sa kasamtangan

Usa ka lawas ang dakbayan, ug ikaw

nasayod sa kahimtang ini ug sa pagpakasala

nga duna’y hinungdan nga bugtong

iya ra. Ikaw, sama sa inahan,

igo ra sa pagpanghupaw-- hilom

nga mangamuyo. Nagkalapad ang kangitngit

ug nagkagamay ang lawak sa paghunong

ug pagbag-o. Ikaw ug ang dakbayan

usa ra. Ang imong kalag,

iyaha pod-- usa ka paglatagaw

sa lawom nga kagabhion latas

sa gabundak nga ulan ug sa inanay

nga pagpanamilit sa baha. Subaya unya

kon unsa ang nautingkay. Ang hugaw

sa hagbay rang mipanaw

ug sa nagpakabuhi. Gapasad

ang lama sa lapok diha sa kadalanan, daw

gikan kini nanganak. Unsaon pagpadayon?

Imo nang nasinati ang makabungol

nga pag-alipasa sa mga nawad-an

ug nabiyaan. Ang tyabaw sa usa ka bata,

ang agulo sa masakiton, ang mga kulihad,

ang pagpangalot. Sampungi imong ilong.

Langsa ang kahait, walay kamatayon

ang kamatuoran. Unsaon man pagpadayon?

Ikaw nasayod nga wala na’y pagbalik.

Ang imong mapaabot mao na lang ang laing

adlaw sa pagsubang. Ug sa makausa pa,

ang pagbangon ngadto sa lagmit mahitabo pa,

lakip ang paglingiw ug paglimot.

-- ADONIS R. ENRICUSO                                                                                                   Dumingag, Zamboanga del Sur, Philippines

pagtugyan

didto sa sagradong lawak-disdisanan

gaalirong silang mga mananambal

sa nagbuy-od gianestisyang linalang

taman gisuhid pag-ayo sa cystoscope

kadtong nadiskitahang bugon sa pantog

unya gidugmok ang nagbugdo gidugmok

siruhano nideklarar: matagbawon

malamposon ang makuting operasyon

nakamatngon nakatuaw ako: Siya

    

diay nagbantay kanakong nangaliya

-- EDFER  C.  RIGODON                                                                                                                 San Fernando, Cebu, Philippines

ang tubag ug pagtimang sa "ang pagpangumang" ni Neile Genica Mijares

Wala’y pagkutat ang pagpakighalog sa balod

sa nagtighayang lapyahan sa Isla Bulalacao

amang saksi ang nanil-ip mga umang nanglublob

Nalangang hunas paghikyad sa morenang katahom

galangaylangay ang dalindaman sa kilumkilom

inigtak-om sa ngabil liyok sa dilang masuyopon

Hala sulod-gula salom-tunga pagpauraray

sa gihidlaw giuhaw nahipasagdahang sigay

masahiig tapyatapya sa nag-utngang kalipay

-- MELQUIADITO M. ALLEGO                                                                                                    Lake City, Florida, USA

ang pagpangumang

Kon pul-an na ang dagat sa paghalok

sa ngabil sa baybayon sa Isla Bulalacao

manggawas ang mga umang sa balas

Kanunayng gahulat

kanus-a moabot ang hunas

inigtak-om sa kilumkilom

Moikid-ikid pagpangita

sa mga biniyaang sigay

aron sudlan og gagmayng kalipay

-- NEILE  GENICA  D.  MIJARES                                                                                                Cebu City, Philippines

hubad sa kahilom

Sa kahilom

tinuoray natong nahapuhap

ang kahamis sa damgo

sama sa huyuhoy

nga gihapyod

ang aping sa mga dahon

sa tungang gabii

ug gihapyod bisan na

ang nagduhiraw

nga kalag sa mga dag-om.

Kay magdumili kaha ka

nga tultolon ang nahanaw

nga nasod sa paghanduraw?

Kon matag adlaw nimo

nadungog ang agulo

sa mga engkanto sa lasang?

Ang bakho sa mga ada

nga gibanlas sa baybayon?

Ang uwang sa mga sigbin

sa natagak nga Buwan?

Ug ang haw-ang nga haranas

mga mangloy dungan

sa nangapuwak nga buwakaw?

Timgas sa dunggan

ang sonanoy sa bungol

nga aginod sa busay

sa halayong kabuntagon

ug inanayng mobukhad

sa atong dughan ang pako

sa mga alibangbang.

Ablihan sa mga lusok-yamog

ang ngabil sa piyuros.

-- NOEL P. TUAZON
                                                                                                                                Dauis, Bohol, Philippines

hinganlan

Kon siya ang papilion

tagaan niya og pangalan

ang mga saad nila nga wala natuman.

Matag kausaban, sampiton niya kini

og kawad-on. Tawgon niya og laing pulong

ang mga takna nga wala siya kasabot.

Ang mga hinungdan kon ngano man

hingalan niya og mama ug papa.

Kay sa pag-atubang niya sa kamera

diin wala siya’y sinina, nangutana siya

kon nganong siya ra man ug wala

lagi gihuboan ang iyang munyeka.

Sa kadugayan, gipiyong niya

ang iyang mga tudlo, nitak-om

ang iyang panit. Namuypoy nagtan-aw

ang mga gutling sa bata. Gisapnay

sa iyang dughan ang mga luha, padulong

sa pagkatagak.

-- CINDY VELASQUEZ                                                                                                                              Cebu City, Philippines

paingon sa yuta

kusog ang ulan

himamaton ko na usab

ang mga dili na

madungog

ganahan ko

nga mahanaw pag-usab

sa tungatunga sa kasikas

sa atop nga gidagandaganan

sa mga lusok sa ulan kuyog

sa sayaw sa nanghagit  

nga hangin

ania na ang orkestra

sa tubig ug hangin

ug gilantaw nako

ang mga panganod

nga nagpakahilom lang

duyog sa mga dahon

nga nangahulog aron 

dakpon na usab kini

sa pagkadugta

-- RIC S. BASTASA                                                                                                                    Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

hudas sa kasingkasing

Mikanaog sa taksing sungayan ang Hudas sa Kasingkasing. Basaon ang dalan sa Nalisoan. Iyang gipangita ang taginting sa tinud-anayng gugma nga gitagoan sa lawom nga balde ni Karing, ang nilalang nga nabundakan sa iyang kahigal ug kapraning. Si Karing labandera nga girespetoan ni Elvis-Tambok, bantogang askal sa Nalisoan.

Sa pultahan sa Fil-Am nga Aretha Pranklin (ang pinangitang magtatambag sa mga magul-anon), nakasab-it ang karatolang nagkanayon: "Ikaw, bisita, isda kang patay nga dugay nang nakigduyog sa sulog sa imong kanhiay nga ilusyon nga ikaw si Clint Eastwood. Sulod ug patagbawa ko sa imong adlaw."

Sa wala pa midayon ang Hudas sa Kasingkasing, iyang nadunggan si Elvis-Tambok nga nagsing-al dungan kaskas sa iyang gitarang gabok: "Ako si Elvis-Tambok! Ako si Elvis-Tambok! Apan dili ko Ang Hari sa Rakenrol nga ang jacket ginama sa cholesterol. Wala ko magpuyo sa Graceland, naa ra ko ninyo matultolan sa Nalisoan. Dili ko hilig mokanta og Heartbreak Hotel, siyaokon lang nako ang Jailhouse Rock ug Hound Dog. Kusog kong mohabhab og hilaw nga hotdog."

Matod pa sa mga nilalang, nagtuo sa ilusyon: 'Askal! Askal! Ang labing ambongang Askal!' Samtang sila nagsiyagit sa akong presensiya, ang akong pagtutok nila tabla ra’g nanimhot nila. Pagkataudtaod, ila nang ipadiwalwal ilang mga dila."

"Elvis-Tambok, amaw sa tanang amaw, maayo kang pakan-on og lamaw!" Matod pa ni Hudas sa Kasingkasing nga nakaamgo nga ang gutling mora’g iring.

Midayon na siya sulod sa kuwarto ni Aretha Pranklin ug si Shakespeare nga naka-sneakers ang misugat niya. Milamano kaniya ang beterano sa soneto: "Dayon, Hudas, dayon. Sa imong pagsulod, ikaw ang momugna sa imong impiyerno."

Ang Hudas sa Kasingkasing mingisi ug milingo-lingo: "Dili ko na igsapayan, amigo. Sa sunod, tan-awa imong simod nga naa’y mumho." Si Shakespeare mitubag, "Di diay kugmo?"

Si Aretha Pranklin miduol sa duha. Iyang gihunghungan si Hudas dungan sa pagdailos sa iyang luha: "Ayaw pakigdula sa mga maninistis. Sila ang mohatag kanimo og arthritis. Adtoa si Karing ug paghinulsol sa atubangan sa iyang mga labhanan."

Mituman ang Hudas sa Kasingkasing. Sa pagsulod niya sa kuwarto ni Karing, kalit siyang nalukapa sa dihang gibitad ni Karing ang trapo nga iyang gitumban. Ang Hudas sa Kasingkasing nakuratan.

“Wala kay katungod magbarog sa akong atubangan, Hudas! Akong kaputli imong gibuwad sa langawon nga dapit diin kanunay kang magpainit."

Ang Hudas sa Kasingkasing nanguros: "Day, buot kong mobalik sa imong sabakan, buot kong magpapriso sa imong paraiso."

Si Karing misitsit sa iyang duha ka iro: "Ipaambit ang inyong gugma anang tawhana!" 

Si Hudas mikaratil og dagan gawas palayo sa Nalisoan diin magpabilin si Elvis-Tambok kay manuktok unya siya sa balay sa mayor nga nagsulat og love letter sa usa ka datong burikat kansang kasingkasing transplanted gikan sa boksidor nga namatay human napatiran sa unano ang iyang itlog. Sa iyang kalamposan, ang unano nakabakho ug nakaamgo: “Dagat sa kasingkasing ang luha, amigo.”

-- KEVIN A. LAGUNDA
                                                                                                                         Liloan, Cebu, Philippines

talaadlawan nga akong napalgan sa lawting

Sa akong pagpakli sa giagup-op nga mga pahina giganoy ako sa mga pulong sa pagmahay paingon sa awaaw nga aping sa kahimatngon diin ang tren sa kahaw-ang mohasmag sa habog ug tig-a nga mga paril sa unibersidad nga miyam-id kanako lusot sa nga klase nga wala ko na tunghaa pauli sa diyotay nga mga imnanan sa sudlonon nga mga eskinita nga sa kanunay walay makatupong sa kamaabiabihon.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO                                                                                                    Dhaka, Bangladesh

kon balak ba kaha ni

Nagtinunto tingali ko

sa akong panaad kaniadto nga dili na

mobalak bahin kanimo.

Nangapapas na ang timailhan

sa dalan nga subayon

paingon sa imong dughan.

Naminhod na ko sa gilok

nga hapyod, mogitik

sa kangitngit. Nangapawong na

ang gilak nga makasukod sa gilay-on

taliwala sa bituon ug aspalto.

Wala na. Wala na gyod unta

apan ngano nga matag atubang nako

sa abohon nga kalibotan, duna gyo’y

sa manglunhaw ug mamuwak

bisan sa damgo ra mokapakapa

ang dulom nga pako sa tanghaga?

Sa pagduhiraw tadlas sa kahilom,

unsaon pagdumili og tagad

sa tanang mga tulukibon

samtang halos giangkon na nimo

ang dakbayan sa akong handurawan?

Inig taligsik, mabati nako ang imong halok

sa matag lusok nga nangatagak

gabagang gabon. Inig bundak sa ulan,

mahimo kong bata nga gasawomsawom

sa baha. Ug sa mga walay-imik nga higayon

diin dayag ang imong kawad-on,

maamang lang intawon ko. Maminghoy

ang palibot sa dili pa ko mohupaw…

Ug tan-awa ra! Imbis giangkon ko na

nga dili ni alang sa imoha. Lakip kini—

kon balak ba kaha ni—sa nadamay nuon

ining matang sa pagtinunto.

-- TON DAPOSALA                                                                                                                    Cagayan de Oro City, Philippines

serapin

(alang kang Omran Daqneesh)

Tiwason yuna nako kining gibatil nga latik, himuon

nga kinaham nimong dulse. Dinha lang ka,

pagduwa og yuta.

Dia’y gamayng’ tubig ug kabo

nga hulmahan-- paghimo’g nindot ug dako nga balay;

lig-ona pagtukod ang haligi ug atop ha!

Ay, ayaw na gani’g kabalaka nako! Wala ra ning dugo

nga gatulo ug gadaligdig nga singot.
Tiwason ko ning galapot na. 

Na hala, ayaw na lang panumbalinga kanang gabuto.


Padayon dinha sa imong pagduwa.

Ayaw’g kahadlok.
 Kantahi, taghoyi lang.

Basin pa diay malubong
 ang mga ping-it ug syagit

sa gawas. Dinha ka lang, padayon sa imong pagduwa

ug pagpalanog sa arangkar nimong awit.

-- TEA SOLON
                                                                                                                                         Cebu City, Philippines

saksi ako niini

Saksi ako niini:

Gikan sa simbahan ang bag-ong kasal

Nihapit sa painitan sa lungsod

Siya sa iyang puti lace nga boda ug ang lalaki

Sa iyang krema nga barong tagalog.

Naghinungitay sila sa budbod ug sikwate

Kay walay laing kutsarita ang tindera,

Ug pagkahuman gilatas nila ang lapokong merkado

Ug gitunob niya ang iyang puting sapatos

Nga gipiskan ug abohong lapok sa bunok sa uwan,

Iyang giisa ang sidsid sa sapot

Ug nagkatawa sila samtang gipayongan sa lalaki

And iyang bag-ong asawa sa paglakaw nila

Ngadto sa jeep nga naghuwat daplin sa karsada

Aron dad on sila pauli sa bukid

Nga giyongyongan ug daghan pang itom ug bug-at nga mga panganod

Sa ting-ulan nga gikan sa panahon sa paglalik sa kalibotan,

Ako nga dalagita pa,

Nisaad sa akong kaugalingon og kasal nga ingon niadto

Puting boda ug sapatos, ulan, lapok, jeep, panon sa panganod , ug tinabonang                bukid.

-- ESTER TAPIA                                                                                                                                 Kathmandu, Nepal

didto sa isla sa camiguin

Dugay nang gahilom ang namakwit didto taliwa

sa lawod. Dili nako madunggan ang ilang kahinanok,

gawas lang sa mga timaan. Daw mga aninipot

ang mga dumuduong, gapunay’g pahulagway

uban sa krus ibabaw sa bawod. Kahagkot sa hangin!

Gakamang ang bugtong panganod atol sa pagpamaybay.

Saksi ang kahilom nga langyaw ko niining isla

nga sa katuigan wala mahigmata sukad gilamoy

sa dagat ang mga kalag daplin ning baybayon—

dinhi diin ang ngabil sa bulkan labaw pang habog

niining kahidlaw: ang kabugnaw sa mga laylay ni lola…

Kon ugaling makabalik, unta dili lumsan pag-usab

ang kabukogan nga nalubong diha sa kahiladman.  

-- DENNIS S. SARMIENTO                                                                                                                Baltimore County, Maryland, USA

bilar

Sa gawas, lanog pa sa videokehan ni Bador

ang tingog sa mga nagdulag tong-its ug mahjong.

Ang ubang kalalakin-an nga nag-inom sa daplin

nagpalabwanay sa ilang mga hambog.

Sa sala, gamug-ot ang dalaga nga tighatag

sa kape kay giilogan kini sa mga bata ug ang sopas

tagsa-tagsa nilang gipangsulod sa bulsa.

Wa pod palupig sa kabanha ang mga kababayen-an

nga nagtapok sa lingkoranan, nagsumsom

sa namatay, ang lima niining gagmay pang mga bata,

ug ang iyang kapikas nga way laing gisaligan.

Atbang sa lungon, gabakho ang apohan

nga gialam-alaman sa ilang kabanay ug silangan

apan wala’y bisan usa nila ang nasayod

nga gabitay sulod sa lawak sa magtiayon

ang kangiob, naglabyog ang gibug-aton.

-- JONDY M. ARPILLEDA                                                                                                           Tandag City, Surigao del Sur, Philippines

samtang gapulipuli’g hingut-anay ang mananabang ug mananabtan

Makalibat ang ilang libak. Ubos sa udtong tutok, gahaguros tadlas sa nangalisngaw nilang laway ang lumbaanay sa buyog ug lagong. Bisa’g gitabaghak ang dunggan sa nabaniog nga tiglabni sa kalipay— gapangiyod ug wa’y pili sa iyang pahayangon ug patuwaron— ang galambod nga dila sa kaluhang tiguwang mao ra’y iyang huni. Mosupsop kini, lapos sa bukog, sa iyang gaagas nga kabugnaw. Sila ra’y makabitik sa iyang utog. Igo ra nilang ilimugmog ang gabukal niyang kauhaw. Dili siya, bisan sa iyang kamangtas, ang labing kusgan. Sila ra’y mobutyag sa iyang bakak hangtod magsiga ang imong  mata, maabo. Busa, panabi sa imong pag-agi tali sa gatuyok nilang satsat sumpay sa uha ug sa makapungil-sa-pustiso nga bakho. Kon  mapangahason ka nga mohapit sa landong ilawom sa ilang hagdan, ilhon ka nilang labing bagsik. Labi na’g susihon nimo ang kakatol sa ilang nasayran, ug wa’y lipudlipod nga mopalanog sa ilang gipaambit. Bahala’g padayon ka nga magduko. Kidhati ang ilang agik-ik.

-- MICHAEL U. OBENIETA                                                                                                                  Topeka, Kansas, USA

liwas

Gidapit sa hangin

Ang mga handuraw

Nga gipadpad sa panahon.

Sila ra’y ming-unong

Sa akong pag-inusara. Sila

Ug ang kama ang misapwang

Sa akong paghinuklog. Wala’y

Makapugong— bisan usa ka

Hinigugma— sa akong panaw

Ngadto sa paglutaw, sa kagaan

Nga gigaid sa yuta. Ingon niini

Ang salin sa imong hulagway

Ug tingog. Wala’y katagbawan

Sa dughan sama sa pagtamak

Ngadto sa wanang.

-- ADONIS R. ENRICUSO                                                                                                   Dumingag, Zamboanga del Sur, Philippines

hunahuna

Ang hunahuna usa ka dakbayan

Diin nanubo ang habog nga bilding

Sa kabalaka, kalibog, kagul-anan.

Sa nagsanga-sangang kadalanan,

Nagpunsisok ang lain-laing gimbuhaton,

Obligasyon, pangandoy, kapakyasan.

Pagkaalingasa ning dakbayan.

Nag-alindasay ang nagkondenar nga mga kalag

Ug ang bagang panon sa katawhan

Nga daw wala’y kalahian.

Makasaag ang gidak-on ning lasang

Diin hagbay ko rang gipangita

Ang nag-inusarang kahoy nga labong og dahon

Ug nangugat pag-ayo sa yuta.

Buot ra unta kong magpalandong ning kahoya

Aron maminaw sa hangin

Ug sa awit sa lumalabayng langgam,

Sa kanaas sa mga dahon,

Sa laylay sa kahilom.

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR                                                                                                    Dipolog City,  Zambonga del Norte, Philippines