
ang mga nangahanaw nga letra—
imo silang mapalgan pag-usab puhon
taliwala sa kalibonan sa panumdoman.


(hinubad gikan sa Inenglis ni Sapardi Djoko Damono)


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

ang batang naligsan sa hi-way

dili siya
sama sa mangga
nga napunggak sa kahinog
dili sama sa dahong
nalagas sa kalaya

ingon siya kaanugon
sa hilaw nga bunga
nga gibuno-buno sa batang hilabtanon

natagak ug naanod sa kanal


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

komunidad

Ang mga dahon nagpadayon paglibakay
sa taboan sa ting-init.
Nanagsalo sa ilang pagkalunhaw.
Mga gagmay’ng kamot nga nanaggunitay
sa paglabay sa hangin.
Unya inig-abot na sa tingpangatagak
Managsalo sila sa ilang pagkalaya
ug sa hilom managdungan sa pagpangahulog.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

paghinumdom

(alang ni Amay Mabalaw)

Labihang kahigwaos nila nga pamutlon ang mga kahoy
ug tanang balagon sa lasang nga imong giampingan.

Ug kay dili ka mosugot ikaw gihulgag gibaharan
Gidaot pa imong ngalan sa atubangan sa katawhan.

"Kagubot ug kaguliyang ang gusto niana ni Mabalaw
Parehas na siya ni Sumalugpun nga gusto mosayaw."

Ug ikaw Amay gibiaybiay nilag gibutangbutangan
Ikaw kuno agalon sa pakigbatok sa pangagamhanan.

Ug kining tanan ila pa gyong gisibya ug gimantala
Sa tumong kuno nga magmalinawon atong mga yuta.

"Way luna ang mga gahig ulo nga sama ni Mabalaw
Kay dili niya gusto nga kalinaw ang mopatigbabaw."

Ug nagpadayon sila sa pagpakaylap og mga tumo-tumo
Kay namatikdan kuno nga ikaw mipataas sa imong kumo.

Ug wa madugay milampos ang hakog nga mga langyaw
Sa tinguha gyod nila nga ang mga sama nimo mahanaw.

Kay dili ka man motugot nga mamutol silag kahoy, ikaw
Gyod ang giuna nilag putol Amay ko Mabalaw.

Ni wa hibaw-i kon asa nila gilabay ang imong lawas
Ug sila nagtuo nga ang tanan mahitungod nimo mapapas.

Apan sa dihang ang imong kalag nakigpulong sa baylan
Ang tanan nilang gihimo amo ra gihapong nasayran.

"Pamutlon ninyo sila nga sama sa bani sa saging
Pag-abot sa adlaw nga ang akong agong mobagting."

Pamulong mo pa una ka mibiya ngadtos karaang balay
Diin si Gumugunal manalsal og hinagiban sa kanunay.

Ug way kasayoran ang mga daotan nga mipahipos nimo
Nga ang imong mulin-ulin mikunsad na sa bag-ong amo.

-- ANIJUN MUDAN-UDAN
Malaybalay, Bukidnon, Philippines