sumala sa imong ganahang paminawon, ug ang sukwahi niini

buot nimong hagkan ka
diha sa imong dalunggan
hangtod ang kalami daw

karaang kugan 

nga akong gitangtang

kapoy pamation 

nganong kutob ra kita 

dinhing bahina

dinhing dapita 

walay kahumanan
ang kahinam 

ug walay kataposan 

ang kagilok ug 

labing daghan 

ang mga sugilanon 

bisan gamay ra 

ang mga bata 

nga mamati ug ang tiguwang

nga ginganlag basyang
mitaliwan na ug dugay
wala na gani makahinumdom 

kon unsa ang tinuod

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

triptych

"The wound is the place where the Light enters you." 

— Jalāl ad-Dīn Muhammad Rūmī

1

Ang mga mananap nga mihalok sa tiilan sa kilomkilom tingali mao lamang ang adunay katungod nga motulisok sa ilang sangpotanan. Kay di ba diay sa yanong meditasyon diri nasuta ang pag-ila niini sa Magbuluhat? Sa ilahang pagsayaw-tuyok, ang mga muslim nga Sufi didto sa Turkey, nitandi sa ilahang kaugalingon sama sa mga planeta. Adunay rason ngano ang Haring Adlaw gihangop sa nagkadaiyang kultura sa karaang panahon isip usa ka Bathala. Ug ang bugtong kahayag nga susamang makaplagan diha sa takna sa kamatayon ug pagbutho sa uniberso mao ang kataposang kidlap nga nisugat sa lumalabayng mananap sa wa pa kini mihalok sa nagngising tapaludo.

2

Tugob sa paghandom ang alampat ni Tagore. “Makapanglimbawot nga kakahoyan nga may teksturang nagdayan-dayang ribiti sa pagpiso ug wiris-wiris sa lapis, o dulom ug subo nga punoan, imaheng anino batok sa daw mutyang salumsom,” matod pa sa iyahang higala dihang gipangutana mahitungod sa usa ka obra niini. Bisan pa sa ka yano sa pagduwa niini sa hanoyng bulok, way lansis kining mikab-ot sa kalag sa kalinaw ug kagawasan. Ug kon akoy pangutan-on kabahin sa imahe, kini “ang kinatibuk-ang pagpadayag sa tim-os nga kaanyag diin ang kalikopan ug langit naggakos sa kataposang higayon sa dili pa ang mga linalang taliwala niini magkatibulaag sa paghangop sa kahuyang sa kinabuhi diin sa damgo lang matultolan ang panghupaw."

3

Sa lunlong pamalandong, si Rilke nakaamgo nga ang tanang anghel makalilisang. Apan taliwala sa pagkalisang, makanunayon ang iyahang pag-awit niini. Kay dili ba diay ang mga butang nga gikahadlokan, naghatag man kanato og igong kahagkap? Dili ba tunga-tunga sa taslak adunay sulog sa kamatngon nga mikuyanap daw kilat sa nanagsangang paglamdag? Nan, kay ang kaanyag sinugdanan man sa kahadlok diin kita nag-atubang sa katingala, gisapnay ta ang sumpa nga mohapos diin ang pagbuswak sa usa ka bitoon motukob sa tanang masapnang kahayag. Natak-op na ang kataposang pamalandong sa usa lang ka piyong. Diha sa atong pag-awit ang nagpabiling nota sa pagpanaw matam-is daw luha sa mga anghel nga inday-inday nga natagak sa yuta. Saad kini sa bag-ong kinabuhi.

-- ERIK E. TUBAN 

Maribago, Mactan, Cebu, Philippines

tanka: duha ka sanglitanan diha sa hunasan

Pagpanginhas sa Kilumkilom

            Sa talisalop

            galaway ang sidlakan, 

            buot mosuyop.

            Gaduga ang bituon.

            Ganganga ang kinhason.

Tulo ka Bata Ubos sa Panganod

            Pating ang hangin,

            motukob ug modagit

            bisan sa tulin

            nga duwa sa panganod—

            kabuntagon nga gapnod.  

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

kining byahia

Nagtakilid ang barko sa paglamba sa mga balod;

ang hudyaka sa taya sa mga barandilya

mipukaw sa puthaw nga bungbong.

Unsay tumong niining byahia, unsay

hinungdan nga karon sugaton ko ang bagyo padulong sa Leyte,

mga kamot sa balod nagpangamay, nanintal.

Ang nagkadaiyang lilo naghubad ug hilo sa gikisaw nga tubig.

Mapalgan ko ba kaha ang sumbanan nga gipintal diha sa mga bola?

Makasugat ba kaha ko og di katuhoang hitabo,

panon sa mga salmon pauli sa ilang itloganan,

o di ba, ang nayabag nga kalanggaman kansang destinasyon 

giwasak-wasak sa hangin?

Sa lawod mialibwag ang mga liso gikan sa napukan nga mga lasang,

bisan asa na lang sila idagsa, bisan sa mga langyawng yuta,

naghimog mga bag-ong mapa, bag-ong tubong mga isla

nga nagkutay-kutay og mga porma, mga korte ug baho, 

mga salin sa mga syudad ug sementeryo,

mga barkong nagdamgo diha sa mga bato 

ug balay sa mga kasag sa pahulayanan tubig.

-- ESTER TAPIA 

Kathmandu, Nepal

tipik sa gihay sa damgo

Sa tungang gabii sa Hulyo 26, 2018, usa ka katingalang hitabo ang akong nasinati. Samtang nagkapakapa ang mga dahon sa akasya, nga niadtong tungora, nalumos sa pinong kahayag sa mga aninipot, nakadungog akog tingog gikan sa di makita nga bung-aw. “Gawas sa imong lawak kay ipadayag sa kagabhion ang tinubdan sa tanang kamangtas ning kalibotan. Saksihi ang dugoong panagsangka sa kahayag ug kangitngit.” Busa, hinay akong nanaog sa lawak sa hotel aron susihon ang Bulan nga gitugkag pako sa anghel. Sa gawas, nakita ko ang dyanitor nga gituboag bangkil ug iyang gipaak ang nahilabay nga iring. Ang mga dahon sa nag-atbang nga mga tanom sa pulta-mayor sa hotel nahimong dila nga nagyamyam sa pinulongan ni Salvador Dali ug miingon: “Ang tawo nga motandi sa aping sa babaye ngadto sa rosas usa ka magbabalak; apan ang mosubli niining maong panultihon usa ka buang.”

Midagan ako sa kalisang. Ang nahilabayng ikog sa kometa nagbitayng tinai sa anananggal. Sa akong paglingi, ang mga sakyanan gitugkan og tag-as nga mga tiil kansang mga kuko sa tudlo hinimo sa mahait nga suwab sa kampilan. Misantop sa akong hunahuna nga mobalik sa akong lawak aron itago ang kaugalingon batok sa dakong urom. Apan lain nga lawak ang akong nasudlan. Segurado ako niini kay wala na diha sa kama ang akong laptap, kamera, gitara, ug ang libro ni Cioran. Migawas ko ug gipangita ang akong lawak. Apan bisan giunsa nakog pangita ang akong lawak, dili ko na kini makit-an. Sa akong kasagmuyo, milantaw ako sa gamayng bentana. Nakita ko ang way kataposang bul-og sa kangitngit kay nagsugod na diay ang ting-ani sa hinog nga mga bituon. Unya nabati ko na usab ang tingog: “Ang imong lawak gikawat sa tungang gabii. Ug ang gabii mismo mao ang imong lawak.”

-- OMAR KHALID

Metro Manila, Philippines

omar khalid

Namungingi og mga damgo ang matag tumoy sa iyang bangas samtang nagpaabot siya sa propesiya sa iyang nahinanok nga anino. Napulpog ang dakbayan sa iyang kubalon nga tuong palad nga namatuto sa kamatuoran nga gitagoan sa yamog sa Tabango. Ang hulhog sa abog: adunay umaabot nga kaliwatan sa mga sam-ang sa iyang tugkaran. Ang kataposang Mananabtan miduol sa iyang payag nga gibendisyonan niya isip kuta sa umaabot nga kagun-oban sa iyang giduhiraw nga kalibotanong gubat nga makamugna og laing kalibotan sa nahikalimtang danawan. Midanguyngoy ang Mananabtan ug misaysay bisan og nagkurog ang iyang tingog: Wala mapuno ang atong sam-ang. Ikaw ang mopuno, matod ni Omar Khalid, hagbay ra kang patay samtang nagpalamat sa pagtuo nga adunay nagpahipi nga alimyon ang mga nangalayang gihay. Gitrapohan sa Mananabtan ang iyang luha, gihiwa niya ang iyang dughan, gipakita ang desiyerto niyang tinipigan ug mihunghong kang Omar Khalid: Gasahi ko sa imong bagyong gihambin.

 -- KEVIN A. LAGUNDA


Talisay City, Cebu, Philippines

ang balay ibabaw sa bukid sa malaybalay, bukidnon

Adunay kahait ang iyang sagunting

sama sa laraw nga daw hait nga baraw

sama sa sungayan ang akong paghiling

sama sa basak nga gisudlay sa kabaw.

  

Sama sa laraw nga daw hait nga baraw

sama sa sungayan ang akong paghiling

sama sa basak nga gisudlay sa kabaw.

adunay kahait ang iyang sagunting.

Sama sa sungayan ang akong paghiling

sama sa basak nga gisudlay sa kabaw.

adunay kahait ang iyang sagunting

sama sa laraw nga daw hait nga baraw.

-- LEO BOB FLORES

Mandaue City, Philippines

diha sa lapyahan

katulog na Buwan         

aron hagwaon ko

ang Adlaw

katulog na Adlaw

aron duyanon ko

ang Buwan

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA 

makabugwas

Matamata matag tan-aw
Limbongang kahayag sa adlaw
Matinud-anon mang kangitngit
Arang lang kini sa kasakit.

Alingugngog matag paminaw
Nining kahilom sa kamingaw
Ug ang pitik sa kasingkasing
Lingganay nga mobagting-bating.

Gilokgilok ang matag hikap
Sa salabutan mong malantip
Miyukbo sa imong pahiyom
Kining kalag kong wa’y paglaum.

-- ANIJUN MUDAN-UDAN 

Malaybalay, Bukidnon, Philippines

ang tabay ni manoy rito

nagkahubas nagkalawm

buhi ang mga lumot 

nga gakapyot sa kilid

ang mga bungbong niini 

daw usa ka tore nga huyang
ug dali rang mahugno

ang tubig dili na 

makatagbaw sa kauhaw

gipuy-an na og malala 

makahilo makamatay

hagbay ra ang kangitngit 

ug dugay nang dili na makawsan  

ang nagkalawom nga kahilom

sa tabay nga biniyaan

-- LESLIE S. NUÑEZ


Compostela, Cebu, Philippines                                

karon, sama ra gihapon

Nga kon 

niining higayon ang panag-uban 

usa ka pangagpas, usa ka laray 

sa mga pangutana, nga gibadlis, 

daw abo, sa mabalhinong agtang 

sa kagabhion, dili usab angay 

ikahibulong ang pagkinto 

sa mga alibangbang 

dinhi sa siyudad. 

Sayon ra man 

kaha 

ang paghan-ay sa nangagi 

kon adunay abutanan, kon 

adunay mingbuklad nga pultahan. 

Apan, ikaw nga ningduaw karon 

gatakuban og mga iskinang galambod. 

Ako nga ningsugat, nahinangop, 

gilamoy sa galilo nga umaabot. 

Mga sambingay sa siyudad 

gatungtong sa mga nangliki 

nga hangin. Mga bildong 

boak gidul-it sa atong gusok.

Mga dila sa aligato 

nga ningtugdon 

sa unahan, ninggimok 

sa makadiyot. Ning-awop.

Bisan unsaon, 

walay kahapsay ang 

pagkinto. Walay makatag-an 

sa gimino. Kini nga higayon 

molipang ngadto sa ubang 

mga higayon. Sama ra gihapon. 

Adunay gilubong. Adunay 

gibanhaw. Sa makadaghan, 

mga anino.

Nga kon 

ang katam-is sa kagabhion 

gipalinaan sa usa ka pangagpas, 

gisukod usab kini sa kahanap. 

Ania, dawata. Imoha usab kini.

-- CORAZON M. ALMERINO

Los Angeles, California, USA

unsaon pagtapos sa nindot nga balak

Unsaon pagtapos sa labing nindot nga balak

Nga nagusbat ug nalumping na sa pinapasan

Ug sa pag-unay nato'g hinumdom sa matag letra ug pulong.

Napuling ta sa kabaga sa mga uwat lakra sa sinuwatan,

Nangita sa unod ug pulos ug mga tubag sa mga pangutanang.

"Nganong nasugdan ug hain ang padulngan?"

Padayong galakaw ang mga lapis nganhi sa papel.

Gipaanod ang mga hunahuna sama'g tsinelas nimo

Nga tuyong gipadala sa mga bul-og sa baha kilid sa karsada.

Namuliskad ang mga mata.

Nagtabon sa dunggan.

Naghangak, nagtak-om.

Mga pamaagi sa pagpundo kon unsaon

Taposon ang imong balak.

Gihangak naman ka sa paghilak, sa pagmata sa kadlawn,

Sa pagpangita og hinungdan, sa pagbadlis, sa pagtarong,

Sa paghinumdum sa sakit, sa kalipay ug sa mga dili tinuod nga pahiyom,

Sa bakak nga mga gakos, halok, ug mga pulong.

Mao na nga sa pagwiris-wiris, taposa na. Pagmugna 

Og pangpang, unya ambak ngadto 

Sa kinailadman, kinangit-ngitan.

Kanang makapahuway ka.

O diba kaha paghimo ug linya. Taasa.

Kanang igo makagaid sa imong liog.

Ug ayaw kalimot sa tuldok.

-- RONNEL VICTOR KILAT

Liloan, Cebu, Philippines