saag nga balak

nibatog 

ang sayong kabuntagon 

gawas sa pultahan 

gituhik iyang anino 

nagbilin og iti 

dayong lupad 

uban sa hangin 

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR 

Dipolog City, Zambonga del Norte, Philippines

panamilit

Ilawom sa gagilak nga kawanangan 

nagkinto kong mitaak sa ganghaan sa tugpahanan 

sa Laguindingan, daw naglikay nga matunok 

sa nangakupog nga kabhang sa kahaw-ang 

sa dalikyat tang panag-uban. 

Apan sa padayon nakong pagtikang 

paingon sa paabotanan, kalit mibugtaw 

ang akong abaga, diin ang imong ulo nahiluna 

sa milabayng gabiing naniid ta 

sa pagpanglupad sa tanghaga, ilawom 

sa nagbanig nga hulga sa pag-inusara. 

Naminhod ang kaniadto haw-ang kong dughan 

sama sa kabhang sa gihulmigas nga saang, 

nga karon, sa imong kabalaka, gibalikosan 

giduyogan sa mga sonata sa mga inagulo, hagawhaw 

ug pangpanghupaw nga nakigkulukabildo 

sa danguyngoy, sa nangamig nga huyuhoy. 

-- JAE MARI D. MAGDADARO 

Binaliw, Cebu City, Philippines

face reveal

Karon, labi na karon. 

Ang mga pahina, 

mga post, ug mga share 

nangalisbo 

sa giangsong mga asoy 

kabahin nimo; nanalidhay 

sa mga tamla nianang 

imong hulagway: 

mangingilad, 

tikasan, 

scammer. Ikaw kini 

alang kanila. Ug alang kanila, 

angayan lang nga 

huboan ka, lud-an, 

ihian, posasan, 

ilansang sa kinailadman, 

ilawog sa mga… Apan, 

bisan pa man. 

Dinhi sa inyong 

panimalay, ikaw 

ang manghod. Ang imong 

mga maguwang gaalirong nimo, 

gatagulhos. Ang imong 

manoy gapainom nimo og 

tambal. Gaam-am. Ang usa ka 

manang gahikay sa imong 

pamahaw. Ang sunod gabangan 

sa giandam nga pyansa human 

siya niluhod, 

nihawok sa mga tiil sa iyang 

banang maot. Ang usa gaihap 

sa gibaligya niyang bonus 

aron ipuno sa kuwang. Taliwala 

o, taliwala 

niining tanan, gikan sa kalaksot 

ngadto sa kangiob ug lain pang 

kangiob, ang nagkagidlay nga 

gakos. Ang wala’y uwaw nga 

pagpangga. Dili matarog. 

Dili molimod. 

Salbahis 

sama sa katam-is. 

-- CORAZON M. ALMERINO 

Ontario, California, USA

7.8 magnitude

Molupad unta ang kamingaw paingon sa dughan sa mga biniyaan ug dili hikalimtan ang mga uyog nga mipalup-og-gun-ob sa dagkong pinuy-anan sa Turkey ug Syria. Gipaninglan sa aftershock nga milubong sa mga kinabuhing uyamot nunot sa mga kasakit nga miukiot sa kaunoran: Kadtong bata nga tres anyos nga nabulit sa napulpog nga panimalay, ambot dis-a niya gikan ang gininhawa aron mabuhi ug wa damha makit-an niya pagbalik ang amahan nga gidam-ukan ang dagway sa gibug-aton sa kalibotan; kadtong bag-ong gipanganak nga bata nga wala pa maputli og pusod gikan sa iyang inunlan wala masayod nga wala na'y kinabuhi ang iyang inahan samtang nagpaabot kanus-a makit-an sa mga rescuers; kadtong bana nga wa'y mabuhat gawas sa hugot nga kumot sa iyang kamot sa iyang asawa hangtod sa kinaulahian niyang gininhawa. 

Ug giyam-iran kita sa kamatuoran: 

Wala’y bili ang gituohang bililhon sa kalibotan; 

Wala’y kusog ang kastilyo nga gitukod sa buhangin; 

Wala’y espasyo ang gahom sa tawo batok sa dili matagna nga ugma:

Usa ka kawatan ang pagkatapos sa kalibotan. 

Di masukod ang kamingaw sa pagbiya. 

-- JOVANIE B. GARAY 

San Isidro, Davao Oriental, Philippines

nostalgia

“The wind began to blow again. It was the levanter, the wind that came from Africa.” 

-- Paulo Cuelho, The Alchemist 

usahay 

ang kahayag sa daob 

ang batil sa tambol 

mobutho sa mga damgo 

modilaab sa dughan 

ang kamingaw 

niadtong halayong dapit 

ngilit sa desyerto 

galatagaw ang among tribo 

sa naugdaw nga katuigan 

-- RODELIO BARELLANO 

Caloocan City, Metro Manila, Philippines

sa usa ka estatuwa sulod sa people’s park

Gikitkit sa takna ang kabagtok 

Sa semento: nangatipak iyang lawas, 

Nakupas iyang pintura kansang

Mga hinup-ak daw mga sagradong 

Abog nga mipulbos sa akong buhok 

Apan ang giwang sa iyang pahiyom, 

Ang gililok nga kalawmon 

Sa iyang tinutokan wa'y kalainan 

Sa iyang paglaray. Kinsa'y molahutay?  

-- IVAN RIDGE ARBIZO 

Davao City, Philippines

katol nga katugnaw sa tingtakdol

Mahitungod sa tigsupsop og dugo— gakamang 

gikan sa tinta ni Charles Simic— kalit pod 

ang kauhaw atol niining pagpuwaw og pangutkot 

sa kidlap, niining gawisik nga pagpangakapkap  

aron moaso unta pag-usab ang nabugto niyang 

biga. Bisan pa'g natiurok na, padayon gihapon 

ang pagsurok sa iyang hunghong samtang nag-apong  

niining paghubad: 

            Ang lami tan-awon sa gamay nga dugho 

            Mao ang duha ka managhigugma nga gahubo 

            Ug galumpayat sa katre 

            Ug unya matagbaw sa ilang kayat. 

            Dali, aron maangkon 

            Sila nga hutdon ra niya, 

            Samtang magluyloy sila sa ilahang mga bukton, 

            Mapakgang sa ilang paghagok 

            Aron ra mangawot. 

Apan unsaon pagkisaw sa mga gapakaging 

sa ilang alimungaw? Samtang gisanapan 

ang ilang mga agtang, labaw pa’y lumot 

ang danlog nga kangiob, mihunob 

sa ilang muta. Sa yuta diin nigamot 

ang inahang dila, katam-is untang kawhaton 

sa mga hapuhap ug kulkog sa tanang gipangkatlan 

ang pus-on bahala’g wala sila manginlabot 

kinsa’y sunod kawrason sa mga mangtas diin 

lapaw sa Pasipiko ang kapula 

sa kangitngit. Sa kasakit nga gapalutaw 

sa kapupod-an. Sa kabukiran sa Silay ug Kabankalan 

nga sagad napahak na apan pabiling lunhaw 

sa damgo, mga awit, ug mga balak nilang 

Kerima ug Ericson— ang ginikanan 

ni Emman Tariman Acosta. Sangpita siya, palihog. 

Basi’g sa atong pag-ila niya ug sa iyang hinanali nga 

pagkatuwapos, mapuslan pod ang gahangos 

nga kagutom— kanang gisaw-an 

sa mga gatinilaay ug gakagidlay og pasingot 

sa ilang kaihalas. Wa’y hanaw 

nga dili baya sila luwas samtang 

padayong galaylay ang utnga sa gabalik- 

balik nga unos. Samtang ang mga hakog dili 

mawitkan sa kilat, ug kon dili gyod sila 

maghikog sa kaulaw— kining wala mabati 

sa mga gapatuya’g bilangkad ug kiyod— padayon

nga duyogan og mga tiyabaw ang laylay 

sa irong napagaw na’g pangharana 

sa nanghubag nga buwan. Paminawa! Nanglungkab 

ang katugnaw, ug diha’y lamok nga nasaag ug 

nadasok sa alingagngag dihang 

nanghuy-ab ang mananabtan. Natuk-an. 

 -- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

taga-asa ka?

Pagkasayon tubagon. 

Taga-Tagbilaran, Bohol. Didto unang 

nakahilak gikan namayabas. Taga-Cebu pod. Didto 

nibarag ang kalag og kinatawa. Didto ba 

sa may Jones Avenue ug sa P. Del Rosario. Apan 

nadakin-as sab didto sa Kinto-

limbo, Capitol Site. Kay usahay 

ang kasingkasing lang ang andam 

molupad. Kabalo ka? 

Taga-Bangkok sab ko. Bitaw, didto 

haskang paspasa diay; pwede molabang 

ang pagtuo gikan sa Gamhanang 

Kasulatan paingon sa matag adlaw’ng trapiko 

sa kinabuhi. Taga-Agusan pod ko, ug 

dinhi daw nituyhakaw 

ang mga pako, nikupot 

ang mga gamot. 

Ikaw, taga-asa ka? 

-- DELORA SALES-SIMBAJON 

Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

sugilagming: baynte kwatro oras

Bundak ang pagsira sa pultahan sa babayeng pasahero pagsulod niini sa taxi nga gidrayban ni Alex. Gitan-aw kini niya makadiyot sa samin ug nakita niyang nagkusmod kini. 

“Asa ta, Miss?” 

“Sa UP,” tubag sa maong babaye. 

“Kanang sa may Lahug, ma'am?” 

“O, dong. Asa pa man diay?” Mihilom lang si Alex ug hinay kining miaginod sa South Road Properties. Talisalop na ang adlaw ug tingpauli na sa mga trabahante sa usa ka dakong konstruksyon dinhi. Aduna ra bay pipila kanila nga moderetso lang og tabok sa dalan, pastilan og di siya makabantay makadumbol nya’g wa sa oras. 

“Bullshit kaayo ning mga laki ba. Kamong mga laki ba, nganong ingon ana man gyud mo?” sulti sa babayeng pasahero. 

“Nga unsa, ma’am?” pangutana ko. 

“Toxic! Nagtuo mong kaming mga babaye can’t live by ourselves?” 

Nakuyawan si Alex sa dihang nag-ininglis na ang maong babaye. 

“Nikatawa ka?” 

“Ay, wala, ma’am.” 

Mihunong si Alex sa may pedestrian lane tungod sa dakong konstruksyon. Lagmit gatosan ka mga trabahante ang bag-ohay lang nanggawas, sul-ob pa sa ilang hard hat ug nangalumoy sa singot ang mga t-shirt. Tibuok adlaw nga walay bisan panganod man lang nga mibangil sa naglagiting nga adlaw. 

“Naay, galagom lang ang mga dagway!” sulti pa sa babaye. 

Dangtan gyud og hapit usa oras sa pag-ukiot ni Alex sa habagang trapiko paingon sa tulonghaan kon diin mikanaog ang babaye. Kataposan na lang kini niyang biyahe rong adlawa, hulog baynte kwatro na pud ka oras niyang biyobiyo sa dakbayan, angayan na pud nga mopahulay siya. Mihapit na lang siya’g paputos og monggos ug pansit sa Peryong’s kay lagmit nanumbalay na pud to ron iyang asawa. Pwerte na baya niyang dukaa. 

-- JANUAR E. YAP 

Talisay City, Cebu, Philippines

karuyag ko kunta

Maghalad sa imo sin siday, 

Kay bagaw pa ni Plato: 

"At the touch of love, everyone becomes a poet." 

Kundi kay diri ak sigurado kun hapyod na ba 

San paghigugma ini nga inaabat, 

O kun siday ba gud man ini nga ak ginsusurat. 

Tingali man la, nasala la si Plato, 

Kay sadto san wara ka pa, 

Nagsasalwaka lugod an mga pulong ngan mga aliday. 

Kundi yana, nahuhubas dayon an burabod 

San mga pulong sa ak hunahuna 

Kun nasusudangan san im mga hiyom. 

Nagmimingaw an mga tagubtob nga mga aliday 

San ak buyog nga kasingkasing 

Kun nasisiplatan an im mga rosas nga im-im. 

Kundi kay tingali man la, tama gud man si Plato 

Nga hapyod na san paghigugma ini nga inaabat 

Ngan siday na ini nga ak ginsusurat, 

O tingali man la, ikaw an Siday. 

Oo, tingali man la ikaw. 

Tingali man la. 

Ikaw. 

-- MARK P. BONABON 

Biri, Northern Samar, Philippines

tali sa karaang tugas ug abohan

Kon nagbarog pa kadtong tugas, 

Dugay na kining nagmahay kanako. 

Ug kon sukdon ko iyang paghandom 

Nga mobalik ko, sama ra kini sa tunglo 

Matag adlaw sa pagkasangit sa sapisapi 

Nga kanunay nakong kuhiton. 

Di ko baya mabasol akong pagdumili 

Kay bisan pugos nangalarag iyang mga dahon 

Taudtaod na sab sila wala mobalik. Sama nako— 

Di ko tuyo nga isalikway ang katuigan sa pagtabanog 

Ug bato-lata apan dugay na baya napupos ang abo 

Ug ang aso diha sa abohan daw duha ka anino 

Kon sayon ra ko hikalimtan, handomon sa kanunay 

Ug bawnon ko sulod 'ning dughan ang lumalabay. 

-- DENNIS S. SARMIENTO 

Baltimore County, Maryland, USA

ang hulagway sa paglaom

wala likod sa bughaw nga mga langit 

wala sa mga bitoong giampoan nimo 

wala usab kini sa mga gipaabot nga 

                                        

                                                               mga ugma 

ayaw balaki ang paglaom sa gilay-on niini 

balaki ang paglaom sama sa pagturok 

sa usa ka 

                

                sagbot 

tunga sa kalsada 

-- JOHN GILFORD DOQUILA 

Davao City, Philippines

diin ko ikaw hitultoli

“This is a love that equals in its power the love of man for woman and reaches inwards as deeply. It is the love of a man or of a woman for their world. For the world of their centre where their lives burn genuinely and with a free flame.” — Mervyn Peake 

Uniberso nga mangitngit, 

Kini ang akong berso: 

Napanas, wala makita. 

Asa ko man makit-an ang kahayag? 

Mahimo bang pulong ang kahayag 

Aron ikaw akong matawag? 

Nawani ang langitnong mga dilaab 

Samtang gatuyok ang mga galaksiyang 

Gakutaw sa mga estrelya 

Nga namidpid sa arko, unya nangatun-as! 

Wala... Wala gihapon ka dinha... 

Mikatag ang abog sa kawanangan 

Nangaslay ngadto sa planeta 

Hangtod sa uyok misarap— 

Hikapa ang bunga! 

Apan gabii na. Tan-awa, gabii na... 

Adto na lang ta mag-abot sa banagbanag 

Diin ang kalibotan manampiling 

Sa imong kahayag 

Kay diri ko diay hikit-i 

Sa gaugdo mong isla 

Ang kainit nga namuwak

Sa sagidlisan sa imong ginhawa. 

 (alang kang H.) 

 -- JOHN DANTÉ 

Consolacion, Cebu, Philippines

tiunob ngan baha

Ginbaha an kalsada han uranos. 

Sigurado, may mga tiunob nga napara, 

upod na an mga lambong nga umatok. 

Bisan pa bumalik an mga tumamak, 

tiunob lumobong ha malumo nga tuna, 

paparaon la gihapon hit baha; 

kay ikaw nga baha, ako nga tiunob, 

mga lambong nga lumalabay 

ha kapatagan han hunahuna. 

-- DOMINADOR L. PAGLIAWAN 

Tacloban City, Leyte, Philippines