taghoy unahan sa panganod

(sa akong mama)

i. yukbo sa kilumkilom

Motingkag na usab ang balhibo sa amihan
Inigpatakdol nila sa imong laylay—
Oo, sa laylay mong nagsumbong og mga kahibulongan
Sama sa mga anunugbang gidagaw sa kilumkilom—
Sa mga pako nilang gisunog sa aligato sa kahilom
Ay, hingpaminawan kong giwaling ang igdulungog
Sa mga nimpa sa mga tinubdan
Nag-andam sa nagkaalim nilang mga pusod.
Ug sa kabalisa sa gihuhom mong mga titik
Naghinam-hinam na ang kamaisan nga
Makapanghaplas sa unang awit sa duyan
Diin nahimugso ang seremonyas sa pagtugyan
Sa kahingpitan sa imong pagka inahan.
Hinay ug inampingan ang tunob sa imong kisaw
Sama sa pagkaukab sa bayanan sa kinhason.
Gitabangan ka sa mga gangis paghipos
Sa imong hinayhay, mga lampin, habak— sa nataran,
Ang bukas nga bentana andam
Nang mokuwadro sa imong bayhon
Aron sugdan ang hataas nimong pagpaabot
Diin ang sukod ug gitas-on sa pagpaabot sa ting-ani
Pagadangawon lang sa imong mga siko,
Sama niadtong gipahinugad ang tilamad-on sa akong
Pag-abot sa paglihi sa kamote.
Samtang mangindahay ka sa namauling
Mga langgam ngadto sa halayong kalasangan,
Ang mga tuko nanghawok na sa lusaran
Ang manok namatog na,
Halayo pa, halayo ang tidlom sa akong pag-uha.
Ang lagtang ug buyo nabanyos na,
Ug ang hangin nangalimyon sa
Sa kamingaw mong di maletra.
Ang espasyo nga nagbulag taliwa kanatong duha
Mao ang tigmong way tubag:
Kay lahi ang pagbatyag sa pagsabot—
Dungan tang gihulat ang nag-ininday nga ulan
Apan dugay! Wala nato madungog ang hunghong
Sa panuktok sa tukmang takna sa atong panagkita
Bisan ang gipaabot nga paghumig sa habuhabo,
Hinunoa, igo lang nimong gipalupad sa hangin
Ang kinahinayan nimong pangagho
Matod mo: katulog na, katulog—
Daw unsa ba kagamhanan ang maong tingog
Nga bisan ang kagabhion andam man mopatalinghog?
Makasabot dayon ka
Sa kahulogan sa akong katawa
Imo kong gihagkan, sama sa bumibiyang hinigugma.

Ug mahiusa dayon ang bulok sa atong kalunhaw,
Ug mahiusa dayon ang bulok sa atong bangaw.

ii. bungat sa panagbulag

Miabot ra ang pagsubang sa mga dahon
Sama sa nahipugwat nga gabon
Ay, nahimong bulok sa bangaw, ang aretes
Nga yamog sa nagkamang nga balili—
Ang kasubo sa akong paggikan
Mihiwa sa samaran mong dughan,
Susama ra sa pagkasunog sa kakugnan
Sa naglagiting nga kalbaryo sa Abril—
Kining tanan mao ang nangapyot nga kawili
Sa imong mga tugon nga nanglutaw sa naghumig
Mong mga mata. Mao rang mga kawrasa sa kahigwaos
Sa napansil nga kaliwatan.
(Pangitaon ko, pangitaon ko sa sungo sa tulabong!)
Gihinol sa awaaw mong mga ngabil
Ang nagkalapad kong abaga,
Ug ang tanang pangutana gipaningkamotang matubag
Sa buwak sa bugang, gitangag sa masusong Buwan.
Bakikaw ang imong pagtugot.
Ang hikap sa kawili imong gilanting sa akong bat-ang
Nagdalag saad ang pagtunhay sa imong tawag
Sa akong paglupad, ikaw akong kalasag
Paminawon ko sa taghoy sa hangin ang
Imong pagtawag sa pagbalik,
Padayon kong paluparon ang hinimo mong tabanog
Ang maymay sa paghipugwat sayon ra
Nimong ihapuhap, daw balsamo.
Gibawon sa akong dughan
Ang daghong sa sagrado mong ngalan.
Sa wala kong kamot gipabawon mo
Ang kaugdangon sa puthawng kahayag,
Ug sa tuo kong kamot mao
Ang gipatimbang-timbang mong kahulogan sa puthawng rosas.
Gipalig-on mo ako sa daghang mga sikmod:
—ang imong bukog pahinugad sa kahoyng tig-a,
—ang imong kamot mao ang kinanaas sa unas,
—ug baksan ko ikaw sa gahom sa Pulong sa atong mga diwata.
Bisan sa pagpangugat sa labing kusgan
Nangandoy akong subayon ang hinikalimtang tunob,
Kadtong gitudloan mo ako sa una kong bikang.
Sa matag tagming sa akong kagiki
Mosubang ang imong pahiyom,
Sama niadtong gisuwayan kog tubag ang tanghaga
Sa mitusok nga silaw sa akong uha.
May mga saad nga napakyas taliwa sa atong
Laway ug hadla. Pasagdan ko na lang
Ang tanghaga sa akong paggikan.
Lig-on ang pagkaputol mo sa akong pusod
Nunot sa pagkudlis mo sa akong agtang.
Karon, di ko mahadlok bisan pag kapila
Masubli ang pagkabali sa akong mga gusok
Gamhanan ang imong sikmod
Ang akong kiting dili gayod batiog
Pangurog bisan pag tuboan og bangkil,
Dili ko malisang bisan sa bahakhak sa mga anananggal.
Sayon rang giak-giakan ang tunok sa lan-os nga
Rosas sa matag huros sa tingbagyo.
Gihimo mong tingga ang kalig-on
Sa akong ulo.
Bisan pag makat-on sa pagyamyam
Ang pahoy; ang tuyok sa sabad makat-on man
Pagsupak sa kusgang habagat, dili ako malisang!
Kay ako lang ang nasayod sa tubag sa tigmo.
Nasayod ko, giunhan mo kanunay ang akong kahiamgo,
Sama niadtong gitingal mo ako sa kahulogan sa latigo.
Apan may mga hilomong daklit nga nagdalag hadla:
Kanunay na ba lang nimong ipaon ang imong mga tunob
Ngadto sa kaidlot sa kalisang? Wala na bay anino sa manluluwas
Sa matag satong sa imong kahikugang? Wala bay laing orasyon
Batok sa imong kabalaka?
Walay kahumpayan ang imong pangindahay
Ako lang ang nasayod sa kalalim sa imong pagluom.
Unsang matanga sa tangil ang gikinahanglan
Aron motalipsay ang rumbo sa makahilong gapasan?
(Ayaw itugot, among Ada, nga sa magpangadugtang inunlan
Sa kaliwat iwara-wara ang bag-ong matang sa kakulba)

Mobalik ako sa sunod tingpamulak sa Mayo
Mobalik ako sa sunod tingkaon og kalayo…

iii. paghangad sa tinakgos nga pusod sa sagbayan

Kon magpabilin pang magtapot sa bungbong
Ang akong sapisapi, ako subli pang motikang balik
Sa hatay sa hagdanan. Motilaw pa sa sinag-a nga
Tuba nga natanggongan sa silaw sa Buwan
Paminawon ug handurawon ang mga higayon
Sa maymay ug sugilanon. Oo, ang tanan akong lab-ason—
Makigdula ko sa tayhop sa huyuhoy nga
Nagtangag sa kahumot sa inanag. Ang mga dragon
Sa panganod sublion ko sa pag-ihap. Bisan ang mga tahop
Sa paliran ako pang pagahakpon ug idapuwas sa lawas
Ang kagilok sa dapaw sa dagami ug anugas
Pasagdan kong magmugna og katol-katol nga kahapdos
Sa nangluno kong panit.
Ah, sa imong halok—
Ang halok nga nagsugid sa halawom nga mga kamingaw
Ug sa talibundak nga ulan, sugdan ko paghapnig
Ang bisan unsang nahabilin sa akong timailhan
Sa subangan sa akong pagkahimugso

Hangtod ako mahibalik sa karaan, samaran mong langit
Hangtod sa sunod nakong ting-ambit sa imong mga kasakit…

-- OMAR KHALID

Medellin, Cebu, Philippines

(Unang Ganti, Gawad Komisyon 2008)