imbisibol

“We must talk about poverty, because people insulated by their own comfort lose sight of it.” 

-- Dorothy Day, quoted by Simeon Dumdum 

in Facebook, December 4, 2016, Tacloban City 

Si Mana Lusbi singkwentay siyete, nangahingo nang ngipon ug ubanon. Imbisibol na na siya sa mga syokoy sa kanto nga way laing lingaw kundi mangatang ug tsiks. Apan kining mga syokoya, imbisibol sad ni silas’ mga tsiks nga nangitag uyabonon diha sa iskina, kay wa diyo ilang bulsa. Nagdagsang nang mga imbisibol bisag asa, unya tingali tungod sa ilang kadaghan, nanugwak sa kwadro sa kasagaran, nangalwak sa mga mata ni Mayor, ni Gob, ni Honorable, di na hinuon hingkit-an bisag nagpanon sa kadalanan, tiyanggihan, simbahan, nanghuot sa dyipni, bus, bapor. Sa kadaghan sa ilang mga panginahanglanon, makabungol sa mamamati. Ang gutom kaabay nila matag-oras, bisan sa ilang katulogon, way takos makatug-an sa kasakit nga ilang hing-agoman. 

                 Kay imbisibol lagi, way apil sa ihap ilang tampo sa kauswagan--giihap ra  ang ani: Tonilada sa bugas, asukar, kopras. Way nakaalinggat nga pagkahuman sa ani, wan’ay gilung-ag si Teryong magdadaro ug si Sinta iyang asawa nga maoy ningpugas ug nanggani; si Usting mangingisda way apil sa kwenta, naihap lang ang kinilo nga isda nga iyang nakuha. Linibo ka kilometro sa dalang semento, kapid-an mga tulay ug edipisyo, way labot si Nitoy, Leon ug Ruben, mason, panday, peyon, ug ilang anak nga gibuhi, gipakaon, gipaiskwela sa ilang sweldong morag kura. Imbisibol sa kwenta sa puhonan ang kusog, dugo ug singot, Wa pay labot niini ang mga lumad nga atoa nagpakabuhi uban sa sawa, unggoy ug agila sa hinikalimtang bungtod. Labaw pa gyud to silang imbisibol kay ang makit-an man lang dayon sa panggamhanan mao ang pundo sa minahan, ang kakahoyan para sa logging, iniktaryang yutang mahimong patagon para tamnan ug pinya, saging, ug palm oil trees nga puhon maoy tinubdan sa dolyares nga ikalambo sa nasod. 

                                                                                

                                                                                      Ako, usa sa mga imbisibol, 

maistra, magtutudlo sa anak sa mga imbisibol parehas nako, unsa pa man diay? Tudloan kaha nako ning mga bataana mamareho kang Paquiao, imbisibol kaniadto, apan karon Pambansang Kamao na, ug labaw sa tanan, kwartahan ug naa na gayud sa Senado. No guts, no glory, matod pa ni Kuya Manny, maoy labing maayong pamaagi paglagbas sa pagka-imbisibol, ngadto sa pagka-bisibol. Bilib kos’ iyang pagka boksingero. Pagka-senador hinuon, bahala nang Ginoo. Dinha toy imbisibol, panahon ni Marcos, gipul-an kaha sa iyang kahimtang, gamayg sweldo, daghag utang, asawa buntis, anak hubakon--kahanap ba sa iyang kaugmaon. Way nakit-ang kapaingnan, nakahukom og ambak sa eroplano. Ambot lang, mora bayag nadayonan to. Bawo lang, mahal man nang tiket s’ eroplano, uy. 

Puyo na lang. May class pa ko tomorrow. 

 -- MERLIE W. ALUNAN
Tacloban City, Leyte, Philippines