akong mga kalingawan

(hubad sa Iningles ni Richard Ellman
sa orihinal nga Pranses in Henri Michaux)

Tagsa ra kaayong naa koy ikahinagbo nga dili nako awayon. Ang uban kontentong magbagutbot lang sa kaugalingon. Ako dili. Mangaway gyod ko.

Naay mga tawo nga mobutho lang sa akong atubangan sa restawran unya way tingogtingog nga molingkod kay nagplanong mokaon.

Bi, niay usa.

Tan-awa, ako siyang gilabnot, bog!

Tan-awa, ako siyang giusab og labnot, bog!

Gisab-it nako siya sa kaw-itanag jacket.

Gilabni.

Gisab-it na pod.

Gilabni na pod.

Gipatong nako siya sa ibabaw sa lamesa, gilukot ug gituok.

Gihugawhugawan, gipasiritag ketchup.

Naulian siya.

Gihugasan nako, unya gipabuy-od. (Nanginit nang akong dunggan, kinahanglang taposon ko na ni). Gilubag nako siya, gipug-an, giumol ug gipansak sa baso, unya sa tumang pagpasiatab giyabo sa sawog ang sulod ug mimando sa waiter, “Tagai ra kog limpyong baso.”

Pero naglain ang akong lawas, nangayo kos chit, mibayad, ug nagdalig gawas.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

kon ang paghandom usa ka salimuang

Ako sa kanunay kanimo maghandom
Kay ang paghandom maoy tuling gapasan
Nga motagdoy sa mamingawng kilumkilom
Nga nanaglimin ug mga handomanan

Maghandom ako kanimo sa kanunay
Sa matag pangatagak ug pangahunlak
Sa mga pako sa adlawng malaay
Duyog sa pangalarag sa mga bulak...

Oo, sa matag panagkot sa mga parola
Sa matag ambangol sa mga lingganay
Sa orasyon--- mga tunob mong napala
Gambalayon ko ning mga pangindahay...

Sa kinapusoran ning mga paghandom
Gihaling ko ikaw sa mga handomanan--
Sa mga butang diin ikaw nahimong
Tipaka sa mga pinitik ning dughan...

Gipangita ko ikaw sa mga gihay
Sa mga kabulakan ning atong hardin
Sa haganas sa tigming tubig sa busay
Sa pagpamuklad sa mga walingwaling...

Ang paghandom kutob ba lang sa pagwiwi
Sa uwat sa atong mga handomanan?
Ang pagpangita kutob ba lang sa pagpakli
Sa mga dahong laya-- way katumanan?

Busa ania ako, nagsalimuang
Nagpangapkap sa malimtanong kangitngit--
Nga sa matag gutling giiway ning dagang
Nga sa kanunay naglaylay sa atong duhawit


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

buta nga bunga

Nangidhat ang kahamis sa mga mansanas
sa Wal-Mart. Apan wa’y gilak akong dila bisan
gakampat sa bulawan kining kahinam: saw-an
ang katagbaw sa mga baka dinhi sa America diin
tinuod bitaw nga labing lunhaw ang kalawran
sa mga balili. Nakapiyong ko sa nanuyhakaw
nga alimyon sa mga mangga sa Guadalupe.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

gihamok

(kang Angela nga kausa mitudlo kanako sa pagpamalak)

sukad nibiya ang imong tingog
dunay bahin kanako
nga nahimong usa ka gisirhang suok.
ang imong mga butang nga wa nay naninguha
tua gihapon didto. dunay mga gabii
nga hidunggan ko ang gagmayng mga kabanha
ug wa ko hisayri kon kadto imo bang mga hunghong
nga nangayo kanila pagbalik
o kon sila ba nga naghangyo nga ikaw mobalik.
ang matag tuig modugang og laing ang-ang
sa hagdan nga bug-at nga nagsandig
sa bungbong sa akong handurawan.
moabot ra ang adlaw nga ako kining sak-on,
sum-okon ko ang nga abog ug mga lawalawa
pag-ayam sa sihag nga multo
niadtong gipahulaman mo kanako.
imo akong gibaharan
nga imo akong hamokon
kon di ko kadto iuli kanimo…
kadtong gamay mong libro sa mga balak
nga gipangandoy ko’ng wa ko unta ikauli.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

kaulag

gapanilap ang dila sa dagat
sa puting paa sa baybayon

ug ang kalubihan nga gatago
sa ilang gugma sa lapyahan

igo lang galantaw samtang
inanay nangahulog ang ilang

mga lahing nga bunga sama
sa dagkong lusok sa mga luha


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

raspa gikan gapakuha

Na hala, dok,
apila na lang pod pagkuot
ang nahabilin gawas sa tago-

angkan diri sa kinangitngitan

nga bahin sa akong kasubo.

Kuota pa, dok,

ang kinalawman hangtod

mahawanan ang akong
kunsensya mentras wala pa
mohupas ang anestisya.


-- NEILE GENICA MIJARES
Cebu City, Philippines

niadtong dulom nga gabii nga sa wa lang tuyoa napatay ko ang usa ka aninipot

Wa ko kadto tuyoa
Ug ningbaw-an ko lang
Ang akong nahimo
Dihang nahingpit ang pagkapalong
Niadtong nagkislapkislap nga kahayag
Sa taliwala sa dulom
Kong palad.
Wa ko kadto tuyoa
Ingon nga wa ko tuyoa
Ang daghan kaayong mga kasaypanan
Nga akong nahimo human niadto.
Kay hangtod karon
Duna’y usa ka gamay’ng bata
Nga nagpabilin pa sa sulod kanako
Nga kanunay’ng buot modakop,
Buot mokumkom
Sa bisan unsa’ng dyutay nga kahayag
Nga mokislapkislap
Taliwala sa nagbuklad nga kangitngit.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

wa

wa

koy pasensiya
sa mga buringog
alimatok
adis-adis
doble cara
tig-unya-unya
taspokan
igihan
traydor

wa

ko kaila
sa komedyante
sa salamin
atubang kanako
nagtamihid
nangyam-id
nagtingsi
kanahan


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

laylay sa kilumkilom

Lemnos lemniscus…

Gikan sa tinago
nilang puluy-anan
ang mga gangis
inosente nga
moduyog na usab
sa hagunghong
sa kalangitan
kansang ngamig
nga mga tudlo
hawom ang gininhawa
ug pilit ang tinan-awan
nga mohinol
sa namukol
nga mga bituon.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

ginisa a la bugho

Ang bugho, bulod:
Mahimong duwa-duwaan,
Mahimo sab ilawog.

Una, lubaga ang pako
Ug iga-id ang tiil sa tanod.
Patuyok-tuyoka, witik-witika
Ang lubot o simod, ilamba-lamba
Sa kigol sa lata sa Señorita.

Apan usahay bitaw, haskang paita
Mokalit lang kini og pamukaw.
Makapakugang ang lanog
Sama sa gipakusgang hagtik-hagtik
Sa lata sa Fita!

Ang bulod, ahaka!
Kung madugay na nimo'g
Laming, pastilan, inig singho nimo
Sa garapon, haskang baho-a!

Pangita'g laing pama-agi.
Puslan man. Sayang man pod.
Slow death, matod pa nila.
Andama ang tanang lamas.
Hiwa-hiwaa ang kalagot.
Dukdoka ang kahiubos.
Gutay-gutaya ang kapungot.
Tadtara ang kasina.
Lusak-lusaka ang kasuko.
Dayon, pakusgi ang kalayo.
Iyabo ang tanan sa nanaghoy
Nga mantika. Sugdi na

Ang paggisa. Pagora. Unya

Sabligi ang ibabaw og Dora!

Ihaon, pabugnawa ug iyabo
Sa gitay-an nga sartin
Ug ipahabhab ngadto sa hinungdan
Sa imong gahupong-hupong,

Kabuthunon nga kasilag!


-- R.V. ESCATRON
Valencia Hills, Negros Oriental, Philippines

hunas

Walay madungog nga hagawhaw sa dagat
Inig hawok sa bawod sa tiilan sa baybayon.
Sa layo, ang suga sa lampara sa mangingisda
Murag mga gagmayng tuldok nga lamyon
Sa kangitngit matag hunghong
Sa habagat ug mga damgong nangapalid.
Pipila ka lakang pa sad ang lakwon sa hunasan
Kon baktason nimo paingon sa lawod
Apan inig bangon sa adlaw sa sidlakan
Moabot ang lab-as nga bahanding magkisikisi
Diha sa mga barotong gihatod sa naghaguros
Nga taob. Nagdagan, nagdasig paggakos
Sa parat ug tam-is nga baybayon.


-- NEILE GENICA MIJARES
Cebu City, Philippines

buta nga mga barko

(gikan sa Iningles ni Kamal Boulatta
sa balak ni Saniyya Saleh)

Kay ang mingaw nga mga lawak mao’y kama sa mga balak
nga makamatay
gabakho ko,
nauphag sama sa mga kahoy.
Ang mga adlaw sama ka hilom samtang ang mga bato
Gahatod sa panawagan sa buta nga mga barko.

Hingigo
ipunting ang imong pusil sa akong kasingkasing,
ihunghong imong mga bala nga mahigugmaon sa akong dunggan.
Wa’y pulos ang pagpataas sa akong kasubo sa kalangitan.
Pasagdi ang mga dalan
pagpahaw-ang wa’y labot
akong tingog ug
akong lanog.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

tigmo sa tanlag

ang lami nga akong gibalik-balikan

akong usbon sa pangandoy nga unta
kining kalami nga natilawan
dili ko na unta magustohan
kay gasakit na ang akong dughan

ug aron unta makalimtan
gibalikbalikan nako og pangita
ang kasum-ol aron dili na niini dula-
dulaan ang ilawom sa akong bagol-bagol

sa akong pagbalik didto
nabati ko ang ul-ol ang kasumo
ug gamayng kalipay kay basin
mahitabo nga kini sa kataposan
dili ko na gayod balikan


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

ang kinaadman sa haring sunoy

Daghang hinungdan kon nganong
gitiaw-tiawan ni Chaunticleer
si Lady Pertelote ug giingnang:
"Mulier est hominis confusio,"
nga ang pasabot kuno kay
ang babaye maoy tanang kalipay
ug tanang himaya sa lalaki.

Pananglit, nagtuo ta nga gikondena
si Sisyphus sa pagpaligid
og ligating tungas sa bukid,
apan sa pagkatinuod mapakyas
siyag abot sa tumoy kay iniglabay
niya sa dalagang nangumpay,
di siya kapugong pagwara-wara
sa iyang kamot.

Mao pud kon adunay linog:
Wa ta masayod nga ang kalibotan
kanunayng matarog kay si Atlas
mokibo gyod ug molingi kon naay
diyosang molabay.


-- NOEL S. VILLAFLOR
Mandaue City, Cebu, Philippines

way pagbalik

diin ang atong mga hagawhaw
modailos sa kapunawpunawan
dinhi sa lubog nga dis-og sa taob
ania kita karon nagpasilong
sa pikas tampi sa mga takna
samtang ang atong mga anino
gipanghapnig sa silaw sa adlaw
sa lawom nga lugot sa kasugiran
sa puhaw nga walog sa kalimot
karon sa atong pag-inusara
hangyoon ko nga imong balibaran
ang aghop nga panawagan
sa kataposang biyahe balik
sa buhilamang midumili kanato


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

usa ka esena sa kamatayon

Ang kandila nagpid-okpid-ok
ug inanay’ng nahilis
samtang gikuptan sa itom
nga kamot sa kagabhion.
Kadtong nanagtindog
Ug kadtong nanagluhod
way mahimo
gawas sa pagsud-ong
sa lumoy’ng lawas
sa bata’ng naghigda
sa daang banig sa tabla’ng salog.
Ang iyang ulo nahiluna
sa puti’ng unlan
nga sama sa usa ka sakayan
nga naglutawlutaw
sa usa ka dagat
nga way tubig, way balod.
Hingpit ang kahilom.
Hingpit ang kawad-on
sa bisan gamay na lang nga kasikas.
Gawas ra sa pinugos nga paghanggap
nga nag-anam pagkabugto,
hangtod nga ang kataposan
wa nay uban nga tingog
ug misagol sa nagsanap nga kahilom

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

sirkador kamelyon

si arlen specter gitakasan
gikagiwan sa iyang tanlag

kanhiayng prinsipyo baroganan
giprinda gibaligya gibayloag

temporaryong oportunidad ni obama
pakitang-taong lamano sa medya

wala nay nawong si arlen
patayng itik iyang gibilin


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

katam-is

Wala’y balay ang tigpanday anang mga lungon.
Tulo ka tuig na sukad nikagiw ang iyang kapuyo
nga kanunay damgohon og uwan sa mga lansang.
Matod niya, kon siya mahimong palaran puhon
sa tigbakayan, magtukod siya og kinasadyaan
nga punerarya nga duna’y peryahan ibabaw
sa marmol nga atop. Kini mobarog sa bungtod
buyon sa walog nga galunop sa mga buwak.
Alirongan kini sa kakahoyan nga maglinog sa
kulba-hinam nga panlimbasog sa manag-uyab
hangtod matay-og ang pinuy-anan sa mga buyog.

-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

bagsakan

Baga ang gabon. Pipila ka oras na nakong tinungas ug dinulhog sa dalang
dakin-as samtang ang uwan kalit mobundak ug kalit pod mahanaw.

Pagtumaw sa akong sakyanan gikan sa gabon, gisugat kog kahumot
sa buwad, morag ang palibot nangagda. Tingpanihapon na diay?

Apan way panimalay sa kilid sa pangpang o sa tiilan sa bungtod.
Ang galihok lang kay kining multicab ug ang adlawng way menor

sa pagtidlom. Niangkas ang kakulba sa akong luyohan nga giagpas
sa kangiob. Maayo nalang gitaparan kos akong kagutom, bahalag

gabagulbol. Nipadayon kog drayb, padulong sa pagkapasmo. Sa unahan,
naaninaw kong naay gatapok diin nag-abot ang mga palad sa duha ka

bukirang barangay. Usa ka bagsakan. Nihunong ko. Sa akong pagkanaog,
giabiabi kog mga ngisi, nitubag ko’g tando nga gaduso ra pod sa akong

panan-aw. Daw hanas nga mangangayam, nakaaninag kog mga tuhog
nga gasiwil sa lamesa. Ah, maruya! O di ba kaha barbikyu. Gilabyan

sa mga mugbo kong lakang ang mga bukag, banggera, balde, sako
ug tangkal sa daplin, akong sapatos gadaro sa lapok. Ug nikab-ot ko.

Sa akong kadismaya, ang tuhog way saging, way kamote, way tinai,
ang sugbahan way uling. Nakurat kog samot sa dihang ang tindera

nanghagad: "Pili lang, sir, init pa." Pili lang og unsa, init pa ang unsa?
Wa ni siya malisang? Ug nganong sige man ni siya, sila og tingsi?

Naglingo-lingo ko. Ug diha ko nasayran nga ang tanang bukag,
banggera, balde, sako way sulod, ang mga tangkal, mga lamesa bakante.

Nikusog samot ang tinagubtob sa akong dughan kay nakasimhot kog
barbikyu, nakadungog og bahihi, tuktugaok, agiik. Bugnaw kog singot.

Samtang nagtipun-ok sa akong tutunlan ang mga pangutana, niduol
Ang usa ka babaye nga gasapnay og bandihado. Aduna siyay gidunol.

"Tilawi lang, sir," hagad niyag balik-balik sa bungang di makita.
Gikan sa iyang kamot nga gakumkom, niingkib ko. Nagduha-duha.

Ug sa makausa pa. Ug kausa pa gyod hangtod ang giusap kong prutas
nidahili sa akong ginhawaan, ug gibati kog kabusog nga way

panug-ab. Ubay-ubay kog gitilawan. Pagkataudtaod, nipauli ko.
Ang multicab ga-aginod, gibug-atan sa binukag kong kinompra.


-- NOEL S. VILLAFLOR
Mandaue City, Cebu, Philippines

utang

Bisag wa ka maningil
Panahon na nga bayran ko
Ang utang ko kanimo.
Wa mahisulat sa hangin
Kadtong gihatag mo kanako
Ug bugti-an ko sa sama’ng bili.
Maong dawata kini
Ingon sa akong pagdawat
Niadtong gihatag mo kanako’ng
Gugma.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

dos personas/doble personalidad

di lalim gisagubang kong tahas: MAGBABALAK nanuhid sa nagpahiping kaanyag
unsa mang katarong kait-on ug kamatuoran. MAG-ANINAWNO (Radiologist)
nanindaw sa mga hiwi kunot kulismaot kausaban pislango tumor unsa mang
kasakitan. BATHALA, nagduka o nahubog ka ba sa pagmugna mo kanako?
puwes, bitaya o ilansang ako sa kinasang-an sa kapulihayng paghukom---
kay molugwa na king naglibog nga mga mata!

-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

ang butterfly effect ug uban pang tigmo-tigmo agukoy

Matod pa sa butterfly effect,
kon magsigi kag pidpid
sa walang bahin sa El Jardin
de los Senderos que se Bifurcan
ni Jorge Luis Borges,
nga mao ang caterpillar hole,
moabot ka sa pikas pahina
sa uniberso. Rabbit hole unta ni
apan kay dili man ka si Alice
Liddell, magmatinil na lang
tag duwaan ni Rube Goldberg
para ta malingaw.
Mopahungaw
tas atong angst lahos
sa sliding doors ni Ray Bradbury
o kaha atong gamiton
si Baruch Spinoza
ug ang domino theory,
ug usab ang three-body problem
fractal duodecimal duodenum
cat map double pendulum.

Ah, si Zeno nga taga-Elea
namatay nga donsilya.

Busa, tug-ani ko:

Kon ang nakaingon sa buhawi sa Texas mao ang pagkapakapa sa usa ka alibangbang sa Brazil, nganong di man kuno angay maaburido si Botsoy sa danguyngoy ni Heraclitus?

Kon sa ikatulong pagdagan ni Lola nakatsamba siyag saktong detalye ug naluwas niya iyang uyab (unya sobra pa gyod iyang kwarta), nganong di man nato pasagdan si Botsoy kon gusto niyang basolon ang Methodus Inveniendi Lineas Curvas ni Leonhard Paul Euler sa iyang pagkabotsoy?

Apan labaw sa tanan, kon naay oplok nga malingaw sa Rubik’s cube, nganong nagtingsi may si Botsoy nga gibalhin sa Palau?

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Koror, Palau

pag-abot sa balay pagkagabii

(hubad sa Inenglis ni Linda Owens
gikan sa balak ni Joko Pinurbo)

Niabot ta sa lawom nga gabii.
Nasunog ang kama
ug ang dilaab, nga nikatap
sa tibuok lawak
padayon sa pagdahunog.

Diha sa pagkalumpag sa damgo
ug pagkagun-ob sa panahon
napaig ug naugdaw ang atong mga lawas,
samtang gihimo kini sa kalayo
nga aso ug abo.

Kitang duha usa ka parisan nga mga minatay
buot mogunit sa usa’g usa sa kahangtoran
ug matulog nga malinawon
sa gakos sa kama.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

ang atong mga tunob

Adto sa baybayon. Pagsayo.
Kay sa di pa moabot ang pagtaob
Hikit-an mo ang akong mga tunob.
Di na kinahanglan nga kita magkasugat.
Ang atong mga tunob
Igo na’ng magtug-an nga kita’ng duha
Sama’ng nag-inusara.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

ala una

wa ka lang masayod
sa maong oras
kanus-a ang kamingaw
mobangon gikan

sa kahinanok

mosaka pataas

morag aso gikan sa daob

diha sa dapog

ngitngit kaayo
ug bisag asa na lang

padulong


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

yutawhanong pagbati

Ngano man
Kada isa sa bandera
Manuyhakaw dayon king mga balhibo
Maaninaw si Rizal ug Bonifacio
Nagdungaw didto sa kapunawpunawan
Bakyaw dagang ug sundang

Ngano man
Matag tugtog sa banda
Manghalang king kasingkasing
Dugo moambangol managlumbaanay
Magsaludar sa agong piningkiay
Sa kampilan ni Lapulapu

Ngano man
Samtang dinapit Bayanihan
Gaawit "Usahay" didto sa Virginia
Mga pilok mihapuhap sa kalimutaw
Namuga mga tinulo sa kamingidlaw
Milunop ning mga mata


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

hagwa

sa kabuntagon nga giaghat
sa way umoy nga kahimatngon
giliminan sa hagawhaw
sa mga talan-awon
ang katam-is sa katingala
nga wa himatikding nahanaw
samtang naghubit sa wa mobiya
apan dili na mobalik ang pahiyom
sa mga aninong larino
sa ilang kahidlawng nag-awas-awas
mga pulong sa sapa
sa panumdoman diin
malinawong nagdinakpanay
ang tagak nga mga dahon


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

lahutay labaw sa pagmahay

Nia na pod ang mga langgam. Nalabwan na usab nako

ang labyog sa mga kabog hangtod sa kaadlawon.

Tugbang na sa kahinam sa usa ka tirador ang inat

sa akong tabontabon. Apan dili gihapon ko motagam

sa akong pagkausikan. Tan-awa lang unya. Mag-awas-

awas bisan ang kariton sa batang kargador sa Carbon

niining tinigom nga mga pulong. Uwan sa udtong tutok.

Damgo nga wa'y dag-om bisan kon ang tibuok kalibotan

maglunop. Manglutaw ang balhiboon nakong hagok.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

parnasong kahiubos

Mangluod ako
Wa koy nakutlo nga katahom kahumot
mensahe ug pagtulon-an
sa balak-balak mo

Palihog sambogig disiplina
pagpili ug pagpahiluna
sa mga pulong

Hashasi kada linya
Ayawg balikbalika mao gihapong tema
kay sumo/puol na

Higaladagang
Sa damag mobalik ako
Makigtagay sa imong obra maestra
Mosaludo sa pagkamatuod mong Magbabalak


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

sa daplin sa dalan

sa daplin sa dalan
si lola metring naglingkod

sa iyang karaan

nga tumba-tumba

siya sa sunod bulan
nubentay-singko na

milabay ang panon
nunot sa purlon paingon

sa simbahan alang

sa kataposang bendisyon

nagduda si lola metring

nga nakalimtan na siya

sa ginoo

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

alang kang georg trakl

De profundis…

Kon matematika pa ang atong hilig,
nan ikaw mao si Paul Erdős
ug ako takos lang tawgong Erdős
# 4, kay kutob ra man ko
sa pakighugoyhugoy uban
sa mga sumusunod sa kasakit
nga kapikas sa imong kinabuhi.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

mubong mga balak

Busay

Ang Zen* miingon nga gikan sa busay mibuhagay
Ang bayente kwatro ka libo ka mga balak. Kapin
Sa tagal sa usa ka kinabuhi ang gikinahanglan
Pagsabot sa tanang mga linya. Kapin sa tagal
Sa usa ka kinabuhi ang gikinahanglan nga kahilom.

Pagtiaw

Ang usa ka batan-on ug maanyag nga babaye
Mipahiyom ug mikidhat sa usa ka tigulang nga lalake
Ay, ang mga pagtiaw sa panahon.

_________________________________________
* Zen: usa sa matang sa relihiyon nga Budista (Buddhism)

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

tugbang nga tubag sa awaaw diha sa sam-ang diin gapasad ang mga bukog sa gahikog

Balikas sa bungi nga tigtumod og mga buwak dihang ang hangin gahalhal kay galumpayat diha sa bakilid sa Busay. Kalit nikayab iyang sayal, ug ang abohon niyang buhok nasapid sa iyang agik-ik.

Tig-ik nga panamilit sa pagkapisot duyog sa inusap nga dahon sa bayabas, gitutho diha sa yamis bagnos sa hamis nga ngabil sa kurta. Ug ang mga tutonlan nga hapit mangabitas didto sa tigbakayan pagkinto’g utong kab-ot sa utlanan sa mga tuktogaok.

Daguok sa duha ka pus-on, gahabwa sa pansayan sa pag-inusara. Kagay sa baso. Tagay alang sa bag-ong kinasal. Ug ang kauhaw sa usa ka pinaangkan nga ganganga, gatabyog sa duyan samtang gahagok. Sa gawas, gadasok ang panon nunot sa karosa sa mga basura, ilagang pawot ug iring sungkaban. Ilang hutoy duna’y ikog nga taghoy.

Hoy, paminaw! Kini, dinhi niining walog sa mga wati, mao’y gipalanog sa lingganay labaw sa kanaas sa bitin diha sa balilihan. Ug bisan wala pa madugta ang labing sinaw nga mansanas, mahimong dawaton kon sanglit kini idalit: kinilaw nga tunok sa mga rosas. Iyawat na lang matuk-an ta ug moatsi, maluwas sa labing humot nga hagawhaw.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

cinco de mayo: sa unang higayon mipiyong ang las vegas

Dakbayang dimahinanok. Apan sukad sa pag-abot ko

inanayng nanghuy-ab ang mga slot machines.

Mga indayhilay nangluod nagpahilayo sa Boulevard

of Broken Hymen. Ang mga artista nangatulog

sa entablado. Mga hotel nahimong desiyerto. Bakante

ang kadalanan. Ikaw ug ako nagtikawtikaw:

Mga ngabil ug dila ko mialirong ug mitakupo
sa mga atngal mo-- Ikaw mipiyong mapahiyomon.

-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

matod pa sa imong anino

Dili ko nimo mahakop
bisan walay kinutoban

ang atong panag-uban hangtod

sa kinasuokan ning kalibotan.

Bisan imo pa kong talikdan
mag-abot gihapon ta kay ako

ug ikaw walay kalainan

sa panganod nga giapongan

sa kasidlak sa adlaw.


-- HANSKI GARCIA

Mandaue City, Cebu, Philippines

duha ka pangutana

1.
Kita’ng tanan motuktok
Sa daghang mga pultahan.
Dunay mga moabli.
Dunay magpabiling magsira.
Apan ngano’ng kinahanglan pa man
Nga kita modayon
Ngadto sa laing mga kangitngit?
Di ba mahimo nga kita
Magkasinabtanay
(Sama sa giingon ni Rumi)
Lagbas sa gisirhang mga pultahan?

2.
Kita’ng tanan dunay buot isulti
Ngadto sa usag-usa.
Dunay mga maminaw.
Dunay mga di lang manumbaling.
Apan nganong kinahanglan pa man
Nga atong tagoan
Sa lapilapi sa mga pulong
Ang buot ta gyod nga ipasabot?

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

walay kahadlokan

walay kahadlokan
ang balay

nga gabok
sa kalayo

ug walay bawot

ang balay

nga samin
sa bato

apan ang walay

pinuy-anan
bisag gamay

walay kahadlokan

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

kuyaw nga trabaho

Nagsangkiig ang tighatod og mantalaan
Sa bug-at nga panghitabo sa kalibotan.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Koror, Palau

kahiamgo ug kahimatngon

Panahon nang molusad sa patag
nagpangamay kabugason sa masaarong buntag
Alingawngaw nga kanhi nanamparos lagbas
sa pangpang sa nadestiyerong katilingban
balitaw na sa bag-ong kalaomang namasibas
Kadtong nagasinggit nga nagkumo katag
sa mga agbon sa lunhawng kabalilihan
dalag sugibalak na sa nanaghoyng banagbanag
Gilubong nang rason manumbalay sa kabukiran
kawsa kontrasenyas giminong mga anino
daob sa lasang gipagba sa mga aligato
miligdas mga upos sa sigarilyo niadtong sekreto
mga dalandalan sa mga partidos namaslag salag
Samtang sa ubos nanikaysikay samarang kaliwat
gusbat nang uniporme andam nang mokalawat
panahon nang motugbong sa patag

-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

kon ang damgo mao ra man kon unsay mahinumdoman ta sa atong paghigmata

Kon ang damgo mao ra man
Kon unsay mahinumdoman ta
Sa atong paghigmata
Unsaon ko pa man paghatod
Nganha kanimo
Niadtong di ko na mahimundoman?
Unsaon ko man
Ikaw pagpasabot
Niadtong di ko na mahubad
Sa mga pulong?
Na lakaw, kay sugaton ko ikaw
Didto sa atong kagahapon
Didto sa kanhi tang mga tagboanan
Niadtong hingpit pa kita
Sa atong paghikatulog
Niadtong wa pa kita
Magsugod sa atong paghigmata.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

langgam

duol dinhi
sa akong nahimutangan
ang alimukon napadpad

nitugdon sa mga tunokon
nga rosas sa hardin

sa akong hunahuna
nagtuyoktuyok
wala mahimutang
sa kadulom kutob

sa galibaong

nga panganod--
nadunggan nako
iyang kasingkasing
taliwala sa ulan
ug sa alimungaw

nga gisumpayan

og bangaw hangtod
natugaw ko sa agila
nangita sa iyang pako

nga hinulman nako.

-- MARIA VICTORIA BELTRAN
Cebu City. Philippines

gikan sa duha ka mga balak nga hinapon

Ang Matuod Nakong Pinuy-anan

Ang matuod nakong pinuy-anan
Walay mga haligi
Ug usab walay atop
Mao nga dili ni matuhop sa uwan
Ug ang hangin dili makalumpag ini.

(hubad sa Iningles ni John Stevens
gikan sa balak ni Ikkyu)

Ang Labing Ubos nga Kadahonan sa Kakahoyan

Ang labing ubos nga kadahonan sa kakahoyan

Nalambid sa dan-ag sa talisalop.
Nikatap ang kahingangha uban
Sa ting-init nga kilumkilom.

(hubad sa Iningles ni Kenneth Rexroth
gikan sa balak ni Sone No Yoshitada)


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

alang sa akong regla

Ningkupos ang akong mga tudlo sa imong pagtuktok.
Sa pagkakaron, giam-aman nako akong kaugalingon.
Kalit gidat-ogan ko nimo og mga pulang gihay nga nanusok.
Gipadayon ko ikaw, gisabot nako ang imong pagdayon.
Gipabuswak ko ang mga buwak ilawom sa akong pusod.
Dayon, adunay nanurok nga puwa sa akong dagway.
Pagkakatol apan tak-om ko sa imong pagbagnod

Sa gabadlis nga kahapdos sa akong kaunoran. Naukay,
Nakubkob ang akong tagoangkan sa imong pag-ungad
Hangtod ningkulikot ang akong lawas sa imong hapuhap.
Pasagdan ko ikaw kay basin wala lang ko naanad.
Hinaot sa kangutngot adunay kaisog kanako motaklap.

Ug sa imong pagbalik, ipiyong ko daan ang akong mata.
Maminaw ko, magtimaan ug mangandam ning taknaa.


-- CINDY VELASQUEZ
Cebu City, Philippines

fuente osmeña: ground zero

(Sa dihang gibombahan ang Sugbo)

Ug kalit lang nilanog
ang usa ka balikas
nga nahimong lilo taliwa sa sulog.

Diha dayon, ang mga sanga
sa acacia namunga og tiil,
ang mga pito nawad-ag simod,
ang mga higante naunano.

Ang kahilom gisundag pagsibaw
sa mga kalag nga gadungag orasyon
sa mga pangutanang nayamyam na
sa Mumbai, London, New York, Bali:

Unsa, kinsa, ngano, asa
(Pananglit: Unsa man to? Kinsay hinungdan? Ngano man intawn?
Asa akong bukton, tiil, kumagko, kumingking, pikoy, ilong, pilok?)

Apan naputol ang mga litaniya sa dihang--

ilawom sa monumentong gatikay-ang sa rotunda,
taliwa sa aso ug abo, sa mga gabuy-od ug gahayang,
sa mga madreng way ulo, sa mga gakatag nga gihay,
sa mga confetti nga sagbot, sa mga banderitas nga galaylay--

usa ka anino ang nikisaw,
inanayng nitikang atubang sa bidlisiw...

Usa ka bata!
Gakurog, way saplot,
kulot, ang panit
daw gipa-anuosan.

Sus, ginoo! pulong pas erehes
Itsa mirakel, matod pas Tagalog
Holy smoke, sabat pas balikbayan
Coming through, ingon pas pedophile nga gabitbit og Nikon
Kadakong balita, bungat pas reporter
Mag-ampo kita, duyog pas deboto

Apan koro pas uban: Kadiyot, mosulti ang bata!

Busa, naghulat silang tanan,
apil ang mga uwak nga nanunga, morag namista,
apil ang mga kalimutaw nga niundang
sag pangita sa ilang mga tag-iya,
apil ang nangapungkol nga Timex,
mga text nga nibalik sa agi,
mga serbatong gatak-om

sa kakulba-hinam,
kay mosulti na lagi ang bata,
kaha magdalag balaang tubag
niining mga pangutana
kabahin niining panghitabo
sa dili angayang mahitabo:

unsa, kinsa, ngano, asa?

Tuod man ang tubag, di tubag, nibutho
isip duha ka silaba, mga kaluhang bomba
sa dughan, lahos sa tutunlan,
lahos sa linghod niyang wa-it:

Mama!

-- NOEL S. VILLAFLOR

Mandaue City, Cebu, Philippines

todo por nada dos

Nangatagak ang mga takna sa gahong sa udtong tutok lagbas sa lantip nga kabuntagon. Oo, talitapos na ang tuig nga hinanali apan dumalayon. Way hunong ang atong pagmartsa latas sa kapatagan nga gikusokuso sa hangin nga gipat-akpat-akan og mga kasko sa nangalunod nga bapor de giyera. Gikan sa langit paingon sa yuta ang takna naglatid sa kaugmaon sa binagurhang binhi sa gubat nga human molabay ang usa ug tunga ka kaliwatan nag-aso ug nangantuhoy pa. Sa way pasumangil moung-ong sa atong ilong ang alintabo sa handumanan sa pangiling nangapagtong, daw humot nga daob sa bakasyon nga angay hisgotan sa kumpisal nga nagbatbat sa kamatinud-anon ug pangindahay. Apan way nasayod asa o kanus-a. Way angay masayod. Gawas pa, sa unang bahin, nganong may kagubot pa, nganong naa may mga nawong nga kulismaot sa tug-ab ug pagmahay. Ug sa hurnohan sa atong alimungaw tin-aw ang amag sa mga dapit nga atong hipalgan nga sa ngadtongadto nahaw-ang kanato, nga mitungina sa atong kaaghop sama sa kilat nga gibakyaw sa panahon, usab, sa kataposan. Sama sa bayhon sa langit. Unya balik na usab. Ug himanhiman sa usa ka isla sa layong habagatan gitungas nato ang usa ka asyenda diin ang mga kahoy nanurok gikan sa lapad nga nawong sa pangpang nga misulbong gikan sa lamurok sa rosang baybayon nga may-ong sa tigulang daotan. Milabyog kita gikan sa usa ka sanga ngadto sa sunod ginamit ang nagbitayng mga pisi nga nagkitiwkitiw sama sa lihokang mga ikog sa unggoy. Sa atong pag-abot sa itaas way laing gidulot sa atong mga mata kon dili ang mga gun-ob nga siyudad sa buhilaman nga gipapas sa miaging lukop nga kaguliyang ginamit ang sibong pagkapunting nga tulo sa tinta. Kana, sigon sa atong gibati. Kay karon ania na kita sa lain na usab nga kagubot. Ang atong mga kontrasinyas nagkahanap atol sa atong pagpatighulog paingon sa tiilan sa maabiabihong kalibotan diin nagkanihit ang timailhan nga dihay nanimuyo kaniadto, samtang dugay nang way tubag sa atong mga taho, ug ang atong panlimbasog napug-ok sa kakulang sa bag-ong mga tugon, ug bisan unsa na lang kaha unta nga mensahe. Paminaw: sa lunhaw pa ang mga dahon sa Paraiso gisag-ulo ko na ang atong misyon ug mahimo pa gihapon nako ning yamyamon, matag balaan nga pulong, sa tumoy sa akong dila o sa hagip-ot nga suok sa akong salabotan, sama sa usa ka orasyon. Oo, orasyon lang gihapon kini hangtod karon. Ug sa pagkatinuod kini maoy akong unlan, akong dagon, akong yawyaw sa kanunayng panabang. Nungkang mosupak ko sa akong gimbuhaton ug mangutana sa uban unsay tinuod nilang gibati. Unya, usa ka sayong hapon niana, samtang wa miy tingog nga nagpalabay sa panahon, nagdungaw sa lawom nga atabay nga gibungotan og higanteng kipikipi, nakaamgo ko nga sama kanako, ang akong mga kauban nagpabiling buhi tungod kay niining among kahimtang, bisag dili pa nimo gusto, wa ka nay laing mahimo (samtang nag-apong kanimo ang kahadlok dili sa wa hisabti kon dili sa unsay dili na angayng ipasabot pa).

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Koror, Palau