4.29.2021

sa landong


Ubos sa dakong kahoy sa caimito 
Kansang bunga daw migilak, 
Mipahuway na siya ilawom sa marbol nga lapida. 

Ibabaw sa wanang, ubos sa panganod, 
Milagdas ang usa ka bangaw, 
Daw kamot nga mitukod sa adlaw. 

Diha’y nagbakho luyo sa caimito: 
usa ka batan-ong babaye. 

Natunga ang akong huna-huna. Kinsa kaha ni siya? 
Suta-on ko ba kaha o pasagdan na lang? 
Aduna kaha ko’y igso-on nga karon ko lang mailhan? 
O siya ba kaha ang inahan sa akong igso-on
Nga manghod pa sa akong pag-umangkon? Nganong 
Iyang gibakhoan ang pagpanaw sa akong amahan? 

Samtang giduwaan ko sa kalibog, wala nako 
Namatikdan nga anaa nako sa iyang kiliran hangtod 
Gisaysay niya kon kinsa siya. 

Sa panahon kuno nga nag-away sila sa iyang bana, 
Si papa mao’y nihusay nila, ug kon wala sila’y bugas, 
Si papa mao’y nihatag niya og kwarta; 
Si papa sab diay nidasig nilang magti-ayon 
Dihang lisod sabton ang ilang kaminyo-on. 

Ug basin kini dili lang niya ra nahitabo. Kay sa unahan 
Aduna pa’y taas nga linya sa mga silingan, nagpalandong 
Ubos sa bangaw sa iyang pagtaliwan. 


 -- BERNARD PAGUSARA 
New Orleans, Louisiana, USA

ano kahilawig it' tulo ka segundo


"The shortest distance between two points is a straight line."
-- Euclid 

kun ini napapali 
ngadto hin tulo ka oras 
nga nabibitad 
ngadto hin tulo ka adlaw 
nga nababadbad 
ngadto hin tulo ka semana 
nga nababak-ad 
ngadto hin tulo ka bulan 
nga natuturosan 
ngadto hin tulo ka tuig 
nga nadadangaw 
ngadto hin tulo ka dekada 
ngan nadudupa 
ngadto hin tulo ka siglo 

ambot kun hain an 
haligot 
an                 tulo ka siglo
o,                  tulo ka segundo?


-- VOLTAIRE Q. OYZON
Tacloban City, Philip
pines

4.27.2021

alegorya sa panimalayng giputlan og kuryente


Niadtong gabhiona, wala nakigtigi 
ang mga suga sa dakbayan batok 

sa kabituonan. Nagbuy-od ang kahilom, 
niangkon sa kadulom. 

Nilili ka sa bintana, ug natanggong 
ang tambilagaw nga bulan 

sa imong mga mata. 
Sa lamesa, nakig-anggid ang kandila 

sa luha. Ug samtang ginabaid sa kangitngit 
ang gakinto sa pabilo, ginabinat sab 

sa kahayag ang nagukoy-ukoy mong anino. 
Niadtong higayona, tingali nakapangutana ka 

kon nganong ang inyong panimalay 
nanimahong minteryo. 


 -- IVAN RIDGE ARBIZO 
 Davao City, Philippines

latagaw


Dahon nga naglutaw sa katin-aw. 
Panganod nga nagsambol sa wanang. 
Amorseko sa tul-id nga sidsid. 
Ug ako sa gadasok nga kalibotan. 


 -- JESSABELE BENTAZAL
Boljoon, Cebu, Philippines

4.25.2021

dalit kang derek chauvin: tulo ka paagi sa pagpasaylo


“The former Minneapolis Police officer who knelt on George Floyd's neck for more than 9 minutes last year was found guilty… Derek Chauvin, 45, was convicted of second-degree unintentional murder, third-degree murder and second-degree manslaughter. Wearing a mask… Chauvin had no apparent reaction to the guilty verdict.”
-- CNN, April 21, 2021



1. Kulkoga sa imong tilaokan— puslan man nga natilawan na nimo ang luwa sa panghimaraot— ang naungot nga uha.

2. Isuka lakip ang laylay sa imong inahan (kon nakahinumdom ka pa niya ug ang tuboran sa tanang kaputi diha sa iyang dughan) hangtod moawas sa imong mga mata ang aso sa itom nga mga kandila, gidagkotan sa uban pang mga inahan alang nimo.

3. Kitkita ang martilyo ug tunla ang mga lansang hangtod haom nang ibagnos ang imong dila, mapangos diha sa nanglagom nga tuhod ni Kristo.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

sa paglangyaw


Susama ra baya uroy ta sa mga gapnod 
sa mga pangandoy nga gapalawod...

Abi baya nako og asa manalingsing ang ugat 
mosaylo ra nato ang paghapak sa habagat.

Apan nganong nalungag kining dughan 
lahos sa naandang bakhaw sa katunggan?


 -- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

4.23.2021

mga bika sa buak nga kaang


(Ang mga bika nga nagpasadpasad ning asoteya 
mga tipaka sa napulpog 
nga buhilaman sa mga bulak. 
Karon ang pagkahugpong kanhi 
sa mga gamot sa miukiok nga pagpakabuhi 
mao'y mga tumpag sa buak nga bantayog, 
nahipasadpasad ug nahipasadpasad 
nga gitilapan sa nagkapal nga mga abog...) 

Ang tingusbawan nga giluyong sa hangin 
ug sa kalinga sa pagpasibaya gipadpad 
angayng itisok sa kaang. 
Ang pagpangandoy, ang pagdamgo 
mao ba'y pagpanglipang sa Bulaknong Handurawan? 
Kon mapusgay man gani ang salamin 
sa mga bitoon haguka ug salingkapaw da 
ang pagpiyong sa mga nagdibuhong mata. 

(Ug ang Mesitera maoy umol sa mga kamot 
sa Arte sa tawhanong kaulit 
alang sa mga matahom ug mahumot. 
Ah, ang kaanyag usahay magtipig kalaksot 
nga mogun-ob sa kastilyo sa kahimungaya 
sa nagsapnay ug naghapa kaniya! 
Ang palad nga nag-amuma 
kagiwan sa iyang pagkamaaghopon.) 

Ang hardin lakdan sa mga anino sa tuig 
ug mao na lama'y magtipun-og ang mga tipik 
sa nanglabay nga kasaysayan 
sa hudyaka sa mga senyoritang kabulakan, 
ug ang kaang— nga obra maestra kanhi 
sa Kinaiyanhong pagsapnay sa buhilaman ug arte– 
mao na lama'y napusgay nagkatagkatag, 
nahipasad-pasad nga mga bika. 


-- MELQUIADITO M. ALLEGO 
Perryville, Missouri, USA

igmat-igmat, abat-abat: itom… pula…


                    “maabo ka na, Palito!” pagdaob sa iyang singhag. 

daw nipula ko sa silab sa kalibog 
og unsaon pagkaabo sa napawong 
dihang gumikan sa paglabtik-tayhop, 
nipauli sa nilambuyog nga pabilo 
ang nibiya kaniyang kahil 
sa liboan ka litik-dagkot. 

apan napagngan og kalayo sa tungang gabii 
ang minetros kong silingan nga pabilo. 
gikulata sa mga aligato 
gikan sa akong giugbokan 
ang puy-anan niyang pulang lampara 
nga nihandos sa kaniadto itom nga kandilang 
niturok sa akong abuhan 
dihang giugbok ko didto 
ang dinagkotan kong lawas 
nga gikawatan og kalayo 
sa nilambuyog nga pabilo. 

oo. malambuyog niya iyang lawas. 
uban ang iyang puy-anan. 
dili kuno kini mabuak 
ug siya kuno dili maabo. 
dili pod malaya 
sama sa niturok nga kandilang itom 
nga naibot sa paghandos sa pulang lampara. 

sagdi lang. 
kay padulong na ang pagkurog sa kahil 
ug pagkalambid sa molambuyog 
kay gihaling na ang pagsilaob 
kay ang itom nga kandila ug ako 
human sa pagkulata sa lampara 

karon, pula na! 


 -- DESIREE L. BALOTA
Talisay City, Cebu, Philippines

4.21.2021

saturno


(hubad sa
tula ni Allan Popa) 
Adunay mga dalan 
nga dili gyod tugotan 
sa kapalaran nga magtagbo. 

Sa matag hangad, bantogan 
nga magtutudlo ang makalipat 
nga kahayag sa wanang. 

Sa kalawmon sa kagabhion, 
akong nabatyagan ang kasubo 
sa usa ka halayo nga planeta 
nag-inusarang nagtadlas sa usa ka sikulo 
nagbitbit sa iyang mabihagon nga singsing 

dili niya mamahimong buhian 

apan wala pod og mahatagan. 


 -- JESSREL E. GILBUENA 
Santa Fe, Cebu, Philippines

dugang duha pa ka ars poetica


1. Ang Tuboran sa Akong Diwanag


Daghay tubig 
ang dakbayang 
akong natawhan— 
halos duha ka dosenang 
busay nga nagadagayday, 
mga suba ug dili maihap 
nga mga puwente, 
ang bahiya sa Iligan 
nga puno og mga aplaya 
ug lulinghayawan. 

Busa ayaw katingala 
kung kalit moagas 
ang mga sumbingay 
sa akong pamalak, 
timailhan ra kini 
sa kaparat o katam-is 
sa akong kinabuhi— 
usahay gianod sa dagat 
sa kasubo, usahay giabiba 
sa busay sa kalipay. 


2. Ang Akong Dila 

Wala pa diay naputol 
ang akong dila, gihiktan ra kini sa pisi 
sa pagdumili sa paglitok sa pinulongang 
natawhan, sa sulod ug gawas 
sa eskuwelahan, kaniadtong naa pa ko 
sa kindergarten ug elementarya, 
kay lagi naay “English only policy.” 

Busa mas nasinati ko ug nahanas 
sa pagsulti ug pagsuwat sa lengguwahe 
sa mga puti, ug sa “wikang pambansa,” 
nakalimtan ang kalami sa dila 
ug kadanlog sa mga dalunggan 
sa mga pulong nga gisinggit 
ni Lapulapu sa Mactan. 

Karon nga hapit na malubong 
sa kalimot ang “las palabras” 
ni Magellan, apan naa pa gihapon 
ang anino sa mga Amerikano, hiwaon 
nako sa tulo ang akong dila, aron 
ang akong mga balak ug garay mapuno 
sa metaphors, talinghaga ug sumbingay. 


 -- RALPH SEMINO GALƁN 
San Juan City, Metro Manila, Philippines

4.19.2021

ang kinutil sa inutil


taliwala sa dagat sa pandemya 
ginapiko ginapala ang anomaliya 
3-6 months wala nay drugs ug niputi ang uwak 
50% efficacy + 50% kickback = 100% sinovac 
daghang nadato sa pandemya ang ayuda 
gipasakay sa duyan sa politika 
taliwala sa dagat sa kugutom ug kalisod 
nibaha ang dagway ni donya agatha 
alang sa masa gikan sa masa gemma gemma 
lunod patay ang mga iho de puta ang lim tiu 
uy villar velasco lockdown checkpoints curfew 
KILL! KILL! KILL! suliyaw sa dakong tai nga naglutaw sa fentanyl 
RUN SARA RUN siyagit sa wala pa katugpang inutil 


 -- LEO BOB FLORES
Mandaue City, Cebu, Philippines

anino sa lim-aw


I. 
Ay’g kutawa ang panagway nga gigapos 
Sa lim-aw daplin sa sapa. 
Ang kisaw mobanlas sa paglaom nga 
Unta hikaplagan ang nahisalaag. 
Kon imo kining liluon 
(Sa pagtuong may gahom ang imong mga tudlo), 
Mangagusbat ang aninong mitumaw. 

II. 
Ang pagkab-ot sa anino nianang lim-aw ingon 
Sa pagsikop sa mga idlas nga barawan, 
Sa pagsubay sa lungag sa mga kasilig piyo, 
Sa pagkupos sa nagdagitom nga 
Panganod aron mahimong uwan, 
Sa pakigharong sa daman ug urom ug 
Sa wa mahimutang nga kamingaw. 

III. 
Ug natugaw ang nahinanok nga lim-aw-- 
Nangipsot ang mga luha 
Gikan sa pagkabig sa sulog. 
Nahimong bul-og ang gagmayng balod. 
Mingsadsad sa mga balas. 
Mituhop sa mga lumot ug gapnod salin sa baha. 
Diin gitagakan sa mga dahong wa hibal-i diin gikan. 


 -- JOVANIE B. GARAY
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

4.17.2021

kamote de karnabal


1             Ang Balay-Kalingawan 

Napikal kong naminaw sa til-is nga tingog sa de-patilyang anawnser nga mao pa ganiy pagbagting sa alas tres namaligya nag tiket sa bayle. Segun sa gipapilit nga anunsiyo alas diyes kuno ni sugdan apan malagmit, sama sa milabayng mga gabii, dayon na sa tungang gabii ni matigayon. Mao nga nagdali kog gawas sa perya bisag nahinugon ko kay wala pa nako malukop og tanda ang mga talan-awon. Nagdibal ang akong gibati: mahilig man tuod ko sa mga kalingawan apan (gawas pa sa akong kapingot sa anawnser nga lisngag og ilong) wala ko kaangay nga nidtong tuiga ang tigduawang karnabal gitugotan nga mookupar sa plasa. Daghan pa man untang mga luna sa poblasyon nga magamit, sama sa naandang halapad nga hawan gikan sa likod sa merkado ngadto sa atubangan sa simbahan. O kaha, isip palain, sa pagawpaw nga patag kilid sa pantalan. Labot pa, karong tuiga laksot uyamot ang barog sa balay-kalingawan. Dayag nga pinadagan. Wala mag-angay ang duha ka nagtupad nga pabelyon, ang tolda sa sugalan ug tolda sa mga pasundayag. Ang usa ugdo, ang usa yatyat. Parehas hinuon sila kabulingon. Ug labing makahimangod sa tanan, ang paksit nga playwod ug lawanit nga gilibot isip tabon nakapabarato sa barog sa sikbit nga munisipyo nga bag-ong gipintalan og puti. Morag miniskirt sa baratohong burikat nga giabrisiyete sa halangdon nga mayor. 

2             Si San Celestino ug ang Tigulang nga Naay Gamay 

Sa gawas, hait pa ang silaw sa adlaw. Sa kaigang makaingon ka nga wala pay alas kwatro, apan kon maoy basehan ang pagdaylang sa kahayag makasabot ko kon sa imong banabana naa sa mga alas singko na. Karon makaingon ko nga dihay daghang tawo sa palibot kay atol baya to sa kahulogan sa piyesta ni San Celestino. Apan ang akong mapanumpaan nga nakit-an mao ra ang nagpungko nga ukyot ug ubanong tigulang babaye nga nagpunay og usab-usab sa bahig sa mga pundok sa baligya niyang kamote. Gihiklad niya kini ubos sa landong sa punoan sa duldol nga gadupa ang duha ka pinul-ongang sanga, nga gitaoran og ring sa basketbol nga karon tayaon na kaayo. Sa pagsige nakog bantay niya nakamatikod ko nga mao rang kamoteha ang iyang giinitan, nga maoy iyang gibalhin-balhin. Ensayo sa utok, o lipat-lipat nga walay tumong? Iya kining iipon sa usa ka pundok, hinuktokan, unya ibalhin na pod sa laing pundok. Dayon mohangad siya ug mopiyong, unya naay yamyamon. Sa tanto-tanto miluag ang iyang pinangko, milawom ang iyang gininhawa ug gipaningot ang iyang ilong. Natingob intawon ang pagtagad sa ansiyana sa konundrum nga gisagubang, nga siya ra say nagpasiugda. Ang iyang kahimtang nakapahinumdon nako sa nabaniog nga paghingutas sa upaw-bungoton kong ig-agaw nga nakulban og kaldero tungod sa iyang debosyon sa hungkiyang. 

3             Kay Bulan Man Kadto sa Abril 

Peso ra ang tapok, Dong, niya pa sa dihang nakaako na ko pag-igham aron pakgangon ang iyang handuraw. Medyo napugwat siya apan wala siya moyanghag. Gitudlo nako ang tapok nga naglakip sa kamote sa iyang kahigwaos ug unya, bisag wala niya makit-i og klaro ang akong kamot kay diha ra ni sa ngilit sa iyang panan-aw, kalit siyang miingon, Kining pundoka hinuon, Dong, dos pesos ni. Tin-aw ang iyang paglibkas sa mga pulong. Mao ng mahitabo nga, sa usa o duha ka okasyon sa paghinumdom, makaingon ka nga ang iyang tonada gipatabanan og kapikal o kaha kabalisa nga basin wala ko siya hisabti. Apan wala baya, sa akong paminaw kaniadto (ug bisan gani karon), malagmit nakalitan lang siya. O kaha wala lang siya mahimutang kay panagsa ra siya motugbong ug kanato mag-uban-uban. Tungod kay, abi mog ngano, tungod kay bulan kadto sa Abril, tin-aw ang langit ug dili malalis nga milingay na ang adlaw, inanay apan makanunayon ang pagsaka sa desibel sa kabanha sa karnabal ug, sama sa gikatug-an ko na sa unahan, kalinaw ray iyang puhonan. Karon miyanghag na siya. Bisag wala ko mangutana, sa pinadahik nga tingog mipasabot siya nga mahal ang pundok nga akong gipili tungod sa kamote nga dili kamote kondili usa ka lagutmon nga kolor rubi ang unod, nga sa ato pa makabusog ug lamian pa. Sensiyo lang, Dong ha, kay wa koy ikasukli. Dos pesos serado. 

4             Nunot Sa Kamatuorang Dumalayon 

Miyango ko dayong abli sa usa ka gamayng kahon sa sensiyo nga gikaptan sa gipaningot kong palad (sukad pa sa hagbay rang pagbiya nako sa usa ka bibo nga dapit). Nakahibalo ko nga naa koy peso ug usab pipila ka sensiyo nga bayente-singko ug diyes apan naglisod ko pagsikop ani nila tungod sa ubang nga sulod sa kahon: butones, sigay, liso sa kabahiro, baliko nga suylas, mga tinagsip sa panit sa bagalnga. Usa ka peso, tulo ka bayente-singko, upat ka diyes. Pastilan! Walay kombinasyon nga dos serado. Nakapanglingo siya. Gikasubo ko, Iti, maoy gilitok sa hiyong niyang mga mata. Dili siya modawat kon kulang o kapin. Bisag singko sentabos. Bisag hanigan pa og panghupaw. Dili siya modawat sa palotsina kong kahon ug sa tanang sulod niini isip pahalipay kon tugotan lang ko niya nga mobayad og dili saktong kantidad. Wala siyay maani sa iyang pagbalibad, oo, apan—kini ang miturok sa akong kaisipan—labaw pang wala siyay pagtugot nga malukmay sa akong pangaliyupo. Kamatuoran kini nga dili matuis. Usa lang siya ka sulugoon. Isip tinugyanan sa kahingpit wala siyay katungod ni kagahom pagbatok sa langit. Aguroy, Tur! Kon didto ka pa lang, hinandom kong higala, niadtong tungora mabatyag mo unta ang uylap sa akong agoniyas nga makapahinuklog sa katim-os, nga walay lunggong sa perya nga makalilong ni burles nga makabutyag. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Metro Manila, Philippines

laksot


Mokilab sa pundiyohan sa langit d
iin 
Namungingi sa mga gaway sa gabon umitungtong 
Didto sa tinagoang panganod  
Ang bangaw, gapasundayag sa iyang lubog 
Nga katahom. Ang luminarya sa ampoanan 
Sa mga templo nga gikulit sa dakong panas sa Sugbo 
Yanong nanghingilin sa mga sugarol nga engkanto 
Sa Parian ug Colon. 
May tinagoang pangadye ang mga sutil 
Sa giwang sa ilang diyutayng pangaliyupo, 
Gianod sa dagayday sa mga takna 
Ang kakulba sa ilang kabalisa,
Kataslak sa ilang kaikag.
Kinsa'y manubag? Kinsa'y takos nga basulon 
Nga sa lantong handuraw 
Blangko ang buot ipasabot sa giihiang manuskripto 
Sa mga mambad nga pilosopo. 
Ang gisulat nga tanghaga nga gikuriskurisan 
Sa bungi nga magwawali sa silaba 
Sa berso sa kataspok? 
Unsa kalantip ang kalimot nga kini motapos man 
Sa tanan? Sagabay sa lisod na maletra nga kahulogan, 
Kinsa'y mosuwat sa laksot nga balak 
Sa wa'y kataposang urom? 


-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines

4.15.2021

bag-ong kublai khan


Kontinente ang akong kasingkasing; ang gilapdon niini sama sa Asya—gibuak-buak kini sa akong mga gipanghigugma, mga nasod nga nanaglublob sa akong galamhan. Apan adunay nasod nga wala madibuho sa akong kontinente—ang kaluha sa kamingaw kansang gilapdon wala pa masukod sukad-sukad. Buot ko ning sakopon ug pakalawaton sa adlaw nakong dili mosalop, apan taliabot na ang mga sundalo ug kabalyero gikan sa imperyo sa kahaw-ang. 


 -- EMINENCIO GRECE 
Consolacion, Cebu, Philippines

retard stud


“Thrust of the spark that burns
Unbounds, departs, returns
To pluck out of death’s fist
A god who dared to resist.”
— Ruben Cuevas, Prometheus Unbound


Dayag ang dinanghag sa mga namakpak sa tikasan. 
Ulipon sa mga atik ug alagad sa tampalasan. 
Tiguwang apil batan-on puros nagpalubot sa tirano. 
Errare humanum est apan puyra gaba ang nagpa-uto-uto. 
Resbakan ang mosupak! Mao’y gibagutbot sa ilang diyos. 

Tiguwang apil batan-on gitorjak sa berdugong utganon. 
Amahan kuno sa nasod, apan bugaw sa mga langyawng pikoton. 
Rakrakan ang mosupak! Mao’y kuro sa mga tagasunod. 
Dayag gyod ang dinanghag ug damak sa mga taga nasod 
Samtang sihag ang tingsi sa ginoo nilang tambaloslos. 


-- TALA SY-PANOOD
Davao City, Philippines

4.13.2021

kon ang atong kinabuhi susama sa ‘shounen manga’


    
         Baligho ang hapon niadtong una natong pagkita. Igo ra ko miukoy og gawas sa pultahan aron makaadto og Booksale, samtang nagpungko ra ka sa tugkaran. Sama sa mga eksena sa shounen manga, diin nag-inatbangay ang duha ka geriro, nag-abot atong panan-aw ug napalgan ang kaamgiran sa atong nawong-- lisngag nga ilong, hinapay nga mora’g gisagpa sa bagyo, ug labi na atong kilay nga sama kabalbon nilang Kenshiro ug Shin. Pangutan-on unta tika kon unsa’y tuyo nimo anang higayona apan tataw gyod imong pagmug-ot; imong kilay mora’g palito nga padung idagkot. 
                Wala ra unta tong hapona. Sa dihang nahibaw-an sa sunod adlaw nga maguwang diay tika sa liki nga kawayan, nalabaw ang akong pagkatunto, labi na sa pagduhiraw kon sinulagma ba o tinuyo ang pagbansag natong duha, diin ang kahulogan sa akong “Mark” adunay kalabotan sa pagbakbak ug ang imohang “Gideon” mitunong sa paghiwa. Namasin gyod ko kon mao-mao ni'g pattern sa magkaribal nga kahablos-- silang Recca ug Kurei-- diin ang kahulogan sa ilang ngalan aduna’y kalabotan sa gikusgon sa ilang puwersa. 
                Nahimuot gyod ko kon mangaka ba ang tadhana nga nagtakda sa atong kapalaran. Kon mahitabo ang umaabot nga panagbangga, magbinayloay ta’g kumo ug jutsu dala sa pagsinggit sa usag-usa sama nilang Naruto ug Sasuke. Tingali, kon magsinangkaay ta sa kalig-on, malabwan pa ang usa ka gatos porsento sa kakusog nilang Eugene ug Taguro. Wa ta kahibaw, basin malupigan pa silang Goku ug Vegeta, hain maglinumbaay ta kon kinsa sa ato ang makaabot sa final form—sos, over 9000 gyod ang level sa aksiyon! 
                Apan, ang kinabuhi dili sama sa manga. Dili pantasya ang kataposan sama sa kapaingnan sa tagsa-tagsa natong inahan-- parehong giilad sa tikasan nga trato. Kon lantawon usab tong higayon, wa’y dahon o gihay nga nagsadsad sa atong aura. Way linog o kilat nga nasiak taliwa nato. Ingon katin-aw sa adlaw atong hapona. Ug ulahi ra ko nakaamgo kon unsa’y nagdagan sa imong hunahuna sukad nahibaw-an nga wala ka bali-baliha sa atong amahan. 
                Kon ugaling nagpadayon og siga ang agipo sa imong mata, kini lang akong maingon: Noy, bisan tuod nga sagad sa kasulatan adunay kataposang yugto, ang kinabuhi dili mohunong. Bisan pa’g mabaliktad ang atong kahimtang, ug mahitabo man o dili ang sunod natong engkuwentro, mopadayon lang og tuyok ang palibot. Kon duna may nahabiling dilaab sukad sa atong pagsugat, igo ra nang maugdaw, maabo, ug mapadpad sa dulom nga bahin sa kalibotan. 

_____________________________________________________________
manga: komiks o graphic novel sa Japan 
Shounen: komiks para mga batan-on nga laki. 
Kenshiro, Shin: Bida ug kontrabida sa “Fist of the North Star” 
Recca, Kurei…Gikusgon sa ilang susamang puwersa: Si Recca ug Kurei mao ang bida ug kontrabida/ deuteroganist sa “Flame of Recca”. Gumikan sa ilang pagkahablos, pareha silang duha adunay puwersa sa kayo apan lahi ang kolor niini, Unya, misubay kini sa kahulogan sa ilang ngalan. Pananglitan, ang ngalan ni Recca nagpasabot og “raging fire” diin misubay sa kahil nga kolor sa iyang puwersa, samtang ang ngalan ni Kurei nagpasabot og “crimson beauty” diin krimson ang kolor sa iyang puwersa. 
Jutsu…Naruto, Sasuke: Si Naruto ug Sasuke mao ang magkaribal nga mga bida sa “Naruto” manga. Kay ang istorya nipahamutang sa ninja world, ang haylayt sa aksiyon anaa paggamit sa jutsu kun espesyal nga teknik. 
Usa ka Gatos Porsento…Eugene, Taguro: Si Eugene ug Taguro mao ang bida ug kontrabida sa Yu Yu Hakusho (Ghost Fighter sa Pilipinas). Ang linya “Usa ka Gatos Porsento” maoy ilado nga linya ni Taguro sa mga ulang anib sa Dark Tournament arc. 
Goku, Vegeta… over 9000: Si Goku ug Vegeta mao ang magkaribal nga karakter sa Dragon Ball Z ug Dragonball Super. Ang over 9000 kinuha gikan sa linya nga “It’s over 9000” sa English dubbed bersyon sa anime. Kining linya nahimong viral meme niadtong tuig 2006. 


 -- TON DAPOSALA 
Cagayan de Oro City, Philippines

senakulugaw


An Lawas san Magtaralwas, diri tinapay 
nga gintunga- 
tunga sa Kaniya mga tinun-an. 

An Kaniya Dugo, diri bino 
nga ginpalis- 
palis sa kanira mga kalis. 

An Kaniya Lawas, an Kaniya Dugo-- 
Lugaw nga sayĆ“ kakaldero, 
kundi diri champorado, o arroz caldo. 

Bag-o ini nga bayo nga bugas 
nga ginsabwan san Tubig 
nga gin-alog tikang 
                                    sa 
                                    kahiladman 
                                    san 
                                    Ukad 
                                    ni 
                                    Jacob, 

ginsugna sa Kalayo 
san Parungpong sa Bukid Sinai, 

ginbudburan san Asin 
nga ginpamara tikang 
sa 
sidsid 
san 
Dagat 
Patay, 

ngan ginhaon sa Senakulo ni Hesukristo. 


-- MARK P. BONABON 
Biri, Northern Samar, Philippines

4.11.2021

sa imong lawas


(alang kang Rizza) 

Sa imong alimpulo giangkla ang barko 
nga gikargahan sa gatosan ka damgo.
Sa imong agtang nahimutang ang mga dalan 
nga sa ngadto-ngadto daghan og kapaingnan.
Sa imong mata gikadena ang sandalyas 
sa Musa sa Katulogon aron di na Siya moikyas pa.
Sa imong ilong gibasi ang puti nga haligi sa templo 
nga nagsagubang sa mga pangaliyupo sa mga anino. 
Sa imong ngabil nanurok ang mga puting rosas 
nga bisan dili sila mobukhad, ang ilang alimyon daw bahad. 
Sa imong balikhaw buot kong mahitagpilaw 
nga sa sulod sa libo ka tuig walay mangahas pagpukaw.
Sa imong dughan nabulwang ang tuboran 
sa tanang kaalam nga wa hitultoli sa mga mangtas nga linalang.  
Sa imong sabakan gipanghulma ang mga pako 
sa mga eroplano ug sa akong pangagpas, didto sila unang nanukad 
Sa imong bilahan milipang ang mga bulaw  
nga dahon daw mga panumpa nga bisan wala giharos, nangataltag. 
Sa imong tiil, ang mga pinong uwat nahimong mapa niining 
nabigador nga buot mahisalaag sa imong mga kanaas. 


-- KENNETH MICHAEL M. BABA 
Borbon, Cebu, Philippines

kon diin ko ginatago akong pag-ampo


Kanunay kong ginatago halayo 
kanako ang akong pag-ampo--
sa mga lungag sa dagkong bato 
o kaha sa ilawom sa mga gamot sa kahoy. 

Sa kabatohan 
ang akong pag-ampo manlimbasog 
makaikyas sa nagsangkang kusog 
sa mga bato batok sa bato. 

Ilawom sa mga gamot, 
tagbawon kini’g pag-amuma sa tabunok nga kayutaan,
gakson ang kada lanot 
gikan sa kinatumyang gamut ngadto sa mga dahon. 

Apan nihit na karon ang mga dagkong bato ug gamutong-kahoy. 
Sa sulod sa simbahan dunay kahon nga alang sa mga sinsilyo. 

Dili ko itago ngadto ang akong pag-ampo. 

Kuptan ko na lang kini sa akong kinumo ug 
idukdok sa hangin. 

Kada dukdok 
ubanan ko’g kasikas. 

Sa kada kusog nga pagdukdok, 
kusog sab ug maisugon ang singgit aron 

madunggan sa Bathala 
ang akong paghandom 
sa daghan pang mga bato 
ug daghan pang mga gamutong-kahoy tungod 

kay daghan pa sab ako’g 
pag-ampong isuksok. 

 
-- PAUL RANDY GUMANAO 
Koronadal City, South Cotabato, Philippines

4.09.2021

tulo ka tipik sa salisi alang sa hardin ni xiao zhen xie


“Xiao Zhen Xie, the 75-year-old woman who was punched by a white man in San Francisco—
and then fought back by smacking him with a board — will not keep the nearly $1 million that has been donated for her medical expenses. Her grandson says Xie insists on donating the money to help defuse racism against the Asian American community.”                                                  -- NPR, March 24, 2021

1.
Kay kanunay lagi manglugmaw— 
na hala!— pikati ang katugnaw. 

2
Tugbang sa gabusagak nga busay, gagisi- 
gisi sa kahilom, ang gisugilon sa dakbayan. Taman sa lawod 
ang aliid sa mga dila, ug nilapaw 

ang iyang tyabaw. Hagbay rang naanod 
ang mga lapyahan lakip ang mga bato nga
gisemento ug gakoral sa kalunhaw nga kalit rang masilaob 
samtang mamidlisiw ang mga balili 

sa iyang hardin nga hagip-ot. Ug bisan pa’g nisamot 
kapikot ang iyang mga matang nabun-og, dili 
kinahanglang mobarog siya sa tumoy sa parola diha sa 
pangpang. Paminawa ang mga dag-om: wala 
galuom. Wala gapugong sa mga kilat,
galagapak ug galigwat sa bung-aw hangtod gaawas- 
awas, labyog sa walog, ang bangaw. 

3. 
Tan-awon ta asa kutob ang tuboran. 
Dali, tultolon ta ang taytayan! 


 -- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

kon gikapoy ka sa sungog sa kinabuhi


Hala, layas! Syagit! 
Ayaw papugong 
Kay wa’y mohawid. 

Danguyngoy og taman 
Hangtod gutomon og
Pangaliya imong dughan. 

Higti imong gibati. 
Lahos uli sa inyoha, ug 
Dayon panghilam-os. 


 -- JONALYN ALMACIN--GOURDON 
Nantes, France

4.07.2021

igmat-igmat, abat-abat: unang siplat


(i2a2 1) 

Namulak ang lapok 
sa pagkalaya sa bombilya.
Nanalingsing ang abog 
sa paglunhaw sa kandila. 

(i2a2 2) 

Nibukal ang kahoy;
nahilaw ang bato; 
nadukot ang kayo; 
nalata ang aso. 

(i2a2 3) 

Nailo si Ulan 
sa pagkatawo sa adlaw. 
Nanamkon siya'g inahan 
dihang nangamahan niya ang bangaw. 

(i2a2 4) 

Itom nga panapton 
ang gibukot sa panganod 
nga tigtabas og adlaw 
kon may mosubang nga tanod. 

(i2a2 5) 

Sa paghaguros sa hangin 
may natukod nga palasyo, 
ug may haring nahiyos 
kay gipaburot sa bagyo. 


 -- DESIREE L. BALOTA 
Talisay City, Cebu, Philippines