dihang gibilin ko tumoy sa pukot

tungod sa pangpang sa talima—

diin sagad mokawas si lapulapu

kon mamisita kang bulakna kaniadto,

diin may punoan sa buli

nga daw tinustos sa agta

nga batabata sa bantogan nga baylan—

aron pag-abog sa mga kiriwan

nga modugok samtang gisubay

sa akong amahan ang napulo ka luta

nga mitadlas latas sa luwas sa sta. rosa

nagpanglingi ko kay midagan akong anino

dunay gihunghong ang hangin

ug nangawaling ang palwa sa kalubihan

nag-alipasa ang mga bawod

nga naghapakhapak sa akong dughan

ug ang kantil nga akong gibarogan

nahimong lubos itom nga pultahan

nga abli alang sa tanang

nakatimaho sa akong kalisang

misuway ko pagtaghoy

apan gisumaysumay ko sa huyohoy

mipiyong ko ug gitugyan

ang akong kapalaran sa kalawran, apan

sa akong pagyahat sa kapunawan

nanalingsing ang kahayag sa kabituonan

nga napasapasa sa kabaybayonan sa mactan

ug ang mga bukya nga naglulinghayaw

misiga ang sihag nilang lawas

midan-ag sa akong matag lakang

ning kagumkom nga balas 

misilaob ang sawog sa dagat

-- IOANNES ARONG

Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

sikolohiya sa masakiton nga giurom

sa suok sa iyang lawak

naglutaw ang amarilyo nga karsones

(piko ang usa ka tiil)

sa eskina sa iyang kusina

nasiplatan ang abuhong iro

(nagtungko)

ang karsones ug ang iro

gidaman kabahin sa tiguwang

(gialimungawan)

-- LESLIE S. NUÑEZ

Compostela, Cebu, Philippines    

udtong-tutok sa sam-ang sa carreta

Natay-og, nangatagak 

ang mga biyuos. Samtang gautnga

ang mga ulod, gihandos sa haguros 

ang usa ka alibangbang ug

kalit nabukhad ang itom nga sayal 

sa dalagitang naninda'g 

mga kandila, karmelitos, sigarilyo, 

mga buwak pinungpong.

Gapabungol-bungol siya: gisitsitan    

sa gahukas nga sepulturero.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

niining naghinapos nga takna

(kang Nanay Ulding)

Nasayod kami nga mao na kini.

Gikuptan sa among maguwang

ang imong mga kamot, dulot sama 
sa among mga pusod nga ninggamot 
sa imong sabakan. Nikunhod na
ang imong ginhawa ug inanay
gibugto sa kahilom. 

Taliwala kanimo ug kanamo,
karon, mao ang mga gatosan 
nga hangin ug nangakay-ag 
nga gutling nga ningsalibay kanimo 
didto sa kinatumyang bituon, 
samtang gibanlas sa mga balod 
ang imong laylay ngadto 
sa karaan tang payag amakan 
diin gihimugso mo kami,
gilabnit sa mga gaway sa ihalas
nga ningbalikos 
sa among kabatan-on.  

Ilawom kanamo, dinhi, karon, 
nagum-os ang kawanangan. 
Nabungkag ang mga bangaw. 
Nanglipang ang mga itom nga kahoy. 
Nanugdon ang mga uwak nganha
sa mga ugma. 

Sa pagkakaron, sa dili pa ikaw
bukotan niining habol, among
iduhig kanimo ang mga hawok,
ug luha, tim-os sama sa taligsik. 
Amo ikaw nga gakson, hugot
sama sa kahingpit. 

-- CORAZON M. ALMERINO

Los Angeles, California, USA

matod sa mga pilosopo

1. Dungaw

Mikudlit sa langit

Ang daaw sa buwakaw

Sa lam-aw natunaw

May baking nagdungaw

2. Tanghaga

Bintana ang mata

Pultahan ang dunggan

Kon balay ang diwa

Moduaw ang tanghaga 

-- NOEL P. TUAZON
Dauis, Bohol, Philippines

nganong dili na mosuwat si blake og balak

Ang tanang balak bakak

Apan dili tanang bakak balak.

Usa ka adlaw sa iyang paglatagaw,

Nakakita siya og rosas.

Sa tanto niya'g tutok ini, wala ni mipahiyom.

Ang rosas wala'y baba.

Ang baba mugna ra sa magbabalak.

Ang tanang balak bakak,

Apan dili tanang bakak balak.

Sa laing adlaw sa iyang paglatagaw,

Nakakita siya kang Haring Adlaw.

Sa tanto niya'g tutok ini, wala ni mingisi.

Ang Haring Adlaw wala'y baba.

Ang baba mugna ra sa magbabalak.

Ang tanang balak bakak,

Apan dili tanang bakak balak.

Usa ka gabii sa iyang paglatagaw,

Nakakita siya'g mga bituon.

Sa tanto niya'g tutok nila, wala sila mangidhat.

Ang mga bituon wala'y tabon-tabon.

Ang tabon-tabon mugna ra sa magbabalak.

Ang tanang balak bakak,

Apan dili tanang bakak balak.

Usa ka gabii nakigtupad siya sa iyang uyab

Sa bangko sa Plaza Independencia.

Sa tanto niya'g tutok sa mga mata sa iyang langga,

Wala siya kakita og mga bituon.

Ang mga mata, mga mata ra.

Ang tanang balak bakak,

Apan dili tanang bakak balak.

Usa ka gabii mihatag siya'g rosas sa iyang uyab

Samtang nanuroy sila sa Terraces sa Ayala.

Sa tanto niya'g tutok sa mga mata sa iyang langga,

Walay mibukad nga rosas sa mga mata sa dalaga.

Ang mga mata, mga mata ra.

-- KEVIN A. LAGUNDA

Liloan, Cebu, Philippines

mabaw nga kalipay sa duha namo ka katabang sa balay

mubo ra apan lisod 

labwan ang ilang langit

bisan ang ilang paraiso

diha ra sa kamalig

likod sa gikamada

nga binakid humay

natagbaw si linda

sa bayabas ni samuel

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

panorama

Napapha ang palibot sa dagan sa panahon,
ug kutob ra intawon ko sa pagpundo sa kilidkilid.

Wala'y namuwak nga balak samtang

ang tanan lupig pa'y naabo 

sa imong pagbiya. Wala'y bughaw

kun kalunhaw sa alinghuna. Nangalaya

ang mga gihay sa pasumbingay. Nangapadpad

kuyog sa paglabay sa mga sakyanan. Igo rang 

gisapawan sa gaapurang sangpit sa mga dispatser 

duyog sa gabutobuto nga steryo. 

Unsaon pag-aninaw sa tagingting

nga mga sinsilyo sa akong dughan? 

Labaw pa sa mga abat ang labyog

sa mga lumabay tadlas sa dakbayan. Diri

ug didto. Padulong ngari, punta ngadto… 

Hain man intawon ka diha sa mga gapundok 

sa eskina? Hain man imong nawong diha

sa nalakra nga lamat sa gilabyan nga 

mga bintana? Kaabog! Kaaso sa tambutso

samtang padayon ang kapaspas sa orasan!

Ug nia ra gihapon ko, taman ra sa pagpundo 

taliwala sa tulin nga dagan sa panahon…

-- TON DAPOSALA

Cagayan de Oro City, Philippines 

nganong angay’ng ila-ilahon ang mga balak sa tsina

Aduna'y mga gasa

nga dili angay'ng maangkon

kon wala pa matagamtam--

unsaon pagpaminaw

sa pulso sa kabungtoran;

unsaon paglantaw

sa bidlisiw nga gakisaw

sa kalawran;

unsaon pagsud-ong

sa panon sa mga langgam

sa labing asul nga kalangitan;

ug uban pa nga hilom

ang katahom ug huwatonon

ang pagkat-on. 

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

haiku: talan-awon subay sa route 66

Saksi ang huwaw--

disyertong kasilag sa

uwan gabanaw. 

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA 

marinero nga paingon mosakay

kang Pius

Ang kasingkasing

usa ka lawod diin
ang kinadul-an nga isla

nagpahipi luyo sa tabon-

tabon sa imong mga mata.

Nakadungog na ka

sa nagdaguok nga gininhawa

sa kalisang sa mga gabiing

mokalit la'g hulpa ang espasyo

nga nag-agak sa inyong kasko.

Gikabagat mo na ang lain-

laing dagway sa kamingaw

dihang molanat og pila ka semana

nga wala gyo'y langgam motugpa

diha sa inyong damba.

Apan ang mga butang

nga labaw kahuot sa dughan

mao kadtong mga butang

nga gipatabanan og kalipay

sama pananglit kaganiha sa sala--

gipakli mo ang nangalarag

nga mga dahon sa kalendaryo

samtang naminaw ka sa agik-ik

sa imong masuso nga 

kuwang pa'g ngipon.

-- IOANNES P. ARONG

Lapu-Lapu, Cebu, Philippines

mimesis

Nanguhit na ang salumsom, ug ang usa

ka tiguwang gipaningot nga nanilhig 
dayon og daob sa mga dahong laya. 

Bisan ang uban ini giharos ug giwani

sa huyohoy, nangahas gihapon siya 

paghandos ini balik sa pinundok.

Biyuos pa hinuon ang dilaab, dili takos 

nga makapaso niya. Ug sayod siya nga kini

kutob ra sa pag-ugdaw sa mga dahon.

Nahilingi sa kasadpan, nakita niya
ang laing pagkaawop sukad gapadayag 

ang kasuwaw sa balik-balik nga kinaiya.

Abo na ang mga dahon. Ug siya pod 

mahimo na unyang tipik sa kagabhion…

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

naandan nga buyag sa usa ka buntag nga balaan

Barogi nang inyong gisulti! Nanghagit

sa mga lagong ang naamang nga basurahan, nagnganga. 

Bisan sa suok, taas og patid ang hutoy

sa usa ka inahan. Gapanilap ang huyohoy 

gikan sa yamog nga saag, gapasiaw sa kalit nga pagtugaw 

sa iyang masuso diha sulod sa kariton.

Galaway ang gakamang nga kaadlawon.

Nanghilam-os kini sa patay nga sapa duol diha sa Taboan.

Ug bisan makabungol ang mga busina,

lutaw gihapon ang tabyog sa kampana

gikan sa simbahan sa San Nicolas, wa'y kutas sa kimpang

nga bagting: Pesteng yawa, pesteng yawa…

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

matod mo

“Kataposang 

sayaw 

ang ting-init

nga gidangaw 

ang pako 

sa nangliking 

darohan.” 

Hilom kong 

nagtutok nimo 

nga inanayng 

miturok,

nangudlot, 

ug mibanay.

Nagpaabot

sa unang lusok 

sa talihagbong 

nga dag-om.

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

pragmatismo

wa bayay kanaway 

nga molantugi sa dagat

kabahin sa makatagbaw

ug hilom ining bahandi

nga mga bulinaw 

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

sa banilad town center

Sa daplin sa dalan, wa'y mumho nga gipasaylo.

Wa'y tipak sa kagubkob nga ginabot ang nakaikyas

Sa gakinamot nga mga trabahante.

Ug diha sulod sa Yellow Cab, galatad sa lamisa 

ang tulo ka hiwa nga pizza nga gilabay-labayan lang

sukad gitalikdan sa usa ka pamilya.

-- ADONIS R. ENRICUSO

Dumingag, Zamboanga del Sur, Philippines

sulimbad sa balibad; o, dili malalis si Marcus Valerius Martialis

Wa ko kaangay nimo, Dr. No.

Ngano kaha, wa ko kahibawo.

Apan kini tin-aw pa sa klaro:

Wa ko kaangay nimo, Dr. No.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dhaka, Bangladesh

mga karaang bintana

Matag karon ug unya inig liko nako

sa mga naandang agianan, mohangad

ug makit-an ko ikaw-- gayampungad

diha sa mga karaang akmoanan, 

gikwadro sa bintana diin ang dan-ag 

sumpay sa imong buhok nga gakapay 

duyog sa kurtina nga daw gaagda nako.

Unsa kaha'y hinungdan anang kalaay

nga gasalimbong sa imong katahom? 

Alirongan dayon ko sa mga banha 

nga hunghong sa mga ulitawo kaniadto. 

Sa mga saad gipangkuro nila alang nimo

samtang ilang mga dila gadasok og panon

sa alibangbang. Apan bisan ang gikwerdas

sa ilang mga sista masapawan ra gihapon 

sa kasamtangang hugyaw ug kasikas

sa mga sakyanang gawaldas sa dalan.

Ug ako kalit lang napugwat gikan 

naalimungawan, nilakaw og padayon. 

Matag karon ug unya, kon akong sundon 

ang naandang mga likoon sa kadalanan, 

anaa gihapon ka sa ikaduhang andana

labaw sa uban pang patsada ning dakbayan.

O, handurawan sa nakalimtang harana!

-- TON DAPOSALA

Cagayan de Oro City, Philippines 

brownout

Naputol ang pagsiyaok

sa nag-videoke nga hubog,

gisumpayan sa uwang

sa nangulag nga mga iro,

gitugbangan sa bagutbot

sa estudyanteng

napalonga’g WiFi

bungol sa kanaas

sa balilihan,

sa awit sa mga timos,

buta sa kalit

nga pagpangbutho

sa nagkadaghan

nga mga bituon.

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

pagbinugtong

(sama ni Arnold ug Tagore)

Gahilik kining dagat, 

ug ang gapangagho
niining mga balod 

wa’y kaundangan ang pagkab-ot
sa baybayong bun-og na sa dili
niini mabalsang' paghalog. 

Biyaan ko kining tanan,
ug mopahitaas
ngadto sa mga bukid, ngadto 

sa kahitas-an kon diin
ang busay’ng huni lamang
sa mga kawayanan
ang mopatalinghog
sa akong lagyong kasubo.

-- KARLO ANTONIO GALAY-DAVID

Kidapawan/Davao City, Philippines

tankapaspas sa mubo nga kalipay sa hantatalo

ayaw paglangan

tulin ang mga gutlo

sa matag kamang

tabok sa yuta’g hangin

sa di pa ka molupad

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA 

oda alang sa bulbol sa ilong

gibahig diha sa kangitngit

salag panagang sa daotan
(basa panagsa ang kalibotan)
tanghaga daw samin gikupoan
o nanagsangang ugat nasangit

nganong nitubo ang gitago sa buho?
gibugahan kanunay sa kinabuhi
(kalimutaw sa hari nga bantay-pari)
anghel tibugol, tibuok lagom nga kalit
mituyhakaw nagpahiping lagong sa ngilit.

-- ERIK E. TUBAN

Cordova, Cebu, Philippines

hubad sa inenglis nga balak ni Donel B. Pacis

Ngadto Sa Mga Magbabalak Nga Nahimong Mga Propagandista

Awiton ta si Goebbels

Ug Caligula bisag walay

Namati  Sama sa gisulti ni Cheever

Ang kapanahonan sakit sa kaulag Kalimti

Kalimti si Tagore ug iyang mga kanta

Bahin sa mga maya ang mga asul asul

Nga mga damgo (sama ni Lorca ug iyang

sayo ug giusikang kabatan-on) Neruda napunga

         sa dimaayom-ayom nga kasubo

         sa mga saop ug piyado

Makat-onan da nimo'g dali ang pagkamadukoton

Sa mga politiko polis-iro

Ug mga bugaw O mamahimo kang

Malantawon madamgohong adunay mga mansiyon

Putli waymansang mga tanaman ug balisbisan

Maha-ispidno ang tanlag ug mga langit ni Li Po:

Ang mga bangkero ug mabangis nagpasulabi na

Ang balak dili makaugmad og bisan unsang hitabo

           Ang panahon sa metapora

           Mitaliwan na

Giugdaw iyang kaugalingon daw gamayng daob

Sa waykapuslanang tugkaran

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Cameron, Louisiana, USA

uhaw

(gikan sa “When a Man Hasn’t Been Kissed" ni Jeffrey McDaniel)

Dugay-dugay na ko wala makahalok.
Unyang gabii, akong pangitaon asa man
ang tinagubtob nga timailhan sa bayle,

o sa pista diri sa isla. Mosulod ko sa diskoral
ug sulngon ang puthawng poste sa mga suga
nga nagbarog sa tunga. Taliwala sa mga abog,

ako kining gakson, akong sutaon, kon kang kinsa
ang mopatigbabaw-- ang iyaha o ang akong kabugnaw.
Sa pag-undang sa sonata ug kiplat sa mga suga

magbarog ko luyo sa usa ka manindahay og ilimnon,
maghuwat sa basiyo sa beer ug idalikyat kini'g punit
dayon ipahid ang baba ini sa akong ngabil, liog, ug dughan.

Kay dugay-dugay nako wala makahalok,
akong duolon ang bugoy-bugoy o di ba kaha
ang hubog sa pistahan. Manungog ko,

magpasiuna'g kagubot hangtod siya sapoton.
Iyaha kong duolon, ug birahon sa akong liogan
kay sa kadugay nga wala ko makahalok

bisan sa susama na lang nga higayon
makadumdom ko kon unsa ang pagtandog.

-- JESSREL E. GILBUENA

Bantayan, Cebu, Philippines

patentiro

Nagpantentiro ta

sa daplin sa lapyahan

ilawon sa buwan.

Ikaw ang pahot ug ako

ang imong kapalaran.

Basa ang lapalapa

sa nanghapyod nga balod,

tun-og, ug yamog.

Nagpatentiro ta

ug gitamak sa dagat

ang hubo natong bahakhak.

Lumoy ang saguysoy 

sa huyuhoy.

Buwa nga miulbo

ang layong kabugason.

Nagpatentiro ta

sa hulimok ug danlog

nga bunbon.

Nagpilit ang atong panit.

Nanglili ang libat nga buwan.

Ah, nag-umog ang langit!

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

pagkapangag

kang higala Rechie Lodonia, P.S.K.

Mapangag ra sa gihapon

Bisan kon bulawan pa kita'g ngipon.

Bulahan kadtong gihinayhinayan

Og kitkit sa katuigan--

Kadtong igo lang lumotan,

Mahingo ug mapugwat

Sa paglamba sa pultahan.

Apan duna sa'y uban

Nga pugsonon gyod

Ang pagligwat sa gibarogan--

Siko nga wala tuyoa

Gumikan sa paregla

O bangil sa disgrasya

Dihadiha mobarag bisan

Ang kinamagwangang bag-ang.

Sa paghapyod sa dila

Sa nalarag nga haligi 

Misidlit ang dugo

Ug ang bugnawng' huyohoy

Mihandos lahos sa lagos

Ning nagbangotang dughan.

Bay, dili malimot ang kahaw-ang.

-- IOANNES P. ARONG

Lapu-Lapu City, Cebu, Philippines

haikurog: hagit sa tingtugnaw

Wani ang uwan. 

Nahumod ko, naumod

sa imong bugan. 

Sa imong ilok

nangalisngaw: ting-init 

sa akong hagok.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

kutay sa han-ay

ang kinamaayohan nga moburda

mao ang labing hilomon

pagkaanindot sa iyang mga buwak

nga gimugna sa iyang tanod

diha sa puting panapton

ang kinanindotan nga buwak 

sa panapton mao ang gabuswak

nga gaduhaduha pa 

sa kamatinud-anon sa adlaw

ang kinanindotan nga panapton 

mao ang nabordahan og buwak 

nga wala pa kaayo mobuswak 

ug nahawiran sa kamot nga kanunay

matuslokan sa dagom

ang labing maayo nga kahilom 

mao ang hapit na maburda diha 

sa puting panapton nga wala pa 

giluwa sa tilaok sa tanod 

nga gihuktan pa sa dagom

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

ang kataposang linya sa akong pagpanaw

“A part of me knows what you’re thinking.” -- Eye in the Sky, Alan Parson’s Project

Sa wala pa masulat ang kataposang linya

sa akong pagpanaw, nagtukaw ko

ug nakita si Tirador, nagsista sa tunga sa dalan

diin giharanahan niya ang laki nga naligsan og pison.

Niduol ko ug dunay mansanitas nga namunga

sa nangapasad nga tinai. Sa akong katingala,

nakapangutana ko: "Unsay matang sa tanghaga

ang makaplagan niining panghitabo?"

“Paghilom!” Nisita si Tirador. “Kita ka

nga Gadakop-dakop ko sa Kahayag ug Anino!”

Balibaron unta nako apan gisuksok niya ang sinsilyo

sa akong tibak ug iya dayon kong giabog. Nilayat ko

sa kilidkilid, ug gisugatan kog bigotilyong brusko

nga gibisteha'g mga patik ug dalikdik. Sa iyang ulo,

gibasahan nako ang mensahe: Ako si F. Cielo Agonorio.

Sunod lang sa ako aron di ka malisang sa Yamo!

Nitalikod si F. Cielo diin gipakita niya ang mapa

sa kaguliyang nga gipatik sa iyang bukobuko,

diin naay ekis nga gilakra sa iyang tangkugo.

Gipasunod ko sa bigotilyong bungi. Nikamang

hangtod nakaabot kami sa nataran sa sam-ang.

Nisibat si F. Cielo dihang nagpakita ang gasando

nga berdugo, gapungko-pungko sa lapidang bulawon.

“Ako,” nagpaila siya sa iyang kaugalingon,

“Ako si Doktor Kintolimbo, ang Bakunawa Kingpin,

ang kabit sa chiks ni Baldomero! Ug sigon

sa tulo ka dagway sa baraha nga giyagyag

sa pagpasundayag—Satan Rules!” Iya kong gibunalan

og pala ug nahulog ko sa lubnganan. Siya miawhag:

“Bulahan ang adik-adik tungod kay adunay kamatayon

o pagbasol nga naghuwat sa tumoy sa sangpotanan.”

Ilawom sa yuta naabli ang ganghaan sa espidno.

Nipadayon ko hangtod nakaabot ko sa opisina,

unya nakaplagan ko si Kevin Lagunda, ang kaluha

sa laing inahan. Niduol ko sa iyang lamisa

ug ako siya gipangutana. “Unsay ikasulti nimo

sa imong kinabuhi karon?” Mitubag si Kevin:

“Unsa may katungod nimo, ha, sa pagsukit-sukit—

ay piskot, ikaw man diay na, Otencio Mautganon!”

Gikuot niya ang sinsilyong gisuksok sa akong lubot

ug nihunghong siya, “Ang kinabuhi mismo amang.

Paingon sa Way Padulngan.” Nitingsi si Kevin.

Gitultolan dayon ko niya sa pultahan. Taliwala sa silaw,

napalgan nako ang kaugalingon, gahigda sa kwarto.

Gisuwat nako ang kataposang linya sa pagpanaw.

Gikan sa tanang nanghitabo, karon pa ko kaamgo  

nga aduna gyo'y Gino-o nga labihan kamaluluy-on.

(alang kang Erik 'Medyo Baboy' Tuban, Gratian 'Lennon'Tidor, Cheeno Bordz, ug Kevin 'Lovin' Lagunda)

-- TON DAPOSALA

Cagayan de Oro City, Philippines 

pag-ampo

Naanad ko nga mag-Iningles

bisan sa akong paghuna-huna.

Busa, gikan sa akong panghupaw,

nipiyong ko ug pinaagi sa akong tuo

nga kamot gitrapohan nako

ang akong nawong ug nihunghong 

sa akong kaugalingon, "Lord Jesus Christ, 

please help us…" Gibalik-balik nako

paglitok apan ang mga pulong 

wala'y kalag ug dili tipik  

sa akong kaunoran. Nanghupaw ko 

pag-usab, ug nanghangyo sa hilom, 

"Ginoo ko, tabangi intawon kami..."

Nakaginhawa ko og lalom.

-- DANTE O. CUALES JR.

Cebu City, Philippines