ang teritoryo sa kasingkasing

Ang kasingkasing dunay
Kaugalingong teritoryo
Nga iyang gipag-iya ug gipanalipdan
Sama sa usa ka himungaan
Nga nagluob
Sa iyang mga piso

Ang teritoryo sa kasingkasing
Way utlanan
Usahay gamay
Ug igo rang mahimutangan
Sa inisyal sa usa ka ngalan
Usahay dako
Ug mokabat
Sa lapad nga mga kalawran

Di ta malibot
Ang teritoryo sa kasingkasing
Di malupad sa usa ka uwak
Sa tibuok
Niyang kinabuhi
Kay ang teritoryo sa kasingkasing
Way direksyon
Way amihanan o habagatan
Way silangan ug way kasadpan

Ang teritoryo sa kasingkasing
Mao kadtong yutang-sakop
Nga maabot
Sa tagsatagsa
Sa iyang mga pinitik.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

ang bikil sa atong kinabuhi

mao nga kita mopiyong aron

magpadayag ang wala nato makita

sukad-sukad sa sulod

sa atong kasing-kasing

ug dayon ibuka nato

ang atong mga mata aron makita

pag-usab ang mga dayag

nga nakapabuta kanato

sa dugay na kaayong higayon

diha sa tunga sa kusog kaayo

nga sulog sa kahayag

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

pagpangita sa kaugalingon

Nananghid na ka, nanamilit

sa imong lawak--buot nimong

mohingos pa og laing hangin. Kanang lahi

sa sulod niini, kanang mohangop nimo

sa imong pagtikungkong sa suok

sa imong katre, sa matag suwat nimo

sa mga pulong sama sa swells,

tiptoes. Mga pulong nga mopitik

sa pulso sa imong ballpen-- hinanok,

tuldok, bulikat, kulkog.

Andam ka nang mobiya,

gisum-olan na ang hangin
sa imong gininhawa ug kanunay

nga hangos sa nagpamatid

nga puwang kabayo. Na hala,
sigpawa ang tanang hangin

sa imong lawak. Unya pugngi

sa makadiyot, ug dayon ibugwak.

Puslan man, hala, lakaw. Layas

sutoy. Ug ibilin ang tanan.

-- JONA B. BERING
Tuburan, Cebu, Philippines

kining balaka akong gipahinungod sa usa ka banggiitang magbabalak nga dugay nang mibiya sa pamalak

Dili baya angay ikaulaw nga wa na kay sulatsulat og balak. Wa hinuon ko kahibalo kon dili na ba gyod ka ganahan sa pamalak o gusto pa unta nimo apan naughan na lang gyod og tinta ang imong dagang. Makasabot ko kon lain na ang imong interes karon; kon buot hunahunaon, daghan kaayong mga panghitabo ug kawsa sa kalibotan nga nagpanawag kanato, morag mga babayeng nagbikini nga nangayog pakitabang kay malumos na kuno sila sa tagatuhod nga tubig. Ug mas labaw kong makasabot kon nagtikdoltikdol lang gihapon diay ka apan way hinungdan ang imong mga sinulat ilabi na kon ikomparar sa way-kamatayon nga mga mugna sa imong kabatan-on. Mao bitaw niy nakadaot aning may edad na ta; ang mga musa sa atong alimpatakan talagsa na lang tawon nato mahibagat samtang nagyampungad ang mga kritiko sa atong utok morag mga meron nga nag-apong og iyot. Pero ako nagsigi lang gihapon og sulatsulat. Tinuod, naanod sab ko sa agos sa mga panghitabo nga makapakitbi sa atay ug mga kawsa nga makapanlimbawot sa bulbol, apan kon dili kaayo kusog ang sulog magbalakbalak lang gihapon ko. Hayan kadaghanan sa akong mga sinulat way hinungdan ug mabanlas lang sa baybayon sa kalimot. Apan ang ako lang ikasulti mao nga tungod aning sulatsulat nagpabiling tin-aw ang akong panumdoman. Gani, matag higayon nga makakita kog seksi mahinumdom ko niadtong sa kolehiyo pa ta unya diha koy klasmeyt nga gipailaila nimo. Wa ka adtoy kaligo ug bulingot ang imong dagway kay magbabalak lagi, unya sa wa pa ko kabungat sa imong ngalan miingon ka, “Ruperto ko, miss. Perting. Perting Utoga.” Sa kakusog sa pagsagpa sa chick nimo natakilpo siya sa iyang high heels ug nasarasay. Sa akong tan-aw, ang imong aping nga nahisugamak sa iyang kalagot mas pula pa kaysa iyang panty nga, sa maayo niyang pagkatikangkang, wa tuyoa nga nakadapit sa atong pagtagad.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Dubai, United Arab Emirates

wala’y mahay

Lisod bitaw apson, layo na gyod ko’g naabtan
sa akong pagkapandol. Angayan gani kong ludhan

sa mga bakol kon balaan pa lang unta ang malapason
nakong pagsubay padulong sa utlanan sa pagmahay
karon nga dayag kong gasagubang
sa gasa sa kapakyas, gakamang bugti sa bulawan
sa akong kadanghag. Bitaw, tinuod dili na mapapas

ang mapa sa akong tuhod—kining uwat—nga tataw
mao ra’y makatutok sa makalibat nga adlaw.


-- MICHAEL U. OBENIETA
Topeka, Kansas, USA

asul nga baroto

Kining baroto nisakay

padulong sa dalag nga lawod

sa kaadlawon, ug sa ilawom

nagwerla ang kadena sa tay-an
nga tubig--sa dili pa mopaugnat

ang mga brasong mobugsay
tadlas sa taob sa kahayag.

Nagbitay ang kangitngit
sa panganod, nagtabyog

sa nanghuy-ab nga adlaw

samtang ang mga bituon
nilili sa kamatayon
sa kagabhion.

Niining dalag nga takna
ang mga pagatpat mabasa
susama sa imong balak
tulo ka linya
nagtinagsa,

ang rima
morag makina nga nagtulod
niining baroto duyog
sa mga pasumbingay
sa balod ug bugsay.

Nindot paminawon--
wala koy ikasulti
mas malipayon
ko karon kang bisan kinsa
nga naglingkod sa baybayon
sama anang nagyarok og tuba

kuyog sa iyang hinigugma
samtang nangidhat ngadto

sa buwan ang mga lampara

sa tumoy sa pantalan.


-- MARIA VICTORIA BELTRAN
Cebu City, Philippines

ang pabilo

Kinahanglan
Nga ang usa ka balak
Dunay pabilo
Nga motugkad
Ngadto sa lana
Sa balatian.
Kay kinahanglan
Nga dunay sugnod
Ang iyang kasiga.
Kon ang pabilo
Taas ug motundag
Sa kinahiladman,
Dako ang kainit,
Dako ang kasiga
Ug dugay ang paglungtad
Sa kahayag.
Apan kon ang pabilo mubo
Ug mabaw ra
Ang iyang pagsangko,
Magpid-okpid-ok
Ang kasiga
Ug way gahom
Pagbuntog sa kangitngit.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

pagkalaay

unsang orasa na ba? maoy pangutana sa mga bintana diha sa mga silya nga atong gilingkoran, apan ikaw nga karon pa lamang miabot sa america wala gayod magpapugong sa imong gibati. unsang orasaha na ba? mibalos og pangutana ang mga bungbong diha sa mga bintana nga gusto na nga manirado, apan ikaw nagsugid pa gihapon nga didto sa sulod sa pultahan sa mcdonald's ikaw natulog kay wala ka nay kapuy-an didto sa chicago, ug wala ka na gani kwarta. naghuy-ab ang mga kurtina ug ang mga alugnan diha sa sofa nahikatulog na, apan ikaw sa imong dakong kahiubos sa america, nagpadayon sa tinuod nga panghitabo dihang ikaw nagbantay og mga tigulang nga milabay nimo og baso dihang ikaw nawad-an na sa paglaom. bug-at na kaayo ang akong mga mata. nangahapla na ang akong mga pilok. wala na ako kasabot sa imong mga gisugilon, sa imong lalom kaayo nga kaguol, diin ako maayong pagkahulog sama sa usa ka lalom kaayong dagat. gusto lang nakong matulog, apan ikaw nagsulti nga gusto nang mamatay, moambak sa usa ka tulay nga habog kaayo. wala akoy labot kang bisan kinsa. wala akoy labot kanimo. gusto lang nakong matulog kay ako gikapoy na og pamati sa mga kagul-anan sa ubang tawo nga walay hunong sa pagyawit. gusto nako nga moundang ka na, gusto na nakong magdamgo. palihog, gihangyo ko ikaw, nga atong kutloon ang mga bunga sa kahilom, sungkiton ta ang iyang mga dahon, ug atong ihapnig sa atong katre. palihog lang, mangatulog na kita. ay, kasakit! wala ka ba laayi anang kangitngit?

-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

binata nga paagi sa pagsuwat og balak

magmugna og account sa friendster
mag-upload og daghang litrato
ug kini palihokon ug pasayawon.
sagolan og video sa youtube,
pakapinag mga huni sa imeem.
kinahanglang kiat ug langas
lakip na ang layout niini
aron malingawg tan-aw

ang mga mo-view,
di mapul-an pagbasa

sa imong profile


-- ROMEO NICOLAS BONSOCAN
Carcar, Cebu, Philippines

labello

Nanliki na usab
ang akong mga ngabil
nga nag-uga nang daan
bisag wa pa ang tigtugnaw.
Sa sekretong hunos
sa aparador, gidumdom ko
ang haplas nga imong
gitunol kanako isip
going-away gift, pipila
na ka tuig ang milabay:
Labello, strawberry flavor
for soft lips. Nahumpay
tuod ang kahapdos
sa akong mga ngabil
apan maayong pagkatandog
ang buhing samad
sa akong kasingkasing.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dubai, United Arab Emirates

kalangas sa kahilom

Dinhi sa langyaw nga lugar
gisaulog nako
ang primerong pasko
nga layo sa akong banay

Hilom ang lawak
gawas sa tagawtaw
sa tulomanon sa telebisyon
gikan sa Pilipinas

Hilom ang lamesa
nga walay gilukdo
nga mga pagkaon
alang sa Noche Buena

Hilom ang panimalay
nga daw naghulat
sa pag-abot sa akong
bana ug bugtong anak

Bisan ang gamay
nga Christmas Tree
sa daplin sa pultahan
naghinuktok sa taman

Apan ang akong dalilang
nag-alingasa
sa kalangas ning
panumdoman


-- MARIA VICTORIA BELTRAN
Cebu City, Philippines

kasina

Sa atong paghisgot-hisgot
sa nagkalayong hulagway
sa Sangi, nahimatmat nako

ang imong pagkabata—

napatik pa sa imong utok
ang tinagik, kasikas
sa batang Sangi—mokaratil
og dagan kon magdanga-danga na
si Fe, ug dayong pwesto

sa buslotong bungbong, ug didto
nasinati ninyo ang inagulo
sa babayng gidungguan.
Ug kato pong nakadaog ka

sa karera og traynta. Mora ka

og Ginoo kadiyot, nanglibre
og Noguts sa imong mga classmates.
Katong si Poltox a.k.a. Tarzan,
sa gikaingon mo pa, pinakadato
kay naay iyang kaugalingong
kalibotan pagkahumag suyop
sa pinutos nga iyang gihuptan.

Gipangutana nimo siya kon

asa diin diay siya gikan: Sa Saudi,

ug dayon padung sa London

ang iyang biyahe. Hayahay kaayo ka

kay kini ang imong playground:

su'd sa purtahan ni Nang Budlat,

lusot sa bintana ni Noy Mamuso,

ambak sa pantawan ni Tay Hubak,

tago sa CR ni Nang WayKaligo.

Ug karon nga ang itlog ni Poltox,
wa'y kalainan sa usa ka bandera
nga giwara-wara taliwala sa dalan,
nakapangutana ko kanimo:
Unsay dagway ni Poltox niadtong
dili pa niya mapalit ang kalibotan?


-- JONA B. BERING
Tuburan, Cebu, Philippines

atubanga ang imong maskara

Giuhaw ko, gilunopan sa akong mga sala.
Gitalikdan ko sa pari, gihinginlan ug wala
Pakalawata: Usa kuno ka bitin akong dila.

Ug nihangad dayon ka aron imong itug-an
Sa mga salampati ang akong pagkapukan.
Gilimod mo nga usa ra atong ginikanan.

Tutoki ko: Nailhan sa anino sa panganod
Isip lawom nga awom sa aping sa lawod.
Ako ang samin sa imong pagkamudmod.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

didto sa daang kalubngan

And all they know about life is that
We all have to die. -- Hermann Hesse

Gilibotan ako
Og mga ngalan
Nga inanay nang nangapanas
Sa kahoy ug semento’ng mga timaan.
Gilibotan ako og puting mga bulak.
Luspad nga mga panghayhay
Sa mga abog.
Didto sa ilalom
Niadtong mga bungdo,
Tuay mga kamot
Nga di na makabati
Bisag unsaon ko paghikap.
Sa gawas,
Lagbas sa bato’ng mga paril,
Ang nagkuba’ng dagat
Nagpadayon pagbanlas
Ngadto sa umog nga aping
Sa baybayon.
Ang mga balod nahitiurok
Didto sa piliw.
Ang hinay nilang pagsanap,
Daw mga kulamoy
Nga nagsigi pa pagpanghiram
Sa mga pultahan
Nga dugay nang gisirhan
Sa hugot nga patlang
Sa kamatayon.


-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

latagaw

Wala maghupot og angkla
ang akong bangka
nga gidagit sa mga bawod
padu'ng sa imong pantalan.

Pasagdi kining paglutawlutaw.
Sa mga eskina sa imong lungsod
hangopa ang akong paglatagaw.

Ayaw hugta'g higot ang pisi.
Gani, ayaw pagngisi og sakay
kay ako ug akong baroto
lumalabay ug daghan pang isla
nga kaplagon pag-adto.


-- CHARISSE MARI S. FONACIER
Cebu City, Philippines

ang tanghaga sa alibangbang

Unsaon ta man pagpanalipod
sa way timik nga balangay
sa mga bathala
kon di nato magamit
ang atong gininhawa

Unsay pulos sa atong mga tunob
nga mamuswak man lamang
ang mga tamboanan
sa habog nilang mga balay
kon mohunob na ang kangitngit

Unya kon asa nato mapalgi
ang labing unang biyuos
ang tigtambo ra nilay nasayod
sila nga wa na magpakita
ni bisan kinsa
sa dili na maihap nga katuigan

Busa ang atong kalisod
dili gumikan sa dulom
kini linugdangan
sa kamabalhinon sa mga bituon

Bisag asa ta lingi nag-usab-usab
ang gitas-on gilapdon
gibag-on sa dili makita
gikan sa usa ka gutlo
ngadto sa sunod

Unya sa way pagpasidaan
mokalit lang pagbalik ang kilumkilom
ug motapion na usab
og panyong itom
sa ilang mga baba
ang nagdasok nga mga anino
aron pug-okon ang ilang mga tuaw
nga unta maoy moalibwag
sama sa napuhag
nga pundok sa alibangbang
ug mogiya kanato
kon asa ta magsugod
paglatid sa kahilom

Ug tungod kay ang kalibotan
nabahin man
sa kahayag ug kangitngit
may katungod na usab ang mga anino
pagsubli sa kaugalingon

Mao nga kinahanglang
magkauyon na ta
ug taposon na nato ang kagabhion

Apan kay mao pa man lang
ang atong pagsugod
sa ato pa nagsugod na ta
ug sigon sa tamdanan
di na ta kahinumdom
nganong gidawat nato
kining maong buluhaton

Ug kay wa na ta masayod
unsaon pagsugod
mopadayon na lang ta
dili na nato igsapayan
nga wa na ta katimaan kon kinsay
nanimuyo niining mga balaya

Kay di na ta mahimong
mohangad sa tamboanan
ug mopakilooy sa mga bulak
nga unta tug-anan ta nila pag-usab
sa ilang mga ngalan


-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO
Dubai, United Arab Emirates

batok sa ulan

Nagkinuptanay
ming duha, nagsuroysuroy
sa dalan ilalom sa ulan

ug sa kabugnaw nga

nagkalingaw paghapuhap
sa among tangkugo.

Nangatawa
ming duha kay gilok

ang matag lusok sa tubig

gikan sa kawanangan
sa dihang ang makalilimos
sa daplin nagbuhat

og usa ka matang

sa kahibulongan.

Gihatag niya kanako
ang iyang kalo
kay matod pa niya
mas nanginahanglan ko

niini tungod kay
ang akong buhok
nabasa na sa ulan.

Gibuhat usab nako

ang kahibulongan--
Gidawat nako
ang iyang kalo
ug nahanaw ang gilok
sa akong tangkugo.


-- MARIA VICTORIA BELTRAN

Cebu City, Philippines

inig takdol sa bulan

(alang sa mga balakeros y balakeras)

inig takdol na gani sa bulan
ayaw og katingala nga dunay manubo
sa kilid sa atong mga bukobuko

dili nato ikaulaw ang atong kaliwat
dili kita nila mabasol sa atong pagkapak-an
gisunod lang nato ang ilang mga panaw

dili nato ikaulaw ang atong pagkawakwak
anad na kita nianang pagtukaw
anad na kita kon kita unya isalikway

-- RIC S. BASTASA

Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

kauban

(hubad sa balak ni Jason Shinder)

Hagbay ra kong galikay sa akong balatian

tungod kay nahadlok man ko

mamatay unya ko ug inig mahitabo na kanako,

mao na po'y akong dangatan ang pag-inusara.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

ang mga takna

I.
Wa ko hibaw-i
Kon diin magsugod
Ang akong mga takna.
Ingon man
Wa ko usab hisayri
Kon asa
Ang ilang kataposan.

II.
Sa nanagsagol nga silaw ug anino
Sa luyo kong tugkaran,
Ang usa ka banbanong iring
Nagkatulog.
Ang iyang mga takna
Sama sa nagbudbod nga bola sa hilo
Nga gikuptan
Sa nagtikungkong niyang mga tiil.

III.
Ang banbanong iring
Nahigmata.
Ug ang iyang mga takna
Sama sa bola sa hilo
Nga iyang giduladulaan.
Nag-anam pagkaluag,
Nag-anam pagkabadbad.

IV.
Ang mga takna
Nagpadayon
Sa ilang paglakaw,
Sama sa gabon ni Carl Sandburg.
Sa ilang humok ug way kasikas
Nga mga tunob
Sa usa ka iring.

V.
Ang gamay’ng taknaan
Nga gisad-ong sa bungbong
Ug ang dako’ng orasan
Nga tua hapit sa tumoy
Sa taas nga kampanaryo,
Hain man kanilang duha
Ang mobagting
Unya sa katapusan tang takna?

VI.
Ang masakiton
Nga nagpilit sa higdaanan,
Ang binilanggo
Nga tua sa kahaw-ang
Luyo sa mga rehas sa bilanggoan,
Managsama ba
Ang gidugayon
Sa gipaabot nilang
Mga takna?

VII.
Ang mga takna
Mga langgam
Nga daklit nga nanagbatog.
Ug ang sanga
Nga ilang gibatogan
Mao ang panahon.

VIII.
Ang nanglupad
Nga mga takna
Dili sama sa itom nga mga sayao
Nga kada tuig
Mobalik
Niadtong daang simbahan
Sa Capistrano.

IX.
Ang aso
Dili makumkom.
Ingon man,
Ang mga takna
Dili mahimong
Kahawiran
Ning atong mga kamot.

X.
Sukdon ta ang gidugayon
Sa mga takna
Sa kabuntagon
Hangtod
Sa pagpangapusgay
Sa mga yamog.

XI.
Sukdon ta ang gidugayon
Sa mga takna
Sa kagabhion
Hangtod
Sa pagpangapalong
Sa mga bituon.

XII.
Ang panahon
Usa ka ligwan
Nga milupad
Gikan
Sa daklit niyang pagtugdon
Dinhi kanato.
Ang mga takna
Mao ang mga ikot
Nga iyang gibilin.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

nagsigang kalimutaw

Pagkadaghan sa gasiga--
mata diri, mata didto,
mata sa ubos, mata sa ibabaw.

Morag mga manginginhas
nga bisan gani wala pa'y hunas
padayong mitadlas nianang
nagpalayong taob kutob
sa panganod unlod sa kanawkanaw.

Sama sa usa ka magbabalak
wa pa gani pako apan
nidayon na pagtugpa,
nakabsan sa iyang gininhawa
daw natuok sa iyang kapa.

Ay, pastilan ang panginhas
nga mga umang ra'y mabitbit
ilawom sa langit diha sa balas.


-- HAZELEN C. COBOL
Argao, Cebu, Philippines

ang kataposang pasko, sa belen

Way hudyaka sa hinangpanay, way kipatkipat
Sa mga nagpakaron-ingnong bitoon, way lumpat
Sa kakundat, way lanog
Sa daygon, way huning nanuhotsuhot
Sa mga mangiob nga puluy-anan.
Bisan ang tun-og, sa iyang tumong ug tinguha
Gikan sa taluktok sa panganod,
Wa manumbaling
Sa pagkahimugso sa Bata.

Karong gabii, Sugbo, kon ugaling,
Sa kahayag nga mibuhagay sa imong sabakan
Dag-on ka sa kahigwa-os nga dili matukib,
Magapos sa ngadtongadto ang kasingkasing
Sa lit-ag sa alimungaw.
Ingnon ta nga ang mga nagpakakahoy
Nga gibiliksan sa tumang dayandayan
Hagit sa kaibog sa mga timawa, lamat
Sa pangandoy sa mga kabos.
Ingnon ta nga ang tawong tambok, putig bungot
Nga sa kanunay gipapas-ag mga gasa
Alang konohay sa mga kabataan
Bunga lang sa banabana.
Ingnon ta nga ang gilak sa bahandi
Maoy mga yamog nga salingkapaw
Ibabaw sa mga balili sa kasina.
Unta ang mga lingganay ug mga parol
Motukbil sa tanlag, moalam-alam sa hunahuna
Aron makigbinaylo-ayg kasingkasing
Ang mga kabubut-ong nagkabangi.
Sa kinatumyan sa kahilom
Nabuskad ang panganod,
Nahimugso ang Bata,
Bitoon Iyang takoban, ang Iyang balon
Bahihi sa karnero. Bugnaw ang batong abohan.
Way pastores alirong sa pasungan.
Way kagahob nga miwatagwatag
Sa mingaw nga uha sa Bata.
Way mananabang nga nanghimusod.
Ang Iyang inunlan gihiklin
Tipon sa mga uhot nga trigo.

-- RENE ESTELLA AMPER
Boljoon, Cebu, Philippines
_______________________________________________
Kini usa sa mga balak sa koleksyon ni anhing Dr. Rene Estella Amper nga ang ulohan Payag Ibabaw Sa Hangin. Gihatagan ni Rene og kopya sa orihinal ang iyang suod nga higala nga si Urias A. Almagro.

yawe sa dughan

Ang yawe sa kwarto
ginama lang sa plastik
ug dulom ang suga nga gikan
sa bombelya nga di makit-an
sa dako nga telebisyon
sa akong atubangan
dili motuo sa remote control
nga akong gikuptan
ug ang gripo didto sa banyo
moagas bisan dili nako
tuyokon ang kandado

Apan ang yawe sa kalipay
nagpabilin gihapon
sa pagbungkal sa yuta
sa akong nataran
ug ang pagtanom sa liso

sa bulak susama sa naandan
kinahanglan bisibisan

matag adlaw sa kahayag

sa akong kinahiladman.

-- MARIA VICTORIA BELTRAN
Cebu City, Philippines

kon ako mahimong tore

kon ako mahimong tore
gusto ko nga daghang lumot

og mga tanom nga motubo
sa akong mga kilid
gusto ko nga aduna akoy kampana
sa akong kinatumyan
gusto ko nga aduna akoy daghang
mga bintana sama kadaghan

sa akong mga pultahan

ug gusto ko nga mosaka ka
sa kinatas-an aron didto nimo

makita ang kalibotan
gusto ko nga imong bagtingon
ang akong kampana
aron mabati nila

ang akong tingog
aron mangutana sila
kon kinsa na usab

ang ilubong karong adlawa

gusto ko nga mabati nila
ang akong kasubo
gusto ko nga mahanggab nila

ang hangin ug ang tambag

sa usa ka pari nga kitang tanan
mangandam sa atong
kataposang adlaw

apan sayod ka nga

dili ka na mahimo kay

ako usa lamang ka hawanan
ug ang akong hangin
walay gisubay nga agianan


-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

walo pa ka haiku ni issa kobayashi

(hubad sa Iningles ni Stephen Mitchell)

Bisag hari pay maminaw
Ang awit sa siloy
Mao lang gihapon.

*
Pagbantay! Mabunggo
Ang inyong agtang sa lag-it nga bato,
Mga aninipot.

*
Ang taslakang taligatos
Miyarok sa tinulo sa ulan
Sa dahon sa kawayan.

*
Niining kalibotana
Bisan ang mga alibangbang
Kinahanglang manginabuhi.

*
Kon ako patay na
Bantayi ang akong lubnganan,
Lukton.

*
Karon nga nanghulo ka na,
Bitin, unsa,
Nabugnawan ka na ba?

*
Ang mga ngiwngiw nagpanawag
Sa mga aninipot
“Dali diriih, daliii…!”

*
Ayg hilak, gagmayng mananap:
Bisan sa managhigugmaay, sa mga bituon,
Moabot ang takna sa panamilit.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dubai, United Arab Emirates

mananagat

Sama sa salamin, misin-ag
sa iyang mga mata
ang kabughaw sa dagat.
Ang hulma sa iyang nawong
sa ilalom sa daang takokong,
dugay nang giangkon
sa mga kamot sa kainit,
diin didto sa mga kunot,
nagsangkad ang mga lakra
nga gibilin
sa mga tudlo sa panahon.
Matag adlaw,
moatubang siya sa silangan
pagsusi sa paggitib sa kahayag.
Ug unya balikon niya pagsubay
kadtong daang dalandalan
padulong sa nagkamay’ng
mga balod.
Sa hilom
iyang tamiawon
ang mga nanaglihok
sa batuong hunasan,
Ug ang kalit niyang paglabyog
sa iyang laya
mao ang iyang pagsulay
pagsaklaw
og usa ka gamay’ng bahin
sa tubig nga gipanag-iya
niadtong way kinutobang dagat.

-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

limbay

alang ni Jabbar

I

Sama sa kahoy sa lasang ikaw ilang gipukan
ug kadto milagubo gyod sa among mga dughan.

"Da lagi nakaubo!" matod pa sa mga langyaw
nga sa humok mong lawas milubong og puthaw.

"Hiay kalalaut ha banuwa! Kahid-u ha banuwa!"
Bakho kadto ni Kainayan sa imong gininhawa.

"Hala padayon ang logging kay wa nay mobabag,
sa iyang kamatayon panaghiusa nila malumpag."

Mao kadtoy panghinambog sa langyawng hubog
Nga misamot og kaadunahan sa iyang kahakog.

"Hala hutdag gabas kanang dagkong lawaan!
Ug kutob sa mobabag apila ninyos pagpukan."

Mando kadto nga milanog bisan sa mga lasang,
Samtang kaming mga salin nahimong mga amang.

"Hiay kalalaut ha banuwa! Kalalaut ha banuwa!"
Samtang ang hakog nga langyaw nagsigeg katawa.

Apan igsoon sa imong kamatayon adunay nabuhi,
Hinungdan nga misaka sa ulo ang ilang kabuhi.

Maong gidanggot nilag ayo tanang kabukiran
Aron kuno mapuo ang mga kuto sa katilingban.

Ug tuod man kaming mga salin nanagkatibulaag
Morag mga tamaing kun putyukan nga gipamuhag.

Apan kanamo nga nahinumdom kanimo igsoon ko,
Way pagkapalong kadtong gisugdan mong kalayo.

II

Ulitawhito ka sa dihang gilubngan nilag bala
Ang apuhan mong datu nga tinahod ug hinigugma.

Wa pa matagbaw ang mga sundalong palahubog
Giihian kas nawong human ayoayohas pagbun-og.

Busa kinsa kahay dili mokagot ang mga ngipon?
Kinsa kahay dili masilag nga sama nimo igsoon?

Ug kadtong nahitabo kanimo tinipsing pa gayod
kay tuhod namong gakurog, gidukdok aron moluhod.

Nangabuhi mi apan mga angol ang among kinabuhi,
Ang mga utok gipangbantok ug mga gusok gipangbali.

Kami nahimong mga piang, bakol, buta ug bungol,
Ang mga himsog ug kusgan mga langyaw nga hangol.

Kinsay magdahom nga sa kayutaang morag lawod
Karon yuta sa kuko mao ray among napanunod?

"Hiay! Kalalaut ha banuwa! Kalalaut ha banuwa!"
Maoy limbay sa mga bata nga naglurat ang mata.

"Asa na man diay tong ang atong mga yuta pa?"
Usa ka bata kadtong nakat-on sa pagpangutana.

Sa halayo naglantaw nga mitubag ang amahan,
"Gibayloan man tog tinapa sa imong mga apuhan."

"Agoy maayo dinhi kay ang kayutaan tambok,
Ug kining mga netibo wa pa gyoy mga utok!"

Ug kanila nga gahi gyod kaayo mobuhi og yuta,
Giagig minaro sa papel, giagig ilad ug hulga.

III

Mao nga karon way umoy ang among mga kamot,
Kaming mga batan-on nanagko nga way buot.

Tungod kay pait ang bunga alang namong tanan,
Nianang luag nga patag nga gihimong pinyahan.

Walay katam-is bisan kanang luag nga katubhan,
Kay langyawng patigayon mao ra may mabulahan.

Mao nga kinsay wa masayod niining tigmo-tigmo
Nga sa gatusan ka pangakha kausa ra motimo?

"Agoy, itom-itom ray agis katambok sa yuta,"
Samtang morag tukog ang bukog sa mga bata.

Mao kini kami karon igsoon ko nga mipanaw,
Bidli ang pamahaw, ang paniudto panghupaw.

Ug ang panihapon pirme pa gyod pangitaon,
Samtang mga langyaw mantinir lang og hamon.

IV

Apan karon igsoon nga ako nahinumdom kanimo,
Tingali diha sa Mudan-udan malipay gyod kamo.

Adunay bag-ong kamot, adunay bag-ong hinagiban,
Kay ang bag-ong pakiggubat sahi ang pagpadagan.

"Walo su tagpatay, amin pito ha agkasulahugan,"
Kay kinsay labing gamhanan sa bangkaw ni Aniyun?

Adunay batang way buot og ikaw mahimuot,
Kay sa iyang pagkahimugso dayong misaut.

"Way hinagibang hinimo sa tawo ang makadagmal,
Sa lawas nimong gibistihan ko sa daghang tawal."

Mao kadtoy pulong sa tiguwang nga mananabang
kay nasayod siyang ang adlaw duol na mosubang.

"Ika-unom nga pagkabuhi na nimo kini anak ni Gaun,
Ug sa ikapito ang talugan imo unyang pagatukoron."

Mao kadtoy pamulong sa tiguwang nga nagkinaraan
samtang siya nagalantaw sa halayong sidlakan.

V

"Unsaon sa pagpating-aw ang tubig sa tunaan sa kabaw?
Unsaon namo paglantaw ang mga butang nga nangahanaw?"

Mao kadtoy imong mga pangutana sa atong mga amahan
kay ang tinago nga kasolbaran gusto nimo hisayran.

"Dili man kinahanglang ang tunaan sa kabaw moting-aw,
Ug labing maayo gyod nga sa umaabot kita molantaw."

Mao kadtoy klarong pamulong sa batang way buot
Samtang nagaawit ang kampilan sa iyang mga kamot.

"Iyan un gaid haini su ikapito ha sumpay hu tul-an?"
Nahibulong gayod og tinuod ang tiguwang nga baylan.

"Ang tanang butang dugay na mang nahisulat sa mga bitoon.
Ug ang buhat nga gitagana kanako ako lamang pagatumanon."

Pamulong pag-usab sa batang way buot nga misugod og saut,
Ug kamong tanan diha sa Mudan-udan mosayaw sa kahimuot.

Apan kinahanglan hulaton nga mohingkod una siya igsoon,
Aron nga ang haligi nga iyang itukod tunhay ug lig-on.

"Kinahanglan makat-on sa pagtukod sa dili pa mobungkag,
Tungod kay ang panaghiusang way balay dali rang malumpag."


-- ANIJUN MUDAN-UDAN
Malaybalay, Bukidnon, Philippines

sa kuko sa pasko

Nikitiw ang kuyamoy
sa pasmo sa batang gihutoy

samtang nangawras iyang daygon
sa dunggan sa mga gilaay
sa Kasadya ning taknaa…

Gapakabungol ang usa ka dalagang
tiguwang nga kalit gikuhit
sa paghandom sa iyang kinugos
ug nakutaw iyang utok kon unsa
iyang paliton nga pinaskohan.

Gikiraw ang iyang kalimotaw
sa mga duwaan sulod sa tindahan
nga gadasok sa kahinam samtang

ang iyang pitaka nitapot
sa kuko sa mangunguot.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA

kamagulangang anak

Ang bag-ong nahimugso
nga batang babaye
nagkumkom sa iyang
gagmay nga kumo.

Unsa'y gitago niya
sa iyang kumagko?
Kalipay,kasubo
ug dili ba kaha
ang kasuko?

Kon lalaki
pa unta siya, siguro
labing haruhay ang hangin
sa iyang buhok mosudlay.

Kay ang babaye
natawo kuno
aron mag-antos
ug mosakay sa unos

Apan kitang tanan
nahimugsong nagkumkom
sa kalipay bugti sa kaangay

nga maoy atong pangitaon
sa molabay nga panahon
ugma puhon.

-- MARIA VICTORIA BELTRAN

Cebu City, Philippines

ang gamayng' bato

(hubad sa Iningles ni Peter Dale Scott ug Czeslaw Milosz

sa balak ni Zbigniew Herbert)

Ang bato
maoy hingpit nga nilalang

igo ra sa iyang kaugalingon
kabalo sa iyang utlanan

napuno og sakto
sa iyang kahulugan isip bato

dunay kahumot nga walay ikapanugilon bisan unsa
dili makahadlok ug dili makapaigmat sa gana

ang iyang kabugnaw og kainit
makatarunganon ug puno sa dignidad

Mabati nako ang dakong kaguol
dihang akong gihawiran sa akong kamot
ug ang iyang lawas
nasurop ang akong bakak nga kainit

Ang gagmayng' bato dili maanad
sa kataposan motan-aw sila kanato
sa usa ka linaw og tin-aw nga mata

-- RIC S. BASTASA
Katipunan, Zamboanga del Norte, Philippines

variation on a theme by obenieta

“sa pagkasaag sa uwag tultol sa taghoy sa bugaw, unta
ipakapin niya nato pagtunol: bag-ong utaw nga habol.”
-- Michael U. Obenieta


Ang uwag wa masaag; hinunoa kini maoy nagtultol
Sa suoton nga dapit diin ang kalipay gitunoltunol—
Apan maayo untag ibabaw sa bag-ong utaw nga habol
Way nagtungtong nga bulbol.

-- VICENTE VIVENCIO BANDILLO

Dubai, United Arab Emirates

padayon; adto na; maayong swerte; ug pagbantay

(hubad sa balak ni William Bronk)

Inigdangat mo sa Gilead, pahibaw-a ako. Kadto’ng balsamo
nga ginaingong labing maayo alang sa tawhanong kahapdos
--tanang mga samad, pagkalungag, pagkapiyahok, kagutom--
tug-ani ako kon tua ba kini didto, ug giunsa niini pag-epekto.

Hangtod moabot ang panahon, mangita ako’g ubang mga paagi
nga kining daang kawad-on, kining kahaw-ang, akong ikatulod
sa akong unahan sa mao ra gyod nato’ng paagi
pagdala ning atong mga maleta sa atong kagutom
nga sama sa bantal nga way sulod. Unsa pay nahibiling mahimo?
Way ingong balsamo. Apan pangitaa kuno. Pahibaw-a ako.

Gihubad ni:
-- URIAS A. ALMAGRO
New Berlin, Wisconsin, USA

Hulagway ni: TITO ALQUIZOLA

unsaon pag-atubang sa suliran

naghaling kog uling ug busa
ipakaon ko kini sa plantsa
aron gyod mahinlo unya

ang nagum-os kong sinina

-- ROMEO NICOLAS BONSOCAN

Carcar, Cebu, Philippines

snow, ug ngano nga nindot unta kon mag-uwan og sama ini didto sa kamagayan

Puti ang kamras sa kabugnaw. Manglagom gyod ka

kay labaw pa kini sa kaputli sa punyal nga gipatila

sa suwab sa kandila aron igong ikiskis sa katugnaw
nga morag kabahong sa kabukogan. Arang pod ni

nga mopakaging sa mga ulod, gakutkot sa unod

nga nadangdang sa abo sa kahuyang. Wala na unya’y

kaulaw ug kasakit nga moalisngaw. Wala’y manimaho

bisan magping-it sa paghubo ang kangitngit. Ug unya

sa pagkasaag sa uwag tultol sa taghoy sa bugaw, unta

ipakapin niya nato pagtunol: bag-ong utaw nga habol.

-- MICHAEL U. OBENIETA

Topeka, Kansas, USA