7.30.2013

nganong lamian ang kinilaw


Ayaw'g tuo kon may moingon nimo nga tungod kini
sa siling-kulikot, o tungod sa laniw o klase ba kaha
sa bulinaw, mawbgas, guno, ibis,
o tungod sa sibuyas-bombay, o luy-a,
o sa suka, o sa mais-numero 12, o sa talition nga panaksan,
o sa klase sa ipadundon nga tuba nga siyete biyernes,
o sa klase sa kagutom, o sa kahagkoton sa singot
nga motabisay sa atong tampihak,
o sa kabisayaa ining makaonona.

Bahala'g di ka motuo.
Sa pagkakaron, nagpanitsit sa akong
tutunlan ang kahidlaw niadtong usa ka 
malumong buntag, diin ang kinilaw
labaw sa tanang lami sa gikilaw natong
kalipay sa milabayng gabii.


-- OMAR KHALID
Metro Manila, Philippines

sa dihang wala maputos ang love letter


Dili sa tanang mga higayon sa langit ra 
makita ang mga bituon. Usahay,
magpunsisok pod sila sa lapad
nga lamisa gikan sa napapas 
nga mga pulong-- suwat padayag 
alang unta kanimo. Hinaot unta

masabtan nimo ang ilang paggilak
bisan pa'g hugaw sa imong panan-aw.


-- JIN D. GARCIANO 
Camotes, Cebu, Philippines

7.28.2013

ang katahom naa ra sa mata sa nagtan-aw


"Beauty is in the eye of the beholder." -- Margaret Wolfe Hungerford

Usa ka busy nga airport.  Kalandrakas sa lumalabayng mga nawong.  
Sa akong pagpaabot sa sakyan kong ayroplano, usa ka batan-ong babaye 
milingkod sa akong atbang.  Nagbasa ako sa mga istorya ni Kafka.*  
Ug siya nagbasa usab og libro, nga ning panahona, di na maoy naandan
sa mga batan-on nga karon labing mahilig sa binag-ong mga kahimanan.
Usa ka gamayong babaye, petite, ang iyang buhok taas-taas, sangko 
og dyutay sa ubos sa iyang abaga.  Ang iyang nawong nga gitaliwad-an 
sa iyang buhok gamayon usab.  Ang tabontabon sa iyang mga mata 
may pagkaluyloy, ang iyang baba nipis ug morag taas nga badlis nga 
daw ningsangkad sa tibuok ubos sa iyang nawong sama sa baba sa baki.  
Kini dili istorya gikan sa libro ni Kafka diin dunay usa nga mahitungod 
sa usa ka pasahero nga wa mapiho sa iyang nahimutangan ning kalibotan.  
Upod, kini dili usa ka fairy tale, diin mahitabo nga may usa ka prinsesa 
nga mohalok sa usa ka baki ug kini mabalhin ngadto sa usa ka ambongang 
prinsipe.  Apan bisag usa pa kini ka fairy tale, di na kinahanglang 
hagkan pa kadtong kaatbang kong babaye aron siya mabalhin ngadto 
sa pagka-usa ka prinsesa.  Kay sa daklit kong mga pasiklap, kadtong 
bakiong dagway nga nalinga sa kalibutan sa iyang libro, nanag-iya usab 
og kaugalingong katahom.


* Franz Kafka: bantogang magsusulat nga Czech, kansang mga istorya 
labing makatingad-an, ingon sa istorya bahin sa usa ka batan-ong lalake 
nga nahimong usa ka uk-ok, ug ang istorya bahin sa usa ka aliwas nga
mi-report ngadto sa akademya bahin sa ninglabay niyang kinabuhi.    


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA  

ang paggukod sa higayon


Ang paggukod sa higayon
dili layo sa paggukod sa lalaki sa Baclaran
nga misakmit sa imong cellphone.
Samtang gilabnot pa lang kini,
tingali duna'y usa ka gutlo
nga magduha-duha ka

kon dakpon nimo siya 
o kaha magpuyo na lang sa gibarogan

ug sa imong kalibog
inanay nga milabay ang mga takna 
ug mipalayo sab ang lalaki
nga di lang cellphone nimo
ang gidala.


-- MA. CARMIE FLOR ORTEGO 
Talalora, Samar, Philippines

7.26.2013

pagbalit-ad sa balak ni Ric S. Bastasa nga binali sa balak ni Gratian Paul R. Tidor


Walay hunong ang pagpangiti sa takdol nga bulan, 
gani ang mga kabog nga gahaguros matagakan 
lang gihapon, apil na siyempre ang mansanitas sa tugkaran. 
Ug bisan tuod hanap ang mga silaw niini, mapagan pa  
ang nanagyagaw nga mga langgam matag buntag
ug mga sunoy ug himungaan nga mamatog sa kilumkilom. 
Wala ko hinginli ang bulan nga magpadayon pagpangiti 
bisan himatayon na, ug gani sa unang pagsubang niini
magsugod dayon kinig buhos og iting lanay. Kay lagi-- 

haska gyod bayang tam-isa, nga mosamot kalami 
kon medyo parat-parat: kalalim nga dili ko mahubit
kon ang akong tilawan ug tilapan mao ang namilit 
sa hubo mong lawas nga gipaningot ubos sa landong sa kagabhion.


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Manila, Philippines

kon ako usa ka bituon


Kon ako usa pa ka bitoon
buot unta nako nga masiplatan
sa takna nga dawaton 
sa kahayag ang panamilit 
sa kangitngit. 

Bisan tuod dili magdugay
mahanaw ra gihapon inig 
sabwag sa adlaw, dawaton ko 
gihapon sa kinasingkasing 
nga pagpaubos,

ug pagsunod sa kaalam 
sa sidlakan nga kanunay
gapadayon bisan mapalong 
sa higayon nga motugyan 
sa kaugalingon.


-- JONDY M. ARPILLEDA
Davao City, Philippines

7.24.2013

sumpay sa gihuwat


Magdumili sa mahinayon nga pagpadulong sa maayong kagabhion, Kinahanglang magdilaab ang katigulang ug magbagulbol sa kilumkilom; Mapungot, mapungot batok sa kahayag nga himatyon. Bisan ang maalamon sa ilang kamatayon nakahibalo nga tukma ang kadulom, Kay ang ilang mga pulong wala’y gihiwa nga kilat sila Magdumili sa mahinayon nga pagpadulong sa maayong kagabhion. Mga maayong laki, ang ulahi gakayab sa iyang kamot, gahilak kon unsa kasanag Ang pagsayaw unta sa ilang huyang nga binuhatan diha sa lunhaw nga baybayon Mapungot, mapungot batok sa kahayag nga himatyon. Mga tawong idlas nga nidakop ug niawit sa adlaw nga paspas Ug nakat-on, iwit na kaayo, nga sila nagbangotan ini sa iyang pag-agi, Magdumili sa mahinayon nga pagpadulong sa maayong kagabhion. Mga tawong lawom, duol sa kamatayon, nga nakasaksi sa suwaw nga talan-awon Mga matang buta mahimong magsiga sama sa mga bulalakaw ug malipayon, Mapungot, mapungot batok sa kahayag nga himatyon. Ug ikaw, amahan ko, diha sa masulob-on nga kahitas-an, Balikasa, benditahi, ako karon sa imong bangis nga mga luha, giampo ko. Magdumili sa mahinayon nga pagpadulong sa maayong kagabhion. Mapungot, mapungot batok sa kahayag nga himatyon. 


-- MICHAEL U. OBENIETA 
Topeka, Kansas, USA

pagsiplit sa damgo


Sa dili pa ta magsabot, laomi nga wa ko'y laing
pangayoon gawas sa imong pagsalig.
Nagdamgo ka. Ug ako, nagyamyam og balak.
Pero dili kini balak nga manghayhay 
og linuhaang panyo sa mga kutay sa kuryente.

Puyde kaha hinuon nga bertod kini sa tudlo
nga nagdangaw sa gilay-on sa anino ug hunghong, 
kun metrosan nga nagsukod sa bahakhak 
sa mga tanom ug danguyngoy sa huyuhoy. 
Ambot kon manguhit ba kini nga kilat

kun molagubo nga dahunog sa dugdog. 
Uyon pod ko nga mahitungod kini sa kaalam
sa mga baki samtang giharana nila ang gabii 
atol sa pagpangambak sa mga lusok sa dag-om.
Wa kay laing buhaton gawas

sa pagpiyong kanunay sa imong mga mata
ug pahagokon ang kahilom kay sa damgo 
man lang nimo madungog ang akong tingog. 
Wa pod kay laing mahimo gawas 
sa pagpaminaw, mouyon kun modumili ba kaha.

Ayaw na'g sulti; unya motubag nako. 
Dili gihapon tang duha magkasinabot
kay nia ta sa kamatuorang di tika madungog. 
Unahon nato ang mga alindanaw.  
Nagbahasbahas sila asa ka mang dapita 

karon sa imong paglatagawg pagduhiraw.
Dili na nimo sila sapayan pang dakpon
sanglit gawasnon man silang mobatog
kun motalidhay sa imong lumay.
Apan kuydawo tungod kay ang ilang pako

gidul-it na sa nagdilaab nga buwakaw
nga mangatagak unya sa imong kalimutaw.
Kon mopadayon pa kita'g pila ka tudling, 
maabtan nimo ang panon sa mga aninipot
sa ilang panaw paingon sa dapit 

diin naglantugi ang kahayag ug kangitngit.
Inig hangad nimo sa kapunawpunawan, 
gitangag na sa bakunawa ang langit. 
Ayaw'g hilak sa lagaak sa lipak.  
Sunda kanunay ang nagdilaab nga lubot 

sa aninipot hangtod mosangko ka sa palasyo
sa mga engkanto nimong pangandoy.
Mas maayo kon mohapit ta kadiyot
sa mga tanaman ug wa kay laing himoon
gawas sa pagtuo nga nia na kita sa hardin. 

Atangi ang milagro sa pagpangudlot
ug pagpangatagak sa mga layang dahon.
Tan-awa ang nangiyugpos nga piyuros
hangtod sa pagpanggihay sa mga buwak
nga mibukhad sa imong katawag panghupaw. 

Unya, sutaa kunog suway ang kalainan 
nga nag-uwang kanato sa di-mabungat-
sa-pulong nga utlanan sa tingog ug kahilom.
Ikaw nga gihapyod sa pantasyag daman, 
ug ako, nagtukaw aron hagbasan ang mohon 

sa pagbuhi ug pag-angkon, aron subayon 
ang mga gilatid nga badlis sa paghukom,
aron putlon ang mga giatang nga lit-ag 
sa pamalak nga maoy hinungdan nganong
mahisagipot ang pulong sa kasilag.

Pero, unsa kahag baligtad ang atong kahimtang. 
Ikaw ang gitahasan sa pagsubay ug pagkaplag
sa kahibulongan ug kamatuoran,
ug ako, tigpahinumdom lamang sa mga timaan.
Bukhon mo kaha ang imong mga mata?

Ikipat-kipat sa kahayag dayog timbakuwas
tungod kay ang pagbangon gikan sa paghikatulog 
usa man sa mga dagway sa paglaom?
Kun di ba kaha, ingon niini: nagpiyong ka
apan kiyuom ang kamot nga nagkumkom sa damgo. 


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

7.22.2013

maayo unta'g makaabot ta'g 90 anyos


ug balikbalikon ko paghabol ang mga bata sa halayo

gasud-ong kanimong naghagok sa atong kagahapon karon kaugmaon

nangandam sa kaadlawong wa ka na kun di ba ako


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA   

paghubad sa pulong 'home'


Sumala sa atong tema karong hapona
Magbalak unta tag bahin sa home.

Sugod kuno ta sa kinaham panultihon
Nga Home is where the heart is
Lain sad tong A house is not a home
Apan silingan ra na silang duha.

Unsaon man kana paghubad?
Kanang home is where the heart is?
“Kon hain ang kasingkasing anaa ang--
Unsa man--Anaa ang balay? Anaa ang panimalay?
Mora mag dili mao.

Home is where the heart is.
Buot pasabot, gidaladala nimo ang “home” (dili lagi balay)
Bisan asa ka puyo. Dili sad maingon nga
Usa ka ka pawikan nga maglukdolukdog puloy-anan.

Ang matuod nga home (dili lagi balay, dili sad panimalay)
Ang matuod nga home anaa man diay sa dughan
Kay ikaw sayon ra mang mopa-uyon-uyon
Bisag asa ka ilagpot sa palad ug sa panahon.

Wala'y baling manggahi imong tudlo didto sa Alaska
O modagayday imong singot didto sa Nigeria
Tungod kay gidaldala mo ang kasinatian sa home
Nga dili mapalgan sa laing dapit--kasinatian

Sa pagpangga sa atong ginikanan,
Sa paglantaw sa mabulokong kasadpan,
Sa paglangoylangoy sa dagat sa Mactan,
Ug sa pagsuroysuroy sa Colon daplin sa dalan.

Husto diay ang mga Pranses
Nga kon pangutan-on kon unsay home
Motubag og chez nous.
Sa ato pa, ang sa atoa. Home equals sa atoa.


-- ERLINDA K. ALBURO
Cebu City, Philippines

7.20.2013

pagpanaw sa kapulongan


Tanang buot kong ipadayag kanimo,
pil-on ug ipalawig nako sa balod
sa imong pagtagad. Wa'y laing mogiya ini, 
gawas sa hangin nga gakino gikan 
sa gadag-om kong dughan.

Sanglit wa'y timailhang masundan,
bisa'g kidlap lang sa bituon,
hagbay ko rang nadawat ang matuod
nga duha ra gyo'y paingnan
ining talagsaon nga biyahe--

inig dunggo sa akong kapulongan,
kanang kahabog sa imong dughan
moulbo ug mopalugdang sa dag-om lakip 

sa ubang paaboton--duna'y gibug-aton 
nga sarang mopaunlod ning tanan 
sa gilawmon sa kawalaan.


-- TON DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines 

giya


Gabii.
Maulawon kaayo ang mga bituon
samtang bug-os nga gapislok 
ang bulan, dili sama 
sa dakbayan diin ko gagikan. Kahilom 

sa imong Siquijor. Diha'y usa ka gabii, 
wala'y kisaw sa akong panan-aw duyog 
sa kangiob sa akong pagpaminaw. Basin
ingon ini tingali matag gabii--
ang balas sa baybayon iyaha ra 

sa pinong' mga balod, ug ang mga bato 
sa pangpang gipanag-iya ra sa kagot 
sa gagmayng' umang. Busa,
wala koy laing pamation kon dili 
ang linaw. Maghuwat ko…

Maghuwat ko sa takna nga imong buk-on 
ang kamingaw. Bisan pa'g wala'y iwag, 
matultolan ug matagamtam ra lagi 
unya ang paglutaw sa imong mga 
gabii.  


kang R. sa Siquijor

-- JESSREL E. GILBUENA
Bantayan, Cebu, Philippines

7.18.2013

tagohala sa gugma


Ang pagpaabot sa paghagbong sa mga dahon
atol sa ting-init sama sa kaibog sa mga bituon.
Apan usahay, aduna’y mga takna nga kutloon
sa hangin ang gabok nga sanga sama niniing ngulngol
sa imong palad sa kabug-at ining pagpunay'g tampiling.
Ug sama karon, daw nitabas sa kasingkasing ang samad
diha sa imong tudlo nunot sa pag-abis nimo sa mga sagbot
nga gapalibot sa punoan sa puti nga rosas. Nakalitan ka,
sa imong kahadlok nga basin baya naa’y rat snake
taliwa sa labong-- gapahinumdom sa imong kabalaka 
sukad gisuwayan nimo pagsukod ang tagohala sa bituon.
Dili tanan tawo hingpit sa pag-amping.
Usahay sukdon sab imong mga tinguha
aron matugkad kon unsa diay ang gugma.
Sama sa mga dahon, mangatagak nga wala tuyoa
atol sa tingdagdag, mangalaya duyog sa mga sagbot
sa dili pa kini banhawon unya sa tingpamulak.


-- DENNIS S. SARMIENTO
Maryland, USA 

patiil


Abi baya nako'g unsa--

Nunot sa pagkiaykiay 
sa iyang pahiyom (mora'g tingsi 
sa kandidato), pila na ba kaha 
ka bra ug panty
ang mihiyodhiyod ini
uban sa pagtrisera og kuwarta
sa Dayang-dayang, Otso-otso
o di ba kaha ning bag-ong
Gangnam-style ug Harlem Shake;
gikan nikundat ang pahumot
sa dalagang gianuhosan
sa sulo nga langkay,
mga tampu’ng sa banika,
nagsinug-ang primos sa
tunga sa tenisan nga gikuralan
og sulirap uban sa bakakong
juicy fruit, magsusapinday
nga ‘hata-hata’ ug Sparkle--

Ug diha-diha natuhog ko ra.


-- DONZKIE B. ATON 
Bagtik, San Remigio, Cebu, Philippines

7.16.2013

ang mga tinagoang pultahan


Padayonon ko
pagpangita ang mga tinagoang pultahan
niadtong daang kastilyo. Buot kong 
sudlon. Buot kong sutaon
kon asa ang ilang mga gipadulngan.
Mga sidlak ba nga mga lawak 
nga puno sa mga bahandi sa gingharian
o hinuon mga ngitngit ba nga bartolina 
diin naghan-ok ang mga bukog 
sa naalaot nga mga piniriso.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

hunahuna sa hulmigas gikan sa table of contents sa "The Best American Travel Writing 2003"


Tan-aw man ka?
Wala pa diay ka kasugat og hulmigas
nga mouk-ok sa panid sa libro?
Ay, abi nimo pagkaon
akong giari no? Dili tawon…
Sa tinuod lang, nisu'd ko diri
aron makaadto ko anang Cuba
nga gisulti diris' libro, bahala'g layo 
(sa tinuod lang, kinahanglan pa kong
magtago-tago sa gwapang pasahero 
nga kanunay magpunay og pagpag 
sa iyang blusa samtang 
mangita nako. Lami’g kapyot pero
kapoya pod kaha. Magbasa na lang ko, uy!
Ug unya magdamgo nga makasuwat,
basin pod baya diay makamugna pod ko
og nindot nga dapit layo 
sa akong nahimutangan: 

Usa ka kinabuhing lahi
sa naandang pagkamang!


-- MA. CARMIE FLOR ORTEGO 
Talalora, Samar, Philippines

7.14.2013

pagbali sa balak nga "mansanitas" ni Gratian Paul Tidor


Walay hunong sa pagpangiti 
ang mga langgam matag buntag,
ang mga kabog matag gabii,
ug ang mga sunoy ug himongaan 
sa punoan sa mansanitas nga mitubo 
sa among tugkaran. Apan 
bisan pa'g nanimaho 
ang among tugkaran, wala namo putla 
kining mansanitas nga padayon 
og pamunga. Ug unya-- 

kon tilawan ug tilapan-- 
haska gyod bayang tam-isa, labi na
kon kita na lang duha ang mahibilin 
sa landong niini inig 
takdol sa bulan…


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

dunay kulang…


Karong adlawa, dili kaayo
seryoso ang rosas sa iyang kapula;
ang ulan dili kaayo seryoso 
sa iyang pagbunok kay nindot man 
ang pagsubang sa Adlaw, ug ang Adlaw
dili sab kaayo seryoso sa iyang pagsubang
kay nag-ulan man.

Ug akong namatikdan nga
dili kaayo seryoso ang imong pagtempla
sa akong kape (bisan sakto sa asukal, sakto
sa kainiton, pero morag dunay kulang);
dili sab kaayo seryoso ang paghapyod nimo
sa akong dughan kay gikuwangan ko
sa kakatol sa kagilok sa gugmang makabuang.

Day, seryoso baya ko aning akong
pangluod.


-- OMAR KHALID
Metro Manila, Philippines

7.12.2013

ang kalipay sa hardinero


Walay makatupong sa kalipay sa hardinero!
Samtang gapul-ong siya sa mga sanga sa bombil
Nga miawas sa habog nga paril sa mansyon 
Sa pamilya nga iyang gialagaran, tagsa-tagsa niyang gigunting 
Ang mga tudto sa mapahitas-on niyang senyora!
Giabis ang liog sa malupigon niyang senyor!
Gihabas ang mga kamot ug tiil sa hambogero niyang senyorito!
Unya sa iyang pagpanglabnot sa nangumbitay pa
Nga mga sanga, kalalim sa iyang gibati nga galangkat 
Sa panty sa bigaon niyang senyorita!
Pastilan kalami!


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 
Manila, Philippines

mga tagak nga dahon


Ayaw'g silhiga
ang mga tagak nga dahon.
Pasagdi nga matapok, mahiusa sila 
sa yuta, magpabilin bisan pa
sa kamatayon. Ug tugoti nga

banhawon sila
sa mohapit nga huyohoy,
sa nagpahipi nga ampo-ampo,
mga timos, bakukang, ug baki 
nga nagpakaarong-ingnon

nga sagbot sab, lakip sa mga lunhaw
nga nasaag pagpanurok unya
atol sa pagkadunot.


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

7.10.2013

literatsismis: ritwal nga anugon iluom upod delikadong sulaton ug ihunghong


si edith kunohay nanglunong hubong
engkantadang gimakuling salimbong

tinandangan sa klieglight sa sillimang bulan
iyang negligee nanihagsihag nikayab
sa metaphor bitoong takdol gapaukyab

edilberto somnambulo nahimong
usa ka paresang matang peeping tom


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA  

pamatbat


Sa Pag-angkon

Ug dili lang kay giangkon sa dag-om ang tubig, 
gibisibis sa yuta ug sa mga tanaman,
gipadagayday sa suba ngadto sa dagat
nga mora ba'g benditang gipatik sa agtang, 
pusod, ug duha ka abaga sa magtutuo.
Apil na usab niini ang tanang nangapyot sa hangin.
Gidupa ang ilang pako sa alindahaw,
gituhik-tuhik ang amgi sa dumagsa,
gikakha ang lumay sa humay, 
gipanuktok usab nila ang mga tipasi
nga giapod sa kapitolyo, katedral ug kasingkasing.
Dili dapit sa mga maya ang halwa ug dakbayan.
Dili luna sa ilang pako ang sementog asero
tungod kay giangkon sila sa hangin.
Ug ang hangin gawasnon sama sa uwan.
Panganod usab ang witik sa ilang ikog:
hanas sa mga taktika sa alimpulos ug unos.
Ug molipak ang pagpangatagak sa ilang balhibo.  
Ug mohampak ang pagpangambak sa dag-om.


Sa Pagbuhi

Gibunyagan na sa kalayo ang atong ngalan
bisan gani'g wa pa ablihi ang dakong pultahan 
sa pagduhiraw, pakigbisog ug pagkaplag. 
Mao kini ang unang ritwal nga sagubangon 
aron buhian ang kaugalingon nga gigapos
sa mga lisod kalimtan ug sa tanang gikahadlokan.
Mosugot ka man o mosupak, dili ikalimod 
nga kanunay kitang gisumay-sumay sa tingog,
gisunod-sunod sa atong anino,
gigukod sa nahibilin tang lama ug tunob,
nangurog nga wa masayod sa hinungdan.
Kinahanglan natong ambakan ang way-
kasegurohan, kumoton ang nagbagang kadasig, 
magsugba og luha, mag-asin og gugma.
Niining paagiha, gawasnon ang tanlag sa unod--
ang unod sa kasubo, ug ang kasubo sa pulong.
Pagbadbad sa hugot nga gapos sa kahakog
ang higugmaon ug mahigugma ta, di ba? 
Ug unsa pod ang bahin sa luha? Paminaw. 
Mobundak ang dagkong lusok sa uwan 
aron buhian sa dag-om ang kabug-at 
sa pagpaabot, pagaanon ang paglatagaw.
Ug modaaw ang dilaab sa atong panagway,
Ug mokagiw ang agiw sa luspad tang mga ngabil.

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

7.08.2013

hubad sa balak ni Shoichiro Iwakiri


Mga Mata ug Mga Tudlo

Usa ka bata
nagyuko 
nga nanghagdaw og mga buwak
sa iyang mga tudlo
nga nagtipig og kahayag ug mga gasa.
Usa ka tawo nagbasa og mga pulong
naglingkod
naghawid sa mga panid sa iyang mga tudlo
nga nagtipig og mga dilaab ug mga anino.
Mga tudlo nagdugtong...
Nagbasa, naghagdaw, ug naghugpong.
Usa ka bata nanghagdaw og mga buwak. Usa ka tawo nagbasa og mga balak.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

nganong wa ko nitungha sa reunion


Inig sunod nimo sa hagdanan,
mapalgan nimo ang pasilyo sa kaniadto diin 
gipangtukar ang mga kantang kanunay 
galanog sa radyo. 

Sa sulod sa klasrom makit-an nimo
ang imong kaugalingon sama sa katawhan
nga ang mga nawong halos parehas lang 
sa nauso nga hinapay. Mora'g mga alibangbang 

nga sayo namakwi sa ilang uloran, 
nagkatagkatag sa pasilyo diin sa matag liko-an, 
mahinumdoman nimo kinsa'y mga bida 
ug porbida nga nagpaugat

ug nagigat-igat sa kilid; kinsa ang mga buang
nga nagsabsaba samtang nagsinukmagay
ang mga brusko kunohay, kinsa ang mga inday
nga kusog mangunay sa ubang inday. 

Kon basahon balik ang mga sugilanon 
nga napatik sa matag silyon sa mga lingkoranan,
mobuhakhak kaha ka, mohilak,
kun mosurok imong dugo

sa kamabaw sa drama kaniadto?
Ug hain man ka ana nila kon tanawon nimo
ang imong kaugalingon sa tipak nga samin
sa kasilyas? Hain man ka adto nila

nga inig bagting sa kampana sa tingsirado,
kalit lang mahawan ang klasrom? Ug sa dili pa ka 
mohawa, dunay ka'y napalgan nga batan-on, 
nanampiling dapit sa may bintana.

Kon pangutan-on nimo ngano
nga kanunay siyang gainusara, 
Iya ra kang tubagon,

"Gapaabot ko nga mahilom ang palibot
aron madunggan ang awit nga mopalid 
sa nahabilin nga abog."


-- TON DAPOSALA
Cagayan de Oro City, Philippines 

7.06.2013

salamin


The inventor of the mirror poisoned the human heart.
-- Fernando Pessoa

Ang salamin labing matinud-anon. Wa'y tingog,
apan daghan ang iyang ikatug-an kanimo. 
Ang nawong nga way pupanaganang iyang ipakita 
kanimo, daw usa ka panid nga nagpaabot
nga imong basahon. Daghan ang mga nahisulat.
Apan ikaw ra ang mahibalong mosabot ug mohukom.
Kay ang salamin usa man lang usab ka paresan 
sa mga mata nga motan-aw kanimo.  Ang kalainan
mao lang nga ang mga mata’ng nagtan-aw imoha.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

sa pikas bahin


dawaton na lang
kon unsay palad

mumho
sa bahaw

bukog
sa mangsi

lusok
sa ulan

maayo hinuon
kay kini gaan


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

7.04.2013

mansanitas


Wa'y hunong sa pagpamunga
ang mansanitas sa tugkaran. Bisan pa
og di mi tigpamupo
sa mga bunga niini,
kanunay ming busgon
sa ilang kapula inubanan

sa mga nanagyagaw 
nga mga langgam matag buntag, 
sa sunoy ug himungaan 
inig batog sa kilumkilom, 
ug sa mga kabog nga gahaguros
ubos sa takdol nga bulan.


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

pag-inusara


Sa dihang ang hunahuna
nangita'g mga pulong diha sa iyang mga suok
nga gatukib sa gilay-on 
gikan sa pagsantop hangtod sa pagpadayag, 
ug wa'y laing nakit-an

gawas sa kahaw-ang.


-- MA. CARMIE FLOR ORTEGO 
Talalora, Samar, Philippines

7.02.2013

hubad gikan sa gitagik nga kanta ni Burt Bacharach ug Hal David


One Less Bell To Answer 

Menos usang pultakampanilyang tubagon 
Menos usang itlog pritohon
Menos usang tawong sunod-sunoron
Ako unta magmalipayon 
Apan tanan kong mahimo ang paghilak
(Bakho, bakho, wala nay bahakhak)
Ako unta magmaya
(Oh, nganong siya nihawa)
Ako lang nahibaw-an  sukad siya nitalikod 
Kinabuhi ko haw-ang gayod
Bisag nisulay ako paghikalimot 
Dili ako makahimo bisag unsaon
Matag bagting sa pultakampanilya 
Ako magdagan gihapon


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

bungat-pamatbat

  1. Kasabotan 
Magsugod ta sa usa ka kasabotan 
agig pahinumdom sa mga nakalimtan nga abi nimog kasagaran. 
Motikungkong ang hibihibi matag labok sa hapyod.
Moharag ang kakognan inigwahing sa mga lakang. 
Parehong kasabotan nga gisunod bisan na sa kinagamyang kuwaknit: 
dakpon sa pangdungog ang di makitang hinog, 
tabonan sa duha ka pako ang buwan ug bituon. 
Ang balak ug magbabalak parehong gibugkos sa tanghaga. 
Kay unsa ba ang panagang sa anino inigkisikisi sa kahayag? 
Kun ang panapo sa mga aninipot kon mangwalis na ang gikatlang kangitngit? 
Lingin ang kalayong kalit modilaab sa kasingkasing sa kilumkilom 
ug ang banagbanag mibukhad nga pako sa mga kabakaba 
nga gipakaingon mog piyuros ang tanang mitikyop nga kahilom. 
Bisan gani ang mga kaka amang sa pagpaabot. 
Ingon gyod niini ang utlanan sa matag panaw: 
mga taligsik nga natagak sa aping sa huwaw, 
kun balhibong gipadpad tumoy sa pilok, 
kun hilis nga tsinelas nga gianod sa pagduhiraw, 
kun bersong misagunto sa tuldok ug duka. 
Kay giuwang ba ang pag-abot sa pagbiya? 
Ang mga lusok sa luha ug badlis sa pahiyom? 
Ang damgo sa pagtukaw? 
Kon ang pagtukaw mao ang pagkahinanok 
uban sa mga estatuwang gilumotan na sa katawa 
ug mga rebultong gianuosan na sa gibalik-balik nga pangadye 
mora'g yamyam sa mga kalabirang anting-anting? 
Dili sukwahi ang huyuhoy sa duha ka pako
bisan gani ang mga kuyabog sa usa ka salag. 
Gisuta sa mata ang unsa mang gipadayag sa kahayag 
aron dili malingla ang rason sa pagtuo 
tungod kay gikuwenta na sa takna ang gilay-on nga nag-uwang 
sa tubig ug abo, sobre ug internet, numero ug imahinasyon. 
Mao kini ang gisalida sa handurawan nga lisod tugkaron sa kompyuter: 
halok nga mosiak sa unod ug paghigugma, 
hapuhap nga mopukaw sa hubog nga kahidlaw. 
Ug padayon nga bugkoson ang kalainan: 
way kutas nga tungason ang tanang bakilid, 
igmat nga sipliton ang mga hirig ug takilid. 
Kay didto sa layong bukid sa paghubong ug paglabong: 
nangabaligtos ang bagon sa mga dagon, 
nangawhat ang mga dahon sa paghandom.

  1. Pagtakda
Isunod dayon nato ang pagtakda
sa nagkalainlaing butang, pagtakod-takod
ug pagka-di-malikayang kaguliyang 
sa mga panghitabo ug kinahanlang mahitabo
nga, sa makadaghang higayon, mihagtos
lang sa imong panan-aw. Maingon ta'g gimino.

Gipaghot na sa mga iro ang unang takdol.
Gidangaw na sa mga kabog ang kabugason.
Mouwang ang sigbin inigtilap sa busay
kon masud-ong ang nagdilaab niyang kalimutaw-- 
ang santilmo miursang hilanat sa kaadlawon.
Unya, matagak ang buwakaw sa imong daman. 

Dinhi sa isla sa Bohol, parat ang mga bituon
nga giampingan kanunay sa ukoy ug kataw:
nahadlok nga moulbo kini dungan sa dinamita,
bugbog, kaskas, turungturong ug pagmahay 
– lakip na niini ang palasyo sa mga pawikan: 
ang guso ug pasil nga gibanlas sa panghupaw.

Dugay nang mikagiw ang mga ada sa suba.  
Luyloy na ang kaway-kaway sa mga dahon.
Nakalimtan na ang pamaybay ni Karyapa:
engkantasyong gitagik sa punyal ni Tamblot
ngadto sa suwab sa sundang ni Dagohoy,
orasyong' gikulit na sa bagulbagol ug bato 

sa Punta Krus ug Simbahan sa Baclayon.
Gihinginlan na ang bathala sa kinampay
kay gipalabi ang signit sa text ug noodles.
Gitunaw na ang dagon sa tipay ug lagang;
gikulob ang bagol sa tam-is nga kalamay
ug gilaslas na nag-inusarang dila sa Eskaya.

Kon makasulti pa ang Chocolate Hills,
iya ng giagni ang mga engkanto nga mobalik sa lasang
diin ila ang sonata sa mga pispis, gangis, mangloy;
diin modimdim ang mga duwende ug tiki sa unang
matagak nga yamog sa di pa mapuwak 
ang mutyang dugay ng giugom sa puso ug gutlo.

Hinuon, nangumbitay nga karikatyur ang bayhon
sa mga mawmag ibabaw sa kakahoyang
gilangkatas bulok ug labong morag litratong naugdaw, 
naagiw lakip na ang panumdoman.
Kay banhawon ba sa paghanduraw ang tanang
gisunog sa kahakog, panamastamas, pagbati?

Mao kini ang kasabotan nga gisunod sa kinaiyahan:
gisukod sa panganod ang ilang pagpangatagak
apil na ang pagbugkos sa bangaw ug alindahaw,
ang paglasik sa taligsik ug uwan hangtod nga mobagyo.

Tan-awa ang dagat. Gilukot sa liboang balod
ang minilyang gauwang aron angkonon ang baybayon,
apil na niini ang paghunas nga mora bag gitakilid
ang kalibotan ug gipataob sa Buwan ang pikas
tampi sa panagat, ang layong hunasan sa pagkaplag. 
Gibangan sa ayaay ang nanglupad nga kanaway
sa matag silik sa nag-alak nga suno ug bulinaw.
Mokisaw ang lim-aw sa haguros sa alindanaw.

Unsaon nimo pagsiha sa mga butang nga anaa na
ngadto sa umaabot ug sa kinahanglang mahitabo?
Ug ang pagsanta sa di angayang buhaton? 
Pasagdan ba sa kamot sa kinaiyahan
sama sa batong mibarog sa tinulo sa tubig?
Kun palumotan ba hinuon ang tanan sa kalimot?

  1. Pagpadayag
Mao kini ang dayag nga mga timaang dugay 
nang gitipigan sa maulawong hibihibi:
      (1) elemento sa hangin, tubig, kalayo ug yuta sa mga dahon;
(2) sugilanong' nagtambid sa mga dalid;
(3) garbong' mihapuhap sa mga buwak,
(4) samad nga nagdugo sa mga tunok.
Pila ka kukok, uwak, banog
ang nagbugno sa hangin aron angkonon
ang upat ka ngalan sa teritoryo:
amihan, habagat, timog, dumagsa
nga wala pa maulipon sa huyuhoy?
Pila ka bagyo ang mikusukuso 
sa dagat, kun alimpulos nga mikuraw
sa lim-aw, kun baha nga miambak
sa suba aron mabanabana
ang gahom sa tubig
nga wala pa hukasi sa busay?
Pila ka kalayo ang misuwayg sugba
sa lasang aron bagahon ang lapok,
daoban ang bato aron lamang
masuta ang trangkaso sa bulkan
nga wala pa mapaso sa dilaab sa huwaw?
Pila ka bukid ang naghubo,
morag halas nga nagluno, 
aron pulihag himbis ang yuta,
kun isla nga mitidlom sa mapang
milakra sa panumdoman,
kun bungtod nga mikamang
paingon sa patag ug kinabuhi
nga wa pa buk-a sa linog?
Gisuwat na ang sugilanon
sa lingganay sa matag atuli 
sa mga debutog parokyano
ug gilalik na ang suliran nga gigaid
sa kada batos rosaryohan kay dili igo
ang dinagkotang kandela nga moiwag
sa kinahiladmang lawak sa hotel,
sa ngiob nga eskina sa hilas ug uwag.
Gilawa-lawa na ang mga kerubing
giagup-opan sa altar sa mga ngabil 
ug bisan gani ang mga estatuwang nagbarog
sa ting-uwag ting-init taliwa sa plasa.

Gipalit ug gipahimuslan na sa mga dayong puti
ang garbo sa baybayon ug isla 
sama sa maanyag nga babayeng 
dunay bulok nga kinampay:
gipabilangkad sa halok sa kuwarta,
gibestiha'g iPod, laptop, ATM card, cell phone
ug gipalimugmog og whiskey
nga mora ba'g daling hinawnawa'g
alak ang kabalaka ug kahadlok
kay sa magtampisaw sa buhagay 
sa lusok-uwan nga gisapupo sa sandayong 
ug mobahakhak sama sa mga baki 
sa gagmayng sapa-sapa.
Padayon ang ngutngot agi sa tunok
tungod kay ang pagpasagad,
pagpuhag ug pagkutlo ritwal
na sa mata, kamot ug ngabil. 
Unsaon paghupay sa kahapdos? 
pagtang-on sa tanang nagdugo?
pag-alim sa samad ug garas?
kon kanunayng putlon 
ang salingsing sa kasingkasing?
Gikulit na ang patik sa tipak.
Gisuwat na ang uwat sa kilat.
Apan ang ngulngol urom sa bagulbagol.


-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

Daghang salamat sa mga maniniyot nga gapaambit sa ilang mga hulagway sa Google ug Flickr.