andromeda ug uban pang talan-awon: duha ka tanka

Diha sa langit

kabituonan sikbit

sa gapangapkap.  

Wala gayo’y masabtan

ang nabuta nga dughan.

Diha sa bangaw

gapahiyom ang adlaw.

Uwan natuk-an,

ug nahabwa ang dag-om.

Galaway ang paglaom. 

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA 

ikatulong adlaw nga haya

Wa’y nagsubo sa kamatayon 

sa uk-ok, wa’y luha nga nitulo.

Ikatulong adlaw nga haya na kini

diri sa salog sa among pansayan.

Kinsa ang sad-an?

Saksi ko sa iyang pagkirigkirig,

sa iyang uwahing paningkamot.

Ang mga ebidensya:

basiyo sa Baygon ug tsinelas.

Wa’y usa kanamo ang misibog

sa patay’ng lawas sa uk-ok.

Nagsige ra og pangagda 

ang ngabil sa basurahan…

Nadugta sa ikatulo nga adlaw,

ang uk-ok ulahi na kaayo

sukad nabanhaw si Kristo. 

-- R.L. BERTULFO

Talisay City, Cebu, Philippines

wala na’y pagmugna

(tubag sa balak ni Ester Tapia nga "Ikaduhang Pagmugna") 

Nakipot na ang mga uwat sa kagabhion.

Ang imong taas nga hinanok usa na ka habog nga pangpang 

diin matagamtam ang katam-is sa nagdagayday nga pahiyom.

Andam na ang layag sa pagpanaw sa mga saag nga halok.

Susama ba kita’g gidamgo niining tungang gabii? 

Buot tikang gakson ibabaw sa bugnawng tore 

diin ang tingog sa kampana ang nagsinukliayng tinagubtob sa atong dughan, 

wala’y paglimbong, puno sa namuswak nga kamingaw--

sonata nga nagbanda-banda sa nagpakahilom natong mga kalag. 

Ang atong tinutokan mao ang mas hait sa pinuting duha’y suwab—

mihiwa sa mas labing tabunok natong kagahapon 

ug miyagyag sa tanang kaligutgot ug kasuko 

ug milukop pagbanaw sa tibuok syudad, salag, ug pantalan. 

Ug kita dili na sa atong kaugalingon, 

labaw pa niana, ikaw usa na ka babaye nga mihakop sa kagabhion 

ug ako usa ka silaw nga migitib sa pagyabo sa kabuntagon, 

ug dili na motakdol ang atong mga buwan. 

Wala na’y makapkap sa imong tinan-awan; 

ang imong dila puno na sa mga nangalawos nga dahon 

ang imong mata sa mga nangalarag nga humot sa rosas 

ug wala na’y pagpamukhad;

wala na’y pagpabilin. 

Buot unta tikang gakson og gakos sa tinghuwaw 

sa tanang bugnawng gabii, sa matag hunong sa gaway sa orasan sa pagpitik. 

Apan wala na’y lain pang pagmugna 

kay ikaw wala na, 

wala na, 

sa akong hunahuna.

-- MICHAEL FLORENTINO

Ormoc City, Leyte, Philippines

kantalita sa wala sugta

1  

wala motugdon ang bunga sa akong ngabil bisan giunsa pa nako’g nganga 

2

gisubhan mo na dayon ang dangilag 

bisa'g wala ko pa kini dusliti

3

magbaid ako sa akong sanggot magabii

samtang maghandom niadtong labong 

nga balili nga wala ko gayod magunahi. 

-- KENNETH MICHAEL M. BABA

Borbon, Cebu, Philippines                                

pikot

Sumala ni Mamang, wala natawo si Lolo

nga pikot. Kay bugtong, dili-ingon nato

ang mga kadula—dili makit-an 

ug dili kakita 

kon adlaw… Ug giadto nako si Lolo 

sa kaugalingon niyang payag. Sama niya, 

ang akong mga mata—usa lang

ang tabon-tabon, talinis, gamay.

Ako, kadto:

basig wala ko natawo nga pikot. 

Kay wa'y kadula, kanunay nakong tutokan 

ang adlaw, pagamyon ang mga mata.

-- M.J. CAGUMBAY TUMAMAC 

General Santos City, Philippines

an kamatuoran han tore han babel

'
“God is an infinite sphere, the center of which is everywhere, the circumference nowhere.” 

-- Hermes Trismegistus

Daan na hadto mag-iriba

An tingog han amon mga dila

Pero nasasantop namon an kada tagsa.

Naglarang magtindog hin tore

An mga gamhanan

Nga namamangulo ha sentro han Sumeria -

An Babel.

Nagtuha hira hin milagro

Tikang ha mga ziggurat –

Ginpasiga nira an adlaw bisan gab-i

Ngan nagkahahanaw an mga bituon.

Nag-aasoy kuno ini nga kinahanglan

An mga yinaknan han Sumeria

Mag-urusa

Ngan magasto kuno an pag-iba-iba

Ngan magbubunga kuno ini hin araway.

Basi kuno makab-ot an langitnon nga himaya

Magtitikang an pagkaurusa ha ira

Ngan igpapatik ha usa la nga pinulongan

Ha mga palki han kasaysayan.

Kami naman,

Nga tikang ha kasidsiran,

Ha kabukiran,

Ha mga ligid han dagat,

Ha mga kagurangan,

Nahugay han mga milagro

Ngan mga saad hin pag-urusa.

Sumugot kami han ira mga plano.

Naglakaton an mga babayi ngan mga lalaki

Tipakadto ha sentro,

Ginbiyaan an mga paghinumdom 

Han mga tinikangan

Kay bug-at kuno ini

Han karadtuon nga larang.

Samtang hagdan-hagdan

Nga nakakab-ot han tore an langit,

Ginbuhat han Ginoo an iya milagro.

Igsurat ini ngan igpasamwak

Hadton namamagtuo han nahiaraan;

Imbes nga mga dila,

Ginhukasan niya 

An amon mga mata.

Ikaduha tikang ha pinakahitaas nga balitang

Nakit-an namon an kahusay

Han ubos nga pag-ukoy

Ha amon mga tanaman,

Ha mga hawan ha tiilan han bukid,

Ngan ha mga tangpi han katubigan.

Ginhuring han anghel han Ginoo

Ha amon mga talinga

An abat han mga pulong nga nalimtan;

Ano kalipay an pulong han kasakit?

An pulong nga paglimot, ano kakusog gumunit?

Ano katahom ngan kamaka-uuraw

An mga pulong nga hapit na maanaw

Sugad han iroy, nasod, pinulungan,

Kalibutan, kinabuhi, pag-angkon, pagtalumpigos,

Pagpatay, pagdukwag, gugma, pagsalikway

Kun ginyayakan ha pulong 

Nga hirani ha kasingkasing

Sugad han mga kamot

Nga nagpadako ha im’?

Ngan nakit-an namon an amon mga payag 

Didto han mga kasidsiran

Nga ginlalam-oy han madlos hin tapo-tapo ha disyerto.

Didto liwat han pungkay,

Han di pa tapos nga tore

Ginlalatob hin ikog pagi

Hin gwardia nga taga-Babel

An akon bugto.

Diri kuno ha yinaknan han sentro

An pakig-istorya niya hadton namamangulo;

Gintinawaan an akon bugto

Ginhuboan hin saruwal 

Hasta kumirugtol na la hiya ha ligid

Ngan nagyinamyamon kun ano adto an hubad

Han mga pulong nga “husto na” ngan “pasayloa”

Namagting an mga buyayaw

Ha mga dila han mga taga kasidsiran.

Ginpangastigo namon an mga taga sentro.

Kami nga dirudilain an yinaknan

Nagkalusad nga urusa an mga dughan.

An sumunod nga mga hitabo,

Nakapatik na ha kasaysayan, syempre, 

Ha bersyon han mga gamhanan.

Pag-uli ko ha amon

Hadto ko la kakit-i,

Ilarom han kagabhion,

Nga kun itatanding ha tore,

Huruharani an bulan

Ha atop han ak urukyan,

Ngan an kabitun-an,

Dirudilain an kahayag ngan kadagko,

Ugaring nga tanan hira mahihimo nga sentro

Han uusa nga uniberso.

-- KENNETH ALVIN CINCO

Salcedo, Eastern Samar, Philippines   

tubag sa giapas nga kataposang balak ni higaladagang Ernesto Lariosa

Ang kawalaan sa paghandom way kinutoban
Walay utlanan ang Albicalariving katahoman
Sa unahan ang banagbanag nanagpanghalad
Untop 4:30 nanamilit ka sa wanang ni Bathalad

Tua na tadhang timonil kadayong sa Dagang
Ug dili na matugkad kining kahaw-ang...


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Lake City, Florida, USA

pier sa argao

Kaning mga litrato didto kuhaa 

sa may karaang pier sa Argao. 

Sais anyos ko aning gabatingsyut 

gamug-ot kay hait ang mga kabhang 

sa kinhasong nalingkoran sa balas. 

Hala, nakuhaan diayg hulagway ni Papa 

kaming magsuon tungtong sa batong kaluha 

dinhi baya mabitik akong ilong sa pingwit 

sa akong magulang si anhing Pepe. 

Ning laing hulagway naglaray ming mag-agaw 

tapad sa lambayong nga among i-skiping rowp 

kanang mamisita gani sila gikan sa Sugbo. 

Nia say mga bag-o-bag-o kay nagguroy na kog 

bebeh nga nahadlok og langoy 

iyang bukong dala ikabo sa dagat parat. 

Kami sang magtiayon nangitkit ani og barbekyu 

sa karaokehang Red Tomato sa kilid sa pier. 

Wala makuha sa retrato 

ang daghan pa namong kalingawan tungod sa pier: 

pag-ambak-ambak inigtaob ug inighunas 

panguhag kinhason balat ug tuyom 

panggukod sa agukoy sa balas 

pangitag alukabhang himoog kwintas 

balay-balay ginamit ang gapnod ug lukay 

lumbaanayg langoy gikan sa lapyahan. 

Karon ang karaang pier sa Argao 

dili na palangoyan kay nagkadaiya 

ang mga putos, laya, ginisi, upos. 

Kinsa may ganahan rong modalikyat didto 

labi na sa gabii gitirador man ang bombilya 

diha poy adik diri nanglugos og dalagita. 

Dili na man sab managdula ang mga bata ron 

og tubig-tubig, hulbot-bitok, sung-ay-sung-ay. 

Apo namo karon nga taga-syudad 

wala ug dili na makaila niini kay nagsige lag 

yampungad sa Paw Patrol ug Pokemon 

ilang estante may lain-laing klase sa dinosaur.

-- ERLINDA KINTANAR-ALBURO


Cebu City, Philippines

bulahan ang makapahilak sa labing gamhanan

I.

Pwera buyag baya sa mananabtan! Bus-ok tuod kanunay 

iyang tiyan bisan pa man og ang kataposang bahandi

igo rang tuwaran sa tigkawot og lubong. Pagkahayahay

sa iyang inadlaw nga pakigsawo ug pahimulos sa dili-

matagbaw nga uwag sa Manananggot kansang binuhi

nga uwak mangiti usab matag tabisay sa mga kandilang
gitilaan ang pabilo sa gapalibot nga kabugnaw duot

sa kabukogan. Pun-on og mga bakho ang kahaw-ang. 

Ug unya moawas gihapon—wa’y pakyas, di malimot—

ang gabon ug yamog diha sa gauha nga mga udlot.  

II.

Na hala, buk-a na ang garapon sa mga limos! Pauwani 

og mga sensilyo ug linukot ang mga palahubog diha

duol sa taboan. Lakip sa bakol nga mangunguot, suholi

sila nga molayat sa mga lubnganan bisan pa’g gahulga

ang mga aw-aw ug uwang. Sa baylehan sila tultoli!

III.

Pwera buyag baya sa mananabang! Bisan dili pa siya

motambol samtang gakiyodkiyod ang mga kundatan

batok sa tanang tunglo sa signos, ang iyang hapuhap ra 

ang igong mohabwa sa gabalikos nga sinugdanan— 

gagamot og kahayag, gabuswak og laing kalibotan

nga dili malipong bisan pa’g hagbay rang gatuyok.

Gani, siya ra’y paminawon sa raynang gabilangkad

pagtuman sa iyang pagbuot nga moutong og mosyaok

hangtod molugwa ang umaabot nga hari: ipatuwad

aron sagpaon ang lubot sa dili pa sa trono motugkad.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

tinagoan

Mihunas ang malinawong 

dagat. Migimaw

ang nagpahipi nga bildo. 

Dako ug hait.  

-- DELORA SALES-SIMBAJON

Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

subay ni bob dylan

Pila kaha ka buok mga bata

ang buot matawo

gikan sa pugas sa mga binatilyong  

midagan ug buot magpakabuhi 

sa mga eskinita ning syudad --

mga eskinitang triangulo, talinis, kinutsilyo -- 

midagan  aron moeskapo sa mga aninong  

nagpahipi sa mga posteng  

pinatyag suga, nagmaskara, nagtakuban,  

mga posteng puno sa aslom nga mga paskin,  

ning bulok nga prutasan sa syudad? 

Pila kaha ka buok dalagita ang buot  

moharong og tinutokay  walay tabon-tabon

naghuwat sa mga eskinita 

sa naandang mga baho, 

naghuwat  sa mga binatilyong mieskapo  

ngadto sa mga mabawng tubig 

walay lawod nga padulngan,

naghuwat ang mga dalagita 

nga nagsugod na og pangalarag, 

dili sila mga ulay

sa tinghulaw.

Unsa kaha kalapad sa mga dagat ang magpalatas 

sa mga binatilyong ginapos ang mga kamot, 

tinakpan nga mga baba, 

ginaid nga mga tiil

bisan pa sa kabughaw sa mga langit 

o sa daghong sa mga kompas nga mipunting sa amihan 

mitultol sa walay pagtapos nga kapunaw-punawan.

Pila kaha ka buok mga pintas nga piyer 

sa baybay nga mikawhat sa mga balod  

buot nga dunggoan, 

buot timonan, 

sa mga binatilyong naputlan og  mga dila 

nahupsan sa mga panumpa; 

ang mga lapokong kanal naughan,

mga sakayang papel nahutdan sa hangin, 

nasangad sa pagbara sa mga tutonlan 

ug pagkapupos sa unos sa mga layag, sa baga 

sa mga binatilyong natadtad

sa  kayugot sa kinabuhi ug sa gugma.

Miaslay ang ginhawa sa mga binatilyo--

dihay mga pulong 

nga buot luwaton, pasanayon,  

didto sa nagbuy-od nga mga pinuy-anan 

ubos sa mga gisumpang panganod.

-- ESTER TAPIA 

Kathmandu, Nepal

kay dili swak

Kuwidaw sa tabas

nianang imong dila—kanang

imong pinakatay nga ningwisik

sa mga gaunlang luas

taliwala kanato. 

Tinuod, dili kita swak ug 

wala kitay mga pusod nga

ikabugkos. Walay kagahapon

nga nakigdulog nianang 

mga lumot sa habol nga imong

gihapin kanako. Walay tando.

Bisan pa man niining tanan,

wala kay katungod nga mosusi kon

ang ania dinhi sa imong atubangan, karon, 

mahisama nianang imong kinaugalingon.

Tungod kay, sukwahi sa imong swak, 

sama kini sa mapinanggaong inahan, 

gahago og laylay sa iyang anak

sa matag tungang gabii. Gapatutoy

bisan gutom. Mopupho sa mga mumho

ug igit. Molahutay sa tanang pasmo

ug hilanat. Dili mangayo og sukli. 

Busa, kuwidaw. Ayaw pasulabi.

Ayaw kini itandi labi na nianang

walay mga perlas nga ikalabay

sa baboyan. Kay basin, basin baya

kon mahinayak, kon mosugmat,

didto ikaw ibartolena sa iyang

tagoangkan.

Aron biyaan.

Aron sa hingpit hikalimtan.

-- CORAZON M. ALMERINO

Los Angeles, California, USA

kurbada

gisubay mo

ang matag kurbada

nianang imong hawak

hapyod-hapyod sa bat-ang

atubangan sa liki nga samin

wala kay laing nakita kon dili

ang naghagdan nimong bilbil

molingi ka nga nagkusmod kay

dili ka sama ni kuan nga dali ra

masul-ob ang ingon ani ug ana

gisapot ka sa imong nakita apan

wala mo paminawa ang kahilom

nga namintana sa akong mata

diin gisamin ang ikaw ug ako

nga nagpabilin taliwala 

sa pagburot o paghiyos 

nianang imong bilbil

-- DAVE PREGONER


Lapu-Lapu City, Cebu, Philippines