ang balak ni maragtas*

Tungod kay ang pulong
Pulo nga adunay mga tawo, pagkaon, bulawan ug uban pa
Tugoti bapak* nga isabwag ko
Ang bayok* sa laut sa atong tawarik*:

Kon adunay tulo ka naga
Adunay usa ka loboc
Kon adunay usa ka gala
Adunay duha ka lapuk
Kon adunay usa ka subu
Adunay duha ka basang lubot.

___________________________________________

* Balak: Basa nga pulong nga buot pasabot sagbayan o girder.

* Maragtas: usa kini ka malikata (usa ka literary device sa mga Minangkabau ug Sama) sa Satragam o Satu Ragam--mga pulong Basa (pinulongan sa mga Minangkabau ug Sama)-- nga buot pasabot usa ka awit. Nagtuo si William Henry Scott nga nasakop ni Nakoda Ragam ang dapit nga karon gitawag na nga Pilipinas sa wala pa moabot ang mga Katsila.

* Bapak: Basa nga pulong nga buot pasabot amahan.

* Bayok: usa ka literary device sa mga iranun/ilanun/lanun.

* Tawarik: Arabic nga buot pasabot history.


-- LEO BOB FLORES
Bukit Batok, Singapore

libod-suroy

Nakaliko na siya sa di maihap
Nga mga eskina. Ang kubalon nga lapalapa
Lupig pa'y tsinelas samtang padayon siya

Paglatagaw. Apan sa gihapon wa gyod siya

Makatultol pagbalik sa putol nga agianan

Paingon sa iyang kaugalingon.


-- KEVIN A. LAGUNDA
Mandaue City, Cebu, Philippines

mga tipak: mga mubo’ng balak

12. Labing Gamay

Usa lang kita ka pudyot sa abog
sa palad sa uniberso.
Usa ka kiblat sa aninipot
ning dulom nga wanang.
Ang atong mga kasingkasing
labing gamay ra’ng mga pitik
sa relo nga gisul-ob sa pulso sa panahon.

13. Mga Tigmo
(paghandom kang anhing Tem Adlawan)

Mga tigmo.
Mga tanghaga.
Asa man nato hikaplagi
ang ilang mga tubag?
Ang masulob-ong bagting
sa kampana nagpahibalo
nga tuay itunod sa lubnganan.
Usa pa ka dugang tigmo
nga magpabiling way tubag
sa ilalom sa yuta.

14. Pasalamat
(ngadto sa tinamod ko’ng mga magbabalak)

Ning ngitngit nga lawak
nagpadayon pagsiga ang gamay kong kandila.
Salamat nga imo kining gidagkotan.
Ang iyang dan-ag sumpay lang sa imong kahayag.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

baybayon sa imong kalag

Dugay-dugay na pod tang
gakaila, apan karon pa lang
gigahinan og higayon pagsuhid
sa ubang suok sa imong kinaiya.

Mao kini ang mga takna
nga magtipun-og lang
ang akong mga pahiyom
sa imong atubangan samtang

nanamkon sa matag gutlo

ang akong kahilom.

Maminaw lang ko
sa imong mga sugilanon
hangtod madagsa ko
ngadto sa laing dapit.
Unya, mahikaplagan ko
ang baybayon sa imong kalag.
Didto, makiglumba ko
sa huyuhoy tadlas sa gagimok
nga mga balas. Humdon nako
ang akong mga tiil hangtod

ang matag balod makabaton

og kinaadman pagtidlom
sa kinailawman nakong kaugatan.

Tuod, tultulon ko kining dapita.
Bisan lisod, mokawas ko
tagbo sa taob sa imong hunasan,
sama sa puya nga gapalanog
sa bul-og sa unang uha.

(kang Sam)

-- CINDY VELASQUEZ
Cebu City, Philippines

pagbatyag sa lintunganayng kalainan

samtang ang kasagarang uban
nag-iyahay pagpangalibwag
ikaw nagpabilin
misuhid sa palibot
naniid
nagpatalinghog sa mga kasikas
kinanaas
naghinuktok
mipunting sa tumong diwa
mangayam og maidlas
sa ordinaryong silinganan
sa modernong kalasangan


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

pag-ila-ila

dili nato maila

pag-ayo ang tawo

kon labaw ba

siyang nalipay

sa iyang nasiplat

sa gawas sa bintana

kaysa dagway

sa iyang uyab

nga bag-o lang

iyang gikayat

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

rip van winkle

hastang taasa sa kagabhion

ang kiting sa talisalop nagbilin pa'g abog sa iyang dila
ug lapawan unya og lapok ang walog sa iyang aping

nga giyunyonan sa mata'g lusok

sa abohon niyang pilok

dili lang ikaw ang gihamok sa pagmahay

samtang galantaw sa mapa sa bungbong nga hagbay ra

gianinohan sa tanang kalendaryo nga mitaliwan

hastang muboa sa mga adlaw

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

pagpaabot

Pagdali intawn, dong,
kay taud-taod na kong gapaabot nimo.
Magsige man lang ka’g
panghadla, di baya lalim
ang paghuot ning dughan,
maglisod ko’g ginhawa,
unya diay maulian ra.

Diin pa man ka
gahapit-hapit, dong? Wa ka kadungog
sa akong pagtawag nimo?
Hapit na baya ko mangluod.
Magdugay-dugay pa gani ka,
mohunat ug moutong man ko ba.
Tan-awon lang nato kon di ba tika
madakpan ning paagiha.


-- JONA B. BERING
Tuburan, Cebu, Philippines

ang labing hanas nga tigbugsay

Ang labing maayong pintor sa Thangka
mao ang mga monghe sa Tibet;
ang labing batid nga motukar sa musika ni Bach taga-Austria;
ug ang labing hanas nga tigbugsay mao si Tem nga taga-isla
mangingisda sa tamarong ug pandawan ug niadtong isda
nga molupad ug tagsa ka kilometro ibabaw sa tubig.

Tiholan lang niya ang hangin ug ihatod siya niini ngadto
sa mga bungbong sa gansang diin nagpundo ang mga kinsan
nga mobuka sa iyang pasol ug mangitlog diha sa iyang baling.

Ang dila sa mga balod nagyamyam ug mga sugilanon
kabahin sa mga isla, pangpang, ug tam-is nga mga tabay
sa kinatung-an sa dagat.

Gisulod niya ang lilo sa pusod sa alimpulos ug wala damha
milusot siya sa laing baybayon diin didto, nagsawom
ang tanang klase sa iho, tanang klase sa lumod, kadtong
gipangduslak sa mga Hapon sa lawod, ug abi natog nahanaw na.

Didto gihimamat niya ang iyang apohan nga nagyaka sa balas,

naghinis sa iyang bugsay nga walay tingog-tingog
walay undang, hangtod nga nipis na kaayo kini,
gaan na kaayo kini, mora ug balhibo...
Shhhh... ayaw ug banha,
balhibo sa mga pako nga maoy nagpalutaw ning kalibotan.


-- ESTER TAPIA
Kathmandu, Nepal

kalabot sa babaye ug balak: duha ka pilosopiya tali sa bugoy ug magbabalak

Sakto ra ning gamay nakong kamot
Sa dako nimong tutoy
Sakto ra ning mubo nakong tumoy
Sa mabaw nimong huboy

Sakto ra ning taas nakong damgo
Sa mubo nimong gabii
Sakto ra ning dumpol nakong linya
Sa talinis nimong katawa


-- OMAR KHALID
Medellin, Cebu, Philippines

ang babayeng nanaog gikan sa bulan

Nagpahiluna ako diha sa mialibwag nga dagaang sa gininhawa
sa usa ka babaye.
Nagpalayo ako, wala ko biyai ang akong nahimutangan.
Walay kabug-at ang iyang mga bukton, nga mahimong mosanap
sama sa tubig.
Mahanaw sa iyang atubangan ang puhaw nga mga butang.
Ang mahibilin mao na lamang ang iyang mga mata,
Ang habog ug tahom nga mga balili, ang habog ug tahom nga
mga bulak nga namuswak sa atong palibot.
Adunay gaan kaayong kakulian nga nahibad-ay sa akong
dughan, diin sa kasamtangan ikaw mipahulay.
Diin ikaw mipahulay, karon nga wala ka na.

(Gikan sa Iningles ni Richard Ellman sa orihinal nga Pranses ni Henri Michaux)


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Koror, Palau

translation 101

kon patabukon nimo ning balaka
sa pikas sidewalk,
dunay mga pulong nga moagi
sa pedestrian, o mosaka sa overpass.
dunay mag-jaywalking, duna’y modagan
aron di matapsingan
sa nanglabayng dyip.
dunay magpanagana’g tabok,
dunay magpaagak sa batang buotan.
apan duna puy maligsan
tungod kay nagdinanghag.

mabalian, mapulpog, mapidyat.

kon palayaton nimo ning balaka
patabok sa pikas pangpang,
siguro dunay makatarog tugpa,
dunay makatabok apan mapandol
o madalin-as ba kaha pagtugpa.
dunay mapiangan, mapangos.
dunay igo ra makakapyot
sa sagbot nga nanurok
sa tumoy sa pangpang.
apan dunay di kaantigo molayat.
mao nga kon pugson
nimo sila og tabok

matagak sila
diretso sa ilang lubnganan.


-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

damgo ug balak (inubanan sa usa ka tasang kape)

ang balak kay yanong butang
nga gitagaan og damgo.

ang damgo kay anino
sa nagpakaaron-ingon nga balak.

ang ngabil sa tasa nga mihalok
sa imong ngabil kay usa ka matahom nga balak.

bisan pa man nahumod ang imong ngabil,
kanang tasaha kay usa ko lamang ka damgo.


-- ADONIS G. DURADO
Berkshire, United Kingdom

kang abby, 16, nga napakyas paglibot sa kalibotan

Pulihi ang nawagtang
nga layag. Hulami
ang kakusog-kaisog
sa mga balod ug hangin
nga imong nasinati
sa Indian Ocean. Subaya
pagbalik ang lawod
sa laing pagtultol
sa imong mga damgo.


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines

jukebox

“I am not a jukebox.”
-- Noynoy Aquino


Ay, ang jukebox sa politika!
Puno sa mga huni.
Apan mao ray magsubli-subli
Ang tugtog sa daang mga plaka.

Kinsa may nagsigi paglunod
Og mga sensiyo sa iyang lusat?

Magpadayon ang kagahob
Sa sum-ol nga mga tingog.
Ug magpadayon usab
Ang hugpong tang pagpugong
Sa atong gininhawa-- pagpaabot
Nga mao nay molanog
Ang tuno nga wa pa nato hidunggi.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

kadtong naglagot nga nagpakahilom lang

Pihong nangluod ang mga balili.
Wala na sila mag-atang sa agianan.
Nanaglumbay sila sa higad,
daw mga manggugubat nga nanagtakin
og tayaong mga sundang.

Ug sama sa naandan, dinha gihapoy
nanagpasad nga bayanan
nga manggimok lamang inig kaamang
sa sinagadsad sa unahan.


-- RAUL M. FIGUES
Oslob, Cebu, Philippines

balakamera

(alang ni Neile Genica-Mijares)

Siguroa nga inig klik sa lenteng pilokilay
Ang sumbalikhayag manumbalay
Sa tabontabon sa imong balatian
Ang mga hulagway gipanamkon
Sa sensitibong utokasingkasing
Matugkad mo ang dugokan
Sa ilang lumad kahiladman
Ang mga kasagarang butang
Makakaplag kahulogan ug kabililhon
Molipang sila sa mapaniirong kalimutaw
Manag-iya og kaugalingong panahom
Ug lakad baroganan sa dayon
Sa gingi sa kinaiyahang kalaksot
Adunay nagpahiping tinipigang katahom
Dispuwes human niining tanan
Kadtong sadomasokismong kulbahinam
Magsapupo og dimatukib katam-is
Unya modalikyatimbaya sa gipakamithing
Alampoanan


-- MELQUIADITO M. ALLEGO
Palm Harbor, Florida, USA

kuris-kuris

Kiwaw
Ang imong unang hangop
Sa lapis, ug hiwi ang mga badlis
Apan duha ang suwab
Sa imong mga kuris kuris--
Ang usa milapos sa papel;
Ang ikaduha milagbas
Sa lusparon kong kalibotan
Kanhi.


-- GINA MANTUA-PANES
Cebu City, Philippines

bahin sa buang nga gahigda sa lingkoranan diha sa gingharian sulod sa fuente osmeña

Gibawon baya nako ang iyang kagutom
bisan gadig-ab akong dughan sa mga talan-awon
taliwala sa New York. Ting-init kadto.
Wala’y nakaila nako, sama niya, sa paglatagaw ko
didto. Hastang sugwak sa akong laway
labaw pa sa akong singot kay hapit maungot
sa tutonlan ang akong kalimutaw dihang
gisalipdan ko sa salibo gikan sa galayat nga tubod
sa pusod sa Washington Square diin intawon
gisanapan ko sa iyang kauhaw kay nasiplatan
ang mga gabuy-od sa balilihan, ga-bikini
nga nakig-indig sa mga inday ni Gauguin.
Gianinohan sila sa huyohoy gikan sa gaalirong
nga kakahoyan. Lagmit sila’y gipahinungdan
sa gahuyatid nga lanog sa mga musikero nga buot
mobuntog sa kalaay, gahuwat nga motaligsik
ang mga sinsilyo sa ilang tungod. Wala nila tagda
ang tig-ik sa mga bata nga wala’y kutas gaduwa-
dangop ubos sa landong sa tubig, wala katilaw
sa ting-ulan sa atoa nga sagad pakapinan
og baha. Kanunay lang maanod ang mga saag—
iring, iro, ug ilaga. Ug tuskig silang maghuwat diha
sa kadaplinan. Magbusdik ilang tiyan.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

niadtong sabado

Nangidhat ang adlaw
Likod sa panganod. Niawit

Ang mga salampati. Ningsayaw-
Kaway ang mga punoan

Sa kawayan. Nangalimyon
Ang mga puti

Nga sampaguita. Kitang duha
Nagdungan og tikaw-tikaw

Sa katin-aw sa sapa.


-- DELORA SALES-SIMBAJON
Butuan City, Agusan del Norte, Philippines