12.13.2022

san martino del carso


Niining mga balaya 
wala nay mahagpat pa 
gawas sa mga tipaka 
sa nangalumpag nga bungbong 

Kabahin kanila nga akong nakasuod 
sa ilang kadaghan 
walay nahibilin 
bisan gani kana 

Apan ang akong kasingkasing 
Wala kawad-i bisag usa lang ka krus 

Ang akong kasingkasing 
maoy labing sinakit nga balangay 

(hubad sa Iningles ni Patrick Creagh sa Italiyano ni Giuseppe Ungaretti) 


 -- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

kita an dagat


(para sa folklore nan Pilipinas) 

Dagat an nagsumpay sa ato mga pusod 
An luha na modagayday sa kadugyom nan panganod 
Dagat sab an pahiyom sa kada adlaw na masuga 
Kon diin si Kaptan an ginoo para sa mga Bisaya 

Sa Luzon lingin sab an kalibotan, na tagtungaan nan kadagatan 
Daya nan diyos nan Igorot si Lumawig an hulmahan 
Sa mga Ilokano si Angalo an dagat tag-ihian 
Para mapuno nan tubig an kalibotan na taghoy-an 

Kon mokadto kaw sa Cotabato, si Alimugkat an mosugat sa imo 
Isa ka anito na naghuya sa gingharian na parat 
An sinugdanan nan kinabuhi sanan lugar nan pagsumpaki 
An tagikanan sanan kataposanan pati sa mga mumbaki 

Sa madugo na mito nan T’boli sanan Maranao 
Tagkamatjan nan mga datu an dagat na malinaw 
Timan-anan nan dugay na pakigbisog 
Tagtukyod nan lain-lain na katujuan daya kaisog 

An dagat mahimo sab gingharian sa tubig 
Binantayan nan mga diwata sa kangitngit 
Sa Subanen ini an utlanan nan dayan 
Basehan sa barangay na tagkayujagan 

Gikan sa mga puyo nan Mindanao abot isla nan Luzon 
Sa jagan nan kinabuhi dagat an taghimo timon 
Kahadlokan kun mangisog, pero kasaligan sa kalisod 
Mahunong man an tanan, sa dagat jaoy pasingdan 

Kay kita an dagat. 


-- AVA MARIE A. VILLAREAL 
Surigao City, Surigao del Norte, Philippines

12.10.2022

pag-agulo


Lagom na ang mga dahon samtang nangahulog 
sila sa yuta. Mao kini ilang pagtambayayong 
sa kasub-anan: 

Hilom ang huthot sa hangin, sama sa 
tilagak sa lusok-uwan niaging gabii. 
Dili man unta karon ang adlaw sa paghinumdom. 

Apan, ang panganod nga niagi karon, 
mas lagom pa sa aso nga nilamon 
sa mga sinina sulod sa gabinete. 

Nalanay ang porselanang tsina, ang mga munyeka 
ni inday, ug ang tanang mga retrato 
sa album ni mama. Sa akong pagbalik 

sa dalang niagi, wala nako'y mabalikan. 
Abo ug lumpag na ang balay, 
ang tanang mga kristo sa altar namo niagi 

sa ilang ikaduhang kalbaryo. 
Gitipak nako ang pan de sal sa akong kamot 
ug gipakaon nako ang mga nangatubang nga pati. 

Nakakita ba mo kon asa akong mama? 
Nidilaab na ang mga bintana ug pultahan 
apan wala gihapon nakit-an si Inday. 

Ilang hulagway, ilang pahiyom, nagsayaw 
sa gahubo nga uma 
hangtod ilang silweta gihigop sa pino nga linya 

sa gindalian. Gabii na, ug naa pa gihapon ko 
sa bangko, gadugo na ang buwan og puthaw, 
mora'g ang tuldok sa usa ka laylay 

giimprinta sa samad sa tunok. 
Padulong man tang tanan diha, di ba? 
Sa atong pagtulog, dili damgo ang mohangop kanato 

kon di ang taas nga paghuwat-- basin lang, 
sa usa ka imposibleng pagmata, 
makadungog ko sa imong hilom nga paghagok.


-- MIGUEL ANTONIO B. GARCIA 
Zürich, Switzerland

unang panaglagyo


Gipili ko na sab ang window seat 
sa airbus nga akong gisakyan 
gikan nagdali-dali pag-apas 
dihang balik-balik nang gitawag 
ang akong ngalan. 

Ang bintana sa akong wala 
nakapahanap sa mga dalan 
nga daw pisi na lamang 
gikan sa akong gilingkoran. 

Ang mga eskina sa kagahapon 
sa atong panag-uban 
usa na lamang ka linya. 

Ang suga sa pako sa eroplano 
niining kilumkilom 
usa na lamang sa mga aninipot 
nga saksi kanatong nag-inat 
sa nagkanihit nga oras 
sa milabayng gabii. 

Ingon niini ang esksena 
sa pagbiya, apan pugson ko 
pagtambo ang kagahapon 
dinhi sa lingin nakong bintana. 


-- JAE MARI D. MAGDADARO 
Binaliw, Cebu City, Philippines

12.07.2022

kanindot untang ikaligo’g dagat


lapas na sa lawod ang naabot nako 
apan layoa sa dagat dinhi dili sama 
niadtong batang bulingit pa ko didto 

sa lapyahan sa San Remigio 
diin nanguhit sa akong tiil 
ang bawod ug hapit na lang mangatkat 
ang mga kinhason sa among abuhan 

ug dinhi dili na ko makalangoy bisag 
gapanikad ko kay kutob na lang 
intawon ko sa paghulat aron mosugat 
sa taob sa ting-init lapaw sa haw-ang 
nga bukag sa akong panimuot 


-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 
Nantes, France

ang iyang katahom


Hiayon sa lunhaw nga
Mabinay Spring ang iyang kalalom, 
Ug tungod ini bisan gani mga divers 
Wala katugkad sa utlanan. 

Apan kon ako po'y hawod molangoy 
Dili na ko mangahas pa'g salom, uy! 
Tingali'g luokon ra unya dayon ko--
Matuok sa hut-ong sa mga hydrilla. 


 -- J.B. MONTANES 
Mabinay, Negros Oriental, Philippine

12.04.2022

tagay sa tambag ni Martin Espada isip palahutay sa mga tingog nilang mitaliwan nga mga tinamod sa Bathalad: sunanoy nga sarang ipalanog kon manghagis unya sa bilar alang sa balaknong gahalhal og pagarpar hangtod sa iyang haya

                "Never pretend
                 to be a unicorn 
                 by sticking a plunger on your head."

                 -- Martin Espada, Advice To Young Poets

Maayo pa'g magbitay siya sa iyang dila. Baya, gadildil 
iyang laway sa muta niyang lupig pa’y kalamay 
lahos sa iyang pusod nga gasinaw samtang gasiwil 
ang iyang lagos nga gitagiptip og tiktik sukad gabudlay 

og pasidlit bisa’g pisot! Kaayo bayang' dabdaban 
sa mga hulmigas nga gasugwak sa iyang ubul-ubol! 
Gapaitoy-itoy, gapanilap siya anang sinuka sa buwan 
nga sarasay duyog sa buyog sa iyang bagulbagol— 

gipanuhot gikan sa makabuog niyang alingugngog. 
Kabituonan. Buhilaman. Bidlisiw. Bangaw. Kanawkanaw. 
Kapunawpunawan…  Kini ang embalsamar sa gahikog
ug ang insomya sa mga wakwak sa walog nga galutaw! 

Bahala na’g palawod ang lunop sa dugo ug luha. Pastilan, 
lapaw sa pahak ang iring-iring nga ihi sa wa'y kalibotan! 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

pagtagmo


“On Nov. 8, 2013, more than 10,000 people lost their lives to Super typhoon Yolanda. Two-thirds of those who died were children…” 

Siyahan, ginpapan-ngutdan ni Arsenia an mga kandila. 
An asul naabot na la hin unom ka pulgada, 
an busag, tulo ka pulgada. 
Katima ginbabaros niya an inutdan nga sidsid 
para lumabaw an pabilo. 
Ngan, makadto ha puno han santol, 
nga ira ginkalagiwan ha takna han libnas. 
Dida niya igintatayok an duduha. 

Gindadagkutan ni Arsenia an asul para kan Dodong, 
dose anyos Grade 6 ha San Jose Elementary, 
an busag, kan Inday, sais anyos, kinder ha Central
kada petsa otso, hit’ kada bulan ngada hit’ kahasta. 


-- FIRIE JILL T. RAMOS 
Tacloban City, Leyte, Philippines

11.24.2022

aanhon pa?


(Nobyemre 8, 2022— siyam ka tuig tikang san kataragman) 

Siyam ka tuig tikang san pag-agi 
Ni Mana Yoling. 

An hinumduman 
Napirit paghuring. 

Kaagi diri karuyag mabiling 
Kay daw kapait kan Nanay siring. 

Nagnunong na ada 
An kada usa? 

Nagmata na ba 
An mga buta? 

Andam na ba 
kun may sumunod pa? 

Por Diyos por Santo 
Tama na! 

Di mapupugngan 
An pag-abid san luha. 

Kay halarom an sunit 
Gin-antos di mapapara. 

San mga nag-una naglalaum na gud la 
Dayuday pagpahuway mga hinigugma. 


-- HAROLD L. MERCURIO 
Calbayog City, Samar, Philippines

miundang ko pagbasa sa bibliya


sukad natumpag ang kabalayan 
ug napintalan sa abo ang dakbayan. 

Gabitbit og kandila, gitadlas nako 
ang nangliking kadalanan taliwala 

sa nagkatag nga kalawasan: nangita 
sa akong mga ginikanan. Nangalisbo 

ang asupri ug aspalto. Nagdaguok 
ang lahar, ug nagbukal-bukal 

ang akong dugo. Gikan sa pay-ag 
sa karaang simbahan, nangatagak 

ang mga sagradong abog, mipulbos 
sa akong buhok. Nahandom ko 

ang nawong sa mga santo ug gidayeg 
ang ilang mga ngalan. Sa unahan, 

mitutok nako ang nalansang sa krus. 
Gimapa sa kahayag sa kandila 

ang mga tipak sa iyang nawong: 
ang iyang mga mata, sama sa tinutokan 

sa akong mga ginikanan niadtong 
ila kong gitudlo-an pagsangyaw 

sa ngalan sa mga anghel. Kaniadto,
ila kong gipasaulo sa nagkadaiyang 

mga pag-ampo. Matag handom 
adunay kinaiyang hukom samtang 

magpaabot ko kanus-a madayag
ang dibuho sa akong pagtuo. 


-- IVAN RIDGE ARBIZO 
Davao City, Philippines

11.20.2022

sugilagming: sa dihang naithan sa sunoy si ‘day wena


Gilibot ni Day Wena ang luyong bahin sa ilang balay lahos ngadto sa balay ni Day Pura. Naglumbay ang mga tangkal sa manok sa iyang bana ug naghinayhinay siyang dili matugaw ang mga mananap. Gisiguro gyod niyang dili makit-an ni Nang Prima kay bag-ohay lang baya sila nagkahinabi niini og ilang gilibak si Day Pura. Dili kuno matuod nga higala si Day Pura kay dili mangagda kung makakuhit kinig mangga sa ilang tugkaran. Miuyon pod si Nang Prima ni Day Wena ug midugang, "Bitaw, sa kadugay natong silingan, kausa ra gyod nakatunol og sud-an, kadtong pa gyong bihag nga makapungil og ngipon!" 

Ingnon tang eksayted si Day Wena makighinabi ni Day Pura. Maayo na lang wala masangit iyang ulo sa sin nga maoy giatop sa tangkal sa manok. Bintaha ning abtik ta, niya pa, makalusotlusot ta bisag asa. 

"Hoy, Day Pura, maayong buntag, Day. Naa gyod koy chika nimo," ni Day Wena pa samtang migunit sa bukton sa silingan og giguyod kini ngadto sa may tangkehan sa luyo. 

"Unsa man na, Day Wena?" pangutana ni Day Pura. "Ay kabalo ko ana, bahin na ni Nang Prima no?"

"Hala, nakatag-an lagi ka. Nagstorya mi gahapon ba. Gidaot man ka niya, Day. Ingon siya nga swapang daw kang pagkatawo. Laina lagi. Dugang pa, ang iyaha gyong gisulti no, ingon siya ay--'Kana gyud si Day Pura, nakigtariki na sa guwardiya sa City Hall. Pastilan! Para lang gyud kuno makauna kas linya magkuhag birth certificate! Bastosa lagi, ‘day!" 

Niining tungora, mitulo ang luha ni Day Pura. "Kalain gud niya. Bag-ohay lang gani to namaylo nako kay ipalit kuno niyag tambal sa iyang apo." 

"Mao jud, Day. Na hala, sige, biyaan sa tika ha," sulti pang Day Wena ug mibiya kini balik sa luyong bahin sa ilang balay. 

Apan nabantayan niyang kalit migawas si Nang Prima sa ilang diskansohan. Mihupo kini siya og mikamang ilawm sa tangkal. Sa dihang miabot siya tungod sa paboritong sunoy sa iyang bana, kadtong nakabuno og kadaghan sa derby, naithan si Day Wena sa iyang ulo. Pwerteng daghana ug midagayday kini ngadto sa iyang nawng. 

Mibarog kini ug giablihan ang maong tangkal. Gibira niya ang manok ug gituok. "Wa ka kakita nako?! Ha?! Wa gyod ka kabantay nga naa ko?!!" 

Gilubag ni Day Wena ang liog sa manok. Misiga ang mata ni Nang Prima. 


-- JANUAR E. YAP 
Talisay City, Cebu, Philippines

artoro taliwis


Ikatatlo nga henerasyon sang mapagros 
nga mga toro nga nagma-oy sang gintilawan 
nga kaponon ni Tiyoy Doming. 

Kabalo magpa-atras sang karo kun 
hampakon ang iya talinga, nagaluhod 
kun sakyan kada aga.

Si Artoro nga sarang tani matapa 
ukon mapata, kagina sa amon pagtulokay 
kag hinuna-huna nga istorya, hinali nga nagmustra: 

Amoy, kun wala na man gid sang pag-asa ining aton banwa, 
tugoti ako nga magpadalagan nga kongresista, 
isulat sa aton plataporma – mabuot, mapagros, mapisan, 
magaserbisyo sa tig-ilinit ukon tig-ululan, indi kinahanglan 
nga bayuan, indi kinahanglan paliguan, indi kinahanglan 
bantayan, indi kinahanglan suweldohan. Indi palahambal 
pero hangkilan sa pagpamati, makabati kag makapanimaho 
maskin yadto ka sa piyak nga bukid.Sa matambok nga hilamon 
pwede na mangin malipayon, bastante sa pagpaino-ino, 
karabaw nga daw tawo. 

Kay ano man lang bala ang pag-ubra sang layi, 
indi bala duha ka bagay-- oo ukon indi. Kun ano gid man 
nga may dilema nga dapat desisyonan, diri sa akon 
sungay isab-it inang tarahan, kag saksi ang langit kag 
ang duta, gikan sa akon katigulangan kag mga mangunguma 
nga nangin halos himata, balansihon naton inang sitwasyon 
sa pagduko ukon sa pagtanga. 

Amoy, kay sa akon paglantaw nagasuli ang aton kalibotan, 
kami nga mga sapat nagaamat-amat nga mas nagatawo, 
kag kamo nga mga tawo, mas nagasapat. Kinahalangnan na 
siguro kami sa konseho, para mas may tul-id nga makapadangat 
kun ano gid ang matuod-tuod nga sitwasyon sang aton duta, 
suno sa aton adlaw-adlaw nga pagtinguha. 


-- JONATHAN D. DAVILA 
Bacolod City, Negros Occidental, Philippines

11.17.2022

tulo ka tumoy sa lapis


Una, ang talinis ug bagtok 
nga uling nga mikuriskuris. 

Ikaduha, ang humok nga mopapas 
sa mga markado og ekis. 

Ikatulo, ang kinahabogang mando 
nga ang nalatid na matu-is. 


-- CARL B. MANTUA 
Baybay City, Leyte, Philippines

ikaduhang gabii sa kahaw-ang


Ug gitapuk-an sa kahaw-ang ang anino 
Nga gipugos-pusgay sa pinong liki-
Liki sa kahayag nga nagpunsisok 
Sa nahabiling distansya sa akong mga tudlo
Nga gabaybay sa mga tudling sa kagahapon 
Diin nabawog ang pagpanimpalad 
Sa dapit nga puno sa kahuyang, kagaan, kainit 
Gikan sa kalayong linugdangan 
Sa pagdaob sa mga katawa 
Nga hilaw— gisugnod, 
Gipanid-an, gisundan sa alisngaw gikan 
Sa bangaw nga dili bulawan ang tumoy: 
Pagpanghamoy sa kabilin nga mga pagmahay 
Diin ang balay usa ka monumentong 
Gipapas dihang midagan ang takna 
Paingon-gakos sa wanang… 


 -- ADELA OROZCO 
Pattaya City, Thailand

11.14.2022

ang kinatumyan sa hamiguitan


Diha’y milutaw nga bukid ibabaw 
sa panganod. Ah, ang Olympus nga gipuy-an 
ni Zeus sa mga bathala! Ay, dili diay 
sa mga diwata! Basin ang gibug-aton 

sa bukid, gisapwang sa panganod, 
ingon sa hulagway nga mipilit sa kanbas: 
puno sa mga kahoy apan dili dia’y lunhaw 
ang mga dahon kon tan-awon sa layo, pino 
nga asul, madanihon. Buot ko kining sak-on, 

abton ang kinatumyam dayon 
mohigda sa hangin ingon sa bukid nga 
gapauraray, galantaw nako nga gialimut-an 
sa inalisngaw sa kainit sa yuta, 

nagpaabot kon kanus-a 
moduaw ang uwan. 


-- JOVANIE B. GARAY 
San Isidro, Davao Oriental, Philippines

sum-okon ta ang mangitngit nga lasang


Ania kita sa mangitngit nga lasang. 
Dala ko ang iwag sa lutikon tang dalan. 
Gibairan mo ba’g taman nang 
Imong hinagiban? 
Dali, hulbota... Ania’y baknit nga gaali 
Pag-amping sa tunob. 
Anaa’y lumot, madakin-as ka; 
Dili kasaligan ning lutikon tang dalan 
Ilawom sa mga kahoy 
Ilawom sa way kahumanang ulan. 
Dinhi sa silong sa sambong sa lasang 
Ang mga gamot ug balagon 
Nga gatuiris, nagsaplid; 
Buot kitang babagan sa gipangita tang kaluwasan. 
Sa unahan, sa unahan 
Anaa ang walog sa kasalbaran! 
Kupti og taman nang paglaom sa imong dughan. 
Wala’y makatuang sa kalayo sa atong tinguha. 
Unsa nang taknaa? Gabii na ba? 
Dugay nang gabii dinhi sa lutikon tang dalan. 
Ang singot ug ang tumog, ang ulan, ang ulan... 
Sakmiton ta gayod ang atong kaluwasan. 
Paghinay, ayawg lihok! 
Sa bato, nagpanago! 
Gituklo ko kaganina, wala tika pahibaw-a. 
Ayaw na’g kabalaka, magpadayon da kita. 
Ayaw gayod buhii kanang sapot kong 
Gikuptan mo— Ay! Dili kana tambag sa maas. 
Buhi kanako! Duol na kita sa kagawasan; 
Natapos na ang mino. 
Hain tong imong hinagiban? Ambi, 
Dawata ra ning sulo. 
Padayon, lakaw sa unahan! 
Anaa na ang gikahinaman tang 
Walog sa kasalbaran.


-- JOHN DANTÉ 
Consolacion, Cebu, Philippines

11.08.2022

baldeney see


(alang kang Dottie) 

Nakahinumdom ka ba sa Baldeney See? 

Sa miaging tuig sa kilomkilom sa usa ka ting-init 
Alas sayes sa hapon nga dili tingsalop sa adlaw 
Nanuroy ta nga putos og jacket 
Ilawom sa kakahoyan tapad sa linaw 
Ug miingon ka dili ka na mobalik sa Pilipinas 
Ug miyungyong og lawom ang mga dahon 
Sa higanteng kakahoyan ug naminaw sa imong mga pulong 
Nga mitibuok daw ang gabon sa tingtugnaw. 

Ang mga gamot sa imong tingog milikop sa daplin sa tubig 
Diin ang pipila ka mga batan-ong lalaki naghumod sa ilang mga bitiis 
Milingi sila ug nangidhat. 

Ug miingon ka sa Europa sa pagkalangyaw 
Tam-is nga wala'y nakaila kanimo; 
Tam-is wala na'y pagtakoban ngadto sa imong ginikanan 
Uyab kaparyentehan mga silingan 
Mga bug-at nga bato nga gitangkil sa imong buko-buko 
Morag sa kang Sisyphus ang ilang mga wa'y kataposang pangindahay 
Kadenang wala'y kabugtoan. 

Ug dinhi sa Baldeney See 
Ang aninaw sa linaw tinuod nimong hitsura 
Diha sa tubig nga gilumotan 
Tin-aw ang imong mga mata ug gikumkom mo ang bato 
Nga pinug-an sa mga pagmahay. 

Ug nahinumdom ka nga sa pag-uli mo sa Pilipinas 
Nabati mo ang lawom nga panghupaw sa katawhan 
Ug kini mibalikos kanimo 
Gikan sa lapalapa ngadto sa tumoy sa imong buhok 
Hugot morag pisi sa rattan nga misuot sa kalasangan sa dugo 
Ug taman natuk-an ka ug buot kang moeskapo apan asa? 

Ilusyon lang ang mga walay kataposang baybayon 
Ang asul init-init nga dagat 
Ilusyon lang ang mga panas nga isla nga giliyokan 
Ug mga barotong linayagan 
Ang mga katkat-katkat kunohay sa kabungtoran 
Ug ang payag nga nipa 
Diin may batang naglingkod sa bukobuko sa kabaw 
Ug ulitawo nga nagsista-sista tupad sa babayeng taas ug buhok
Sa nagsidlak ang pahiyom. 

Moabot ang panahon nga ang mga bulkan kalit nga momata 
Ug molubong niining mga estatuwa. 

Ug miingon ka nga daghan ka nag nakalimtan 
Pasagdi nga ang panahon mohimo sa iyang buluhaton. 

Ang paghikalimot aduna'y presyo. 
Mga sinina mga alahas mga inasal nga baboy 
Ug niadtong dato na gyod kaayo 
Mga BMW ug Mercedes, 
Aan sa mga uyamot, 
Anaa kanunay ang simbahan 
Nga gatanyag og lubos nga kalimot. 

Daghan ang dili mo gustong hinumdoman 
Usa na ang silingan nga milarga sa gawas 
Nga nagpapista sa tibuok barangay kada uli, 
Kinsa mohilak kon gasahan 
Og mga estorya gikan sa lubnganan sa iyang pagkabata 
Pagtalikod niya 
Gilud-an nila ang iyang mga tunob.
Gilaslas sa ilang tamihid ug agik-ik ang iyang bayhon.
Gihuboan ang santos sa kapilya nga iyang gisininian 
Ug gipahumtan og Chanel 
Ug didto sa sinalikwayng kwarto 
Ang iyang gamayng altar hinalaran sa mga litrato sa iyang paraiso. 

Dinhi ang Baldeney See aduna'y lainlaing panagway 
Kon lubog kini isako niini kanato ang iyang mga tinagoan 
Nga mora'g dili angay sa mga langyaw nga parehas nato, 
Usahay tin-aw kini 
Ug dili nato mamatikdan ang kalainan sa asul sa langit; 
Sa asul sa samin diha sa tubig. 
Usahay lawom kini ug mga subong anino moturok 
Diha sa iyang sabakan. 
Kon mabaw kini ang atong katawa buak-buakon 
Ipalanog sa mga bato nga miguho sa kadaplinan, 
Apan karon ang adlaw mipukaw diha sa linaw 
Ug kaliboan ka mga mata 
Nga mibuka ug mipikaspikas sa kalibotan 
Ngadto sa kaliboan ka mga gagmay 
Hinigugma hinikawan nga mga kalibotan 


 -- ESTER TAPIA 
Kathmandu, Nepal

radioactive decay


Katong panit sa saging nga imong gilabay sa basurahan, 
            madugta ra to kadugayan. 
Katong mga buhok nga gikuha sa barbero sa imong ulo, 
            madugta ra to kadugayan. 
Katong mangga nga imong gilabay human nimo tamuyi, 
            madugta ra to kadugayan. 
Kanang imong lawas nga imong giampingan, 
            madugta ra na kadugayan. 


-- LEONEL QUILLO 
Malalag, Davao del Sur, Philippines

11.05.2022

ang pagtental sa bata

                          

                           …et iuvenes vestri visiones videbunt… 
                           — Sanctus Lucas, Actus Apostolorum 

Sa imong damgo gainusara ka, nalingaw nga gapauntol-untol og bola sa landong sa mga sanga sa atis nga misaghid sa balisbisan sa karaang tang balay. Ang imong paghigmata nahiatol sa hinanali nga pagpangatagak sa mga dahon. Unta dili kini sundan sa sitsit sa liyon ug ngulob sa taligatos, sa imong pagdagan tungas balik sa lasang sa katulog ug alimungaw. Kay didto, mamanhig ang mini nga mga propeta nga mohaylo sa imong pagsalig ug moasoy kanimo sa sugilanon sa sadya nga mga saulog ug bakanal nga mga bangkete sa wala pay El Tor, sa panahon sa atong katigulangan. 

Biyai ko, bata nga burukinto, anak nga nawala, latagawng bulingit nga hipalgang himatyon ug gisagop sa rabanit nga mag-uuma, sulugoong mapatuyangon nga mobalik isip kulismaot nga kreador sa kulto nga mangangkon sa umaabot. 

3 
Miligid ang bola dulhog sa bakilid lapas sa tudling sa mga asusena liko sa prowa sa ampoanan labang sa koral sa kahayag—ug wala koy laing mahimo gawas sa pagnunot niini. Tungod kay unsa man intawoy iyang nahibaw-an, walay pasidaan nga miabot na diay ang kinabuhi, ang halangdong dinapit nga mapagarbohon, higpit ug masuknaon. Gayod, sa kahinayak sa takna, ang akong kahingawa dili na sapayan nga isilsil pa sa iyang kaisipan. 


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Cebu City, Philippines

pagtabok sa immigration border: hubad sa Inenglis nga balak ni Danton Remoto


(gikan sa Sadao, Thailand ngadto na sa Bukit Changloon, Malaysia)
 

Sa ilahang mga panagway nga mabudhion 
Wala'y masanag nga pagbati;
Mabasa nimo ang wala malitok nga mga 
Pangutana: 

Tinud-anay ba gyod 
Nga Pilipino ka? 
Apan nganong imong panit 
Dili man sama sa bulok sa padi*

Imong mga mata, 
Nganong wala man gabahirig 
Sama ana nilang 
Molamoy og babi*

Ug ang imong mga palad, 
Nganong dili man kubalon,
Galut-od sama sa mga atop 
Sa among kampong? 

Ug ang imong igsoong babaye, 
Mosayaw ba usab siya sa sayaw nga 
Gitumbok nga haram*
O manglimpyo ba usab siya 
Sa mga pansayan sa iyahang agalon kada adlaw? 
Matag Domingo, iyaha bang 
Gisul-ob ang pulang kibol nga sayal 
Aron mangalap og lalaking Indiyan 
Sa karaang mall sa Kotaraya— 
Usa ka gamitoyng langgam nga adunay mga balahibo 
Ang bulok sa mga damgo? 
Ug dili ba ikaw usa ka mang-aawit? 
Sama sa usa laing minilyon nga uban pa, 
Gabudlay gikan pa sa Melaka 
Padulong sa Kinabalu, nagalaylay 
'Happy Birthday' sa lima ka mga pinulongan? 
Ug nganong habog man ka, nagasul-ob og
Maligdong nga kamisin ginama gikan sa gapason nga Pranses, 
Nga adunay nipis nga hibla sa kuwentas 
Namungingi sa tinuod nga bulawan? 
Nidi mutsatsa, 
Ni mail-order bride
Nidi mang-aawit, ni tigpayuhot, 
Gilibog nimo ang matag-usa 
Sa langyaw nga buhatanan. 
Ug nganong imong paglitok 
Sa Iningles hingpit sa ingon 
Ug daling-masabot?

__________________________________________ 
* padi — humayan 
* babi — baboy 
* haram — law-ay o gidili 


-- GERWIN VIC E. BHUYO 
Bangkok, Thailand

11.02.2022

ang dilaab sa mga mata ni Mary Shelley


Gakurog ang mga litra 
sa balak 
ni inday Mary— nahinumdoman nako 
sa wala pa mataktak 
ang akong tabontabon 

sa iyang kalibotan. Gitukmod ko 
sa iyang mga pulong 
sulod sa ngiob nga lawak. 
Duna’y gamayng dan-ag 

sa gapinal nga kandila, 
ug matod pa ni inday Mary dinhi 
mahimugso si Frankenstein. Gikan 
sa gawas, nadunggan nako ang uwang 

sa mga dahon nga nalisang 
sa huyohoy. Buot kong tutokan 
ang dilaab sa mga mata 
sa tambaluslos nga nagkumbitay 

sa kisami— iyang binuhi 
nga nituok nako dihang 
gianinaw ko ang iyang pagsulod-
guwa sa akong higdaanan. Usahay,

ang lawak mahimong lawod diin 
manggimaw ang kataw 
nga mobitad nako sa ilawom, 
molumos sa akong kahadlok.

Mao nga nilingiw na lang ko 
kay di ko buot nga mahigmata 
taliwala ning urom nga nahimong 
haya sa usa ka pasundayag. 
Ayaw ko’g pukawa. Buot pa nakong 

paminawon ang nagkadaiyang 
mga tingog duyog sa danguyngoy 
sa mga kalag ug sa mga batang 
gisignit sa sabakan, gipanglabay 
sa basurahan. Unya,

sa gamayng bintana, manambo 
si inday Mary; magtagbaw 
sa gusbat nga talan-awon nga daw 
giagian ug bagyo, nangutana nako 

kon duna pa ko’y mahagdaw 
sa kilisiw sa kataposang dag-om nga 
ganiha bughaw ug kanindot tan-awon 
apan karon nahilis ug daw 
nahagsaan og bangaw.

Sige, dad-a ko sa kinahiladman 
ngadto sa wa’y undang iniktin 
sa imong kangitngit hangtod 
mobagtok akong dugo, hangtod 
magupok akong kabukogan, hangtod 

mangangtod ang pabilo sa mga kandila 
ug ang kangitngit na lang 
mao'y mahabilin salin 
sa natagbaw nga tyabaw. 


 -- RODELIO BARELLANO 
Caloocan City, Metro Manila, Philippines