mga dagway sa kahangol

gilamoy sa usa ka night club 

ang kapin duha ka gatos nga kinabuhi

gaaso ang usa ka bandehadong nasod 

alang sa usa ka mumhong isla

galaway ang usa ka babaye 

sa kapin pito ka libong kalipay

-- JONA BRANZUELA BERING 

Tuburan, Cebu, Philippines

nagkalain-laing tambal

Hinganlan dayon nato ang pipila ka ngalan 

sa dagon ug mga piniling tanaman.

Aron hingpit nga mosalir kining gipanglagang gahom,

kinahanglang motuo ka nga mao ra ni

bugtong makaayo nimong tambala.

Dahon sa kalabo, giagiw nga hambubukag

ug sinabawng salag sa mga sayaw

alang sa dughang hagawhaw sa hukaw 

sa tanang lisod-hinganlang ubo ug sip-on sa balatian 

nga mora ba'g gahuot nga imburnal 

diin gisuka ang eskuwater sa lapok ug basura, 

diin nangaslay ang alisngaw sa hubak ug langaw. 

Kon sagola'g dahon sa hanlilib-on ug busikad,

maayo kini sa trangkaso ug tanang klase sa hilanat:

ang aligato sa bukog ug uwag 

nga maoy hinungdan nganong nabulit sa hilas, 

child pornography lakip na ang sex video scandal, 

ang Internet, cell phone, bangketa'g bagulbagol.

Tinadtad nga panit sa tsiko, 

Kinutlo nga mga udlot sa bayabas,

ug hingkod nang dahon sa abokado alang 

sa gaburahi nimong tiyan ug kalag 

sa gikalibangang kahakog nga abi nimog 

gibarang ka sa mga libakerang silingan.

Kon dukdoka'g mga dahon sa sili, asunting, 

luy-a ug ahos, mas labi kining epektibo sa ap-ap, 

karangrang, butoy-butoy ug kaspang molating 

sa panit ug mangatol sa imahinasyon

hangtod modugong bun-i ang pagpangawot nimo 

sa tanang lami kuoton ug gimithing angkonon.

Human nimo'g inom, labing maayo kon maligo ka 

sa dili pa matu’g aron ianod sa kanal 

ang namilit sa lawas nga agit-it, kugan, bungog, 

kugmo, kahigwaos, ug pagmahay sa tibuok 

adlawng' laroy-laroy sa dapit sa pamutbot ug kagaw.

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

hubad sa balak ni Pablo Neruda

ang bantogang mangingihi

Ang bantogang mangingihi lalag

ug ang buhagay nga miagas 

bronsi’ng kolor nga ulan

ngadto sa simburyo sa mga simbahan,

sa atop sa mga awto,

sa mga pabrika ug mga sementeryo,

sa mga katawhan ug sa ilang mga hardin.

Kinsa man kadto, ug hain man?

Usa kadto ka kabaga, usa ka espiso’ng likido

nga nahulog daw gikan

sa usa ka kabayo,

ug ang gikuyawang mga umaagi

nga way mga payong

mihangad ngadto sa kalangitan,

samtang ang mga lapad nga kadalanan gilunopan

ang ihi way paghubas nga miagay

sa ilalom sa mga pultahan,

mibara sa mga awasan, mibungkag

sa mga marmol nga salog, mga alpombras,

mga hagdanan.

Way unsa niini nga mahimong hitiktikan.  Diin man

kining katalagman?

Unsa may mahimong nahitabo ning kalibutan? 

Didto sa itaas ang bantogang mangingihi

nagpakahilom ug nangihi.

Unsa may gipasabot niini?

Ako usa lang ka simpli’ng magbabalak

nga nia dinhi dili aron mosulbad og mga tanghaga

o motanyag og espesyal nga mga payong.

Na, hangtod unya!  Mosaludo ako kaninyo ug mopahilit

sa usa ka nasod diin way mosukot kanako’g mga pangutana.

Gihubad ni:

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

balangaw

i.

gidid-an na ni kuling si nasyo nga mamarok sa iyang teritoryo, matod pa sa usa ka aksyon nga salida. didto tos tondo. diris amoa ang mga nakapuga buhong sa balwarte ug bahandi. ang batang bulingot nag-atang sa momho nga chorizo nga gi-repack ni drigo. human siya singkahi sa iyahang amo nga insik nalingaw siyag tapas sa mga langaw nga nagbuhawi. ang ilang di makitang agianan sa hangin usa ka hagdanang ispayral nga mibalikos sa iyang panan-aw. tanang masuso buot mosupsop. usahay, gusto lang silang motilaw sa katam-is nga mihapin sa kahaponon.

ii.

nanampiling ako nga nagtutok sa lamisa. sa akong atubangan, napulo ka langaw ang namista sa nitikwang lim-aw sa utan-bisaya. "sa sunod gani, pre, bola-bola ug bip stik na ang ordera ha," rekwes pa sa usa dayong ikid sa iyang lubot puwa sa wa pa kini mi iskirda sa asang ispidnoha.

-- ERIK E. TUBAN 

Mandaue City, Cebu, Philippines

kondenado

Pintok ang tulisok 

sa yabag kong tanlag

kay ang nagpunsisok 

sa pangag kong utok 

mao ang kagirong mga kalag 

sa ugma damlag.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Manila, Philippines

sophia

Kon lantawon nako balik

akong kinabuhi--

tingali lahi ra

kon dili ako

ang anak nga ikalima.

Tarong tingali ko 

nga trato kon naa ka

mopahinumdom nako

kon unsaon pagtahod

sa usa ka babaye.

Tingali dili ko magduhiraw

sa akong kabatan-on

kon naa ka, motagawtaw 

apan maghuwat nga mopasaylo 

sa akong mga sipyat.

Tarong tingali ko

nga amahan ug bana

kon naa ka, mosugyot nako

unsaon pag-alima

sa pamilya.

Tarong tingali ko pagkaanak

kon naa ka moamping nako

pananglit wala silang mama ug papa 

uban sa atong igsuon, andam 

motubag sa akong mga pangutana.

Ambot kon malahi ba ang kinabuhi

kon ikaw pa ang ikalima. Apan, te, 

kon buhi pa unta ka, basin 

daghan kang matubag sa akong 

nabati nga kakuwang.

-- TON P. DAPOSALA 

Cagayan de Oro City, Philippines

tig-a nga halok ug harana sa tig-asoy

Bato batok bato. Tan-awa ang duha

ka bungtod nga gahulma 

og kasingkasing. Dinhi gisab-it ang samin

sa sidlakan sa iyang balik-balik 

nga pagkagay. Dawata kining papel,

nahumod sukad napatik ang sugilanon

sa walog nga wala'y utlanan--

gaaso nga balilihan. Gapanilap dinhi

ang hagawhaw sa ting-init: 

Auschwitz, Hiroshima, My Lai…

O, pinangga! Paminawa ang suba

nga gaanod sa akong pagmahay 

hangtod sa lawod sa panumdoman. Ania

ang kaagi sa kasubo. Palihog, ayaw ko

talikdi ug hikawi sa dag-om 

sa imong dagway ug tinutokan nga 

gaawas sa kapintas. Intawon

dakdaki ko sa imong dughan! 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

matag kadungog ko sa windchime

maalimungawan ang lagingling sa gaestokadang

huyohoy nga nagpakli-pakli sa mga tipayng panid sa tamboanan

niadtong tinalikdang balangay pipila na ka dekada kanhi

ug kita nanglupad nagbagdoy-bagdoy nahadiin-diin nahasiril-siril

latagaw sa barumbadong kapalaran mapanimpalarong kalibotan

karong bakanteng kagabhion sa bintana ning mansiyon

nabatian kong tingog mo nagpingkipingki sa gaduhawit kong

kasingkasing salirawang kahamilsing dugamisnong handurawan:

unsa na kaha ka karon?

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Palm Harbor, Florida, USA

ang pobreng kahoy

pagkapobre sa kahoy

walay bulak walay dahon

inig tan-aw sa manglabay

kutob ra sila sa kaluoy

ang manggang labong

nanghambog sa bunga ug dahon

usa ka adlaw niana

mihaguros si sendong

ug sa tanang mga nangapalid

ug nangaugkat

ang pobreng kahoy

mao lay mitaghoy

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

una

I. Kinaunhang buwak

Ang gitipigang mga gihay sa bagaon nga encyclopedia

sama sa nangunot nga panit ni Lola Nedya nga buot 

mohipos sa matag hapuhap ni Lolo Lando.

II. Kinaunhang pagpaabot

Nagtuo ko nga puno gihapon ang buslotong basket hangtod

karon. Bisan unsaon, dili kini mohimamat sa buot kong 

gibug-aton, sama sa akong tinuod nga timbang: ikaw ug ako.

III. Kinaunhang panamilit

Ang mga balak sa gugma adunay kamatayon: sa dihang nahuman 

og suwat. Apan kini mabanhaw sa dihang basahon sama sa 

paghandom kaniya: ang imong kinaunhang gihigugma.

-- CINDY VELASQUEZ

Cebu City, Philippines

pahimangno

Ayaw tumbi ang mga tuto, 

tiki ug hambubukag 

nga mohawok sa yuta 

kay basin unyag masuko

ang bathala sa Adlaw 

nga ilang giyukboan. 

Panag-ing hinuon sa ilang 

paagi sa pag-asoyg sugilanon 

sa kahilom diha sa ngilit 

sa natagak nga kilumkilom. 

Ayaw pasipad-i 

ang mga aninipot nga nag-alirong 

sa labong nga balite

kun, di ba kaha, akasya.

Sila ang mga diyamanteng 

migilak sa palasyo sa mga agta 

ug engkanto-- mga suga 

silang iwag sa dalan 

nga gisubay sa mga duwende.

Kung mobatog sa duha nimo

ka dunggan ang harana 

sa mga mangloy ug pispis, 

mora'g dagayday sa busay,

kun tubod sa mga bituon, 

ayaw pagsaba. Hinuon, hilom. 

Duyog nila ang hamli

sa mga engkantada, 

nangaliya sa upat ka ngalan 

sa hangin, yuta, tubig, kalayo. 

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

buwan nga nabuntagan

nabuntagan na usab ang buwan

nalarag ang iyang dan-ag 

way gahom ang iyang pahiyom

way luna sa giyamogang kabuntagon

gapnod nga way baybay

kining nagtukaw nga mga damgo

way kapaingnan ang saag nga paghandom

ang misum-ok nga kamingaw

kanus-a ako mahigmata

sa laing kalibotan halayo kanimo

-- RODELIO BARELLANO
Caloocan City, Philippines

bilong-bilong

(alang kang Gratian Paul Tidor)

Dugay nang 

wa ako makatilaw 

sa isdang bilong-bilong.  Sama

sa giun-onan o gimantikaan

kaniadto ni Mama.  

Isdang sapya nga nipis ang unod

apan kanhi akong kinaham

ug gipalabi kay sa barungoy, 

sa balo, sa burotburot, sa tulingan 

o niadtong isdang dako'g mata

nga gitawag og awtobus.  Daghan

ang mga kalan-on 

nga idulot ning lamesa

sa atong kinabuhi.  Lainlain

ang ilang mga lami 

ug daghang mao pa gyod 

ang una tang pagkatilaw. 

Ug daghan pang laing mga isda

sama sa mahi-mahi, sa marlin,

sa swordfish, sa Chilean sea bass. 

Apan human sa tanan

mao lang gihapon 

ang magpabiling atong hidlawon

kadtong pinalabi tang naandan.

Bisa’g ingon lang 

sa isdang bilong-bilong 

nga kaniadto

kinaham kong sula

sa pinobre kong mga pagkaon.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

confirmation retreat: ikaduhang yugto

Ngitngit pa sa langit 

ang dalan nga atoang gisubay 

pagbalik. Kalit ang hagbong sa mga puting lusok,

bisan wa ta’y nakita nga pungpong sa panganod.

Hinay ang lakang sa gasabak dihang gahatod

sa iyang anak. Tibuok gabii kuno ang yukbo 

ug pagsukit-sukit sa katugnaw kay nalimtan 

ang habol. Mobalik sab siya inig duaw 

sa kahayag. Karon nga gabii na, mouli siya 

kay ngiob ang kakahoyan 

nga wa’y dahon.

-- DENNIS S. SARMIENTO

Maryland, USA

kadtong bugoy nga polis ni Günter Grass

Hesusmaryosep, kalalim na lang hunahunaon

Dihang giyak-an na ni Anna kadtong bugoy

Nga Joseph didto sa malumong kamotehan. Kalami

Na lang ipangandoy og tingtugnaw.

Kay kinsay nasayod nga ang umahan

Usa man diay ka romantikong kalibotan

Kon unsay nahitabo ilawom sa bilahan.

Ang bigatlong pahiyom ra

Ni Anna ang makatug-an.

Pero usa ka butang ray akong maseguro

Tinuod gihapon ang panultihon sa mga bilyako

Hayahay gyod lagi kaayo

Ang gatakin og

Kuwarentay singko!

-- OMAR KHALID

Metro Manila, Philippines

gabii sa pebrero 14

Kay wala na sab ko nimo tungaha

ug nilabay na ang dul-an duha 

ka oras nga hinuwat didto sa Larsian

nagpalit ko og bali 700 pesos
nga pungpong sa buwak nga
calla lily, tulips ug rosas, dayon

nagpahatod ko ngadto sa Junquera
ug gigasa ang akong nabugnaw na

nga gugma sa unang babaye nga 

niabi-abi sa gisakyan nakong taxi.

-- IOANNES P. ARONG
Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

talan-awon sa udtong tutok

Wala sa hunahuna nga gisuksok sa tigulang 

ang iningkibang pandesal 

sa tuong bulsa sa lawlaw niyang karsones 

nga medyo gaburot nang daan 

sa labakara nga matag karon ug unya 

iyang hulboton aron itrapo 

sa upaw niyang ulo.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Manila, Philippines

abba ephphatha*

ephphatha inablihan ang mga dalunggan
baba dila kalimutaw tilaokan

siya kanunayng nagmahal
balaanong mananambal

ephphatha pinakamithing langit pagbuksi
bungol-amang ug sanglahon patalinghogi

* Abba: "Father" sa dilang Aramaic

* Ephphatha: "Be opened" sa dilang Aramaic

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

 Palm Harbor, Florida, USA

batong kasingkasing

ingon ini ang paghawid 

sa usa ka bato

gahi dako bug-at

walay tingog

walay mata o kamot

walay lugar

dili ko mausob 

ang bato pinaagi

sa paghatag ini

og pako aron mahimong

usa ka langgam

ako ang mausob

walay gibati 

ang akong kasingkasing

gahi tig-a hilom

andam na 

kon ibuno kini

bisag asa

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

hadla

matagak ang anino 

sa imong kalimutaw

kon mohadla ang pahiyom

sa akong ngabil

apan madungog mo

ang lagaak sa takna

ang bahakhak sa mga dahon

ang pagakpak sa pako

mao nga molingin

ang imong duha ka mata

ug mobukhad-kumkom

ang gagmatoy mong kamot

nga morag gihapuhap nimo

ang buwakaw ug huyuhoy

katawa ug pangandoy

maukay ang mga alibangbang

sa pinugngan nimong agik-ik

paghabwa, pagbadbad

sa tinipigang orasyon

ang paghagwa kanimo

ug namungpong sa dila

ang pagpanawag sa tanang

engkanto sa buwak

diwata sa yamog

agta sa buwan

nga modungan usab

sa imong katawa

nga mora ba og nangumbitay

ang mga duwende

sa imong ngabil

mikanta ang tambaluslos

sa imong balintataw

namatog ang mga alindanaw

sa tumoy sa imong tudlo

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

dalit sa disgrasyada

i

Nagluha ang mga kandila

samtang gapiyong ang galuhod.

Gawas sa pagtuo ug paglaom,

ihalad usab sa hangin 

ang iti sa salampati. 

ii

Nainat iyang tiyan sulod 

sa siyam ka buwan sukad 

nitaas ang iyang atay

kutob sa panganod 

sa dila ni Valentin nga nisanting 

lapos  sa pus-on dihang nibutod

ang iyang kasingkasing.

iii

Nikanga ang lingganay. Naamang 

ang mga langgam. Nagnganga 

si inday, natagbaw sa tagam.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

love birds

ngabil sa ngabil
silang gikadena 
buot molingkawas sa hawla

dila sa dila nagdilaab nga kama

human sa sulirap
iyang nahapuhap
bugnawng de bomba

sa nangayam niyang bana

-- ERIK E. TUBAN 

Mandaue City, Cebu, Philippines

maayong adlaw, day!

Hamokon ko sa alimungaw

inig duaw nimo sa lawak dinhi sa 

akong hunahuna. Inig abot nimo

wala ko'y laing makita

sa bintana gawas 

sa imo lang pagtambong.

Unya dili ko makasabot

kon angay ko ba kining ikalipay.

Basin makit-an palang nimo

ang mga nagkatag nga garay

sa salog, ug ang mga paskin sa lawas--
sa imong dughan ug nawong

nga gapilit sa bungbong.

Pastilan! Makit-an pa lang nimo

unya ang mga magazine

diin ikaw ang centerfold

nangatumpi sa higdaanan.

Samtang naglimod ko

sa dulom sa lawak,

nakita ko ang saad sa sinadlaw

sa imong pahiyom. Sa halayo,

nadunggan ko ang sunoy.

Nagsangpit nako,

Panghinlo na, tsoy!

-- TON P. DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines

kadtong balak ni Walcott ug kanta ni Sinatra

Sa akong pagsubay, hinay-hinay

Padu'ng sa pultahan 

Nahinumdom ko adtong balak ni Walcott

Diin siya, matod pa, nag-ukon-ukon

Dihang gihangop sa kawili

Nga nagsud-ong sa katahom

Ni Maria Concepcion.

Nahinumdom sab ko ni Sinatra,

Sa Softly, kadtong iyahang kanta.

Pananglitan, kon ikaw maalimungawan

Sa kanaas sa akong tsinelas,

Ayaw kana panumbalinga.

Ayaw na lang sab ko sangpita.

Mamatngonan mo man gani ang pag tig-ik 

Sa bisagra, ipadayon ang imong kahinanok,

Ug palihog sa imo unyang damgo

Sultihi ang mga agukoy

Nga kining tanan ugma ko na iasoy.

-- JEREMIAH  BONDOC 

Cebu City, Philippines

hikat-oni

Ning panaw 

sa kinabuhi 

kinahanglang atong hikat-onan:

Ang pagka-usa ka langgam nga di mobatog 

sa kapulot.

Ang pagka-usa ka isda nga di mosubad sa paon 

nga gisagola’g lagtang.

Ang pagka-usa ka hulmigas nga modagan pagpahilayo 

sa kalamay.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

Joyce Jimenez blues

Ikaw ang salida sa akong hunahuna

Ikaw ang himaya sa akong pagkabata.

Ako unta ang imong hinigugma

Atubangan sa mga kamera. 

Kining akong mga mata

Kon mga kamot pa lang,

Sa akong pagtutok nimo

Hagbay ra tikang nahikapan. 

Kining akong mga mata

Kon baba pa lang,

Sa akong pagtutok nimo

Hagbay ra tikang nahagkan. 

Kining akong mga mata 

Kon ilong pa lang,

Sa akong pagtutok nimo 

Hagbay ra tikang nasimhotan. 

Kining akong mga mata

Kon mga paa pa lang,

Sa akong pagtutok nimo

Hagbay ra tikang natandayan. 

Ikaw ang salida sa akong hunahuna

Ikaw ang himaya sa akong pagkabata.

Ako unta ang imong hinigugma

Bisan wala ta atubangan sa mga kamera. 

-- KEVIN A. LAGUNDA

Mandaue City, Cebu, Philippines

panagsumpay

Hataas ang kasaysayan niining tubig,

giingnan ko si Kevin.

Kining tanan nga mihakop sa atong lawas

ug nanag-iya sa tanang karon

kadugtong niadtong mga sapa sa luha

ug sangi sa kagahapon kanus-a 

ang babayeng biniyaan mihilak sa iyang

kamingaw, samtang galantaw sa gaasul

nga gilay-on…

Hataas ang kasaysayan niining bato,

giingnan ko si Em-em.

Kining tanang balas ilawom sa atong mga tiil

katipik niadtong napusgayng gingharian

o kaha katipik niadtong bato sa mamumuno

o tagoanan sa managhigugmaay

samtang gasaulog sila

sa kapintas sa higayon…

Hataas ang kasaysayan niining gapnod,

giingnan ko si Jin.

Kining tanang gidagsa sa baybayon

naghinugilon nga siya gibun-og sa mga balod

ug unos ug karon, nia, sa dako niyang kalipay

atong gilingkoran samtang nag-ihap kita

pila na ka bituon ang nanag-iya

sa atong mga kagabhion…

-- OMAR KHALID

Metro Manila, Philippines

bituong kaka

Niadtong uyab pa mi

sa akong asawa,

gipangutana ko niya 

kon unsa ba daw 

para nako ang gugma,  

“Bituong kaka sa lawa-lawa 

sa langit,” tubag nako. 

Kalit siyang mikatawa.

Unsaon diay nako 

paghulagway sa gugma?

ilisan ang dagway, 

buliborag hapyod,

kolorag luha, 

drowingag agik-ik?

Walay salamangka 

ang kangitngit aron

hukasag sapot 

ang nagpilit nga titik.

Dili pod lumay ang pitik 

sa kasingkasing aron 

danihon ang duha ka 

wa-mag-ilhanayng kalag.

Ang pagbatok 

nga igambanay kini

sa hulagway sa kalayo 

maitandi sa santilmong

bantay sa bahandi 

nga tinubdan sa halok,

kun taptapag aso 

gikan sa tinustos

sa agta ang bayhon 

sa paghanduraw.

Sama sa kahilom 

taliwa sa kalimutaw 

ug buwakaw, 

dili malitok sa dila 

ang tanang nanglupad,

natagak, nabugto 

ug gisumpay 

ilawom sa dughan 

sa tinuorayng

nahigugmag gihigugma.

Unsaon paghiklad 

ngadtos kahayag

ang lawas sa gugma? 

Tubag nako, “Lisod!” 

Mas maayo pay 

mag-ihap na lag

usa ka libong 

kaka sa panganod. 

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines