sama sa usa ka lami nga isda

gagmayg himbis pero gahi 

kon ibaligya dakog masapi 

pugapong motuhop sa gibati 

kisikisi lang sa akong kasingkasing 

apan ayaw hilabti ang gapula nga aping 

kaayong isuwa igkahuman nakog haling 

pugapong maayo moantos sa kamingaw 

alang sa akong pinalanggang di maaninaw 

mibangil sa dughan daw gidat-ogag kabaw 

ganahan ta ko niya mananghid 

kon sugot ba siya nga iyang ngabil ibag-id 

sa akong agtang nga mao rag bakilid 

-- JONALYN ALMACIN-GOURDON 

Nantes, France

pagkatapos

Pagkatapos 

Natong baeayon 

Ro atong mga handum, 

Naduea ka dayon. 

Hambae mo, 

Tanan nga bagyo, 

Tanan nga baha, 

Bisan ro nagatigiti nga silak 

Maeampasan naton ra 

Basta kita hay may pag-unong sa isaea't-isaea. 

Pero handumanan eon lang tanan ro habilin kara. 

Kon nagkueang gid man ako, Mahae, 

Maeuhod ako sa atubang mo-- 

Pasensiyaha gid ako. 

Pero gapangadi gid ako 

Nga magbalik ka sa euyo ko. 

Pero kon hinali 

Nga gusto mo pa nga baeayon naton it uman 

Ratong mga naguba natong baeayan, 

Bukas rang tagipusuon 

Bangud kita eang gid lang 

Ro makabaeay kara't uman. 

Kita eon gid lang 

Ro makabaeay kara't uman. 

-- MELCHOR F. CICHON 

Iloilo City, Philippines

mayabag baya diay ang kisaw sa sapa

sa dihang imong gigakos 

ang sulog kay gimingaw sa kabugnaw 

sa pagtuong ikaw matagbaw 

sa tubig nga karon 

ingon og natuk-an ang dagayday niini 

nga midumili sa imong dughan 

-- JOVANIE B. GARAY 

San Isidro, Davao Oriental, Philippines

hibihibi

dili maulaw 

kon tan-awon nga hubo 

hinuon kon 

tandugon kini moduko 

-- J.B. MONTANES

Mabinay, Negros Oriental, Philippines

hangak ra pod, matod pa sa drayber sa ambulansiya

Ang tulubagon nga maoy angay unahon pagtagad mao ang hapsay nga pagpahiluna sa sinugo nga mga kinompra sulod sa karton. Kanang walay burot-burot unya wala poy parte nga malupyak kon madat-olan. Kanang dili madugmok ang miki ug miswa, unya dili mabun-og ang repolyo, sayote ug patatas. Daghan ra ba pong mga de-lata nga gakalandrakas lang ang gidak-on ug porma. Naay eskinado. Naa pa ganiy binituon. Medyo nipis ra ba ning kartona, lubay-lubay, baratohon. 

Ang nakaparat kay ang akong dispatser gahantak pa, gilaay seguro nga walay termino kanus-a mi molarga. Kahibawo ko sa direksiyon. Panorte. Pero kon magsanga ang kalsada, ang pilion nakong likoanan kanunay lang dili mao. Bisag unsaon nakog ilad-ilad ang akong kaugalingon, sayop gihapon. (“Kay desilya man ang sakto para nako, modemano mi aron mabakwi ang sayop nakong pagtuo. Pero putang inanag desilya gyod diay unta.”) Dili hinuon tantong makauulaw kay wala ma miy pasahero. 

Kausa gipara nako ang tartanilya nga among gikahinagbo aron mangutana kon unsa toy pangalan sa sunod lungsod. Kagwang, wala man lang ko panumbalinga sa kutserong gamug-ot nga yakmo na, busngi pa. Mipaturatoy lang ang kanahan. Unsay iyang gimaneho, ambulansiya? Maayo na lang gani kay, sama sa apil-apilong abyan sa daman ni Henry Fuseli, mipasiplat ug mikihat nako ang bayeng kabayo nga gapabukad-bukad sa iyang ilong inubanan sa pagwaslik sa daw kinurler niyang lambungay. Nanglisik uroy sa kamalisyosa ang pahiyom sa bergatinya. 

Sa akong paminaw, gisapot si manoy tungod sa iyang sakay: gabuntaog nga baka nga hayan paingon itumod sa Lorega. Mao ra niy bugtong niyang kaakohan, apan sa kabug-at niini delikado baya tuod. Gatalikod niya ang hayop nga gipatindog ra. Gipanitan na apan kahibulongan kay wala magkadugo unya buhi pang dako. Ngilngig kaayo apan makapahimuot tan-awon kay wala hilabti ang panit sa tumoy sa ikog, sa may simod, libot sa mata ug putos sa itlog nga dagko pa sa tibagnol nga takoy sa Carcar. Dihang akong gilingi ang budlat nga kargamento gisulirapan ko sa animal, daw argabyado nga nakit-an siyang gahubo. (Kon wala pa tingali koy gibati nga kabalisa malagmit makaingon ko nga gapakyut lang siya, gapalibat-libat sama sa usa ka lamurok nga baktin.) 

Diha poy higayon nga, sa desperadong tinguha nga masumpa ang akong malas, nakahunahuna ko nga mopadulhog mi sa kilid sa kalsada nga bag-ohay pang giabunohan og giso nga kon pakalitan og tan-aw walay kalainan sa bulgur nga hilaw-lata. Agoy, sa tanto namong subay sa likoong dalan-dalan naabot man mi sa baybay unya nahisum-ok sa usa ka tinagong bakasyonanan sa mga nyudista. Mga babayeng hamtong ang gadaghan. Bisan gikan sa layo maklaro nako nga slomo ang ilang lihok unya ang ilang komunikasyon pinaagi sa hunghonganay, o kaha kukabildo ginamit ang senyas-senyas. Ambot ngano, samtang gainom-inom sila og lain-laing klase sa pabugnaw nahinumdom man ko sa hapit na mahuman nga dos andanas nakong balay sa kilid sa kabungkagon nga tulay sa Tagunol. 

Kabahin niining akong puluy-anan nga dugay ko nang gipangindahay, hahay, gusto unta kong makaabot sa pagkamada sa mga bato nga pangpugong sa dis-og sa dagat apan malagmit inig-abot nako human na ni. Hunas pa gyod. Tingali gani ang balay mismo pintal na lay kulang. Kanunay lang gyod nga ingon ani ang mahitabo. Tingmata na apan paingon pa gihapon ko sa amoa, gahigwaos kay nadelatar sa bisan unsa na lang diha, sama karon nga gasugod lang kintahay sa toro nga gihukasan apan didto maimpas sa mga ginang nga blangko og tinan-awan samtang gapabantang sa gasinaw nilang bisong. 

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO 

Cebu City, Philippines

subay sa pagbugsay

Sulod niining kinandadohan 

nga bildo ug ladrilyong bungbong, 

dinakpan ka. Taliwala sa kasiot 

uban sa mga langyaw— ang gilay-on 

sa mga pangandoy. Latas 

sa katuigan, ang mga tunob mopapas sab 

sa mga bunbon lahos sa lawod. Ang pagbiya nako 

daw tuong bukton nga nanumpa 

sa kamingaw, apan kini mao’y timaan 

nga gikamay ko ikaw sa kanunay. Tan-awa 

ang adlaw: gadumdom sa mga nahabiling 

bituon matag kilumkilom. Unya, 

balikon ko ikaw, mopautaw-utaw 

sa gabawod nga mga panganod. 

-- DENNIS S. SARMIENTO 

Baltimore County, Maryland, USA

sarcophagus

Naghinuktok ka samtang 

nagduko sa timbangan 

kansang katungdanan 

niadtong taknaa mao 

ang pag-aswat sa imong kagaan. 

Naghinuktok sab ko karon 

samtang nagtan-aw kanimong 

gidusô sa hunos nga bato, sul-ob 

ang imong pahiyom nga nayunyon og 

tinimbang sa gibug-aton sa mga higayon. 

-- KENNETH MICHAEL M. BABA 

Borbon, Cebu, Philippines

kaimito

Gitughit namo ang mga buwan, ug gikaon 

Hangtod gilugwa ang mga bukog sa bituon. 

-- BENEDICT R. TAGOC
San Ricardo, Southern Leyte, Philippines

pasumangil sa naglaom

Dag-om ang akong gibuhot 

Samtang naghunsoy usa ka hapon 

Ang panghupaw dala kalimot 

Dinapigan sa asong nanuhutsuhot 

Putli kong gipangayo ang paglimod nako nimo 

Apan kon magpabilin ka sa mga damgo nako 

Maynta ugma magbunok na og tabako 

-- JOHN DANTÉ 

Consolacion, Cebu, Philippines

dagaw

Sa pikas bahin sa gitlo nga kalibotan: 

ianak ang suhi 

nga bisan sa paghilot-hilot dili gyod mabali. 

Karon ang talinis nga bahin sa maong gitlo 

mao na ang magpas-an nila 

nga gipatag na sa kahigayonan. 

-- ADELA OROZCO 

Pattaya City, Thailand

ang gidudahan nga tanghaga

Matod pa nimo, parehong gibugkos 

sa tanghaga ang balak ug magbabalak. 

Apan unsa gyod nang tanghaga nga gabugkos 

nianang duha? Kon badbaron nato ang baligtos 

nga nagsumpay sa gama ug manggagama, 

angay pod ba ilakip ang gam-anan diin nahimutang 

ang tigbuhat og obra? Kon tutokan pa gyod 

ang pinulongan isip hilo sa hablon, tingali 

mabatyagan ang balighot ug desinyo 

sa lainlaing puwersa nga nagtuliyok 

sa kasaysayan. Hinuon, utro ra ko 

nagbanabana sa giduhiraw nimong tanghaga. 

Apan, kon ang tumong sa imong panultihon 

kutob ra sa pagsalimoang, morag mananap 

sa lapad nga nataran nga gikoralan, hinaot 

dili busal ang imong pagdeliryo sa misteryo. 

Dili antiyohera nga gihiktan sa eskalawag 

nga binayran sa tagolilong nga amo 

aron masampongan imong talan-awon 

sa kalibotan. Hinaot pod ang danguyngoy 

sa imong obra wala luoki og kabestro 

aron dili mapamatud-an ang bilanggoan 

sa kahiladman. Unta imong pagromansa 

sa tulokibon dili usa ka dakong palusot, 

aron mapasagdan lang ang hinungdan 

sa urom sa mga gihikawan og kaugmaon. 

-- TON DAPOSALA 

Cagayan de Oro City, Philippines

jean-michel basquiat

Sukad niadtong gihatagan ka sa imong inahan og libro sa mga kalabera dugay rang gimapa sa kangitngit ang langit. Ang metrosan sa kahilom nabagli sa imong paghimugso. Ang mga irong buang nagsangyaw sa ilang kalipay tungod kay mingdan-ag kanila ang eklipseng tilimad-on sa imong pag-abot. Mingluhod sa imong atubangan ang pito ka espiritu gikan sa sangtuwaryo sa mga libat ug sila nanginhas diha sa hunasan sa imong palad diin nanampiling ang anak sa kamatayon. Ang gihiusa ninyong kalag mingsampit og kahibulongang pag-ampo nga gitubag sa mga uwak nga moguwa matag eklipse aron imnon ang dugo sa bakunawa. Nasukod sa gihiusa ninyong mga anino ang langit diin dugay rang nanganti ang gabonong kilumkilom nga masikop ang abuhong tulabong nga galupad dungan ang mga alibangbang nga mga bituon. Saksi ang labing maas nga tikarol sa kon unsa ka itom ang imong kibot sa dihang ikaw mituwad apan siya dali rang nahikalimot sa iyang tahas nga isugilon kini sa imong kaaway kay wala, wala siyay nahagdaw kondili ang tipaka sa gilamoy mong itlog sa bulawang sarimanok nga halad sa estatuwang reinkarnasyon sa imong apohan nga babaye. Sayri nga may giandam nang lawak aron imong kapahulayan diin nanagtindog ang mga habog nga punoan sa kahoy kansang dahon tambal sa patol ug almuranas. Sa dili pa ang takna sa imong pagpiyong, pasagdi ang mga diwata nga managlumbaay og halok kanimo. Pasagdi nga ang alimyon sa ilang gininhawa, imong mahanggab diha sa akto sa imong pagkatulog. Buot nilang mokuyog sa panaw sa imong damgo diin sila mamahimong katipik sa imong sedahong dalan paingon sa kahingpitan sa imong pagkatawo. Ikaw ang ilang tuyo. Pasagdi sila sa ilang buot buhaton kay sila usab aduna’y kalabera nga damgo sama nimo. 

 -- LEONEL QUILLO 

Malalag, Davao del Sur, Philippines

kon molahoy ang kapulongan sa parat nga huyuhoy

Sanglit usa ka subasko ang kinahanglang suyopon 

kon suwayan nato’g sagubang ang dugdog 

sa paghubad, kinahanglang andam tang manukad 

sa huyonghuyong. Palawom, pasagdi 

ang lapok ini nga mopigsat sa atong tabon-tabon, 

modasok sa atong dunggan ug tutonlan hangtod 

maaninaw ug matilawan nato pag-usab 

ang paglutaw sulod sa tago-angkan. Ingon ini baya 

ang pagtugkad sa mga gamot sa inahang dila 

lahos sa iyang mga sanga. Dinhi ta maghuwat, magkinto 

unsaon pag-uha og mga tanghagang tugbang 

sa mga barungoy: mokapay sa kaugatan sa lawod, molayat- 

sakdap sa inasinan nga gininhawa sa habagat 

ug amihan. Ang makadakop ra’y makakilaw. Manug-ab 

bisan pa’g bantang sa nanghulga nga dag-om— dinuslitan 

ang lanog gikan sa Babel nga buot natong ilakra ang kilat 

sa papel. Kon pilo-piloon ni nato, basi’g mahulma 

ang usa ka siloy. Pwede pod eroplano. Basi’g molugwa pod 

ang usa ka sakayan. Ug kon unsa pa’y laing modayag, 

bisa’g makalibog daw tigmo-tigmo-agukoy, aw, 

magpatinghaya lang ta. Magpaanod. Mamalikas pod 

kon ang taghoy sa mananagat dili mokaw-it sa atong 

mga linyang labaw pa’y lilo. Sunda lang ang kayab ug 

kinaiyang buslot sa iyang pukot: dili gyod maunlod. 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

gitabanog

Aduna kaha’y makadungog 

sa pagkagay sa akong mga hagawhaw 

kon ugaling dili kini makaabot 

sa imong dunggan lahos sa dughan?

Aduna ba kaha’y mga pulong 

nga masalod sa imong timba 

kon magkalos na ka og tubag 

sa atabay sa akong pagkawala? 

Aduna kaha’y makabantay 

sa anak nga wala kauli, 

sa nawala nga pisi,

sa sanga nga nabali 

ug sa batan-ong nagputi, daw tabanog 

nga nasangit sa punoan sa kamansi? 

-- ELVIN E. RUIZ 

Liloan, Cebu, Philippines

ang pagtulon-an sa mga dahong nangalarag

(hubad sa balak ni Lucille Clifton nga The Lesson of the Falling Leaves) 

nagatuo ang mga dahon 

kansang pagbiya mao ang gugma 

kansang gugma mao ang pagtuo 

kansang pagtuo mao ang grasya 

kansang grasya mao ang diyos 

gihangop ko ang mga dahon 

-- GERWIN VIC E. BHUYO 

Bangkok, Thailand

pusod sa lungsod

Lilo sa lawas ang pusod. 

Sundi ang sulog. Dag-om. 

Bunok sa ulan. Baha. 

Yawa gikan sa baba sa nabasa, 

anuos gikan sa tambutso sa jeep 

nga paspas pa sa giagiang wisik. 

Napidpid, nagpasilong 

ang panon, nagdahom og

kahumanan sa ulan. Sa ilang atubangan, 

mga bata nga gasalom sa itom, nalingaw 

sa bulingit nga langit. 

Ang de awto mipadayon og dagan. 

-- MARIA ZARAH MENESES 

Surigao City, Philippines

mga bungtod-bungtod nga balas sa baybay

Kang Conny, Peter ug Frank, kauban sa paglaroy-laroy 

Niadtong nahubog ko sa Lemonsecco 

gidamgo ko sa akong amahan 

sa dihang batan-on pa siya. 

Gwapo diay ang akong amahan 

sa iyang kabatan-on

apan dili ko gani makita 

ang iyang hitsura sa akong nawong 

sa samin. 

Siya ra mismo ang tag-iya 

sa iyang dagway. 

Ang akong amahan nga sa dihang 

naglubog og pila ka buwan 

among gisawod ang iyang init pang ihi 

sa nipis nga selopin, 

kadtong himoanan ug ays 

nga ibaligya sa eskuylahan 

atbang sa simbahan. 

Batan-on usab ang otin 

sa akong amahan, 

nahingangha ko, 

morag sa akong anak, 

80 na siya; 

sinaw, ug dili kini 

kunoton, 

ug ang iyang bulbol 

itom, wala ubana; 

ug diha, niliwat ko niya, 

bisan og puti na ang akong buhok. 

Saya kuno kaayo ming nanglakaw 

diha sa kutay 

sa bungtod-bungtod nga bunbon 

padulong sa baybay— 

gituboan og mga abina sa balas 

nga nagkaway-kaway 

sa wala, sa tuo, 

ug liyok sa mga mugbo 

tunokong kahoy 

nga gipandak sa huros sa hangin, 

wala mosulbong ngadto sa langit; 

sa akong tan-aw, 

ang ilang mga sanga sinudlay 

walay puos nga nagduko 

aron kanunayng makadungog 

sa hunghong sa yuta, 

wala madani sa mga laylay 

sa giminong panganod. 

Kahibawo mo, 

di ko gustong 

maglakaw nga mag-inusara 

diha sa hapaw nga mga bungtod 

kay basig mobukad ang akong sayal 

ug morag payong 

magtambling-tambling ko 

ibabaw sa tag-as nga mga balilli 

ug kasapnitan 

ug mapadpad ngadto sa dagat 

ug mga isla

kay wala ko'y mga gamot nga ikaugbok, 

pangadto, panganhi, 

panaa, pawala. 

-- ESTER TAPIA 

Nordrhein-Westfalen, Germany

tanghaga sukad sa EDSA

Nganong wala namatikdi 

Ang nikuyanap nga dugo sa panganod 

Sa pagsiak sa kaadlawon? 

Nganong tadlas sa kagabhion 

Wa’y nakabati sa singgit 

Sa samad sa pagbudhi? 

Nganong gisap-ongan man 

Ang mga dalunggan? 

Paminawa ang kasikas sa basurahan. 

Kinsa pa’y wa’y laing kapaingnan? 

Kinsa’y mohimamat sa nahisalaag 

Ubos sa pulang banagbanag? 

-- BERNARD PAGUSARA 

Las Vegas, Nevada, USA