bagay-bagay

Ang támbay nga sa húmbà
labiháng nahigúgma
dalì ra gayod nga matúmba
kon kini makiglúmbà
aron angkonon ni Lílay.

Magpatúlò na lang og láway
samtang kadto molabáy,

ginlaw ang kaányag ug lúnsay

gikan sa iyang pagsímba.

-- JOHN B. LABELLA

New Jersey, USA

distansya

Kon ang atong distansya

sama ra sa usa ka mapa

nga masukod sa pila lang ka tudlo

dili na siguro ko masubo

kon ikaw magpahilayo—

Tiaw mo na,

pila ra ka dangaw atong gilay-on,

ug kanang dagat nga lapad

nga dili madupa, sus,

maihap rana sa lakang

sa akong mga kuyamoy.

Apan karon sa atong nahimutangan,

ining sikit natong nilingkoran,

lapad man gihapon

ang wanang sa kahaw–ang, bisan pa

og usa lang ka dangaw ang gauwang

natong duha.

-- JIN GARCIANO

Camotes, Cebu, Philippines

kadtong nasayod na sa iyang kamatayon

pagkadako sa dag-om

pagkakusog sa ulan

naglinti ang kalangitan
midalugdog mibaha

adunay wala na makurat
wala na siya modagan

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

sa eskina

Misandig ka, inday, sa akong dughan.

Midagayday sa imong aping ang kataposang luha,

Ug mao ra’g mipiyong kang nagpahiyom.

Gidawat mo ang akong pagbasol

Sa walay duha-duha mong pagpasaylo.

Isaad ko, O gugma ko,

Nga dili na gayod ako mahitumpawak pa.

Likayan ko na ang pagpadani

Dili na ako motadlas didto sa eskina.

Kon nahibalo ka pa lamang

Kon unsa ka lisod ang paglikay—

Ang pagpugong sa akong gibati

Ang paglubnot sa hata

Aron lamang dili ako madani.

Huyang nga binuhat lang baya ko

batok sa maidlot nga higayon.

Nagdibal ang akong kasingkasing

Sa dihang ang imong panagway,

Moaninag sa matag tagingting

Ug hayang sa mga sinsiyo.

Dili na, dili na gayod ako masukamod pa.

Panaad ko kanako ug labaw na kanato,

Nga talikdan ko na

Ang hantak sa eskina.

-- VICTOR D. KINTANAR

Cebu City, Philippines

pagdamgo ug paghigmata

Usa lang kadto ka damgo:

nga kita’ng duha,

lulan sa karaang karwahe,

nagsubay sa taas nga taytayan

pagtabok 

sa halapad nga sapa.

Apan nahulog ako

ug nahigmata.

Karon, 

nagpabilin ako’ng nangandoy 

nga unta 

sumpayan 

kadtong damgo

aron makaapas ako kanimo

didto 

sa pikas tampi.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

taym sa

Ato sang kalimtan ang luha

nga nangumbitay sa panganod,

ihikling kadyot ang ngulngol

sa pagkabuak sa bato,

molingiw kita sa pila ka puyrot

nga lapok sa agtang sa sagad

ikahinagbo natong silingan,

kaopisina ug suod nga higala.

Takna karon aron panid-an

ang mga nakalimtan tungod

kay giuna’g siplit ang atong hiwi

nga mga dagway sa matag

tipak ug liki sa samin ug pagbati.

Paminawa ang tunob sa tuko,

tabili, hambubukag ug tanang

nangamang sa kilumkilom

aron lamang hagkan ang yuta.

Kon, pananglitan, misipyat

ang imong dunggan sa kasikas

sa ilang yukbo, hangda ang langit:

daling sabton ang pagtakdol

sa Buwan sa pikas pilok

ning mikuyanap nga kahilom

kaysa tiyabaw sa kasingkasing

tungod kay mihagsa kanato

ang naglagitom nga dag-om,

wa handomang matagak,

ug gipakaingon mog gisunog

na usab sa kilat ang langit. 

Kon mopadayon ka sa imong

pagbangotan, pasalig nako,

dili nimo madungog ang harana

sa mga pispis ug mangloy,

ang tagulaylay sa adang

nangaliya sa kalayo’g anino,

kun imo ba kahang makita

ang gagmayng lingin sa kahayag

sa kangitngit kay molagbas man lang

ang imong kalimutaw

sa mga aninipot, nag-alirong

sa labong nga dahon,

buwak ug panumdoman.

Aber, ug taymsa kuno kadiyot.

Namilit sa hangin ang pitik

sa balod bisan gani ang parat

nga himbis sa nanglangoy tang

pangandoy ug hasangang

damgo: tanan mahanaw,

malumos kun lamyon sa lilo

kay, sa gikaingon ko na,

daling uyogon ang mga luhang

nangapyot sa utuy-utoy natong

kasakit ug pagbakho.

Ug maminhod ang kahilom

sa duha ka palad sa kahayag,

maagiw ang tunob sa Adlaw,

mangunot ang balas sa dagat.

 (Alang sa tanan nakong mga estudyante

nga hilig motan-aw'g soap opera sa TV)

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

naunsa na?

nagbitay-bitay ang saging sa tindahan ug ang unggoy nagkapuliki sa paghanduraw 

sa lasang diha sa papel nga kum-ot ibabaw sa naghibat nga talad hinimo sa tinablang

lawaan apitong tugas yakal

-- JON R. SAGUBAN

Iligan City, Philippines

ang mga saag nga rosas

Tan-awa ang mga saag nga rosas

Nagkamang sa yuta, nagpataka og pagpamulak

Kilid sa tangkal sa mga manok,

Walay bisbis, walay pul-ong,

Gawas sa ulan nga midagayday sa kanal

Ngadto sa suba sa nangatun-as,

Nanglutawng salin sa mga bukog,

Ug mga pinintalang agtang ug abo

Sa lana sa mustasa.

Kining mga rosas mitakas ngadto sa kagabhion

Sa kanunayng pagtukaw nga walay damgo,

Aron mahimong damgo ug mahimong mga bulok

Pula, lila, ug dalag nga mipintal

Sa kangitngit aron makita ang kangitngit.

Pula ang purong-purong sa kangitngit

Sa kamatayon sa bulan, lila ang layong danguyngoy

Sa biya sa tubig diha sa mga tubong gitay-an

Sa mga nadunot, gilumotang mga tanke,

Hait nga dalag sa pekeng bulawan sa mga kalimutaw sa estatuwa

Nga nagbantay sa dakbayan ug miapod-apod sa mga baho,

Mga abog, ug balas nga wala mamatikdi, midahili

Sa gingi-gingi sa mga batong bungbong nga nagtakilid

Sa gatosan ka tuig nga katulogon.

Tan-awa ang mga saag nga rosas, nagkamang sa yuta,

Hubog, diha sa naghingaping kahumot sa mga pagtukaw.

-- ESTER TAPIA

Kathmandu, Nepal 

lamat

Gatadlas ko sa darohan nga tugnaw pa

sa kugon nga manuslok sa batiis. Nagkaduol na—

ubos sa punoan sa sambag—ang balay

nga gitutokan nako dihang diha’y  

dan-ag sa anino likod sa tugas nga gapangamay

ang mga nigpis nga sanga. Bisan ang mga baktin

sa tangkal kalit nga gigutom samtang nisuway

pag-ila nako. Makapanlimbawot ang hangin.

Nihabol ang kangitngit, ug nidanguyngoy

ang dag-om. Ug unya, nabati nako ang sutoy

nga mga tunob ug mga kasikas nga wala

mailhi kon kang kinsa sa bildong bintana

diin naaghat ko’g panamin sa kalit nga kilat.

-- DENNIS S. SARMIENTO

Maryland, USA

kanunay, ang mga gagmayng butang

sa kinatibuk-ang kamas

sa kinabuhi
anaa sila aron kanunayng

mopahinumdom
kanimo nga tadlas
sa mga katuigan
imo lang giusikan
ang mga higayon
nga di unta angayan
gahinan og panahon
ug kusog

sila ang mga
gagmayng butang
nga manguhit
magpahibalo
kanimo

sama sa
sigarilyong wa maupos
ug kapeng nabugnaw
nga sa pagdalidali
gibiyaan mo
kaganihang butang

 

-- ERIK E. TUBAN

Mandaue City, Cebu, Philippines

gikan sa kusog nga hangin ug ulan

Naputlan og pipila ka mga sanga

Ang punoan sa kaymito.

Nawad-an og liboan ka dahon,

Namalhin sa lapokong yuta.

Diha sa tiilan niini, gahigda

Ang punoan sa saging

Nga, kagabii, gitigbas

Sa usa lamang ka haguros.

Uban sa pagtugdon sa bidlisiw

Diha sa mga nahabiling dahon

Sa kaymito, nanugdon

Ang mga goryon

Sa mga sanga’ng way dahon,

Ug mibarog

Ang sunoy sa natumbang

Punoan sa saging, garbosong

Mikapa-kapa

Sa iyang mga pako. 

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR
Dipolog City, Philippines

kalimti na, ulan!

Kon gimingaw ka, ayaw

pangangin.

Kalanog sa imong taguktok,

gapanawag samtang imong gibato

ang atop atol sa tagpilaw—

saba, samok!

Wala na lagi

siya. Gianod na ngadto

sa walay kahumanang kahilom.

Unta, ang imong paghagsa

taliwala ining kangitngit magdala’g

hapyod nga mohatod nako

sa paghagok ug sa pagbukot batok

sa wala’y pahulay nakong

pagping-it hangtod

hingpit kong dagiton sa damgo

ug unya pukawon sa paghiyos

sa gasinaw nga hubag

sa kamingaw.

--TEA SOLON

Cebu City, Philippines

ang hilom nga tubag nako sa tiguwang nga gabasa sa akong palad samtang gapaminaw ko sa libak sa mga langgam nga galaray sa kutay sa kuryente ibabaw sa habog nakong panglantaw

Napulo ka mga tudlo. Duha ka kamot.

Ug dili maihap ang akong makab-ot.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

apollo 13

Sa mga gabii sama niini,

buta lamang ang lampara

kasikbit sa kama.

Gakipatkipat ang mga bituon

sa kawanangan sa kisame,

ug kita gatinutokay sa isig usa

daw gasaksi sa kalibotan

samtang gapanaw ta

gikan sa dulom nga

bahin sa buwan.

-- TON DAPOSALA

Cagayan de Oro City, Philippines

sigon sa kataposan mong tugon

Magpabilin ka sa panumdoman

Sigon sa kataposan mong tugon

Sa nagsingabot nga kahaponon

Kalimtan ko ang imong pangalan

Sigon sa kataposan mong tugon

Sa nagsingabot nga kahaponon

Kalimtan ko ang imong pangalan

Magpabilin ka sa panumdoman

Sa nagsingabot nga kahaponon

Kalimtan ko ang imong pangalan

Magpabilin ka sa panumdoman

Sigon sa kataposan mong tugon


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Manila, Philippines

hinubad gikan ni Rumi

Gihimugso ka nga adunay panaad ug purohan
Natawo ka inubanan og pagsalig ug kaayohan
Gihimugso ka kuyog ang mga damgo ug sumbanan
Natawo ka tugob sa kahanong katarong ug kabantog
Gimugna kang adunay mga kaluhang pakong baskog
Wala ka lalanga aron mokamang poreso ayaw
Gitugahan kag mga balaanong pakong mobayaw
Pagkat-on paggamit niini hala lupad paantaw


-- MELQUIADITO M. ALLEGO, JR.

Palm Harbor, Florida, USA

paglutas

Dugay nang giputol

ang atong mga pusod

sa atong pagkahimugso

ning kalibotan.

Apan nagpabilin pa kita-

ng gidugtong sa inunlan

sa atong kagahapon.

Ug nagpadayon pa kita

pagsuso sa dughan

sa umaabot.

Tingali’g

ang kamatayon ra

maoy molutas kanato.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

habilin

(alang kang Geronima Nacionales)

1.         Apoy, ngano kang motangka sa talad kan-anan,

kalag nga wa namo tawaga, nga kaniadto pa

amo nang gitugyan sa kalangitan?

Mokalit lag tugnaw ang sabaw, ang bahaw

mangaging sa among plato, ug manuhotsuhot

sa among ilong ang hagpis nga baho sa dugo.

Mamaliktad among tiyan, unsa pa may sud-an,

talikdan na lang ang kan-anan nga gutom.

Lubos baya ang pangaliya sa imong pagpanaw--

ang siyam ka adlaw nga nobena, ang kwarenta diyas

nga pagsaulog sa imong pagkayab, ang hubkas,

tanan amo gyong giayo pagsaulog.

Ang imong escapularyo sa Madre Dolorosa,

mga balaan nga medalya, rosaryohan,

mga nobenahan, bendita sa lukay, among

gisulod sa imong lungon isip pabalon, basin

sa imong paghimata sa tiilan sa Ginoo,

Iyang mapamatud-an nga ikaw buotan

ug matinud-anong anak. Saksi ming tanan

sa gibenditahan na ang imong lubong

sa paring piangon, siya na lay kataposang buhi

mga nahilambigit niadtong dakong sangka

nga nahitabo kaniadto sa lungsod sa Balangiga.

2.         Apoy, nganong gihasol nimo akong katulogon?

Akong mga damgo napuno sa imong hunghong.

Moukiok sa akong dalunggan ang imong hagawhaw,

pulos mga pangutana nga lisod sabton ug tubagon.

Nahibalo kaha ka nga nanglipang ang katalagman

ning among panahon? Morag mga apan nga mikutkot

sa kataposang udlot sa among mga paninguha.

Apoy, kinahanglan mig pahuway, katulog, 

aron inigkaugma duna miy kusog ibugwal

sa napan-as nga mga bukiran, iaswat

sa mga dad-onon, ilatas sa lain-laing dalanon

sa among paningkamot. Tingali kahag wa ka

makapamilin-bilin og tim-os, Apoy, mao nang

magbalik-balik ka karon. Intawon kapti  na lang

nang imong habilin, dad-a, ihalad ngadto sa Ginoo ,

asa man gani Siya karon, ay' na lag kabalaka namo,

ay' na lang mig samoka. Intawon padayon na,

kanang kaalam o kusog nga buot nimong

isangon kanamo, palihog, ayaw na lang.

3.         Dugay na ming wa katanda sa imong lubnganan,

nagsapaw-sapaw na kaha didto ang gatos ka tuig

nga mga bukog, sukad nahitabo kadtong dugoong

panagsangka sa Balangiga.

Adlaw-adlaw sa tibuok nimong kinabuhi sayod ming

imong giludhan kadtong hitaboa, magalakaw ka

sa imong tuhod gikan sa pultahan sa simbahan

ngadto sa altar, busa gikublag kunog baga

ang imong mga tuhod. Unsay imong giampo, Apoy?

Ang mga gipangmatay, o kadtong mga nangharos

ug kinabuhi? Ang tanan sad-an man,

ang tanan, Apoy, way mapili.

Usahay among ihapon ang nangawala,

hinganlan ang nangapildi, apan wa miy siguro--

sibo kaha ni sa panghitabo, takdo kaha sa matuod?

Nangalagiw baya ang tanan, human sa sangka,

iyahay'g panago, panagka sa bukid, panglayaw.

Pag-ugdaw sa kalayo nga maoy naglinis sa lungsod,

kinsa pa may moukay sa abo pag-ila  sa nangatodas?

Tingalig gikakha ug gikahig na lang to

sa mga manok, nahisagol tanan sa yuta

ug gianod sa ulan ngadto sa Himanglos.

4.         Apoy, ay' na intawog hasola akong mga daman

sa imong mga bagutbot nga lugos nako masabtan.

A, sayod kong buot nimong ang tanan

mahinumdoman namo, buot nimong masaysay,

mahubit ang mga hinungdan sa panghitabo,

masabtan sa kalibotan og ngano, ngano, ngano,

nga sukwahi sa balaanong sugo,

ug sinugo sa tawohanong tanlag ug garbo,

ang usa ka balangay kinahanglang mopatay

ug magpakamatay, aron sila magpakabuhi

nga tawohanon.

                                    Imong hagunghong,

Hinumdomi kining mga pangutana, dayong buga

sa imong tugnawng gininhawa sa akong tangkugo.

Nanindog ra ba ang buhok sa akong tingkoy.

O na, hala, di man gyud ko nimo pakatuogon,

sige na, sige na, Apoy, ayaw na dihag langas,

nia na ning papel, nia nay lapis, hala kapti,

tultoli akong kamot. Magsugod ta...

-- MERLIE M. ALUNAN

Tacloban City, Philippines

ang makabungkag sa talan-awon

nagpauyon-uyon sa hangin ang huyang

nga punoan sa amorseco

dili nimo makita ang kanindot niini
sa duol kon mosaka ka

sa punoan sa manga ug magtarong

paglingkod dayon molantaw sa ubos

kon mabati mo na ang tayhop sa hangin

diha sa imong buhok makita mo

ang gitagoang kamatuoran niini labaw

nga maaninag diha sa gilay-on

kay ang gidul-on maoy makabungkag
nianang talan-awon

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

bisan

Bisan

Ganahan ta

O dili—
Mahinog ang bunga
Sa punoan.
Malagas ang
mga dahon.

Molabay ang unos
Sa atong isla
Nga sa dugay na
Nga panahon
Giamuma,
Gibisbisan
Sa atong gugma
Nga hinaot pa
Unta magpadayon
Hangtod sa

Kahangtoran
Bisan…

-- MARIA VICTORIA BELTRAN

Cebu City, Philippines

bakukon

Ang kamatayon diay mao ang pagpangagiw sa mga pulong

nga, kaganina, kutsilyong nanggipingki sa matag tutho

sa atong baba, o bombang gibukhad sa dila nga mipabuliskad

sa atong samad, o tangong mitagdok sa liog ug gusok,

o kuko nga mikuniskunis sa unod natog kahiamgo.

Nanghigda kita karong nagtupad apan sama sa giuwang

kita sa tagsa-tagsa nato ka lubnganan: nangamig

nga panghupaw ang huyuhoy nga giunto sa abli tang bentana

ug gaumog nga lumot ang atong gininhawa.

Unsa kaha’g moligid ka simpig kanako aron hangpon

ang gihambin tang kasilag, pagpamahay, gugma?

Modalid kita pag-usab sa pig-id natong mga tambid.

Unya, mangabaligtos ang balhibo sa atong bukton,

bitiis ug tiil; maglubid-sumpay ang atong buhok hangtod

mabubod kita ngadto sa usa ka putos nga bakukon.

Ug human ning maong gutlo, atong pawson ang nagsiot

nga kangitngit sa atong pilok ug tudlo. Manggawas kita

sa gisul-ob tang sapot sa bag-o natong bulok ug panit.

Inanay natong bukharon ang duha ta ka mga pako—andam

nga tay-ogon sa kapakapa ang namungpong nga kahilom.

-- NOEL P. TUAZON

Dauis, Bohol, Philippines

pagtimbang: hubad gikan ni Jane Hirshfield

Ang mga pangatarongan sa kasingkasing,

kon moaninag, bisan

ang labing bagnol,

mobitbit sa iyang kayugot,

mga uwat sa latos,

ug kinahanglang pasayluon.

Sama sa binawng

nagutman sa tinghuwaw

ug nagpasaylo

sa nagutmang liyon, nabihag niini,

misugot nga mosulod

sa kinabuhing dili niya kabalibaran,

nahimong liyon, nabusog,

ug nalimtan sa usa.

Nihit ang mga lugas sa kalipay,

gitimbang supak sa tanang kangitngit.

Apan ambas ang timbangan.

Ang kalibotan nangayò

kutob lang sa kusog nga anaa kanato,

ug kita naghatag. Dáyon

mangayò pa, ug atong hatagan.

-- JOHN B. LABELLA

New Jersey, USA