ang pagkabalhin

Ang tanan mabalhin. Kitang tanan

mga balas sa lapyahan

nga kanunay’ng hapnigon

sa kulamoy sa mga balod.

Kitang tanan mga yapak nga kulonon

nga wa pa magahi ug mapagba

sa kalayo sa panahon.

Kitang tanan mga kandila 

kansang kasiga 

magbalhinbalhin sa huyop sa hangin

hangtod mapalong

ug tigumon sa hakgom sa kangitngit.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

bisperas sa bag-ong tuig

Nagtipun-og pa ang gabon sa palibot

dihang gihatod ta ka sa gawas sa balay.

Imo dayon gikabad ang imong sakyanan.

Sa sala malantawan

ang nagkaupos nga mga sigarilyo tupad

sa mga nahapla nga botelya sa bino.

Miungot na pod ang mga tudlo sa gutlo.   

-- JONDY M. ARPILLEDA

Davao City, Philippines 

kay labaw pa ang lumalabay

Iputos usahay sa buwad lawlaw 

ug sayon kaayong kumoton 

dayon iilo.

Apan usahay makataghap pod 

pagtrapo sa panganod atol sa iyang hinanaling 

kinabuhi-- gilabwan ang kahabog 

sa kampanaryo 

sukad gilaksi sa bungbong ug gihimong 
tabanog ang nahabiling panid 

sa kalendaryo.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

lingin

lingin ang dagway

sa swerte

ang mga prutas puto kutsinta

ug ubang pagkaon sa lamisa

ingon sab kalingin

ang gabutirik nga tiyan

sa batang nagbag-ong tuig sa dalan

ug ang lusok sa luha

sa trabahanteng wa kauli

sa yutang natawhan

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

ang edukasyon segun sa kaliwat ni Walu

I. Kaniadtong Wa Pa'y Nakaeskuyla Namo

Wa'y mangaburosan nga dalaga.

Wa'y motubagtubag sa ginikanan.

Wa'y mobiaybiay sa lahi'g pinulongan.

Wa'y mamentaha sa silingan.

Wa'y mangawat bisan wa'y sira ang payag.

Wa'y mosimang sa maayong pamatasan.

Wa'y mamilay og kahoy aron makasapi.

Wa'y mangangkon og dili iyang yuta.

Wa'y molapas sa gikatakdang mga utlanan. 

Wa'y dili motahod sa mga abyan.

Wa'y dili motahod sa mga baylan.

Wa'y dili motahod sa kinaiyahan.

Wa'y iya-iya ug wa'y ako-ako.

Wa'y dili mosunod sa mando sa Datu.

Wa'y di mosanong sa mga balaod.

II. Karon nga Daghan Nang Nakaeskuyla Namo

Midaghan ang mga pinaangkan;

Mga batan-on sermonan pang ginikanan.

Lumad nga dila himoong kataw-anan.

Lupigan gani apil ang tuas pikas' lalawigan.

Di lang gani kalingi, mawala apil halayan.

Ug midaghan gyod ang way mga batasan. 

Naopaw mga buntod aron mabontit ang pipila.

Patitulohan apil ang yuta nga dili ila.

Ibalhin pang muhon aron moluag pang hasyenda. 

Tinuohan kuno sa buktot ang mga abyan.

Wa kuno'y kamatuoran katudloanan sa baylan.

Ug ang kinaiyahan, gimugna kuno aron mapanguwartahan.

Isig iya'g kahis kay mao kuno'y maayo.

Kay demokrasya na kuno, wa nay pulos ang Datu.

Ug basta di masapnan, ang salaod way sapayan. 

III. Ang Edukasyon Kuno Dalan sa Pag-uswag

Maong misamot og burot ang mga langyawng limbongan?

Maong nahimong ulipon ang among kaigsoonan?

Maong daghang manimpalad tabok sa kadagatan?

Ayaw mo'g pangilad diha ulipon sa mga ugis nga demonyo.

Unsa'y pagtoo ninyo, wa mi kailag ihalas?

Kahilas god ninyo, kabalo sab tawon mi unsa'y edukado.

-- ANIJUN MUDAN-UDAN 

Malaybalay, Bukidnon, Philippines

pagkisaw sa tanlag

Minglagapak sa gilumot 

nga karaang atabay 

ang pangutana sa bata 

kon asa dapit mapunit 

ang nahagbong niyang piso.

-- GILBERT INTERVALO, JR.

Bais City, Negros Oriental, Philippines

commotio cordis

            
            Kakalit!

            Kakalit!

 Tagubtob ang dughan

   Kalantip gibughan

  Lagom nisaliring

Hunong kasingkasing

           Nahagsa!

           Nahagsa!

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Panama City, Florida, USA

ning sayong kabuntagon

balik-balikon ko pagpiyong 

ang tanan nga akong nasud-ong 

bisan sa kataas sa mga takna

antoson ko kini sa makadaghan hangtod nga 

wala na ako'y makita

ang tingog sa mga piso nindot pamation

nga gitawag sa inahan ug humot ang inaso 

sa kan-on nga bag-on gihaon

ang dili na nako makita akong bawion 

ning sayong kabuntagon

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

paghigmata

Sayo’ng kabuntagon. Ug nahigmata ako

gikan sa gisalohan tang damgo

sa ninglabay’ng gabii. Ang habohabo

daw sihag nga puti’ng bronda

nga misalipod sa nawong sa kalibotan.

Ang ibabaw sa linaw lubog nga salamin.

Ug ang atong mga saad magpabilin 

ning utlanan sa kangitngit ug kahayag.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

tiniklop

Asa kaha ang ubang mga anghel 

ining higayona nga gilumsan kami sa kaawaaw,

ug ang kagabhion mao’y nangunay paghakgom

sa mga nahabiling lamdag sa kalangitan?  

Tingali, tua sila sa ilang mga batoganan,

masadyaong gisaulog ang kaharuhay sa Pasko

ilalom sa tiniklop nilang mga pako.

-- JONDY M. ARPILLEDA

Davao City, Philippines 

usa ka kaadlawon nga pagbalik sa dapit sa kahimayaan: misa de gallo sa kapilya ibabaw sa bungtod sa sitio tolotolo, consolacion

i 

Pagkahabog sa tabyog 

sa kahimatngon. Nagyunyon pa 

ang kagabhion sa akong 

tabon-tabon. Nagkipat-kipat 

sa kanawkanaw-- daw uyon sa kiling-kiling 

sa lingganay-- ang nangakay-ag 

nga mga lugas sa kahayag sa dakbayan 

diin kanhi kanunay kong nagabhian. 

ii 

Gahadla’g halok sa yamog 

ang mga tuktugaok. Duyog sa duyan 

ang tingog sa mga dalagita. Gitabangan ko nila 

pagsibsib sa kahidlaw sa ilang Pastorela: 

“Ang bitoon sa langit nga misidlak karon 

Dili sama kahayag sa kanato midan-ag. 

Sa halawom nga kagabhion gibanwagan kita 

Sa Mesiya, sa Mesiya….” 

Naduslitan og kahinam 

ang natun-ogan nakong mga dunggan 

dungan sa aso ug alimyon sa insenso. 

Ang mga balili sa ting-init mora’g 

milunhaw pag-usab sa akong panit. 

Mitila kanako ang mga kandila. 

iii 

Gikalawat ko ang pagsubang 

sa pagkaamgo. Bisan nagkayuring 

ang pari--- nakig-indig tingali 

sa gadamgong yawit sa mga baki ug awit 

sa mga gangis--- mora’g gatas 

nga mibisibis kanako ang buhagay 

gikan sa mga ulay nga tutonlan: 

“Wa ko’y bulawan sarang ikagasa 

Ug wa ko’y pulong nga wa malitok sa uban. 

Kining akong awit, kabos nakong awit 

Hinatag sa langit ug imo karon.” 

Nakighilawas ko sa kabuntagon.

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

noche buena

wala matandog ang mansanas

hamonada queso de bola

spaghetti fried chicken sa lamisa

walay kisaw ang aninong gainusara

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines 

ang pasko segun sa kaliwat ni Agyu

I. Kaniadtong Wa Pay Pasko sa Amo 

Wa'y makililimos nga Badjao.

Wa'y manaygonay nga Manobo. 

Wa'y mamaskohay nga Igorot. 

Wala sa'y pasmado nga adlaw.

Wala sa'y pobre nga Datu.

Sa yuta wala sa'y gubot. 

Wa'y ilo nga di makakaon.

Wa'y balo nga di maatiman.

Wa'y estranyo nga di maabiabi. 

Wala sa'y bayi nga di palanggaon.

Wala sa'y sakop nga magutman.

Wala sa'y tigulang nga di pinalabi. 

II. Karon nga Naa Nay Pasko sa Amo

Daghang Badjao nahimong makililimos.

Aduna na'y mga Manobo nga manaygonay.

Ug aduna sab Igorot nga mamaskohay.

Sa sagad nga adlaw daghang kutasan--

Ang mga Datu nangapobre na man,

Ug ang kagubot mao nay among gidak-an.

Nangabangkol ang buhi pang' mga ilo.

Wangkig na kaayo ang buhi pang mga balo.

Ug kinsa pa'y mosalig ron sa estranyo? 

Mga bayi ron ipangbaligya na man hinuon.

Mga sakop pirmeng gukdon ang panihapon.

Mga tigulang di gani makalaum bisan sa gaba.

III. Ang Pasko Kuno Mahitungod sa Banggiitang Gugma

Maong' ilang gipangluba apil mga bata?

Maong' ilang gipang-ilog ang among yuta?

Maong' ilang gipanghiloan ang among mga suba?

Ayaw'g pataka diha kaliwat ni Hudas.

Kaila sab tawon mis nawong sa mangtas.

Kay niadtong wa pay Pasko, wa pa sab mo.

-- ANIJUN MUDAN-UDAN 

Malaybalay, Bukidnon, Philippines

pieta

Sultihi kuno ko giunsa mo pagpangga ang imong kamaguwangan,

kon unsay imong gibati matag halok sa iyang mga tudlo

ug hapuhap sa iyang panit. Matod mo, di ka motugot

nga ma'y lain siyang kaonon gawas sa ginaling nga mga otan

nga pinasahi mong giandam. Sigurado ka ba gayod

nga di siya matulog kon di mo siya kugoson ug imartsa-martsa?

Kataw-anan! Lisod tingali ihulagway ang imong kalipay

sa dihang mikat-on na siyag abri-sirado sa iyang mga palad

samtang ginakantahan mo niadtong awit nga binata.

Gusto kong masayod adtong gisulti mo nga paspas

iyang paglitok ug iyang pagkat-on paglakaw.

Tinuod ba nga pito ka bulan pa lamang siya niadto?

Ah, disinwebe na diay siya karon.

Nganong maguol ka man kung mobiya siya? Ikaw ma'y

nagtudlo niyang molakaw. Palihog, ayaw'g hilak

kon siya mamulong. Kini iyang pamaagi sa pagpasalamat

kanimo tungod kay karon nakat-on na siya

nga dili ukbon ang iyang kinumo. Wa nay "abri-sirado" nga awit.

Gikinahanglan niyang magmadasigon sa pakigbisog 

tungod daghan ang way bisag ginaling nga otan nga makaon.

Ug gitugon niya kanako nga sa higayong di na siya makauli

ug kon wa na kay kasayoran mahitungod niya, sunda ang iyag panpan.

Punita ang bisan kinagamyan niyang bukog, ug gaksa.

Di siya matulog kon dili mo siya kugoson ug imartsa.

Kaya nimo na. Kay pinangga tuod nimo imong kinamaguwangan.

-- PAUL RANDY GUMANAO

Kidapawan City, North Cotabato, Philippines

mga binisaya’ng haiku

Karaang paril

gikatayan sa cadena de amor.

Nalimtang' kasaysayan.

Upaw nga tigulang

nahimuot sa bata’ng nagluhag

nga gitopihan.

Mga tiil, nganong nagdali

man kamo? Di ba lubnganan man

ang inyong gipadulngan?

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA

pasalamat

segun sa among batang silingan:

kon wala pa miabot si yolanda

dili unta ko katilaw og kurn bep

-- JESSREL E. GILBUENA
Bantayan, Cebu, Philippines

pamalaye

Nagbiris-biris ang tinguha sa amahan

Nga makig-atubang kaninyo kamahalan

Unsaon nga ang resita sa mananambal

Gatugot lang og mensahero sa pagmahal

Hawin nga bulan daw belo sa atong kasal

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Niceville, Florida, USA

food chain

Giingkit sa isda ang lumot nga nasangit sa bato,

ug ang isda gidagit sa gitgit

nga mapailubong nagpaabot

sa punoan sa mangsi,

ug kini gilungkob sa banog

nga gitirador ni Bonbon

ug iyang gisugba,

ug ang mga bukog, giitsa

sa kagirong iro ni Tonyo

nga gihimong sumsoman sa mga palahubog

sa baryo, ug ang mga salin

gilawog sa tambok nga  baboy ni Nang Juana,

ug dakong kaanugon

kay igo ra kining gilamoy

sa buwaya.

-- JONDY M. ARPILLEDA

Davao City, Philippines 

ang panagtagbo sa panganod ug sa dagat

naglipak ang kakurat sa duha 

sa dihang nagsugat na sila

kanunay na man unta ni 

apan ambot ngano 

nga magkilat pa man gihapon

ug naglibog ko kon anaa diha

ang gugma 

ang kasilag

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

ako ug ang langit

Gihabolan sa kahingawa ang adlaw. 

Nangatagak ang mga lugas 

sa panganod. Pipila niini nitugpa 

sa akong aping hangtod 

sa akong kahiladman, dili 

matugkad samtang napiskan

og lapok ang akong pahiyom. 

Ang iyang gilay-on akong kataw-an. 

Ang iyang pag-inusara akong saw-an.

-- ELVIN E. RUIZ

Liloan, Cebu, Philippines

panugon alang sa mananaygon

1. Gaksa sa tingog mong gaduhaduha ang gilay-on sa imong pag-inusara.

2. Gamita imong kulba nga labaw pa sa kampana.

3. Panguros nga dili ka maatlan sa kataposang adlaw sa kalibotan.

4. Pasidunggi sa imong pagkayabag ang puya nga gipistahan sa mga ilaga.

5. Patya ang kahilom sa haya.

6. Palabwi ang miyaw sa iring nga gaulag.

7. Kawata ang awaaw nga ginhawaan sa giurom.

8. Pasanginli ang parol kon dayag kaayo imong lagos nga lagom. 

9. Piyongi ang gakidhat nga asawa sa marinerong milangyaw.  

10. Panghinaot nga ang idalit sa tagbalay dili unta bahaw. 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

mga bitin sa kaulohan

Kay duol nang mahuman ang akong kampilan,
samtang sayo pa, dagan kon ikaw ang sad-an!
Ugaling lang kay kining akong pinulongan,
Nasayod ko nga dili mo gayod masabtan.
Apan gituyo ni aron di ka kabantay,
Kamo man kaha ang hawod nga mamirahay? 

Kay dili mabadbad ang akong gitagkos nga talunay

Igo ra silang nagbinutbot, igo rang nagpasikalay.

Kay dili nila makalot, ang gitanom nakong kamuti
Lamolamo dayon, pakaaron-ingnong wa kabantay lagi.

Apan sila nga nakakita ug sila nga nakadungog
Nailhan gyod ang mga bitin nga busog ug tulog.

Hiay! Ugma puhon inig kahuman og salsal sa kampilan,
Way daghang sulti, pangtadtaron nato silang tanan.

-- ANIJUN MUDAN-UDAN 

Malaybalay, Bukidnon, Philippines

uban sa mga lusay

Magpabilin lang ako nga mag-

lutaw uban sa mga lusay.  Gitapya 

sa mga balod, gianod sa sulog.  

Linaw ang nagtaob nga dagat

ug init ang tubig.  Magpabilin ako

nga maglutaw sa lamat 

ning bughaw nga damgo--

hangtod nga ako idagsa   

sa batoong baybayon sa paghigmata.

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA  

daygon

ang kasadya sa tingog

sa nag-inusarang tigulang

ang kaabtik sa iyang paggitik

sa gipangtay-ang kuwerdas

gisugat og paghot sa mga iro

-- GRATIAN PAUL R. TIDOR

Dipolog City, Philippines

tab-ang nga tubig sa tubod sa hunasan sa tubigagmanok

gadaligdig gihapon hangtod karon

didto sa lapyahan sa panumdoman

dugay hagbay rang gikawos ang tab-ang

mong luha sa mismong kabaybayonan

kadtong nanagpanamilitay kita

kadtong nitalikod ang mga balod

-- MELQUIADITO M. ALLEGO

Panama City, Florida, USA

babayeng mubo’g dila

Kon ako’y papilion,

ganahan ko'g babayeng mubo’g dila--

kanang dili ugdo ang simod

ug daw gihay kanipis ang mga ngabil.

Tam-is ni siya’g laway.

Gilok sa dunggan ang iyang mga pulong,

ug di makadugmok sa bukog

ang unod sa iyang tingog.

-- JONDY M. ARPILLEDA

Davao City, Philippines 

mga tinuhoan

alibangbang nga itom sa buwak nga puti

sa unahan ang itom nga iring

galayat-layat gikan sa punoan 

sa bayabas nga walay dahon

balay nga hirig

mga batong tipak

irong gikagid 

nagsuroysuroy sa dalan ug ikaw pod

gahambin sa dughan mong walay sulod

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

sa daplin sa baybayon

Didto sa daplin sa baybayon
Imo akong gidapit.
Nanggunit ka 

Sa akong mga kamot
Samtang naghulat kita
Sa talisalop hangtod 

Nahingpit ang atong gihulat,

Nitidlom sa dagat.
Mipahiyom ka, nangutana
Kon sama nimo
Nalipay ba pod ko
Sa akong nakita. Kaayo!
Kay ang imong pahiyom
Tugbang sa adlaw
Sa sayo nga pagsubang.

-- DANTE O. CUALES, JR.  

Cebu City, Philippines

among bersiyon sa pagbangon

Sa Pasko nga sama niaron—

Nindot kaayong pamutangan og

Suga ang sagunting sa balay ni

Maksing. Angayan tingali kaayo ni

Kay wa na goy atop nga makaali

Ug ang naluad nga mangga

Sa nataran nindot kaayong bughaon

Isugnod sa bingka, budbod ug puto-maya.

Gani, ang mga tipik sa atop

Namong kugon nga maayong pagkatukas

Gihinay-hinayan na mag hakot sa tamsi

Aron himoong salag ibabaw

Adtong punggot nga lubi.

Klaro kaayo: inigsatong sa gabiing-tutok

Lupig pa unya namoy nakabagdok

Lupig pa unya namoy nakahantok.

-- OMAR KHALID

Ban-aw, Tabango, Leyte

haikupot

siak nga sanga

ang galutaw sa tubig

diha sa sapa

ikaw pa kaha

nga gabukot sa kamig

duol sa baha

-- DENNIS S. SARMIENTO

Baltimore County, Maryland, USA

tagbaw

harianon gihapon ang iring 

nga giulod sa daplin bisan pa

dili siyam iyang kinabuhi

walay labing bulawanon

walay laing kumbira

walay labaw nga alimyon

alang sa mga langaw 

-- MICHAEL U. OBENIETA 

Topeka, Kansas, USA

lumay

Ang lumay 

nga nagagikan 

sa berde mong mga mata 

way gahom 

nga igong mobugto 

sa talikala nga naghigot kanako.  

Hinuon, kini nagbilin 

og mga ulat 

sa mga samad nga akong naangkon 

sa akong mga paglugnot. 

Sabta nga wa ako’y lugway 

nga igong makaabot

pagtugkad sa kahulogan  

sa malamaton mong tinutokan.

    

-- URIAS A. ALMAGRO

New Berlin, Wisconsin, USA